JA NIE

E
NA PŁYCIE DVD:
LN
EC DA
SP WY

CENA 26 zł
(w tym 5% VAT) > tutoriale wideo z portalu Musoneo.pl
NR 04/2012
> ponad 500 MB sampli i pętli z oferty

plus
Kwartalnik
Numer indeksu 279358
ISSN 1427-0404 oficyny wydawniczej Loopmasters
> najnowsze wersje trial (30-dniowe)
Ableton Live dla komputerów Mac i PC

WSZYSTKO
O LIVE 9 i PUSH

PORADNIK
DLA MUZYKÓW
I REALIZATORÓW

LIVE
W PRAKTYCE
ɩɮɰɪɬɯżɨɫɩɮŞɥɫɥɫ

NOWA WERSJA LIVE WIDOK SESJI I ARANŻACJI AUTOMATYKA

KONTROLER PUSH INSTRUMENTY I EFEKTY ZAMRAŻANIE ŚCIEŻEK
STEROWNIKI DLA LIVE RACK I DRUM RACK GROOVE I WARPING
ABLETON I GITARA INTERFEJSY AUDIO FOLLOW ACTIONS

Nakład 8.000 egz.

 wstęp <

Od redakcji
plus
ESTRADA I STUDIO PLUS: ABLETON LIVE W PRAKTYCE
Wydanie specjalne magazynu Estrada i Studio

Numer indeksu: 279358

ISSN 1427-0404
Nakład: 8.000 egz.
Niebanalny. Inspirujący. Live.
AVT Korporacja Sp. z o.o.
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
tel. 22-257-84-99, fax 22-257-84-00
e-mail: avt@avt.pl

P
www.avt.pl rogram Ableton Live przebojem wtargnął do czołówki programów do nagrywania
i edycji dźwięków i zawładnął umysłami wielu twórców muzyki. Niebanalny, wszech-
DYREKTOR WYDAWNICTWA
Wiesław Marciniak stronny, inspirujący i z dużą fantazją – te słowa brzmią jak opis charakteru polskiego
Redaktor Naczelny: Tomasz Wróblewski oficera wojsk lądowych, ale tutaj służą do określenia jednej z najbardziej interesują-
tel. kom. 609-45-45-60 cych, współczesnych aplikacji muzycznych.
e-mail: wroblewski@eis.com.pl
W tym numerze Estrada i Studio Plus z przyjemnością przedstawiamy Wam wszystkie,
Sekretarz Redakcji: Wojciech Chabinka
tel. kom. 888-896-925 jeszcze gorące informacje na temat długo wyczekiwanej, zapowiadanej na wiosnę 2013 roku
e-mail: chabinka@eis.com.pl wersji Live 9, a także przełomowego sterownika Push. Na ocenę tych nowości jest trochę za
Redaktor Wydania: Tomasz Hajduk wcześnie, bowiem dysponujemy tylko wersją beta aplikacji, ale już teraz możemy zdradzić, że
e-mail: tomasz.hajduk@eis.com.pl
Live 9 będzie jeszcze lepszy i jeszcze bardziej inspirujący niż dotychczas. Więcej szczegółów na
Dział Reklamy: Agnieszka Iwacyk kolejnych stronach magazynu.
tel. 22-257-84-39
e-mail: reklama@eis.com.pl W dalszej części EiS Plus szczegółowe informacje znajdą osoby zaczynające pracę z Ableton
www.eis.com.pl Live lub pragnące dowiedzieć się więcej o narzędziach dostępnych w programie. Wszystkim,
Redakcja Serwisu: Wojciech Chabinka którzy punkt po punkcie przejdą przez kolejne rozdziały warsztatów gwarantujemy, że program
e-mail: chabinka@eis.com.pl
odkryje przed nimi swoje tajemnice. Bardziej zaawansowanym użytkownikom Live polecamy
Szef Pionu AVT Online: Marta Zaczek
tel. 22-257-84-76 sekcję porad, wśród których na pewno odkryją coś nowego na temat aplikacji, o czym być może
e-mail: marta.zaczek@avt.pl do tej pory nie mieli pojęcia.
PRENUMERATA Dla wszystkich fanów Ableton Live przygotowaliśmy wywiady z polskimi twórcami używa-
Kierownik Działu Prenumeraty: Herman Grosbart
tel. 22-257-84-22; fax 22-257-84-00, jącymi Live na rozmaite sposoby, poradnik na temat tego, jaki sterownik wybrać do programu
e-mail: prenumerata@avt.com.pl oraz kolekcję nowoczesnych sampli, które można znaleźć na dołączonej do wydania płycie DVD
www.UlubionyKiosk.pl
i od razu załadować do nowego setu w Live.
Powiedz mi, jakiego programu używasz do tworzenia muzyki, a powiem Ci, kim jesteś.
Prawa autorskie do artykułów oraz Jeżeli jest to Ableton Live to jesteś osobą ciekawą świata, twórczą i obdarzoną nieprzeciętną
materiałów zamieszczonych na płycie
DVD, opublikowanych w tym numerze fantazją. Zgadza się?
„Estrada i Studio Plus”, a pochodzących
z miesięczników „Computer Music” i „Future
Music”, należą do Future plc group, UK 2011/2012. Wszystkie Zapraszam do lektury!
prawa zastrzeżone. Więcej informacji na temat magazynów
publikowanych przez Future plc group znajdziesz na stronie
www.futureplc.com.

Wydawnictwo AVT Korporacja Sp. z o.o. należy do

Izby Wydawców Prasy

Wydawnictwo AVT oraz redakcja magazynu Estrada i Studio

Plus nie ponoszą odpowiedzialności za treść zamieszczanych
reklam, ogłoszeń, anonsów i płatnych materiałów
promocyjnych. Wszystkie nazwy produktów wykorzystane
w części redakcyjnej magazynu należą do ich prawnych
właścicieli i zostały użyte wyłącznie w celach informacyjnych.
Wszystkie ceny podane w części redakcyjnej magazynu
są rekomendowanymi cenami detalicznymi brutto, chyba
że zaznaczono inaczej. Przedruk, reprodukcja i powielanie
materiałów opublikowanych w magazynie, na płycie DVD
oraz na witrynie www.eis.com.pl bez pisemnej zgody Tomasz Hajduk, Redaktor Wydania
wydawcy zabronione.
tomasz.hajduk@eis.com.pl

Ableton Live 3
 spis treści <
NA PŁYCIE DVD
Spis zawartości płyty DVD, wraz
z opisem znajdujących się na
niej wideo, sampli i oprogra-
mowania znajdziesz na str. 113

58 Groove – kwantyzacja muzyczna

ABLETON LIVE
6 Krótka historia Ableton Live 62 Live w zastosowaniach didżejskich
Ableton Live z prostego aranżera odtwarzającego pętle
błyskawicznie przeistoczył się w potężne narzędzie 68 Warp – ćwiczenia z rozciąganiem
do przetwarzania dźwięków i w jedną z najbardziej
znaczących aplikacji typu DAW 72 Follow Actions
12 Nowy Live 9 – poznaj wszystkie szczegóły 76 Instrumenty
W końcu stało się. Kurtyna poszła w górę i wiemy
wszystko na temat nowej wersji Ableton Live, która 84 Efekty
ukaże się wiosną 2013 roku
90 Drum Machines – Live Pack
16 Ableton Push
Zamiast zwykłego kontrolera MIDI stworzono intrygu- 106 35 praktycznych porad
jący, kto wie czy nie przełomowy instrument, działający
w symbiozie z programem Ableton Live 110 Live dla Gitarzysty

BLIŻSZY KONTAKT LUDZIE

18 Poznaj Ableton Live 31 Angelo Mike
Bez cienia wątpliwości można powiedzieć, że Ableton „Teraz używam Ableton Live przy produkcji muzyki.
Live jest jednym z najważniejszych programów dla Korzystam z niego jako drugiej platformy przez ReWire”
twórców muzyki i jednym z najważniejszych produk-
tów branży pro-audio w ostatniej dekadzie 36 Kuba Sojka
„Ableton Live jest pierwszym programem, który swoją
22 Zaczynamy pracę w Ableton Live innowacyjnością otworzył oczy wielu ludziom na to, co
W ramach aplikacji możesz zarejestrować dźwięki można zrobić z oprogramowaniem podczas występów
w formacie audio i poddać je edycji. Możesz także na- live”
grywać i edytować zdarzenia MIDI korzystając z instru-
mentów wirtualnych w oknach sesji i aranżacji
SPRZĘT
92 Słuchawki z oferty firmy Sennheiser
28 Praca w oknie Arrangement View
94 Uniwersalne klawiatury firmy Casio
Live jest profesjonalnym programem, którego z powo-
dzeniem można używać w studiu do realizacji projek-
96 Interfejsy audio
tów wielościeżkowych
100 Sterowniki USB/kontrolery MIDI
PRACA KREATYWNA
32 Instrumenty i efekty

38 Racks – stwórz własny zestaw

JAK TO ZROBIĆ W LIVE
47 Import plików wideo
42 Drum Rack 61 Krokowe nagrywanie sekwencji
44 Okno Clip View 67 Podłączanie sprzętowych efektów
48 Arpeggiator 67 Mapowanie MIDI

