EDUKASYON kabataang nasa labas ng paaralan institusyong pang-edukasyon.
ng pagsasanay sa sibika, (1) Ang mga institusyong pang-
kahusayang bokasyonal, at iba edukasyon, bukod sa mga itinatag pang mga kasanayan. ng mga pangkat na relihiyoso at SEKSYON 1. Dapat pangalagaan mga kalupunang misyon, ay dapat at itaguyod ng Estado ang na ari lamang ng mga mamamayan karapatan ng lahat ng mga ng Pilipinas o ng mga korporasyon mamamayan sa mahusay na SEKSYON 3. (1) Dapat maging o mga asosasyon na ang edukasyon sa lahat ng antas at bahagi ng kurikula ang pag-aaral animnapung bahagdan man dapat magsagawa ng angkop na ng Konstitusyon sa lahat ng mga lamang nga puhunan nito ay ari ng mga hakbang upang matamo ng institusyong pang-edukasyon. gayong mga mamamayan. Gayon lahat ng gayong edukasyon. (2) Dapat nilang ikintal ang man, maaaring itakda ng Kongreso pagkamakabayan at nasyonalismo, ang karagdagang lahok na equity ihasik ang pag-ibig sa ng Pilipino sa lahat ng mga sangkatauhan, paggalang sa mga institusyong pang-edukasyon. SEKSYON 2. Ang Estado ay karapatang pantao, pagpapahalaga Dapat sumakamay ng mga dapat: sa gampanin ng mga pambansang mamamayan ng Pilipinas ang (1) Magtatag, magpanatili, at bayani sa historikal na kontrol at admnistrasyon ng mga magtustos ng isang kumpleto, pagpapaunlad ng bansa, ituro ang institusyong pang-edukasyon. sapat, at pinag-isang sistema ng mga karapatan at mga tungkulin ng Hindi dapat matatag ang ano mang edukasyong naaangkop sa mga pagkamamamayan, patatagin ang institusyong pang-edukasyon ng pangagailangan ng sambayanan at mga pagpapahalagang etikal at eksklusibong para sa mga dayuhan lipunan; espiritwal, linangin ang character at hindi dapat humigit sa isang- (2) Magtatag at magpanatili ng na moral at disiplinang pansarili, katlo ng enrolment sa alinmang isang sistema ng libreng pasiglahin ang kaisipang mapanuri paaralan ang ano mang pangkat ng pambayang edukasyon sa at malikhain, palawakin ang mga dayuhan. Ang mga tadhana ng elementarya at mataas na paaralan. kaalamang pang-agham at subsection na ito ay hindi sasaklaw Hindi bilang pagtatakda sa likas na teknolohikal, at itaguyod ang sa mga paaralang itinatag para sa karapatan ng mga magulang sa kahusayang bokasyonal; mga dayuhan na tauhang pagaaruga ng kanilang mga anak, (3) Sa opsyong nakalahad nang diplomatiko at kanilang mga ang edukasyong elementarya ay nakasulat ng mga magulang o mga dependent at, matangi kung naiiba sapilitan sa lahat ng mga batang tagakupkop, dapat pahintulutang ang itinatadhana ng batas, para sa nasa edad ng pag-aaral. ituro ang relihiyon sa kanilang mga iba pang mga dayuhan na (3) Magtatag at magpanatili ng mga anak o mga ampon sa mga pansamantalang naninirahan dito. isang sistema ng mga kaloob ng pambayang paaralang elementarya (2) Ang lahat ng mga revenue at scholarship, mga programang at mataas na paaralan sa regular na mga asset ng mga institusyong pautang sa estudyante, mga tulong oras ng klase ng mga pang-edukasyon na di-sapian, di sa salapi, at iba pang mga tagapagturong itinalaga o pampakinabang, at ginamit nang insentibo na dapat ibigay sa pahintulutan ng relihiyosong aktuwal, tuwiran, at eksklusibo karapat-dapat na mga estudyante awtoridad ng relihiyong para sa mga layuning pang- sa mga paaaralang publiko at kinaaaniban ng mga anak o mga edukasyon ay dapat malibre sa pribado, lalo na sa mga kulang- ampon, nang walang dagdag na mga buwis at mga bayarin sa palad; gastos ang pamahalaan. kalakal. Sa sandaling mabuwag o (4) Pasiglahin ang di-pormal, maputol