ORGAN STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓŁ SZCZEBRZESZYNA
NR.2 (2) LUTY 2007
PATRONKA
Święta Katarzyno,
Kasieńko kochana.
Twoje życie było –
Jedna wielka rana.
Byłaś kiedyś różą
Do Jezusa boku.
A dziś jesteś lilią
Każdego uroku.
Zacna opiekunko
Kościoła małego.
I pocieszycielko
Człeka strapionego.
Niech przez wieki, czasy
Miłe słowa płyną.
Ty nas nie opuszczaj
Święta Katarzyno.
Maria Przysada
Szczebrzeszyn 1965
Egzemplarz bezpłatny
KARNAWAŁ
Wieczór Trzech Króli kończył ,,święte wieczory” a rozpoczynał
staropolskie zapusty. Zapusty to nazwa karnawału trwającego od Trzech
Króli do Wielkiego Postu. Wiadomo, że kuligi weszły w zwyczaj karnawału
i były największą rozrywką karnawałową.
W Polsce nie tylko szlachta szalała podczas karnawału. W miastach
bawiono się nawet pod gołym niebem, urządzano barwne pochody
maskaradowe. Wieś z kolei weseliła się w karczmach. Maskarady, maszkary
czyli zabawy z nakładaniem masek niezwykle polubili mieszczanie i
szlachta.
Włoski zwyczaj urządzania maskarad i publicznych balów
maskowych przyjął się w Polsce najprawdopodobniej w latach 1518 – 1519,
dzięki królowej Bonie. Bardzo głośno było o balach karnawałowych w
Gdańsku. Najsłynniejsze urządzano na Dworze Artura i w domach
cechowych. We wspomnieniach: ,, na jednej ulicy kuśnierze, poprzebierani
za Murzynów, na drugiej występowali skacząc i pląsając rzeźnicy”.
Najsłynniejsze były jednak bale warszawskie. W latach
międzywojennych zwyczajem stały się bale na cele dobroczynne. Dziś
również są takie organizowane. Jednak karnawał obchodzony od wieków w
Polsce to pora wszelkiego rodzaju zabaw, widowisk, maszkar, uczt, pora
wesel i słynnych kuligów.
Wiele było tłumaczeń pochodzenia słowa karnawał. Uważano, że
pochodzi od carne avaler – połykać mięso, albo carne levamen – z mięsa
oczyszczać się. Znajdowano też polskie pochodzenie słowa – od ,, nawału
kar”, które przyniesie post ( konieczność odkupienia grzechów ).
A, że niezwykle wesoło obchodzona w Polsce ten czas, zdaje się
świadczyć opinia, jaką w XVI wieku przedstawił sułtanowi Sulejmanowi II
Wspaniałemu, po zimowym pobycie w Polsce jego poseł: ,, w pewnej porze
roku chrześcijanie dostają wariacji i dopiero jakiś proch sypany im w
kościele na głowy leczy chorobę”.
Dzisiaj również karnawał to czas hucznych, połączonych z tańcami
zabaw. Spośród tradycyjnych polskich rozrywek, które przetrwały do dziś,
warto wspomnieć o kuligach popularnych przez wieki wśród szlachty.
Obecnie kuligi mają znacznie skromniejszą oprawę. Zimowe wieczory na
saniach kończą się zwykle biesiadą przy ognisku, podczas której jada się
przysmaki z pieczonej kiełbasy lub mięsa czy tradycyjny polski bigos.
Ostatni czwartek karnawału, tzw. Tłusty Czwartek to dzień , w
którym na stołach królują słodkie przysmaki smażone na tłuszczu: pączki –
puszyste kule z drożdżowego ciasta nadziewane konfiturą, oraz chrust czyli
faworki.
Karnawał kończy huczna zabawa z wtorku na środę popielcową,
czyli ,,śledzik” lib ,,śledziówka” Danie wieczoru – śledź w najrozmaitszych
wariantach – to zapowiedź nadchodzącego postu.
Magdalena Tomaszewska
SZCZEBRZESZYN
 CHRZĄSZCZ NR 2 (2)
Cudzoziemcy o Szczebrzeszynie
English version of this text
Powrót do Polski
Oboje rodzice mojego ojca umarli zanim się
urodziłem. Poza siostrą ojca i jej najbliższymi nie
mamy kontaktu z nikim z tej części rodziny.