50 Automatyka 71 Filtrowanieampli w Samplerze

56 Freeze – zamrażanie ścieżek 83 Plasterkowanie bitów

Ableton Live 5
> historia Ableton Live
Krótka historia
Ableton Live
Ableton Live z prostego aranżera
odtwarzającego pętle błyskawicznie,
bo w ciągu około pięciu lat,
przeistoczył się w potężne narzędzie
do przetwarzania dźwięków i w jedną
z najbardziej znaczących aplikacji
typu DAW w dziejach cyfrowego
przetwarzania dźwięku. Co kryje się za
tym sukcesem? Być może wyjaśnienie
uda się znaleźć w krótkiej historii
aplikacji i firmy Ableton.
6 Ableton Live
Ekrany uruchomieniowe pierwszej i drugiej wersji
programu Ableton Live. Wówczas jeszcze, jak i przez
kilka kolejnych lat, dominującym kolorem był
zielony.
F
irma Ableton powstała
w Berlinie w roku 1999,
a jej założycielami byli
Gerhard Behles, który od same-
go początku przyjął na siebie
obowiązki dyrektora, progra-
mista Bernd Roggendorf oraz
zajmujący się stroną finansową
przedsięwzięcia Jan Bohl. Do
żelaznej grupy twórców aplikacji
szybko dołączył czwarty członek
zespołu, producent muzycz-
ny i sound-designer Robert
Henke, znany z elektronicznego
projektu muzycznego o nazwie
Monolake.
W roku 2000 światło dzienne
ujrzała, jeszcze przedpremiero-
wa wersja aplikacji Ableton Live
i – gdybyśmy tylko mogli cofnąć
się w czasie – już w tamtym mo-
mencie można było dostrzec, że
program zauważalnie różni się
od innych obecnych na rynku
aplikacji muzycznych. Wszystko
dlatego, że debiutujący z wła-
snym produktem programiści
z Abletona nie byli obciąże-
ni żadnymi oczekiwaniami
dotyczącymi kierunku rozwoju
programu – co miało miejsce np.
w przypadku twórców sekwen-
cera Cubase, od początku rozwi-
janego w kierunku MIDI, lub też
oferującego zupełnie odmienne
podejście do sprawy, popularne-
go, komputerowego rejestratora
plików audio znanego do dzisiaj
pod nazwą Pro Tools, dla które-
go temat MIDI długo w ogóle się
nie pojawiał.
Tutaj ciekawostka, o której
wspomina jeden z twórców
Robert Henke na swojej stronie
> Live 9 i Push
Live 9
Poznaj wszystkie szczegóły
W końcu stało się. Kurtyna poszła w górę
i wiemy wszystko na temat nowej wersji
Ableton Live! 17 października 2012 firma
Ableton ujawniła długo oczekiwane
przez wszystkich informacje na temat
najnowszej, zapowiadanej na wiosnę
2013 roku wersji aplikacji Live 9. To nie
12
wszystko, oprócz programu w wersji
dziewiątej Ableton wyprowadził
z warsztatu coś, czego być może się
spodziewaliśmy, ale na pewno nie
w takim wydaniu. Chodzi o specjalny
instrument/sterownik dla Live
o nazwie Push.
Ableton Live
> Live 9 i Push
Push
Instrument i kontroler w jednym?
Ableton Push, bo o tym cacku mowa, to zaprojektowany przez firmę
Ableton, a wykonany przez Akai Professional sterownik, pełniący
jednocześnie rolę instrumentu i kontrolera. Poza ujmującą aparycją,
na samym początku nie sposób zauważyć, że Push ma jedną, nie-
zaprzeczalną zaletę – pozwala uwolnić oczy od ekranu komputera.
Kontroler musi być co prawda połączony z komputerem poprzez
USB, ale dzięki dużej liczbie regulatorów wszystkimi parametrami
można sterować korzystając z wyświetlacza Pusha.
Rytmy, sekwencje
Push wyposażono w 64 czułe na siłę docisku i podświetlane w kilku
kolorach pady w większym rozmiarze oraz szesnaście podobnych,
tylko mniejszych padów funkcyjnych. Pady służą do wyzwalania
rytmów perkusyjnych, programowania schematów rytmicznych
oraz do wyzwalania i zatrzymywania sekwencji – to wszystko można
wykonywać w tym samym czasie przy włączonym odtwarzaniu, bez
przerywania procesu twórczego.
16
To pytanie zadawało sobie
chyba wielu zagorzałych
użytkowników aplikacji Ableton
Live: kiedy firma zaproponuje
swój własny, firmowany
własną marką sterownik dla
programu? I tutaj niespodzianka
– projektanci Abletona poszli
znacznie dalej. Zamiast
zwykłego kontrolera MIDI
stworzono intrygujący, kto wie
czy nie przełomowy instrument,
działający w symbiozie
z programem Ableton Live.
Coś zupełnie nowego
W momencie uruchomienia na ścieżce instrumentu melodycznego
64 pady zmieniają funkcję i działają w trybie klawiaturowym, niczym
klawiatura fortepianu, lecz w zupełnie nowym ułożeniu. Naprawdę
przełomowym rozwiązaniem jest to, że na klawiaturze Pusha poru-
szamy się w innym układzie padów-klawiszy niż znany od setek lat
układ fortepianowy. Czy taka struktura ma szansę przyjąć się wśród
twórców i wykonawców? Czemu nie, czas pokaże, jednak nawet
przed premierą Pusha już widać gołym okiem, że może to być zna-
komity sposób na przełamanie schematów i kto wie, może z nowe-
go podejścia do tematu wyklują się nowe gatunki muzyczne...
Przydatnym rozwiązaniem jest to, że dla padów działających
w funkcji melodycznej wybrać można – za pomocą mniejszych
padów ułożonych powyżej – gotowe układy skal lub układ chro-
matyczny, a także zmieniać tonacje. Nie musisz już ćwiczyć skal
przez lata, by zagrać coś w dowolnie wybranej skali jazzowej lub
zmniejszonej – wystarczy, że do perfekcji opanujesz układ dźwię-
ków rozłożonych na padach Pusha, a to przecież jest możliwe. Pady
Ableton Live
> poznaj Ableton Live

Poznaj
Ableton Live jest jednym
z najważniejszych
programów dla twórców
muzyki i jednym

Ableton
z najważniejszych
produktów branży
pro-audio w ostatniej
dekadzie. Wymyślona

Live
od podstaw przez
zafascynowanych
nowymi technologiami
zapaleńców z Berlina
aplikacja z prostego
narzędzia do
odtwarzania pętli
O
becnie Live to jeden z najczęściej uży- zainteresowane nagrywaniem pomysłów
audio błyskawicznie wanych programów do występów na
żywo i w świecie studyjnym, i najpo-
ścieżka po ścieżce i produkcją własnych
nagrań z wykorzystaniem prawdziwych bądź
ewoluowała do roli pularniejsza aplikacja w kręgach didżejskich. programowych instrumentów oraz MIDI, jak
Liczby mówią same za siebie – jak ujawnił i didżeje, wykonawcy i remikserzy prze-
pełnoprawnego producent do tej pory w ręce użytkowników twarzający gotowe utwory i pętle na żywo,
trafiło prawie milion siedemset tysięcy kopii w klubach czy na scenie. Co więcej, Ableton
środowiska do produkcji, tej aplikacji. Wśród wszystkich programów Live, pomimo iż jest programem kojarzonym
edycji dźwięków jak do przetwarzania dźwięku Ableton Live
jest narzędziem wyjątkowym. Aplikację
głównie ze światem muzyki elektronicznej
tak samo dobrze nadaje się do tworzenia
i odtwarzania muzyki wyróżnia to, że po program z powodzeniem muzyki opartej na brzmieniach syntetycz-
mogą sięgnąć zarówno muzycy i osoby nych, jak i do nagrywania ścieżek wokalnych
w klubach czy na scenie. komponujące muzykę w domowym zaciszu, z gitarą akustyczną albo nawet fletnią pana.

18 Ableton Live
> zaczynamy pracę

Zaczynamy pracę
w Ableton Live
L
ive różni się od innych aplikacji wielo- ustawień i funkcji, aby uzyskać interesujące
śladowych tym, że dźwięki można na- rezultaty. Ale jeśli ktoś tylko ma taką po-
grywać i przetwarzać na kilka różnych trzebę, Ableton Live ma drugie, i to całkiem
Ableton Live to program sposobów. Masz wybór – możesz po prostu
bawić się pętlami na żywo idąc w stronę,
głęboko znajdujące się dno, do którego
warto dotrzeć, aby poznać masę wyjątko-
do wielośladowego którą podpowiada Ci intuicja i aktualny wych funkcji – ta eksploracja jest czasami
nastrój, albo zarejestrować sesję w klasyczny więcej niż pasjonująca. Aby nie przeciągać,
nagrywania i edycji sposób, trzymając się linii czasu. przyjrzyjmy się bliżej działaniom praktycz-
Program ma taką zaletę, że nie trze- nym i temu jak najłatwiej zacząć pracę z tym
dźwięków (ang. skrót ba zgłębiać tajników skomplikowanych programem.
DAW). Oznacza to, że
w ramach aplikacji Ucz się i pracuj, a dojdziesz do celu
możesz, w trybie Doświadczeni użytkownicy radzą, aby poznawać program z dwóch stron. Z jednej strony
najlepiej po prostu wskoczyć na głęboka wodę, odtwarzać, dodawać, nagrywać pliki i za
wielościeżkowym, pomocą kursora myszki odkrywać samemu nowe funkcje sprawdzając, jak to wszystko
działa. Tutaj za przewodnik posłużą Ci warsztaty, które przedstawiamy w tym magazynie.
zarejestrować, czyli Z drugiej strony, gdy natrafisz na jakąś zagadkę z pomocą przyjdzie znakomicie
napisana, przejrzysta instrukcja obsługi programu i system pomocy (Menu > Help >
nagrać dźwięki Help View) wraz z drobiazgowymi lekcjami. Jeżeli masz problem z jakimś zagadnieniem,
najlepszym wyjściem będzie dogłębne poznanie tematu. Tym sposobem, krok po kroku
w formacie audio, można opanować program do perfekcji. Instrukcja obsługi do Live to dosyć gruba pozycja
dostępna w kilku językach, w tym po angielsku, niemiecku i japońsku. Spokojnie, nawet
i poddać je edycji. jeśli nie uznajesz szkolnej ławki za swoje naturalne środowisko, te lekcje przerabiasz tylko
dla siebie i dla własnej przyjemności. Jak widzisz, są duże szanse, że zaliczysz materiał na
Do tego możesz ocenę celującą.
także nagrywać
i edytować zdarzenia
MIDI korzystając
z instrumentów
wirtualnych, a dla
wszystkich ścieżek
zastosować efekty
wirtualne w formacie
VST lub AU (komputery
Macintosh), a nawet
podłożyć muzykę do
filmu w formacie Quick
Time (mov).

22 Ableton Live
> arrangement view

Praca w oknie
Arrangement View
Live jest profesjonalnym
programem, którego
można używać w studiu
do realizacji projektów
Okno aranżacji
D
ostępne są wszystkie, a przynaj-
wielościeżkowych mniej większość znanych z innych Okno Arrangement podzielone zostało
sekwencerów audio/MIDI funkcji na kilka głównych części. Najważniejszym
z uwzględnieniem edycyjnych dla plików oraz automatyka obszarem roboczym jest centralna plansza
dla ścieżek i efektów. Na kanałach ścieżek Track Display. W tym miejscu ulokowane
nagrywania i aranżacji można uruchomić efekty pokładowe oraz są wszystkie ścieżki audio i MIDI, tutaj
plików audio i MIDI VST (AU) i w końcu przeprowadzić osta-
teczny miks utworów z eksportem plików
widać ustawienia automatyki. Nad ścież-
kami, w górnej części ekranu znajdują się
w typowej sekwencji, na dysk twardy w formatach WAV lub AIFF.
Co więcej, program obsługuje też plik
poziome linie odtwarzania – Scrub Area
z linijką ustawienia pętli i możliwością
z zaznaczoną w tle wideo (QuickTime) i umożliwia publikację ustawienia znaczników (Locators) i linijka
plików dźwiękowych na internetowym z podziałem taktowym – Beat Time Ruler. Na
podziałką rytmiczną. portalu SoundCloud. tym polu działa również narzędzie powięk-

28 Ableton Live
 arrangement view <

Angelo Mike
i Ableton Live
Jarek Czechowski, znany jako Angelo Mike,
to jeden z czołowych polskich DJ’ów,
promotor i producent. W swojej karierze
grał z takim sławami jak Tiësto, Paul van
Dyk, Armin Van Buuren, Sasha, Mauro
Picotto, Richie Hawtin, Ferry Corsten
czy Danny Howells. Obecnie najczęściej
skupia się na swoich produkcjach
wydawanych przez Sentence Records i
prowadzi audycje muzyczne: „Connect
with Angelo Mike” w radiu Planeta FM oraz
„Sentence Sessions” we Frisky Radio.
www.angelomike.com
Booking: www.sentence.pl

„Na samym początku Live nie

bardzo mi się spodobał.
Było to naprawdę na początku i to
była jedna z pierwszych wersji Live.
Długo potem sięgnąłem po program
w czasach, gdy byłem sponsorowany
przez Allen & Heath. Jeździłem wte-
dy po klubach i grałem z Xone 3D, co
było naprawdę nowością. Pamiętam,
że mało ludzi wiedziało o Abletonie i
granie z laptopa nie było popularne.
Mnie też bardzo szybko przeszło i
wróciłem do płyt.
Teraz używam Ableton Live przy
produkcji muzyki. Korzystam z
niego jako drugiej platformy przez
ReWire. Nie używam go za często,
bo głównym DAW’em dla mnie jest
Logic. Jednak Live jest dużo ła-
twiejszy w obsłudze plików audio.
Zatem gdy chce wykonać napraw-
dę ciekawe edycje na plikach WAV,
odpalam Live pod ReWire. Czasami
używam go do produkcji, gdy coś
z kimś robię we współpracy - w
Polsce Live jest dużo popularniej-
szy niż Logic. Lubię w Live funkcje
rozciągania audio i część wtyczek
na pokładzie. Nie używam do niego
sterowników.
Live poznałem z obu stron i po
chwilowym zachłyśnięciu się laptopo-
wym graniem stwierdziłem, że to jed-
nak nie dla mnie, bo za mało w tym
didżejowania. Na pewno program
sprawdza się w produkcji, jak wspo-
mniałem, dla mnie w ograniczonym
zakresie, bo używam go dodatkowo
do Logica”.

