Panitikan ng Pilipinas - Midterm
• Tumutuligsa sa pang-aabuso ng gobyernong kolonyal
Mga Dulang Panlibangan
1. Karilyo- itinuturing na isang laro ng mga tau-tauhang ginagampanan ng
mga aninong ginawa mula sa karton.
2. Moro-moro- dula na ipinaalala ang kabutihan ng relihiyong Kristiyano.
Ang moro-moro ay may hari’t reyna at mga mandirigmang kawal.
3. Karagatan- batay sa alamat ng singsing ng isang prinses na naihulog sa
dagat sa hangarin niyang mapangasawa ang kasintahang mahirap.
Patulang laro.
4. Duplo- humalili sa karagatan. Paligsahan ng husay sa pagbigkas at
pangangatwiran na patula. Ang pangangatwiran ay hango sa sa Bibliya,
sawikain at kasabihan. Karaniwang nilalaro sa lamay.
5. Korido- tulang pasalaysay na natutungkol sa katapangan, kabayanihan,
kababalaghan at pananampalataya ng mga tauhan. Wawaluhing pantig
ang bawat taludtod.
6. Saynete- dulang panlibangan na ang paksa ay nahihinggil sa paglalahad
ng kaugalian ng isang lahi o katutubo sa kanyang pamumuhay,
nangingibig, at pakikipagkapwa.
7. Sarswela- melodrama o dulang musical na tatluhing yugto
8. Tibag- dala ng mga kastila na nagpapakitaa ang pag-alaala ng
paghahanap ni Sta. Elena sa kinamatayang krus ni Hesus sa
pamamagitan ng pagtitibag ng bundok-bundukan.
9. Lagaylay- sa mga Pilarenos ng Sorsogon, isang pagkakataon at pag-
iipon-ipon kung buwan ng Mayo.
10. Senakulo- pagtatanghal ito na natutungkol sa buhay at pagpapakasakit
ng ating Poong si Hesukristo. Ang salitaan ditto ay nagmula sa Pasyon.
11. Panunuluyan- pagtatanghal bago mag-alas-dose ng gabi ng kapaskuhan.
Natutungkol ito sa paghahanap ng matutuluyan ng Birheng Maria at ni
Joseph upang doon ipanganak si Hesukristo.
12. Panubong- isang mahabang tulang nagpaparangal sa isang may
kaarawan o kapistahan na kung tawagin ay panubong ay ginaganap
bilang parangal sa panauhin o may kaarawan.
Pantikan ng Paggising nang Damdaming Makabayan
Panahon ng Kilusang Propaganda/Pagbabagong-Diwa/Pagbabagong-
Isip
Ang panitikan sa panahong ito ay karaniwang…
• Nagkikintal ng pagkamakabayan
• Humihingi ng reporma
• Humuhubog ng sariling pagkakakilanlan ng mga Pilipino (pinauso ang
pagtukoy sa mamamayan ng Pilipinas na Filipino; ikinarangal ang
pagiging indio)
• Nakasulat sa Espanyol (sapagkat nais nilang magbago ang mga Kastila;
hindi pa nila nais na maging malaya ang Pilipinas)
Mga Repormang Hinihingi ng Kilusang Propaganda
• Asimilasyon ng Pilipinas bilang lalawigan/probinsya ng Espanya
• Iba’t ibang karapatan para sa mga Pilipino na tinatamasa ng mga
Espanyol sa Espanya (malayang pamamahayag, pagpoprotesta,
pagpupulong atbp.)
• Pilipinisasyon ng mga parokya
• Pagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa Cortes (ang tawag sa
parlamento/parliament ng Espanya)
Mga Manunulat
1. Dr. Jose Rizal
 ipinanganak noong Hunyo 19, 1861.
 Siya ay isang manggagamot, siyentipiko, makata, nobelista, pintor,
eskultor, dalubwika, pilosopo, mananaliksik at mananalaysay.
 Siya ay tinaguriang Pambansang Bayani ng Pilipinas.
 Sagisag panulat- Laong Laan, Dimasalang at Pepe
Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:
a. Mi Ultimo Adios (Ang Huling Paalam)
b. Noli Me Tangere
c. El Filibusterismo
d. Brindis
e. Awit ni Maria Clara
f. Sa Aking mga Kabata
g. Hinggil sa Katamaran ng mga Pilipino
h. Sa Mga Kababaihang Taga-Malolos
i. Ang Pilipinas sa Loob ng Sandaang Taon
2. Marcelo H. del Pilar (1850-1896)
 Isinilang noong Agosto 1850 sa Bulacan
  Itinuturing siya na “Perdikador ng Masa” e. Todo Por El Estomago
 Sagisag panulat- Plaridel, Dolores Manapat, Piping Dilat, Pupdoh
 Nagtatag ng “Diyaryong Tagalog” noong 1882 na pinaglathalaan ng
mga karaingan ng mga naaapi at pahingi ng reporma sa pamahalaang
Kastila. 5. Mariano Ponce
 Siya ay tubong Baliwag, Bulacan at matibay na haligi ng Kilusang
Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod: Propaganda
a. Caiigat Cayo  Sagisag panulat- Tikbalang, Kalipulako at Naning
b. Dasalan at Tocsohan  Binigyan-diin niya ang ang kahalagahan ng edukasyon, at pagtatanggol
d. Ang Cadaquilaan ng Dios sa Inang Bayan.
e. Sagot ng España sa Hibik nang Pilipinas
f. Pag-ibig sa Tinubuang Lupa Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:
g. Ang Kalayaan a. Ang Pagpugot kay Longhino
b. Mga Alamat ng Bulacan
3. Graciano Lopez-Jaena c. The Literature of the Propaganda Movement
 Isinilang noong Disyembre 17, 1856 sa Jaro, Iloilo d. Ang mga Pilipino sa Indo Tsina
 Isa sa kilalang manunulat at mananalumpati sa “Gintong Panahon ng
Panitikan at Pananalumpati 6. Pascual Poblete
 Nagtatag ng pahayagang “La Solidaridad” na naging opisyal na  Tinaguriang “Ama ng Pahayagan”
pahayagan ng “Asociacion Hispano-Filipino.  Mapanuligsa ang kanyang panulat na nagging dahilan ng pagpapatapon
 Ipinagbili niya kay Marcelo H. del Pilar ang “La Solidaridad” niya sa Africa
 Nagtatag ulit ng bagong pahayagan “El Latigo Nacional” (Pambansang  Itinatag at pinamagatan niya ang pahayagang “El Resumen” nang sila ni
Latigo) del Pilar ay maghiwalay na sa pagsulat sa “Diariong Tagalog”

Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod: 7. Jose Maria Panganiban (1863-1890)
a. Fray Botod  Magaling na mamamahayag at mananalumpati
b. El Bandolerismo en Filipinas  Sagisag panulat- Jomapa
c. La Hija del Fraile  Katulong ni del Pilar sa pahayagang “La Solidaridad”
d. Mga Kahirapan sa Pilipinas
e. Sa mga Pilipino Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:
a. Noche de Mambulao
4. Antonio Luna b. A Nuestro Obispo
 Parmasiyutikong higit na kilala bilang heneral ng hukbo noong c. Lupang Tinubuan
himagsikan laban sa mga Amerikano. d. El Pensamiento
 Kapatid niya ang tanyag na pintor na si Juan Luna e. La Universidad de Manila
 Sagisag panulat- Taga-ilog
8. Pedro Paterno (1858-1911)
Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:  Manunulat, makata, nobelista at dramaturgo
a. Impresiones  Paksang panrelihiyon ang kanyang tinatalakay sa akda niya
b. La Maestra de mi Pueblo  Kauna-unahang manunulat na nakalaya sa sensura sa panitikan sa
c. Noche Buena panahon ng mga Kastila.
d. La Tertulia Pilipinas (Ang Piging na Pilipino)
 Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod: 4. Jose Palma
a. Ninay  Isang kawal sa himagsikan na isinilang sa Tondo, Maynila noong
b. Sampaguita y Poesias Varias Hunyo 6, 1876.
c. A mi Madre (Sa Aking Ina)  Kamag-aral at kaibigan ni Hen. Gregorio del Pilar
d. La Civilization  “Ang Mandirigmang umaawit sa gitna ng labanan
 Sagisag panulat- Dapithapon”
Pantikan ng Panahon ng Himagsikan

1. Andres Bonifacio Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:

 Supremo ng Katipunan a. Himno Nacional Filipino
 “Ama ng Demokrasya sa Pilipinas” b. De Mi Jardin
 Tinagurian din siyang “Dakilang Maralita” at “Dakilang Plebeyo” c. Melancholias (Mga Panimdim)

Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:

a. Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
b. Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog
c. Katapusang Hibik ng Pilipinas
d. Kartilya ng Katipunan
e. Katipunan ng Mararahas na mga Anak ng Bayan

2. Emilio Jacinto
 Utak ng Katipunan
 Sagisag panulat- Dimas-ilaw at Pingkian
 Patnugot ng “Kalayaan” ang pahayagan ng Katipunan
 Sanggunian ni Andres Bonifacio

Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:

a. Mga Aral ng Katipunan ng mga Anak ng Bayan
b. Ningning at Liwanag
c. A Mi Madre
d. Sa May Nasang Makasanib sa Katipunang Ito
3. Apolinario Mabini
 Utak ng Himagsikan
 Tinaguriang “Dakilang Lumpo”

Ilan sa mga akda niya ay ang mga sumusunod:

a. El Verdadero Decalogo (Ang Tunay na Sampung Utos)
b. El Simil Alejandro (Ang Katulad ni Alejandro)
c. Sa Bayang Pilipino
d. El Desarollo y Caida de la Republica Filipina
e. Programa Constitucional dela Republika Filipina