Dodatkowo, nikt nie pamięta skąd pochodziła rodzina
ojca, ani też jak brzmiało nasze nazwisko zanim
zostało zamerykanizowane.
Rodzice mojej matki, oboje pochodzący z Polski,
stanowili bardzo ważną część mojego dzieciństwa.
Mieszkali w domu naprzeciwko naszego. Pamiętam
jak pomagałem babci w kuchni kiedy szatkowała
kapustę w wielkiej drewnianej misie, czy też przy
wycinaniu ciasteczek w kształcie księżyca, serca czy
rąbu. Dziadek miał zawsze trochę słodyczy dla mnie i
mojego brata.
Jako dziecko wiedziałem, że moi dziadkowie
przybyli do Ameryki z innego kraju. Jednak tak jak dla
większości dzieci i dla mnie nie była to interesująca
sprawa. Nigdy ich o to nie pytałem, oni sami też nie
opowiadali. Mówili do mnie po angielsku, między
sobą zaś w jidisz. Wydaje mi się też, że czasami
rozmawiali po polsku. Mój dziadek umarł w 1970
roku w wieku 69 lat. Moja babka, chorowała już
wtedy na raka i zmarła kilka lat później. W wieku lat
12 nie miałem już dziadków.
Ciężko mi powiedzieć kiedy zacząłem
interesować się historią mojej rodziny. Pamiętam
rozmowy z ciocią Różą o tym jak wyglądało życie w
"starym kraju". Opowiadała o strasznej biedzie.
Mówiła, że pamięta czasy, kiedy w domu nie było
dosłownie niczego do zjedzenia. Nie brzmiało to
zachęcająco, ale intrygowało mnie to miejsce na
ziemi. Wiedziałem, że mój dziadek z rodziną przybyli
do Ameryki długo przed wybuchem drugiej wojny
światowej, nie miałem jednak pojęcia, czy inni
członkowie rodziny mieli również tyle szczęścia.
Kilka lat temu zabrałem się wreszcie do
"poszukiwań". Pojechałem do Archiwum Narodowego
na Yarick Street (w Nowym Jorku - przyp. tłumacza) i
udało mi się odnaleźć manifest pokładowy statku, na
którym przypłynął do Ameryki mój dziadek z rodziną.
Jak się okazało, jego ojciec przybył do Ameryki w
1913 roku, pozostawiając w kraju żonę i siedmioro
dzieci. Planował, że po zaoszczędzeniu pieniędzy
sprowadzi resztę rodziny. Z niejasnych do końca
powodów pozostali jej członkowie dołączyli do niego
dopiero w 1923 roku. Dodatkową informacją, jaką
uzyskałem z dokumentów statku była nazwa miasta, z
którego przybyli - Szczebrzeszyn. Poszperałem trochę
2
w Internecie i okazało się, że to miejsce w dalszym
ciągu istnieje! Znajdowało się w południowo-
wschodniej Polsce, niedaleko Lublina. Ku mojemu
zdziwieniu w dalszym ciągu stała tam synagoga,
chociaż teraz używana jako dom kultury. Źródła
podawały, że część Żydów przeżyła wojnę.
Zdecydowałem, że pojadę zobaczyć jak to miasteczko
wygląda dzisiaj. Miałem też nadzieję, że w trakcie
wizyty uda mi się zdobyć jakieś informacje na temat
rodziny. Jak nazywali się moi pradziadkowie? Czy mój
dziadek miał liczną rodzinę w miasteczku - ciotki,
wujów, kuzynów? Jeżeli tak, to co się z nimi stało? Czy
przeżyli wojnę? Czy ktokolwiek z nich żyje?
… O 20:00 dojechaliśmy do Zamościa. Pomimo
zmęczenia nie mogłem przestać myśleć, że dopóki jest
jeszcze jasno i Szezebrzeszyn jest tylko kilkanaście
minut drogi stąd, może moglibyśmy pojechać tam
jeszcze dzisiaj? Adam zgodził się oczywiście.