Ableton Live 31
 > Kuba Sojka
Kuba
Sojka
fot. Arkadiusz Sikorski
O Ableton Live
„Ableton Live jest pierwszym programem, który swoją innowa-
cyjnością otworzył oczy wielu ludziom na to, co można zrobić
z oprogramowaniem podczas występów live. Program wyróżnia się
prostotą, ma minimalistyczny interfejs i jest logiczny w obsłudze.
Obok tego daje możliwość tworzenia bardzo zaawansowanych live
actów i projektów, które za każdym razem można prezentować
w inny sposób. Korzystanie z tego programu przypomina grę na
instrumencie, Live jest bardzo plastyczny, dzięki czemu można
sobie pozwolić na improwizacje na podstawie wcześniej przygoto-
wanego materiału.
Sposób myślenia, jaki narzucili twórcy tego programu mocno
zrewolucjonizował scenę elektroniczną i podejście do komputera
jako do instrumentu, co daje multum możliwości. Okazało się, że
ograniczenia są tylko w naszej wyobraźni. Program zainspirował
też firmy produkujące kontrolery MIDI, dzięki czemu na rynku jest
coraz więcej nowych urządzeń doskonałe uzupełniających aplikację.
W zasadzie Ableton stał się grooveboxem XXI wieku...”
Początki
„Z Abletona korzystam od kilku lat. Z początku używałem go tylko
do grania live actów, ale z czasem stał się moim głównym DAW.
Wcześniej używałem Cubase i jakoś nie mogłem przekonać się do
Abletona, ale w końcu postanowiłem mu się przyjrzeć dokładniej.
To, co na pewno mnie urzekło, to bardzo czytelny interfejs, bez
urozmaiceń graficznych, które odwracają uwagę. Tu wszystko jest na
swoim miejscu, nie ma dodatkowych, osobnych okienek i to jest na
plus. Zauważyłem, że pracuje się na tym programie o wiele szybciej
– producent, kompozytor może w pełni skupić się na produkcji
i muzyce”.
W praktyce
„Na co dzień Ableton Live służy mi jako rejestrator. Przez 8-kanało-
wy interfejs audio podłączam wszystkie instrumenty, syntezatory,
sampler, maszyny perkusyjne i synchronizuję je poprzez MIDI. W tym
przypadku Ableton służy jako główny zegar MIDI. Robię tylko małe
36
Pochodzący z Mysłowic
producent, live
performer i muzyk.
Jeden z czołowych
przedstawicieli polskiej
sceny elektronicznej
poprawki w poziomach poszczególnych ścieżek, dodaję efekty w za-
leżności od upodobań, ustawiam również kompresję Side-Chain,
sterowaną zewnętrznym sygnałem z samplera, i gotowe. Wciskam
przycisk nagrywania i mogę nagrać konkretny kawałek czy sesję.
Kiedy nagram gotowy materiał, wyrównuję ścieżki i pracuje nad
detalami, czyli pasmem przenoszenia poszczególnych ścieżek oraz
panoramą, aby cały miks był czytelny”.
Instrumenty
„Od jakiegoś czasu nie używam instrumentów VSTi. Zawsze prefero-
wałem hardware i na szczęście udało mi się zastąpić VSTi czymś, co
mogę dotknąć. Używam jedynie efektów w postaci VST”.
Live act
„Podczas live actu, Abletona używam bardzo podobnie. Podpinam
instrumenty i łączę dźwięki wychodzące z syntezatora i samplera,
maszyny perkusyjnej z dźwiękami z Abletona. W tym przypadku
są to ścieżki-klipy zgrane z pozostałych dwóch syntezatorów, jakie
mam w studiu, wokale, bądź inne, bardziej skomplikowane partie
instrumentalne, jakich nie byłbym w stanie odtworzyć za pomocą
jednego syntezatora, którego używam na scenie”.
Przydatne funkcje
„Bardzo przydatną funkcją podczas grania live actów jest ‘dokręca-
nie’ tempa. Zaraz obok okienka z licznikiem BPM znajdują się dwie
ikonki, odpowiedzialne za chwilowe przyspieszenie lub zwolnienie
tempa. To daje podobny efekt jak przy ‘dokręcaniu’ płyty przez di-
dżeja, kiedy chce
zsynchronizować
dwa utwory.
Mało osób
zwraca uwagę
na tę funkcję,
a jest przydatna,
ponieważ można
z kimś zagrać
Ableton Live
> zestawy rack
Podczas przetwarzania ścieżek na pokładzie
Live można łączyć różne narzędzia, w tym
efekty i instrumenty VST lub AU z proce-
sorami pokładowymi i zapisywać je pod
postacią zestawów Instrument Rack, Audio
Effect Rack i MIDI Effect Rack.
Uruchom fantazję
i wyobraź sobie
możliwość odegrania
sekwencji MIDI z jednej
ścieżki za pomocą
kilku, bądź nawet
kilkunastu syntezatorów
jednocześnie.
Syntezatory ułożone są
w warstwach, jeden na
drugim (zakładka Chain
List na panelu Racka)
i można do nich dorzucić
także tonę rozmaitych
efektów. Prawda, że to
świetne rozwiązanie?
38
Racks
stwórz własny zestaw
R
aki to wyjątkowe rozwiązanie. Zestawy
tego typu pojawiły się na pokładzie
Live wraz z premierą szóstej wersji apli-
kacji. Wcześniej dla każdej ścieżki w progra-
mie przypisany był jeden łańcuch urządzeń
– efektów czy instrumentów. Sygnał można
było przepuścić przez wszystkie urządzenia
takiego łańcucha, dokładnie tak, jak widać
to w oknie programu – od strony lewej do
prawej. W przypadku zestawów Instrument
Rack i Audio Effect Rack takich łańcuchów dla
jednej ścieżki możemy przypisać nieskończe-
nie wiele. Brzmi to odrobinę abstrakcyjnie,
więc wyjaśnijmy, że sygnał każdej ścieżki
można teraz równolegle przepuścić przez
kilka różnych źródeł, zarówno instrumentów
i łańcuchów efektowych. Sygnał ze ścieżki
dociera do tych źródeł w tej samej chwili, ale
przetwarzany jest zupełnie osobno. Efekty
przetwarzania łączone są dopiero na wyjściu
Out dla danej ścieżki. Taki rozbudowany ze-
staw urządzeń i równoległych łańcuchów dla
jednej ścieżki to właśnie program Rack.
Co można zrobić z zestawem Rack? Uru-
chom fantazję i wyobraź sobie możliwość
odegrania sekwencji MIDI z jednej ścieżki za
pomocą kilku, bądź nawet kilkunastu synte-
zatorów jednocześnie. Syntezatory ułożone
są w warstwach, jeden na drugim (zakładka
Chain List na panelu Racka) i można do nich
dorzucić także tonę rozmaitych efektów.
Prawda, że to świetne rozwiązanie? Przypo-
mina to z zewnątrz ideę budowy wielopo-
ziomowych brzmień z pomocą Combinatora
w programie Reason. W realnym świecie
trzeba by się sporo namęczyć z konfiguracją
przewodów, a tutaj wystarczy przeciągnąć
urządzenia do odpowiedniego okna. Po
skompletowaniu zestawu Rack działa on
jako jedno urządzenie wirtualne. Jeżeli za
Rackiem włączymy kolejno w łańcuchu jakiś
efekt, sygnał popłynie dalej, przez ten efekt.
Jako się rzekło do dyspozycji są trzy
rodzaje Racków: Instrument Rack, Audio
Effect Rack i MIDI Effect Rack. Ostatni z wy-
mienionych rodzajów może zawierać tylko
efekty MIDI i działa dla ścieżek tego typu.
Audio Effect Racks mogą być złożone tylko
z efektów audio i uruchomić je można na
ścieżkach audio oraz MIDI. Instrument Racks
to najbardziej rozbudowana wersja zesta-
wów Rack. Można umieścić w nich zarówno
instrumenty wirtualne, jak i efekty audio
oraz MIDI. Jedynym ograniczeniem jest spo-
sób ułożenia urządzeń w raku instrumental-
nym. Mianowicie, pierwsze na liście układa
się efekty MIDI, następnie Instrumenty, a na
końcu efekty audio.
Ableton Live
> clip view

Okno
W oknach Session jak
i Arrangement View
Clip View
S
koro mowa widoku Clip View. W
pracujemy z klipami, o podglądzie opisywanym oknie
klipów, odpo- roboczym niedo-
czyli rozmaitej długości wiedzmy sobie na py- stępne są funkcje np.
tanie, które zadają czę- dzielenia i przesta-
pętlami audio i MIDI, sto osoby zaczynające wiania fragmentów
do których przypasane pracę z Ableton Live:
co to jest klip (Clip)?
plików audio, ale
można to już zrobić
są różne dodatkowe Klip to plik audio lub
MIDI, z przypisanymi
w pełnym wymiarze
na ścieżce w oknie
ustawienia programu. do niego urządzenia- aranżacji.
mi np. efektami oraz Aby sprawnie
Pliki obu rodzajów zapisanymi ustawie- poruszać się po
niami edycji, takimi jak funkcjach programu
można dopasować obwiednie głośności, każdy użytkownik
transpozycji, zakres Live powinien poznać
do wymagań projektu zapętlenia itp. Klipy znaczenie, sposób
przechowywane są w formacie ALC i można działania i obsługi funkcji w oknie Clip View.
przy pomocy narzędzi je zapisać na dysku przeciągając wybrany Podgląd tego okna otwiera się dwukrotnym
umieszczonych w dolnej klip w odpowiednie miejsce do przeglą-
darki Browser. Działa to tak samo w drugą
kliknięciem na klipie w planszy głównej pro-
gramu lub w pasku podglądu Clip Overview
części ekranu, w obszarze stronę. Wystarczy, że przeciągniesz klip ALC
z przeglądarki do okna programu i łańcuch
– w prawym dolnym rogu. Układ poszcze-
gólnych zakładek w tej sekcji jest nieco inny
Clip View. Obszar Clip wszelkich urządzeń wirtualnych przypisanych dla klipów audio i dla klipów MIDI. Różnica
do klipu zostanie automatycznie załadowa- dotyczy funkcji w oknie edytora – pliki MIDI
View połączony jest z ny. Co ciekawe, dzięki funkcji dostępnej w można poddać tu szczegółowej edycji w
Browserze każdy klip można odsłuchać przed przeciwieństwie do plików audio, oraz zakła-
edytorem – MIDI lub podjęciem decyzji o dołączeniu go do setu. dek Sample (audio) i Note (MIDI).
Wracając do okna Clip View, od razu
audio, w zależności trzeba zaznaczyć, że edytor klipów w Live
różni się od klasycznych edytorów audio
od rodzaju klipu. Pole lub MIDI. Funkcje Sample Editora i MIDI
Note Editora, bo tak nazywają się te obszary
podglądu klipów to edycji klipów w Live, skrojone zostały pod
bardzo istotne miejsce, kątem pracy w programie. Szczególnie doty-
czy to plików audio – edytor MIDI w Live jest
do którego na pewno bardzo funkcjonalny. Zatem jeżeli chcesz
poddać plik audio edycji w typowy sposób,
Jeżeli chcesz poddać plik czy pętlę audio
edycji w typowy sposób, w preferencjach
będziemy w trakcie w preferencjach programu zaznacz ścieżkę programu zaznacz ścieżkę do zewnętrznego
do zewnętrznego edytora audio, do którego edytora, który otworzysz potem bezpośred-
pracy i edycji zaglądać. dostaniesz się bezpośrednio z poziomu nio z poziomu widoku Clip View.