ang buhay-korporasyon impormal, at katutubong mga ng gayong mga institusyon, dapat sistema ng pagkatuto, at gayon din ma-dispose ang kanilang mga asset ang mga programang pagkatuto sa SEKSYON 4. Kinikilala ng Estado sa paraang itinatadhana ng batas. sarili, sarilinang pag-aaral at pag- ang mga gampaning Maaari ring magkaroon ng aaral sa labas ng paaralan lalo na komplimentaryo ng mga karapatan ang mga institusyong yaong tumutugon sa mga institusyong publiko at pribado sa pang-edukasyon na proprietary pangangailangan ng pamayanan; at sistemang pang-edukasyon at pati yaong mga ari ng kooperatiba (5) Mag-ukol sa mga dapat itong tumupad ng sa gayong mga pagkalibre salig sa mamamayang may sapat na makatwirang superbisyon at mga katakdaang itinatadhana ng gulang, may kapansanan, at regulasyon sa lahat ng mga batas kabilang ang mga pagtatakda sa mga dibidendo at mga tadhana Wika pananaliksik sa Filipino at iba para sa muling pamumuhunan. pang mga wika para sa kanilang (3) Bata sa mga kondisyong pagpapaunlad, pagpapalaganap, at itinatakda ng batas, dapat malibre pagpapanatili. sa buwis ang lahat ng mga kaloob, SEKSYON 6. Ang wikang mga endowment, mga donasyon, o pambansa ng Pilipinas ay Filipino. mga kontribusyon na ginamit nang Samantalang nililinang, ito ay aktuwal, tuwiran, at eksklusibo dapat payabungin at pagyamanin Agham at Teknolohiya para s mga layuning pang- pa salig sa umiiral na wika sa edukasyon. Pilipinas at sa iba pang mga wika. Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na SEKSYON 10. Napakahalaga ng maaaring ipasya ng Kongreso, agham at teknolohiya sa SEKSYON 5. (1) Dapat isaalang- dapat magsagawa ng mga pambansang pag-unlad at alang ng Estado ang mga hakbangin ang Pamahalaan upang pagsulong. Dapat mag-ukol ng pangangailangan at kalagayang ibunsod at puspusang itaguyod ang priority ang Estado sa pananaliksik panrehiyon at pansektor at dapat paggamit ng Filipino bilang at pagbubuo, imbensyon, pasiglahin ang lokal na pagplano medium ng opisyal na inobasyon, at sa pagpapasagamit sa pagbubuo ng mga patakaran at komunikasyon at bilang wika ng ng mga ito; at sa edukasyon, mga programang pang-edukasyon. pagtuturo sa sistemang pang- pagsasanay at mga lingkurang (2) Dapat tamasahin ang edukasyon. pang-agham at panteknolohiya. kalagayang akademiko sa lahat ng Dapat suportahan nito ang mga mga institusyon ng lalong mataas kakayahang siyentipiko at na karunungan. teknolohikal na katutubo, angkop (3) Ang bawat mamamayan ay SEKSYON 7. Ukol sa layunin ng at umaasa sa sariling kakayahan at may karapatng pumili ng komunikasyon at pagtuturo, ang ang kanilang kabagayan sa mga propesyon o kurso ng pagaaral, mga wikang opisyal ng Pilipinas sistemang pamproduksyon at salig sa karampatan, makatwiran at ay Filipino at, hangga't walang pambansang kapamuhayang pantay na mga kinakailangan sa ibang itinatadhana ang batas, pambansa. pagpaskok at mga Ingles. pangangailangang akademiko. Ang mga wikang panrehiyon ay (4) Dapat patingkarin ng Estado pantulong na mga wikang opisyal ang karapatan ng mga guro sa sa mga rehiyon at magsisilbi na SEKSYON 11. Maaaring pagsulong na propesyonal. Dapat pantulong na mga wikang panturo magtadhana ang Kongreso para sa magtamasa ng proteksyon ng roon. mga insentibo, kasama ang mga Estado ang mga tauhang Dapat itaguyod nang kusa at kabawasan sa buwis, upang akademiko na di-nagtuturo at mga opsyonal ang Kastila at Arabe. maganyak ang paglahok na tauhang di-akademiko. pribado sa mga programa ng Dapat mag-ukol ang Estado ng batayan at gamiting