Kasaysayan ng Alpabetong Pilipino

baybayin

Ang baybáyin ang sinaunang alpabeto ng mga Filipino bago pa dumating ang mga Espanyol at
maituro ang alpabetong Romano. Mula ito sa salitâng “baybáy” ng mga Tagalog na
nangangahulugan ng lupaing nása gilid ng dagat at ng “pagbaybáy” na nangangahulugan ng
ispeling.

Ang baybayin ay nása anyong pantigan na may tatlong patinig (a,e-i,o-u) at umaabot sa 14
katinig. Makikita ang mga halimbawa ng baybayin sa Doctrina Cristiana (1593), ang
pinakaunang aklat na nalathalas a Pilipinas na isinulat ng mga misyonerong Espanyol.

Sinasabing lahat ng mga katutubo ay marunong magbasá at magsulat sa baybayin. Balát ng

punongkahoy at kawayan ang karaniwang gamit na sulatan ng mga sinaunang Tagalog at
iniuukit ditto ang mga titik sa pamamagitan ng matulis na bagay. May inilalagay na gitling o
tuldok sa ibabaw ng katinig bilang tanda sa tunog ng “e” o “i” at sa ilalim naman bilang tanda sa
tunog ng “o” o “u” nakasámang katinig.

Isang ebidensiyang baybayin ang iniukit na sulat sa isang matandang palayok na natagpuan ng
mga arkeologo sa Calatagan, Batangas. Sang ayon, ginagamit pa ng mga Mangyan sa Mindoro
at ng mga Tagbanwa sa Palawan ang baybayin. Ginagamit nila ito sa pagsulat ng maiikling tula,
awit, at paggawang liham pag-ibig.

Minsan ding tinawag naalibáta ni Paul Rodriguez Verzosa ang sinaunang alpabeto dahil sa
kaniyang saliksik na ito ay hango sa alpabetong Arabe na alif ,ba, ta. Tinanggal lámang niya ang
“f” kayâ naging alibata. Gayunman, walang nakitang patunay sa kasaysayan na may
kaugnayanang baybayin sa alpabetong Arabe. Kahit ang mga wika ng mga bansa sa Timog-
Silangang Asia ay hindi nagpapakita ng katangian o pagkakaayos ng mga titik na katulad ng
wikang Arabe kayâ simula noon ay hindi na ipinagagamit ang salitâng “alibata” upang tukuyin
ang sinaunang alpabetong Filipinas. (EGN) (edVSA)

Alibata

            Bago pa man dumating ang mgaKastila, tayo ay mayroon nang kinikilalang isang uri ng
alpabeto. Ito ang tinatawag nating Alibata, isang uri ng palaybaybayang hated na ating mga
Malayo at Polinesyo. Sinasabing ang Alibata ay may impluwensya ng pala titikang Sanskrito na
lumaganap sa India at sa iba pang mga lugar sa Europa at sa Asya.
            Ang Alibata ay binubuo ng labimpitong titik: 3 patinig at 14 nakatinig, gaya ngmakikita sa
ibaba:

ANG ALIBATA

            Ang bawat titik ng Alibata ay binibigkas na may tunog na a. Nilalagyan ng tuldok (.) sa
ibabaw ng titik kapag bibigkasin ang b ng bi.

            Nilalagyan ng tuldok (.) sa ilalim ng titik kapag bibigkasing bi ang b.

            Nilalagyan ng krus (+) sa tabing titik kapag nawawala ang bigkas na a sa bawat titik.

            Ang // ang nagpapahayag ng tuldok.

            Kakaiba ang pagsusulat ng alibata hindi katulad ng nakasanayan nang mga Pilipino. Ang
paraan ng pagsulat ng mga katutubo’y patindig, buhat sai taas pababa at ang pagkakasunod ng
mga talata ay buhat sa kaliwa, pakanan.

            Mapapansin na walangt itik na E at O sa matandang Alibata. Tatlo lamang noon ang mga
patinig: A, I at U. Nang dumating ang mga Kastila ay saka lamang pumasok ang mga tunog na E
at O dahil sa mga hiram na salitang Kastila na may ganitong mga tunog. Ang tunog na R ay
sinasabing hiram din sa Kastila.