44 Ableton Live
> arpeggiator

Arpeggiator
Arpeggiator to jedno ciekawych rezultatów. Jeżeli chcesz poznać
dogłębnie funkcje Arpeggiatora, przeczytaj
z najpopularniejszych opisy w tej części warsztatów, najlepiej na
bieżąco w praktyce analizując każdą z funk-
narzędzi stosowanych cji na ekranie komputera. Jeżeli poznasz
przeznaczenie każdego regulatora, po około
przez użytkowników 15 minutach Arpeggiator nie będzie miał
przed Tobą już żadnych tajemnic. Jeszcze
syntezatorów. Pierwsze jedno, dla większości opisanych funkcji
można zapisać krzywe automatycznego ste-
moduły arpeggiatorów rownia i zmieniać parametry Arpeggiatora
bez dotykania myszki ani sterownika MIDI.
pojawiły się około 40 lat
temu w analogowych
D
zisiaj trudno znaleźć syntezator, tak
sprzętowy jak i wirtualny, bez tej Arpeggio (wł. arpeggiare
syntezatorach funkcji. Z arpeggiatora powszechnie – grać na harfie) – jedna
z form ozdobnika muzycz-
i sprzętowych modułach korzystają producenci dźwięków tanecznych
i pop.
nego, zaznaczana w zapisie
pionową, ustawioną przy
odtwarzających W najprostszej formie arpeggiator po
naciśnięciu kilku klawiszy odgrywa dźwięki
akordzie falistą linią.
Dźwięki tak oznaczonego
sekwencje. Szczyt w kolejności nuta po nucie, w górę, w dół, akordu należy wykonać po
a czasem cały akord w ustalonym podziale. kolei, następująco jeden po
popularności tego W przypadku rozbudowanych modułów, drugim.
jakie można znaleźć w niektórych synte-
narzędzia przypadł na zatorach czy programach muzycznych,
do arpeggiatora można wpisywać własne
lata 80. – w większości sekwencje, a nawet zdać się na funkcję
przypadkowego wyboru porządku arpeggio
nagrań z tamtego (Random).
okresu usłyszeć można Pokładowy Arpeggiator Live należy do
grupy efektów MIDI, czyli efektów, które
powtarzane sekwencje ustawiamy w kolejności przed instrumenta-
mi wirtualnymi. Efekt na podstawie nut (lub
(na zdjęciu poniżej jednej nuty) MIDI, które zagramy, odtwarza
patern (wzór) w jakimś porządku rytmicz-
moduł arpeggiatora nym. Moduł jest bardziej rozbudowany niż
na to wygląda i oprócz typowych zadań za
z Korga Poly Six). pomocą Arpeggiatora można uzyskać wiele

W module Arpeggiatora nie można

zapisywać własnych schematów arpeggio
(ale przecież można zapisać taki schemat
w postaci klipu MIDI i wyzwalać go np. za
pomocą klawiatury), ale jeżeli podoba-
ją Ci się wyniki działania efektu, zapisz
generowane przez Arpeggiator przebiegi do
postaci MIDI. Aby to zrobić, utwórz nową
ścieżkę MIDI i w ustawieniach wejściowych
wybierz ścieżkę, na której masz włączony
Arpeggiator (z zaznaczeniem opcji Post FX).
Teraz możesz nagrać przebiegi z arpeggia-
tora do postaci MIDI i ewentualnie poddać
dokładniejszej edycji.

48 Ableton Live
> automatyka

Automatyka
w Ableton Live
Automatyka
ustawień, dostępna
w sekwencerach
audio/MIDI to jedno
z sekretnych narzędzi
mających duży wpływ
na ostateczny kształt
miksów. Oczywiście,
można się bez tego
obyć, ale każdy przyzna,
że automatyka jest
bardzo wygodnym
F
unkcja automatyki pozwala realizatoro- ślać gdzie i jak zapisać zmianę głośności dla
wi nagrania wykorzystać w miksie całą ścieżki numer 1, bo okno edycji automa-
dodatkiem przy pracy masę sztuczek i zabiegów, nad którymi tyki tego parametru mamy przed oczami
nie byłby w stanie zapanować bez automa- i można w nim rysować narzędziem ołówka.
realizatora. Wszak tycznego sterowania lub dziesięciu asy- To dobrze, gdyż Live używany jest często
stentów u boku. W poprzedniej epoce, gdy przez osoby poszukujące nowych dźwię-
jednym z elementów w studiach nagraniowych nie było kompute- ków i nowych rozwiązań i dzięki temu mają
rów, sprzęt z funkcjami automatyki kosztował ułatwione zadanie.
charakteryzujących kolosalne pieniądze. Na takie dobrodziejstwa O ile w muzyce rockowej automatyzację
współczesne, stać było niewielu. Dzisiaj funkcję obsługi
automatyki ma każda przyzwoita stacja robo-
ustawień najczęściej ogranicza się do zmian
poziomów głośności, położenia ścieżki
profesjonalne produkcje cza. W większości programów można poddać
automatycznej edycji większość regulowa-
w panoramie i podniesienia poziomu delaya
w kilku momentach, w muzyce elektronicz-
są różnego rodzaju nych parametrów efektów, instrumentów nej pola eksperymentów są nieograniczone.
wirtualnych, oraz ustawień miksu. Zautomatyzować możesz wszystkie funkcje,
triki realizatorskie, dla Tak samo jest w Ableton Live, chociaż – wszelkich instrumentów, wtyczek i efektów
jak to w przypadku tego programu – funkcje MIDI oraz audio uruchomionych w progra-
przykładu: chwilowa automatyzacji ustawień nieco różnią się od mie, do czego gorąco Cię namawiamy. Ale
funkcji automatyki w pozostałych pro- po kolei. Aby nie komplikować przedstawmy
zmiana wartości delaya, gramach. Główna różnica polega na tym, sprawę jasno.
że w Live ustawienia automatyki można W oknie Arrangement View ścieżki ułożo-
włączenie na kilka zapisać zarówno dla klipów/pojedynczych ne są wzdłuż linii czasu. W polu Inspektora
taktów filtru dla ścieżki, plików (w oknie roboczym Session View),
jak i dla ścieżek ze wszystkimi wirtualnymi
na każdej ścieżce audio/MIDI pod nazwą
ścieżki mamy dwa pola wyboru: pierwsze to
wyciągnięcie na wierzch urządzeniami dla nich włączonymi (w oknie
Arrangement View). Kolejna różnica, jaką
pole wyboru źródła/urządzenia, drugie to
pole wyboru parametru z dostępną funkcją
lub schowanie wokalu wskazują użytkownicy Ableton Live polega automatyki. Ustawienia automatyki zapi-
na tym, że w tym programie „wszystko” jest sywane są w postaci wykresów, krzywych
itd. na wierzchu i pod ręką. Nie trzeba się domy- widocznych pod główną ścieżką.

50 Ableton Live
> zamrażanie

Freeze
zamrażanie
ścieżek

Funkcja „zamrażania”
ścieżek dostępna
w większości programów
wielośladowych ma
wiele zalet. Najważniejszą
z nich jest możliwość
odciążenia zasobów
procesora w przypadku
pracy nad dużymi
A
by odciążyć zasoby komputera i za- Zamrażanie ścieżek dla instru-
projektami, w których mrozić ścieżkę wybierz w menu ścież- mentów wielokanałowych
ki lub menu głównym Edit polecenie (multitimbral)
wykorzystujemy dużą Freeze Track. Aby odmrozić – Unfreeze. Jeśli W Ableton Live, do wersji 7 tego programu,
chcesz ostatecznie przekształcić zamrożony aby zamrozić ścieżki dla wielokanałowych
liczbę instrumentów ślad do postaci przetworzonej (bez włączo- instrumentów wirtualnych – tych, które
wirtualnych i efektów. nych efektów itd.) wybierz polecenie Flatten.
Jeśli pracujesz w oknie Arrangement zwróć
działają w trybie multitimbral w rodzaju
Spectrasonics Omnisphere czy NI Kontakt –
Mówiąc ogólnie, wówczas uwagę na to, by dla tak stworzo-
nych plików wyłączyć ustawienia Warp, o ile
trzeba było umieścić w projekcie kilka kopii
danego instrumentu. A to zupełnie zaprze-
kiedy stosujemy nie zamierzasz ich dalej zapętlać. czało idei korzystania z instrumentów ob-
sługujących multitimbral, czyli potrafiących
funkcję zamrażania Przyjemny mrozik odtwarzać brzmienia na wielu kanałach.
Po wybraniu funkcji Freeze ślad zostanie Na szczęście dla osób, które korzystają
śladów (Freeze) dla podświetlony na niebiesko. Ścieżka w pro- z Live i użytego w tym artykule jako przykład
gramie traktowana jest jako klip dźwiękowy, syntezatora Omnisphere na liście instrumen-
śladów z włączonymi a nie jako ścieżka z instrumentem wirtual- tów pokładowych Live od wersji 7 można
nym. To pozwala oszczędzić zasoby proceso- znaleźć wtyczkę External Instrument. Chociaż
instrumentami ra w komputerze, a w przypadku korzystania z założenia wtyczka ta służy jako wirtualny
wirtualnymi i efektami, z ReWire odłączyć współpracującą aplikację.
Co istotne, zamrożone ścieżki nadal można
port wysyłki komunikatów MIDI do zewnętrz-
nego urządzenia i odbioru sygnału w postaci
program zapisuje poddać edycji w zakresie funkcji kopiuj/
wklej, można też zmienić dla nich poziom
audio na wybranym wejściu interfejsu, moż-
na – potraktujmy to jako sprytną sztuczkę
dany ślad do postaci głośności, pozycję w panoramie i poziom – wykorzystać ją w celu zamrożenia ścieżek
dla torów wysyłkowych, włącznie z edycją instrumentów wirtualnych, których inaczej
32-bitowego pliku audio automatyki dla tych parametrów. nie moglibyśmy zamrozić.

56 Ableton Live
e
> groove

Groove
czyli kwantyzacja
muzyczna

Jedną z ciekawszych
funkcji dostępnych
we współczesnych
sekwencerach, zarówno
programowych jak
i sprzętowych jest
możliwość pobrania
i aplikowania
nietypowych podziałów
kwantyzacji dla plików
audio. W tej materii

K
wantyzacja... groove... o co chodzi? samplery ich użytkownicy – w większości
podobno nadal prym Cofnijmy się na chwilę parę lat producenci hip-hopu i muzyki tanecznej –
wstecz. Kiedy pojawiły się pierwsze odrzucili sztywne podziały kwantyzacji do
wiedzie sampler elektroniczne urządzenia zdolne do pro- siatki wymuszając na producentach sprzętu
sprzętowy Akai MPC, dukowania dźwięków układanych w se-
kwencje szybko okazało się, że brzmienie
coraz to doskonalsze rozwiązania w kwe-
stiach funkcji określanych właśnie mianem
jednak na pokładzie sekwencji ustalanych matematycznie jest
wyjątkowo bezduszne. Grający na żywo, na
kwantyzacji Groove.

Ableton Live również prawdziwych instrumentach muzycy wiedzą Nowoczesna groove-maszyna

o tym, że w praktyce zespół albo „buja”
można znaleźć albo muzycy nie „czują bluesa” i ich gra jest
zwyczajnie sztywna. Ktoś wpadł więc na
rozbudowaną sekcję pomysł, by do elektronicznych urządzeń
dodać funkcję Swing, polegającą na nie-
Groove, w ramach której znacznym przesuwaniu nut w czasie tak, aby
efekt przypominał lekkie przyciąganie bądź
producenci przygotowali przeciąganie dźwięków w obrębie frazy, jak
dla nas nie tylko podziały ma to miejsce w dźwiękach granych przez
żywych muzyków. Jeżeli jeszcze nie wiesz
Groove wyjęte z Akai o chodzi, dużo wytłumaczy tutaj słowo „fun-
ky” – tego sposobu podkreślania rytmu i nut
i sekwencera Logic, ale w muzyce nie sposób nie poczuć – albo coś
jest funky albo brzmi jak niemieckie techno.
też kilka innych atrakcji. Nic dziwnego, że gdy pojawiły się pierwsze
Do wersji ósmej, kwantyzacja na pokładzie
Live ograniczała się do standardowych usta-
wień. Można było nuty MIDI bądź fragmenty
pętli przyciągnąć do siatki z większą lub
mniejszą mocą, ale wszystko nadal oscylo-
wało jeszcze blisko owego „niemieckiego
techno”. Jeżeli ktoś się postarał, można było
uzyskać naturalne brzmienie, ale dźwię-
ki funky brzmiały najlepiej, gdy zostały
zagrane „z ręki”. Obecnie w Live dostępna
jest cała sekcja (tzw. silnik) Groove i można
do wszystkich plików zastosować gotowe,
klasyczne schematy znane ze wspomnia-
nych modeli MPC i SP1200, ale można też
pozyskać podział groove z dowolnego pliku.