pananaliksik pinakamataas na priority sa na siyentipiko. Dapat magkaloob pagtatabi ng budget para sa SEKSYON 8. Ang Konstitusyong ng mga scholarship, kaloob-na- edukasyon at seguruhin na ito ay dapat ipahayag sa Filipino at tulong, o iba pang mga anyo ng magaganyak at mapamamalagi ng Ingles, at dapat isalin sa mga mga insentibo sa mga karapatdapat pagtuturo ang nararapat na kaparte pangunahing wikang panrehiyon, na estudyante sa agham, mga ntio sa pinakamahusay na mga Arabe, at Kastila. mananaliksik, mga scientist, mga talino sa pamamagitan ng sapat na imbentor, mga technologist, at mga gantimpala at iba pang paaralan ng mamamayang may natatanging kasihayan at katuparan sa gawain. likas na talino. SEKSYON 9. Dapat magtatag ng Kongreso ng isang komisyon ng wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba't ibang mga SEKSYON 12. Dapat regulahin ng rehiyon at mga disiplina na Estado ang paglilipat at itaguyod magsasagawa, maguugnay at ang pag-aangkop ng teknolohiya magtataguyod ng mga mula sa lahat ng batis para sa pambansang pakapkinabangan. SEKSYON 13. Dapat pangalagaan Dapat pasiglahin nito ang at seguruhin ng Estado ang mga pinakamalawak na paglahok ng eksklusibong karapatan ng mga mga pribadong pangkat, mga scientist, mga imbentor mga artist pamahalaang lokal, at mga at iba pang mga mamamayang organisasyong salig-pamayanan may likas na talino sa kanilang ari sapglikha, at pagsasagamit ng at mga likhang intelektwal, lalo na agham at teknolohiya. kung kapaki-pakinabang sa sambayanan para sa panahong maaaring itakda ng batas. Mga Sining at Kultura maaaring magregula sa ng Estado ang mga pananaliksik at disposisyon nito. mga pag-aaral tungkol sa mga sining at kultura.
SEKSYON 14. Dapat itaguyod ng
Estado ang pangangalaga, SEKSYON 17. Dapat kilalanin, pagpapayaman at dinamikong igalang, at pangalagaan ng Estado Sports ebolusyon ng isang pambansang ang mga karapatan ng mga kulturang Pilipino salig sa katutubong pamayanang kultural simulaing pagkakaisa sa sa pagpapanatili at pagpapayaman pagkakaiba-iba sa kaligirang ng kanilang kultura, mga SEKSYON 19. (1) Dapat itaguyod malaya, artistiko at intelektwal na tradisyon, at mga institusyon. ng Estado ang edukasyong pisikal pagpapahayag. Dapat isaalang-alang nito ang mga at pasiglahin ang mga programang karapatang ito sa pagbabalangkas pang-sports, mga paligsahang ng mga pambansang plano at mga panliga, at mga amateur sports, patakaran. kasama ang pagsasanay para sa SEKSYON 15. Dapat tangkilikin mga paligsahang pandaigdig, ng Estado ang mga sining at upang maisulong ang disiplina sa panitikan. Dapat pangalagaan, sarili, pagtutulungan ng itaguyod, at ipalaganap ng Estado SEKSYON 18. (1) Dapat magkakasama at kahusayan para sa ang pamanang historikal at kultural seguruhin ng Estado ang pantay na pagbubuo ng kapamayanang at mga likha at mga kayamanang pagtamo ng mga pagkakataong malusog at mulat. batis artistiko ng bansa. kultural sa pamamagitan ng (2) Ang lahat ng mga institusyong sistemang pang-edukasyon, mga pang-edukasyon at dapat kultural na entity sa publiko o magsasagawa ng regular na mga pribado, at mga scholarship, mga gawaing pang-sports sa buong SEKSYON 16. Ang lahat ng mga kaloob at iba pang mga insentibo, bansa at pakikipagtulungan sa mga kayamanang artistiko at historiko at mga pampamayanang sentrong samahan sa palaro at iba pang mga ng bansa ay bumubuo sa kultural at iba pang mga sektor. kayamanang kultural nito at dapat tanghalang pangmadla. pangalagaan ng Estado na (2) Dapat pasiglahin at tangkilikin