58 Ableton Live
> Live w zastosowaniach didżejskich

fotolia.com

Ableton Live
w zastosowaniach
didżejskich
62 Ableton Live
 Live w zastosowaniach didżejskich <

> WSKAZÓWKA
Do regulacji
8 Gdy masz problem z dopasowaniem utworu do
tempa, a nie znasz oryginalnego BPM kawałka
– jest na to sposób. Wyłącz funkcję Warp dla
pliku. Aktywuj przycisk Key (prawy górny róg
głośności pod-
Session View), kliknij myszką na przycisk TAP
słuchu Cue służy w lewym górnym rogu i przypisz np. klawisz T
potencjometr klawiatury komputera. Odtwórz utwór i słu-
umieszczony pod chając go bardzo uważnie nabij jednocześnie
tempo klawiszem T – tempo utworu wyświetli
guzikiem Solo/Cue
się w oknie tempa setu. W oknie Clip Display
na ścieżce Master, włącz funkcję Warp i ustaw pierwszy znacznik
dla ułatwienia w miejscu gdzie zaczyna się beat w utworze lub
identyfikacji w wa- w miejscu, od którego chcesz zacząć odtwarzać
runkach polowych ten kawałek. Klikając na znaczniku, z menu
dostępnego pod prawym przyciskiem wybierz Możesz włączyć pętlę Loop, ustawiając dłu-
również oznaczony
polecenie „Set 1.1.1 Here”, a potem ustaw gość na 4.0.0 i dopasowując końcowy marker
znaczkiem słucha- tempo klipu w zakładce Warp do wartości, jaka pętli. Jeśli pętla po włączeniu zapętlona jest
wek i kolorem błękitnym. nam wyszła z nabicia manualnego – tempo poprawnie, to mamy dokładnie to, o co nam
całego setu. chodziło!

Crossfader – tłumik krzyżowy

Załóżmy, że oknie Session masz załadowany zestaw
utworów, które grają idealnie z tempem. Pora je
zmiksować. Służy do tego Crossfader – tłumik
krzyżowy, bez którego żaden szanujący się DJ nie
podejmie pracy. Aby użyć Crossfadera uaktywnij
mały przycisk X z prawej strony okna Session View.
Otworzy się pole Crossfadera na ścieżce Master, a na
pojedynczych ścieżkach zobaczysz okienka z przyci-
skami opisanymi jako A i B.
Gdy dla jednej ze ścieżek wybierzesz pozycję A,
a dla drugiej B, możesz ruchem crossfadera płynnie
przełączać się między ścieżkami/utworami, miksując
je w trakcie odtwarzania. Działa to w klasyczny spo-
sób – gdy crossfader znajduje się po lewej stronie, na
wyjściu Master słychać ścieżkę A, jeśli jest po prawej
stronie – słychać ścieżkę B. Jeśli crossfader znajduje
się w położeniu środkowym, obie ścieżki grają
naraz. Jeśli nie przyporządkujesz żadnego z dwóch
ustawień, tłumik krzyżowy w stosunku do ścieżki nie
zadziała. Zwróć uwagę na to, że w menu podręcz-
nym tłumika krzyżowego (prawy przycisk myszy)
znajdziesz kilka charakterystyk do wyboru.

> KREATYWNY DJ WKRACZA DO AKCJI

W
śród efektów
audio dostępnych
w Live znaj-
dziesz korektor o nazwie
EQ Three. Jest to cyfrowa
replika equalizerów, w jakie
wyposażone są prawdziwe
miksery DJ-skie. EQ Three
posiada wszystkie podsta-
wowe funkcje potrzebne do
zabawy z wycinaniem pasm,
podbijaniem niektórych
częstotliwości i filtrowaniem Wiele sprzętowych
mikserów didżejskich
na żywo. Po za tym efekt
oraz specjalistycznych
charakteryzuje się bardzo
procesorów efektów
dobrym, „analogowym” wyposażonych jest
brzmieniem, szczególnie w funkcję kill-EQ, czyli
w ustawieniu nachylenia filtrów o dużym nachyle-
filtru na 48 dB/oktawę, które niu, charakteryzujących
sprawia, że koniecznie trze- się bardzo efektywnym
ba ten efekt wypróbować wycinaniem danego
podczas gry na żywo. pasma częstotliwości.

1 Przeciągnij EQ Three na wybraną ścieżkę. EQ

Three możesz użyć zarówno dla pojedynczych
śladów, jak i na ścieżce Master dla całego
2 Ważnym elementem, na który należy zwrócić
miksu. Warto zautomatyzować obsługę efek-
tów i przypisać ustawienia Gain i przycisków
Kill Low, Mid i Hi do sterownika MIDI lub
klawiatury.
uwagę, jest ustawienie globalnej kwantyzacji.
Pole ustawień znajduje się na górze na samym
3 W zestawie ścieżek, które kreatywny DJ
środku (obok ołówka). Tutaj zaznaczysz war-
tość kwantyzacji rytmicznej dla wszystkich
klipów i sposób „włączenia” ich do gry.
przygotował do występu nie może zabrak-
nąć uzbrojonych do nagrywania ścieżek
z instrumentami, jakich użyjesz na żywo. Aby
wzbogacić brzmienie, korzystaj z synteza-
torów wtyczkowych lub uruchom maszynę
perkusyjną Drum Rack. Partie, które dograsz
na żywo w trakcie występu możesz zarejestro-
wać i zapętlić.

Ableton Live 65
> warp
Warp
ćwiczenia z rozciąganiem
O
d wersji ósmej program ma zupełnie
nowy silnik dla tej funkcji, jeszcze
precyzyjniej ustawia transjenty
w plikach i dopasowuje pętle w czasie.
Zmienił się też sposób ustawienia punk-
tów podziału – Warp Markers – w pętlach,
w oknie edytora audio. Wcześniej znaczniki
ustawione były na linii czasu ponad plikiem
Jedną z najmocniejszych i trzeba było je dopasować do pliku. Teraz,
co jest o wiele wygodniejsze, funkcja działa
stron aplikacji Ableton zupełnie odwrotnie: znaczniki ustawia się
wzdłuż pętli audio i można przeciągając
Live są od samego dopasować ich położenie do linii czasu.
Niby szczegół, ale praca z pętlami jest dzięki
początku algorytmy temu bardziej intuicyjna. Z punktu widzenia
użytkownika, przed wersją 8 programu,
kształtowania plików regulacja ustawień Warp mogła stanowić
pewien problem dla osób, które nie lubią
audio w czasie. wnikać w szczegóły i chciały po prostu
korzystać z pętli. Teraz jest to bardzo łatwe
Niezależnie od tego, i jeśli tylko używasz równo przyciętych
pętli, wystarczy, że wybierzesz dla plików
jakie tempo ustawisz odpowiedni algorytm przetwarzania Warp,
w secie, przy włączonej a program resztę zrobi za Ciebie.
funkcji Warp każda pętla Do czego to służy?
Pierwszy rodzaj działania funkcji Warp
powinna synchronicznie dotyczy krótkich próbek i klipów. Są one naj-
częściej po analizie takiego pliku zapętlane.
zagrać do rytmu. Drugi rodzaj Warp dotyczy długich plików
68
dźwiękowych. Program dokonuje detekcji
długości pliku i ilości koniecznych do wsta-
wienia markerów. Pliki wykryte jako „długie”
nie są zapętlane, a dopasowywane do tempa
projektu. Trzecia opcja Warp to możliwość
manualnego dopasowania markerów przez
użytkownika dla potrzeb importowanej
próbki audio.
Funkcję Warp można też globalnie
wyłączyć w zakładce Preferencji – Record
Warp Launch. Znajdziemy tam przyciski
służące do aktywacji bądź wyłączenia takich
ustawień jak automatyczne dopasowanie
do tempa i zapętlenie krótkich fragmentów
(Loop/Warp Short Samples), automatycz-
nego ustawienia markerów dla dłuższych
plików (Auto-Warp Long Samples). Można
też wybrać domyślne ustawienie jednego
z algorytmów Warp.
Wyłącz, gdy nie potrzebujesz
Na początku rada praktyczna. Przy pracy
w oknie Arrangement, lepiej wyłączyć
algorytm Warp dla wszystkich plików nagry-
wanych bezpośrednio. Znacząco poprawia
to jakość brzmienia ścieżek oraz zmniejsza
obciążenie systemu. Jeśli używasz pętli,
sprawdź czy rytm w postaci zapętlonego
odcinka przypadkiem nie brzmi lepiej (za-
zwyczaj brzmi), gdy wyłączysz funkcję Warp,
Ableton Live

Jak to zrobić
w Live?
> FILTROWANIE ZAPĘTLONYCH SAMPLI W SAMPLERZE
1 Znajdujący się na pokładzie Live Sampler
jest jednym z najbardziej intuicyjnych i wy-
dajnych samplerów dostępnych na rynku. Za-
2 Na tym samym kanale tworzymy klip MIDI.
czniemy od załadowania go na nową ścieżkę
MIDI. Teraz do okna Samplera przeciągniemy
dowolny, niezbyt długi plik audio.
4 Włączmy tryb Back and Forth (strzałki tam
i z powrotem) i ustawmy dość krótkie zapę-
tlenie, powiedzmy około 3000 sampli. W tym
5 Teraz przechodzimy na stronę Filter/Global,
samym czasie można użyć crossfadera, aby
spróbować uzyskać ciekawe przejścia między
w ten sposób wykreowanymi dźwiękami
o charakterze rytmicznym.
Ableton Live
W widoku sesji przeciągamy nutę C3 (domyśl-
ny ton podstawowy Sampera) o długości 1 tak-
3 Teraz zmieniamy Sustain Mode na Looping
tu i włączamy odtwarzanie. Pojawia się długi
dźwięk, który chcemy ubarwić. Zaczniemy
od przeciągnięcia punktu końcowego sampla
mniej więcej do jego połowy, aby dźwięk
gwałtownie się urywał.
gdzie włączamy Filter oraz obwiednię filtru
(F.Env). Tryb filtru włączamy na dolnoprze-
6 Na koniec na stronie modulacji (Modula-
pustowy. Chcemy aby filtr działał tylko w od-
niesieniu do zapętlonej sekcji, więc ustawiamy
obwiednię Amount na –72, a następnie
zmieniamy Attack, by działanie filtru było
słyszalne tylko w części zapętlonej.
przydatne wskazówki <
(dwie strzałki skierowane w prawo) i przecią-
gamy punkty zapętlenia tak, by zaznaczenie
kończyło się tuż przed rozpoczęciem zapętlo-
nego obszaru. To stworzy ciekawe wypełnienie
pod koniec taktu, ponieważ dźwięk będzie
cały czas wybrzmiewał. Warto wypróbować
różne długości pętli i sprawdzić, jakie można
uzyskać efekty brzmieniowe.
tion) włączamy LFO2. Ustaw cel modulacji
A na Loop Lenght, głębokość modulacji
na 100, a następnie dobierz szybkość LFO.
Eksperymentując z ustawieniami będziesz
w stanie otrzymać efekt przypominający
rytmiczny, skreczowany riff pojawiający się
pod koniec każdego taktu, choć w zależności
od zastosowanego pliku załadowanego do
Samplera rezultaty brzmieniowe mogą być
całkiem inne.
71
> follow actions
Follow Actions
czyli klipy w kolejce
Ableton Live od wersji czwartej
wyposażony jest w ciekawą funkcję
odtwarzania klipów w zadanej
kolejności – Follow Actions. Funkcja
nie zwraca na siebie specjalnie uwagi
ukryta wśród innych parametrów
i dla osób zaczynających pracę
z programem jest dosyć zagadkowa,
ale zdecydowanie warto ją poznać.
72
F
unkcja Follow Actions
służy do układania
i wyzwalania klipów
w łańcuchach. Mówiąc inaczej,
do automatyzacji odtwarzania
kolejnych klipów w ramach
ustalonej grupy klipów w oknie
Session View. Aby zrozumieć
całą procedurę najlepiej wy-
obrazić sobie kilka klipów na
ścieżce, umieszczonych jeden
pod drugim. Funkcja Follow
Action daje możliwość automa-
tycznego odtwarzania każdego
z tych klipów po kolei, w usta-
fotolia.com
lonym porządku lub, co może
być ciekawą opcją, w sposób
przypadkowy. Użycie funkcji
nie ogranicza się do odtwa-
rzania klipów w całej długości.
Na pokładzie Live klipy można
dowolnie edytować metodą
nieniszczącą, bez ingerencji
w materiał podstawowy klipu,
więc użytkownik ma możliwość
ustawienia – według zadanego
wcześniej schematu Follow
Action – funkcji odtwarzania
ustalonych w edytorze fragmen-
tów każdego z klipów.
Ableton Live
> instrumenty
Instrumenty
w Ableton Live
Użytkownicy Live razem z programem
otrzymują większy lub mniejszy –
w zależności od wersji programu –
zestaw instrumentów. W zestawie Live
Suite dostępna jest większość brzmień,
posiadacze wersji pudełkowej
otrzymują razem z programem
kolekcję Essentials Instrument
Collection 2, którą mogą uzupełnić
o dodatkowe brzmienia.
76
W
 pokładowych modułach instrumentalnych Live, mimo ich
niepozornego wyglądu drzemie ogromna moc. Główny-
mi wtyczkami instrumentalnymi na pokładzie aplikacji
są od dawna: sampler perkusyjny Impuls, syntezator FM Operator,
prosty sampler o nazwie Simpler oraz Sampler, którego nazwa
mówi wszystko. Dla tych wtyczek przygotowano wiele gotowych
barw i próbek. Od jakiegoś czasu Ableton współpracuje też z firmą
AAS tworzącą instrumenty wirtualne (znane produkty marki AAS
to wirtualne syntezatory Tassman i Ultra Analog, elektryczne piano
Lounge Lizard i kilka innych) i specjalne wersje wszystkich instru-
mentów tej firmy dostępne są pod postacią pokładowych instru-
mentów Ableton Live. Lista jest interesująca – każdy instrument z tej
grupy reprezentuje innych charakter brzmienia – i obejmuje wtyczki
Analog, Collision, Electric oraz Tension.
Warto zauważyć, że filozofia podejścia do wirtualnego instru-
mentarium Live wykracza znacznie dalej poza temat pojedynczych
modułów. W końcu program oferuje funkcję łączenia wtyczek
i efektów w długie, rozbudowane łańcuchy. Na tej podstawie progra-
Ableton Live
> instrumenty

Czarodziej samplera – plasterki audio i MIDI

A co powiesz na jeszcze więcej magii
w temacie samplingu? Gdy nie interesuje
Cię samplowanie starych nagrań Kombi
i Franka Kimono jest na to rada: sampluj/
wycinaj dźwięki z własnych nagrań.
Nawet nie przypuszczasz ile interesu-
jących próbek, które możesz pozyskać
za pomocą powyższej metody kryje
się w Twoich własnych utworach. Gdy
potniesz plik i zapiszesz pod postacią
kipu MIDI i plasterków w samplerze Live
według metody Slice to New MIDI Track,
sprawdź co jeszcze można z tym zrobić
i skorzystaj z funkcji rozciągania, ale tym
razem zdarzeń MIDI. Przejdź do klipu
i w edytorze MIDI zaznacz wszystkie nutki
MIDI odpowiadające plasterkom w sam-
plerze. W menu podręcznym (prawy
przycisk myszy – PC) wybierz polecenie
Stretch Notes. W edytorze pokażą się dwa
znaczniki, po lewej i po prawej stronie –
zamień je miejscami. Twoja pocięta pętla
czy fragment nagrania zagrają niby w od-
wrotną stronę, przy czym dźwięki będą
odtwarzane w normalny sposób. Odwró-
ciłeś kolejność plasterków w edytowanej
pętli i jest bardzo prawdopodobne, że
masz pomysł na nowy kawałek – przyznaj
sam, że Live to program, który pomaga
rozwijać wyobraźnię!

O
perator to od wersji
czwartej programu
najważniejszy z po-
kładowych syntezatorów
Live. Do czynienia mamy
tutaj z syntezatorem, który
wytwarza dźwięki w opar-
ciu o syntezę FM, a z dru-
giej strony ma korzenie
w świecie syntezy subtrak-
tywnej. Jak wspominają
o tym projektanci Ope-
ratora, syntezator zrodził
się z fascynacji starszymi
syntezatorami FM takimi
jak Yamaha SY77 i TC81Z
oraz Synclavier II. Nic dziw-
nego, że przy pierwszym
kontakcie z Operatorem
każdy odnosi wrażenie
jakby miał do czynienia
z syntezatorem FM z zeszłej
epoki, np. modelem DX7
– typowe brzmienia to
piękne dzwonki, barwy
o specyficznym metalicz-
nym charakterze i potężne,
nawet agresywne basy.

> OPERACJE NA OPERATORZE

1 Interfejs instrumentu mieści się w jednym okienku i w tym oknie mamy

dostęp do wszystkich funkcji. To wygodne rozwiązanie, bowiem nie trzeba
nurkować w dodatkowo otwieranych oknach. Po obu stronach otwieranego
2 Możemy też korzystać z gotowych przebiegów (20 plus 2 rodzaje szumu)
znaczkiem trójkąta wyświetlacza znajduje się osiem sekcji: po lewej stronie
mamy cztery sekcje oscylatorów, po prawej sekcje LFO, filtru, wysokości
pitch i ustawień ogólnych. Wybór każdej sekcji otwiera inną planszę na
środkowym wyświetlaczu.
dostępnych w menu Wave. Dla każdego oscylatora dostępna jest sekcja
ustawień obwiedni Envelope połączona z wyświetlaczem graficznym. Dla
sekcji obwiedni działa funkcja kopiowania kształtów, które można przenosić
między oscylatorami. W każdej sekcji oscylatora oprócz regulatora poziomu
znajduje się też regulacja wysokości dźwięku dla oscylatora w postaci
pokręteł Coarse i Fine oraz przycisk Fixed – włączający stałą wysokość
dźwięku dla oscylatora – przydatne rozwiązanie przy tworzeniu brzmień
perkusyjnych.

80 Ableton Live
 przydatne wskazówki <

Jak to zrobić
w Live?
> PLASTERKOWANIE BITÓW

1 Ableton Live jest bez wątpienia najlepszym

programem do pracy z breakbeatami. Opisze-
my teraz, krok po kroku, procedurę plaster-
2 Przeciągnij pętlę na ścieżkę audio. Dwukrotne
kowania, o której wspomnieliśmy w tekście na
stronie 79. Zacznij od znalezienia interesującej
pętli rytmicznej, choć może to być dowolny
materiał audio, który chcesz pociąć.
kliknięcie na klip sprawi, że w dolnym oknie
pokaże się przebieg pliku i wszelkie informa-
3 Live wręcz rozpieszcza nas liczbą dostępnych
cje na jego temat. Zauważ, że w niektórych
miejscach transjenty nie pasują idealnie do
siatki tempa. Wynika to z faktu, że pętla ma
swój własny groove.
funkcji związanych z cięciem materiału audio.
Zastosujmy najprostszą metodę. Kliknij
prawym klawiszem na przebiegu lub na
klipie w widoku sesji (Ctrl + klik w kompu-
terach Mac) i wybierz Slice to New MIDI
Track. Pojawi się okno, w którym zostaniesz
poproszony o zdefiniowanie parametrów
plasterkowania.

4 Chcemy aby Live automatycznie wychwycił

każde uderzenie, zatem w przypadku pierw-
szej opcji ustawmy Transient i zostawmy
5 Wycisz oryginalną ścieżkę audio i odtwórz
preset plasterkowania w trybie Built-in. Po
kliknięciu przycisku OK Live potnie całą
partię tworząc nową ścieżkę MIDI z aktyw-
nym blokiem Instrument Rack wypełnionym
instancjami Simplera (po jednym na każdy
plasterek). Tempo projektu jest automatycznie
ustawiane do tempa bitu.
klip MIDI. Aby najlepiej usłyszeć, na czym
polega różnica między oryginałem a materia-
6 Ableton Live wykonał całkiem niezłą pracę.
łem pociętym na plasterki sterowane poprzez
MIDI spróbuj zmniejszyć tempo projektu.
W naszym przypadku zmniejszyliśmy je ze
130 do 90 BPM.
Jego detekcja transjentów funkcjonuje
znakomicie i dzięki temu, przy odpowiednim
doborze materiału do przetwarzania, można
uzyskać bardzo czysto wycięte sample. W razie
problemów zawsze można skorygować gra-
nice zaznaczenia każdego plasterka poprzez
dwukrotne kliknięcie na jego nazwie (tutaj
Slice 38).

Po pocięciu materiału audio na plasterki

zostaje stworzony plik MIDI, w którym
każdy plasterek – w domyśle wyeks-
trahowany dźwięk – ma indywidualne
parametry pozwalające na praktycznie
dowolną manipulację z wykorzystaniem
tak pozyskanych elementów.

Ableton Live 83
> efekty
Efekty w Live
kompresor, looper i tory wysyłkowe
P
 okładowy kompresor Live to narzędzie
skuteczne i praktyczne. Wyposażony
jest we wszystkie podstawowe para-
metry regulacji, takie jak ustawienia czasu
ataku (Attack), powrotu (Release), poziomu
Ratio i kształtu nachylenia krzywej kompresji
(Knee). Do tego (zaznaczmy, że opisywane
ustawienia dotyczą efektu Compressor z wer-
sji Live 8), można wybrać trzy tryby reakcji.
W ustawieniu Peak kompresor reaguje na
szczytowe wartości przetwarzanego sygnału.
W trybie RMS kompresor działa łagodniej,
reagując na sygnał o poziomie zaznaczonym
wartością progu kompresji, trwający przez
nieco dłuższy czas. W trybie Opto Compres-
sor ujawnia swoje mniej liniowe działanie,
szczególnie w odniesieniu do parametru
powrotu, którego czas wydłuża się wraz
z obniżeniem redukcji wzmocnienia.
84
Użytkownika Compressora może także
zastanawiać to, czym różni się działanie pro-
cesora w ustawieniach Model FF1 i FF2 oraz
FB. FF to skrót od „feed-forward” i w takim
ustawieniu kompresor reaguje na poziom
sygnału wchodzącego. FB to tryb „feed-
-back”, w którym analiza dotyczy sygnału na
wyjściu procesora, dla którego kompresor
dopasowuje charakter działania. W trybie
feed-back ustawienia czasu ataku i powrotu
działają mniej precyzyjnie i mówiąc bardzo
ogólnie kompresja ma łagodniejszy charak-
ter niż w ustawieniach FF1 i FF2. Co może
być istotną podpowiedzią dla zaintereso-
wanych tematem, wiele kultowych modeli
kompresorów analogowych, jakich od lat
używa się w najlepszych studiach nagrań
na całym świecie, to kompresory działające
właśnie w trybie feed-back.
Do typowych zadań związanych z ob-
róbką dynamiczną i kompresją ścieżek
Compressora można używać w trybie
podstawowym. Procesor można jedna
przełączyć do widoku rozszerzonego
(przycisk trójkąta na pasku efektu),
w którym mamy dostęp do zestawu para-
metrów przydatnych przy kompresji typu
Side-Chain. W nowej wersji Compressora
dostępnej z Live 9 (na ilustracji powyżej)
znajduje się dodatkowy wyświetlacz z wi-
dokiem przetwarzanego sygnału
– Activity View.
Ableton Live
 efekty <

> LOOPER: JAK TO DZIAŁA... DZIAŁA... DZIAŁA?

1 Uruchom efekt Loopera przeciągając go

z przeglądarki na ścieżkę. W przeglądarce
znajdziesz kilka ustawień efektu, różniących
2 W górnym oknie znajdują się przyciski nagry-
się długością frazy-pętli. Wybierz ustawienie
4 Bar Phrase. Długość frazy można potem
zmienić manualnie przyciskami Lenght :2\
x2. Górną część okna Loopera zajmuje widok
ułatwiający nawigację, w którym umieszczono
takty z podziałem na uderzenia (metrum 4/4).
Bez nagranej frazy okienko jest zaczernione.
wania, trybu nakładki, odtwarzania i stop, do
których można przypisać komendy kontrolera
3 Przycisk Transport na samym początku
MIDI. Jednak zwróć uwagę na umieszczony
po lewej stronie duży przycisk wielofunkcyjny
Transport – jest najbardziej przydatny w obsłu-
dze efektu. Do tego guzika przypisz kontroler,
np. przycisk nożny lub klawisz korzystając
z funkcji MIDI/Key Map.
uruchamia funkcję nagrywania. Jeżeli wybra-
liśmy frazę 4 taktów, po tym odcinku Looper
przejdzie do trybu nakładki Overdub, a przy
kolejnym naciśnięciu do trybu odtwarzania.
Naciśnij przycisk z czarną kropką, by zacząć na-
grywanie. Przy pierwszym podejściu podziałka
taktów wyświetlana jest w kolorze czerwonym.

> WSKAZÓWKA
Jeżeli teraz naciśniesz przycisk Transpor-
tu, Looper przejdzie do trybu odtwarza-
nia i podziałka w górnym oknie zmieni
kolor na żółty. Ponowne naciśnięcie
guzika Transport przełączy z powrotem
efekt do trybu nakładki, w którym moż-

4 Po ustalonych czterech taktach materiał dźwię-

kowy zostanie zapętlony. Looper automatycz-
nie przechodzi do trybu nakładki Overdub,
a okienka podziału zmieniają kolor na
pomarańczowy. W tym trybie, przy włączonym
odtwarzaniu możesz dodawać kolejne dźwięki
do frazy zarejestrowanej na samym początku.
na dogrywać kolejne dźwięki do pętli.
Jeśli się pomylisz skorzystaj z polecenia
Undo (usuwa ostatnią frazę) lub Clear –
bufor Loopera zostanie wyczyszczony.
5 Bardzo ciekawy efekt uzyskasz nagrywając
kilka kolejnych fraz, najlepiej długo wybrzmie-
wających dźwięków, połączonych z krótkimi
dźwiękami perkusji chromatycznej, a następnie
aktywując funkcję Reverse. Przy odtwarzaniu
w odwrotną stronę i jednoczesnej zmianie
prędkości (Speed) zaczyna się cała magia.

> WSKAZÓWKA > WIĘCEJ OPCJI?

Funkcja Feedback (czyli sprzężenie
zwrotne, w dużym skrócie polegające na
podawaniu sygnału z wyjścia jakiegoś
urządządzenia/modułu na jego wejście)
działa w trybie nakładki i służy do usta-
wienia poziomu głośności odtwarzania
wcześniej zarejestrowanego materiału
– przy ustawieniu 50% już nagrane frazy
wybrzmiewają o połowę ciszej przy
każdej powtórce, podczas gdy poziom
nagrywanego dźwięku pozostaje bez
zmian.
6 Gdy uda Ci się złapać ciekawy materiał – a to
udaje się już po kilku próbnych podejściach,
zatrzymaj odtwarzanie. Utwórz nową ścieżkę
audio w projekcie i zapisz pętlę w formacie
dźwiękowym naciskając w polu Drag Me!
i przeciągając kursorem gotowy plik do
wolnej komórki. Możesz teraz zapisać rezultat
eksperymentów a następnie dołożyć do niego
kolejne, nagrane w postaci nakładek pętle.
Wyślij sygnał ze ścieżki z Looperem
włączonym w trybie overdub na kolejną
ścieżkę audio, z której sygnał z powro-
tem skierujesz do Loopera (ustawienia
Audio From i Audio To nowej ścieżki).
Ableton Live zadziała niczym rasowa
maszyneria analogowa w sprzężeniu
zwrotnym. Uważaj! W takiej konfigura-
cji cyfrowy sprzęt (który podobno jest
całkowicie pozbawiony „życia” w kon-
tekście brzmienia) też potrafi się nieźle
wzbudzić!

Efekt Looper to narzędzie chętnie stosowane przez

kreatywnych gitarzystów. Aby przy jednoczesnej grze
na gitarze w pełni wykorzystać zalety efektu w postaci
wirtualnej najlepiej wyposażyć się w sterownik
nożny MIDI, np. Behringer FCB1010. Największą
zaletą eksperymentów z gitarą i looperem w świecie
wirtualnym jest możliwość błyskawicznego zapisu
dowolnych - i często jakże ulotnych - partii na dysku
twardym komputera. Nie jesteś gitarzystą tylko kla-
wiszowcem? Uruchom barwę fortepianu w projekcie,
włącz Looper na ścieżce, zagraj kilka ciekawych
akordów i zacznij improwizację do momentalnie
stworzonego podkładu!

Ableton Live 87
> drum machines

Drum Machines
Live Pack

Użytkownicy Ableton Live mogą poszerzyć

bibliotekę brzmień i efektów o dostępne na stronie
producenta zestawy tworzone przez różnych
artystów i firmy sound-designerskie specjalizujące
się w tworzeniu tzw. Live packów. Oferta brzmień
i zestawów jest interesująca, a kilka zestawów
dostępnych jest bez opłat.

90 Ableton Live
> uniwersalne klawiatury Casio
Uniwersalne klawiatury
firmy Casio
W ofercie firmy Casio
pojawiło się kilka
ciekawych nowości,
spośród których dwie
mogą zainteresować
użytkowników programu
Ableton Live (choć nie
tylko), głównie z uwagi
na ich funkcjonalność
w zakresie kontroli
MIDI (jako klawiatury
sterujące), i możliwość
pracy jako instrumenty
typu stage-piano ze
szczególnym wskazaniem
ich wykorzystania
w grze na żywo.
Połączenie tych dwóch
funkcji w stosunkowo
atrakcyjnej cenie wygląda
bardzo ciekawie. Więcej
informacji na temat tych
nowych produktów
uzyskacie na stronie
internetowej firmy Zibi
– dystrybutora Casio na
terenie Polski:
www.emuzyk.pl).
94
Model PX-350 wyposażony jest w kółko pitchbendera,
którego z kolei nie znajdziemy w tańszym PX-150.
Privia PX-350
3.700 zł
PX-350 to instrument, w którym funkcja
automatycznego akompaniamentu łączy
się z możliwościami pracy w charakterze
zaawansowanej klawiatury sterującej MIDI
spełniającej oczekiwania wymagających
muzyków-pianistów. Zakres zastosowań
PX-350 zaczyna się od prostego domowe-
go studia poprzez obsługę różnego typu
imprez wymagających gry na żywo, na
pracy w charakterze rasowego instrumentu
stage-piano kończąc.
Znajdziemy w nim 250 różnego typu
brzmień oraz 180 rytmów i automatycz-
nych akompaniamentów obejmujących
całą gamę najprzeróżniejszych stylistyk
muzycznych. W instrumencie nie zabrakło
też przydatnej funkcji nagrywania swojego
wykonania bezpośrednio na nośniku USB.
88-klawiszowy PX-350 oferowany jest
w dwóch wersjach kolorystycznych: czarnej
i białej. Jego klawisze wykonane są z syn-
tetycznego hebanu i syntetycznej kości
słoniowej. Dostępne są funkcje podziału
klawiatury na warstwy i strefy.
Jako silnik syntezy zastosowano tu
128-głosowy moduł AiR Sound Source.
W klawiszach o akcji młoteczkowej działają
potrójne czujniki reagujące na dynamikę,
a muzyk ma do dyspozycji takie funkcje jak
damper resonance oraz hammer response,
dzięki którym wrażenia z gry są bardzo
zbliżone do wrażeń towarzyszących grze
na dobrej klasy instrumencie akustycznym.
Wśród efektów znajdziemy 4 typy pogłosu
i 4 typy chorusa.
PX-350 wyposażony jest w dwa porty
USB – jeden do współpracy z komputerem
(w ramach której może funkcjonować jako
klawiatura sterująca MIDI) oraz drugi do
podłączenia pamięci flash z możliwością
nagrywania audio (ogółem 17 ścieżek: 1
systemowa i 16 solowych) z parametrami 16
bitów/44,1 kHz. Nie zabrakło też tradycyjne-
go wejścia i wyjścia MIDI DIN5.
Instrument ma wbudowany dwudrożny
system nagłośnienia stereo o mocy ogółem
16 watów, wymiary 132x 28x13 cm i waży
11,6 kg (bez opcjonalnego statywu, z któ-
rym jego waga wynosi 21,6 kg).
Na tylnym panelu PX-350 znajdziemy
gniazda wejściowe i wyjściowe MIDI DIN5,
wejścia i wyjścia liniowe audio, podwójne
wyjście słuchawkowe oraz dwa gniazda
do podłączenia zewnętrznych pedałów
sterowania. Zarówno PX-350 jak i PX-150
zasilane są za pośrednictwem zewnętrznych
zasilaczy sieciowych.
Ableton Live
> wszystko pod kontrolą

Wszystko pod kontrolą

Sterowniki USB,
kontrolery MIDI

100 Ableton Live

 wszystko pod kontrolą <

lery Akai z serii MPK, np. MPK25 lub MPK61, Rynek sterowników klawiaturowych MIDI/
mające także pady i masę przycisków, USB jest bardzo nasycony i wielu producen-
pokręteł, sekcję sterowania odtwarzaniem, tów tych urządzeń, w tym np. firmy CME
a nawet arpeggiator. Przy niedużej ilości czy Mackie (Mackie Control) ma w swojej
miejsca na biurku można spróbować pracy ofercie kontrolery w rozmaitej cenie, które
ze sterownikiem Akai MPK Mini bądź Korg nadają się do wykorzystania z Live. Do wie-
NanoKey. Od lat z Abletonem Live bardzo lu produktów producenci dodają w pakiecie
najlżejszą wersję programu – Lite. Jeżeli
dobrze komunikują się wszystkie klawiatury
dysponujesz w miarę nowoczesnym urzą-
sterujące firmy M-Audio, więc użytkownicy
dzeniem podłączonym do komputera przez
programu mogą bez obaw wybrać dla siebie interfejs MIDI lub przez USB, w każdej
dobrze wyposażone sterowniki z rodziny chwili – i to błyskawicznie, bo po naciśnię-
Oxygen lub Axiom. Pola w tym segmen- ciu dosłownie dwóch przycisków (MIDI
cie rynku nie oddaje także wielokrotnie Map i wybranej funkcji) – do wybranego
wymieniana firma Novation z obsługujący- parametru kontrolera możesz przypisać
mi najnowszy system Automap modelami niemal dowolną funkcję w programie.
klawiatur z serii Impulse.

Live jako terapia?

Berlin Calling
Berlin Calling to nej terapii Icarusa jedną
z największych ról odegra
zrealizowany w 2008 muzyka. Nasz bohater
próbuje dokończyć materiał
roku przez reżysera na płytę tworząc dźwięki na
Hannesa Stöhra laptopie z zainstalowanym,
oczywiście, programem
film opowiadający Ableton Live. Zaletą filmu
jest warstwa muzyczna, któ-
o pewnym okresie rą przygotował Kalkbrenner
najpewniej korzystając
w życiu didżeja z Ableton Live – to berliń-
skie techno z prawdziwego
i producenta muzyki zdarzenia. Więc na pewno
dla muzyki, kilku świetnych
techno o pseudonimie ujęć i scen z Berlinem w tle
warto ten film o klubowym,
DJ Icarus. wypełnionym zakrętami
życiu berlińskiego didżeja

DJ
Icarus – w tej roli wystąpił Paul obejrzeć.
Kalkbrenner (faktycznie produ-
cent muzyczny, będący autorem
ścieżki dźwiękowej do filmu) – wiedzie bar-
dzo intensywne życie wypełnione muzyką,
podróżami i występami. Icarus jest na topie,
właśnie podpisał kontrakt na nowy materiał
muzyczny z jednym z berlińskich wydaw-
nictw. Jednak życie klubowe w wydaniu
Icarusa to nie tylko muzyka, ale i używki,
spożywane przez niego i jego dziewczynę
Mathilde w niebotycznych ilościach.
Jak nietrudno się domyślić, w pewnym
momencie na skutek niefrasobliwego
prowadzenia się i kryzysu w związku z part-
nerką bohater staje na skraju wyczerpania
psychicznego i fizycznego. Po przedaw-
kowaniu niezidentyfikowanych substancji
odurzających ląduje w szpitalu psychia-
trycznym na oddziale zamkniętym.
Aby nie zdradzać dalszego ciągu historii
tym, którzy całkiem sympatycznego w od-
biorze filmu jeszcze nie widzieli, wyjaśnij-
my, że w zarówno leczniczej jak i społecz-

Ableton Live 103

> 35 praktycznych porad
35porad praktycznych
Wraz z premierą każdej kolejnej
wersji w programie Live pojawiają się
nowe, ciekawe funkcje. Wiele z nich,
szczególnie narzędzia, które są widoczne
bezpośrednio na ekranie, każdy
użytkownik może łatwo zaadaptować
podczas pracy nad projektami.
Jednak pod spodem ukrywa się wiele
udogodnień, o których możemy się
nigdy nie dowiedzieć. Oczywiście, wśród
naszych Czytelników są użytkownicy
Abletona Live, którzy czytają instrukcję
obsługi od deski do deski. To jest jeden
z lepszych sposobów na poznanie
wszystkich funkcji aplikacji.
106
35porad praktycznych
J
 edyny mankament polega na tym, że
w takim przypadku zanim zabierze-
my się za tworzenie muzyki musimy
poświęcić miesiąc albo dwa, aby opanować
wszystkie sztuczki wymienione w instrukcji.
Można też usiąść po prostu do programu
i krok po kroku rozgryźć samemu sposób
obsługi i przeznaczenie poszczególnych
elementów. Warto też zajrzeć na firmowe
forum programu, gdzie użytkownicy dzielą
się wieloma pożytecznymi uwagami i roz-
wiązaniami.
Jest też inny, o wiele prostszy sposób
na to, aby się dowiedzieć wielu ciekawych
rzeczy dotyczących obsługi programu,
i to w znacznie krótszym czasie. Zajrzyj
do praktycznych porad, które zebraliśmy
w tym tekście, a na pewno dowiesz się wielu
nowych rzeczy, o jakich dotąd być może nie
miałeś zielonego pojęcia.
Ableton Live

23 Możesz przeciągać schematy kwantyzacji Groove do pola
Groove Pool (Groove Pool otwiera się znaczkiem fali po
lewej stronie ekranu lub przez małe menu Groove dostępne dla
każdego pliku), aby zobaczyć szczegóły ustawień danego podziału
przed zaaplikowaniem go dla pętli lub pliku MIDI.
24 Szczegółowe ustawienia kwantyzacji, sposobu wyzwalania
i odtwarzania dowolnego z klipów dopasujesz w okienku
Launch Box widoku Clip View – mały przycisk L.
25 Sceny można przełączać za pomo-
cą zewnętrznego sterownika MIDI
lub klawiatury komputera. Po aktywacji
trybu mapowania MIDI lub Key Map na
ekranie, w kolumnie Master pod napi-
sem Stop Clips ukażą się odpowiednie
przyciski.
26 Jeżeli brakuje Ci pomysłów, pamiętaj że do okna aranżacji
Arrangement View zawsze możesz przeciągnąć plik filmowy
w formacie QuickTime i zacząć komponować muzykę inspirowaną
obrazem.
27 Po kliknięciu na wybrany parametr np. instrumentu w oknie
automatyki dla ścieżki (okno robocze Arrangement View)
pokażą się ustawienia właśnie tego parametru. Jest to przydatne,
w momencie, gdy chcesz zapisać automatykę danej funkcji, a nie
wiesz gdzie szukać tych ustawień.
28 Tempo utworu także można poddać automatycznemu
sterowaniu. Ustawienia automatyki Song Tempo ukryte są
w panelu Arrangement View, na ścieżce Master – należy najpierw
wybrać Mikser w pierwszym okienku od góry.
29 Jeżeli korzystasz z markerów odtwarzania, tzw. Lokatorów
przy odtwarzaniu w oknie Arrangement View, wygodniej
będzie Ci pracować, kiedy przypiszesz funkcję wyzwalania kolejnych
markerów do sterownika MIDI lub klawiszy komputera, np. strzałek
prawo/lewo.
30 Jeżeli na początku flirtu z Ableton
Live obsługa tego programu trochę
Cię przerasta, włącz umieszczone w lewym
dolnym rogu okno informacyjne Info
View, w którym wyświetlane są podpo-
wiedzi dotyczące wszystkich parametrów
i funkcji aplikacji. Z tego niepozornego
okienka otwieranego strzałką w dolnym
pasku można naprawdę wiele się dowie-
dzieć.
Ableton Live
35 praktycznych porad <
31 Widok w oknach Clip View lub MIDI Editor można powiększyć
na obszar całego ekranu. Wystarczy zamknąć okienko Info
View, schować okienka Launch, Sample oraz Envelope Box i łapiąc za
krawędź Clip View rozciągnąć okno do żądanego rozmiaru. Wzdłuż
pliku lub sekwencji MIDI najłatwiej się poruszać używając kom-
binacji Ctrl + Alt + przycisk myszy podczas przeciągania. Edycja
szczegółów na dużym ekranie jest znacznie wygodniejsza.
32 Przy korzystaniu z efektu MIDI Arpeggiator nadaj pochodom
odrobinę naturalności. Zrobisz to uruchamiając funkcję
Velocity. Dostępna regulacja Velocity pozwala na ustawienie żądanej
wartości Velocity i czasu, w jakim ta wartość zostanie osiągnięta.
Przy włączonej funkcji Retrigger zsynchronizujesz czas wyzwole-
nia danych wartości dynamicznych z rytmem utworu (opcja Beat).
Np. przy ustawionej wartości Decay 5 s i Target 127 Arpeggiator
odegra sekwencję ze słyszalnym wzrostem dynamiki każdej kolejnej
nuty, aż do piątej sekundy, w której zostanie osiągnięta wartość
maksymalna Velocity.
33 Sample Offset to ciekawe narzędzie – znajdziesz je w za-
kładce Envelopes > Clip dla klipu audio. Sample Offset daje
możliwość stworzenia wariacji loopu, a działanie funkcji polega na
przesunięciu odtwarzania fragmentów pliku o daną wartość w cza-
sie rzeczywistym. Pamiętaj, że wcześniej trzeba przełączyć pętlę do
trybu Warp – Beats.
34 Przypisz klawisze sterownika bądź
klawiatury do przełączników Nudge
Forward i Nudge Backward. Funkcje te
powodują przesuniecie odtwarzania klipu
do przodu bądź do tyłu o wartość ustaloną
globalną kwantyzacją.
35 Efekt Beat Repeat to narzędzie pobudza-
jące wyobraźnię i kreatywność. Wyko-
rzystaj je nie tylko do przerabiania istniejących
rytmów perkusyjnych. Świetnym pomysłem
jest użycie wtyczki w połączeniu z brzmieniem
basowym. Aby od czegoś zacząć ustaw nastę-
pujące parametry wtyczki Beat Repeat: Interval
na 1/32, Offset na 0, Variation na 10, a Grid na
1/32 lub nawet więcej. Następnie uruchom po-
kładowy filtr wtyczki, przypisz go do sterownika
i eksperymentując spróbuj zapisać na żywo
efekty manipulacji.
Jeżeli brakuje Ci pomysłów, pamiętaj że do
okna aranżacji Arrangement View zawsze
możesz przeciągnąć plik filmowy w formacie
QuickTime i zacząć komponować muzykę
inspirowaną obrazem.
109
> Live dla gitarzysty

Ableton Live
dla gitarzysty
Live to program, który na pierwszy
rzut oka niespecjalnie kojarzy się
z instrumentem, jakim jest gitara.
A jednak za pomocą aplikacji można
z powodzeniem przetwarzać ścieżki
gitarowe i produkować nagrania z kręgu
muzyki gitarowej, tak samo jak nagrania
innych gatunków.

J
eśli przyjrzymy
się bliżej funk-
cjom i efektom
pokładowym Live okaże
się, że gitarzysta ma tutaj
do dyspozycji całą paletę
narzędzi do wyrażenia swojej eks-
presji, w tym symulacje wzmac-
niaczy i kolumn głośnikowych,
efekty delay oraz bardzo dobry
efekt loopera (patrz rozdział
poświęcony temu efektowi).
Wzmacniacz...
Użytkownicy wersji Live Suite znajdą
swoim pakiecie wtyczek wirtu-
alne urządzenie – symulator
wzmacniaczy gitarowych
Amp. Wtyczka jest o tyle
interesująca, że powstała
przy udziale programistów
szwedzkiej firmy Softube,
której wirtualne symulacje
gitarowego sprzętu uzna-
wane są za jedne z wiodą-
cych, a na pewno najbardziej
realistycznie brzmiących
w porównaniu do sprzętowych
odpowiedników produktów w tym segmen-
cie rynku.
...kolumna...
Każdy gitarzysta wie, że sam wzmacniacz to
nie wszystko. Aby gitara zagrała jak należy,
do kompletu potrzebna jest jakaś kolumna
z głośnikami. Tutaj także z odsieczą przy-
bieżeli programiści z Softube podsuwając
do wzmacniacza Amp wtyczkę nazwaną tak
samo konkretnie – Cabinet
...oraz cała podłoga efektów
Na liście wtyczek efektowych Abletona
Live znajdują się soczyście brzmiące efekty
modulacji, w tym chorus, flanger, phaser,
efekty przestrzenne w rodzaju pogłosu i linii
opóźniających (delay), efekty przesterowa-
nia: Overdrive i Saturator, oraz procesory
dynamiki takie jak bramka, kompresor
i limiter. Poszczególne wtyczki, wirtualne
urządzenia można ustawiać w szeregu do-
kładnie tak, jak w gitarowym pedalboardzie,
używać w układzie równoległym (wyobraź
sobie dwa różne zestawy sceniczne), a na-
wet łączyć w racki, tworząc coś na kształt
multiefektów. (Aby dowiedzieć się jak łączyć
efekty w łańcuchach zajrzyj do rozdziału

110 Ableton Live

 na płycie DVD <

t

 
(#
130(3".»8

na płycie 8̓8&34+*
53*"-

DVD
t

1&Œ/&
8&34+&
'*-.»8

;̓.640/&01-
t

/"+/084;&
4".1-&

;̓-001."45&34$0.
Wideo-tutoriale
z Musoneo.pl
Na naszej płycie zamieszczamy pełne wersje kilku z wielu tutoriali
online publikowanych na portalu Musoneo.pl
- Widok sesji vs widok aranżacji
- Przeglądarka
- Rodzaje i obsługa klipów
- Edytor klipów
- Beat Repeat (podstawy)

Musoneo.pl to wideo-portal oferujący intensywne kursy i szkolenia dla

szerokiego kręgu muzyków i realizatorów dźwięku, zarówno amato-
rów, jak i profesjonalistów. Dynamiczne filmy instruktażowe ukierunko-
wane są na zdobywanie umiejętności praktycznych, wypełniając lukę
w ofercie edukacyjnej szkół i akademii muzycznych. Najistotniejszym
punktem oferty są przygotowane z największą pieczołowitością, okra-
szone interesującymi przykładami dźwiękowymi, kilkugodzinne kursy
obsługi systemów DAW, takich jak Ableton Live 8 i Cubase 6.5.

Więcej tutoriali na temat Ableton Live (aktual-

nie 35 części o łącznym czasie trwania 4 godzi-
ny i 13 minut) znajdziecie na Musoneo.pl.

Nowości LoopMasters.com
Pakiety w pełni funkcjonalnych wersjach demo (tylko do
zastosowań niekomercyjnych), pozwalające na zapoznanie się
z aktualnymi trendami w zakresie kreowania nowoczesnych
brzmień. Dźwięki te mogą być też znakomitą inspiracją do
stworzenia na ich bazie własnych sampli i pętli, np. korzysta-
jąc z możliwości, jakie w tym zakresie oferuje Ableton Live.
Classic House Keys
Da Sunlounge Demos
Breakdown FX Tools
Progressive Tech House Demos
Growl - Monster Bass & Creature FX
Rebel House Demos
Minimal Techno Revolution Vol 2
Sounds From The Modular Demos

Ableton Live Trial

Najnowsze, 30-dniowe i w pełni funkcjonalne wersje próbne
programu Ableton Live 8 w wersji dla komputerów z syste-
mem Windows i Mac OS X.

Ableton Live 113