Pojechaliśmy, a ja niemal wychodziłem ze skóry, z
ciekawości jak wygląda to miasto, które chciałem zobaczyć
od tak wielu lat I nagle, wcześniej niż się tego
spodziewałem, minęliśmy znak z nazwą
SZCZEBRZESZYN! Pierwsze, co zwróciło moją uwagę
była wielka fabryka wyglądająca na opuszczoną. Okazało
się, że jest to cukrownia ożywiająca się na jesieni, kiedy jest
skup buraków cukrowych. Kilka chwil później znaleźliśmy
się na rynku starego miasta. Zaczynało się ściemniać, w
związku z czym postanowiliśmy odnaleźć tylko synagogę.
Po kilku chwilach zatrzymaliśmy samochód przed
budynkiem, który pomimo braku jakichkolwiek znaków
sugerujących, że jest to bożnica, emanował wręcz
„żydowskością". To trudne do wytłumaczenia, ale obaj
mieliśmy to samo wrażenie. Wysiedliśmy i podeszliśmy do
budynku. Przy wejściu, na ścianie wisiała tablica w trzech
językach: polskim, hebrajskim i jidisz, mówiąca o tym,
że budynek ten był kiedyś synagogą. Obeszliśmy
dookoła budynek nie mogąc się nadziwić, że ten symbol
tętniącej tu kiedyś życiem społeczności żydowskiej ciągle
stoi w tym mieście.
Mój dziadek i jego rodzina kiedyś uczęszczali do tej
świątyni! To niesamowite uczucie stać tak przed tym
budynkiem!
Dzień 5 (30 maja 2000)
Po śniadaniu wymeldowaliśmy się z hotelu i ruszyliśmy
w stronę Szczebrzeszyna. Chcieliśmy być w mieście już o
9:00 rano, jako że najpierw planowaliśmy wstąpić do
archiwum i postanowiliśmy być tam tuż po otwarciu biura.
Zatrzymaliśmy się przed dobrze utrzymanym, złotym w
kolorze budynkiem po środku rynku. Weszliśmy do
archiwum, gdzie Adam przedstawił urzędniczce nasz cel
wizyty.

Nie wyglądała na zachwyconą. Poprosiła o
udowodnienie, że jestem spokrewniony z osobą, której
dokumentów poszukiwałem. Osłupiałem. Nigdy bym
nie przypuszczał, że trzeba przedstawić dowody na to,
że mój dziadek jest moim dziadkiem! Jednak po
prośbach Adama i wyrysowaniu przeze mnie „na
szybko" drzewa genealogicznego mojej rodziny, co
miało zmiękczyć jej serce, pani urzędniczka okazała
się całkiem uprzejma i pomocna. Całą następną
godzinę spędziła na przeglądaniu kolejnych starych
rejestrów w poszukiwaniu informacji na temat mojej
rodziny. Księgi były przechowywane tuż za jej
biurkiem, w starym, drewnianym regale. Nie mogłem
się nadziwić, że tak cenne dokumenty
przechowywane są w takich warunkach. Jakim cudem
nikt ich przez ostatnie 100 lat nie ukradł, nie spalił, nie
zaginęły w czasie wojen, nie zostały zniszczone przez
Niemców? Wiedziałem, że mój dziadek urodził się l
czerwca 1900 roku. Mieliśmy szczęście, bo najstarsze
dokumenty znajdujące się w tym archiwum pochodziły z
1900 roku. Urzędniczka wyjęła rejestr i odnalazła
odpowiedni wpis w ciągu minuty. Oto był, napisany
po
rosyjsku, akt urodzenia mojego dziadka! Pani z
archiwum przetłumaczyła zapis na polski, zaś Adam
na angielski.
„Józef Klajner, syn Chaima lat 30 i Frejdy lat 29.
Urodzony 29 maja 1900 roku." Zaraz,
zaraz. On się urodził l czerwca."
Nie - powiedziała zdecydowanie pani urzędniczka
- Tu jest wyraźnie napisane 29 maja". Był więc to
błąd w zapisach, w co wątpię, albo dziadek pomylił się
podając później datę urodzenia. Tak czy inaczej było to
dość niesamowite: być w Szczebrzeszynie prawie
dokładnie 100 lat od urodzin mojego dziadka i
dowiedzieć się na dodatek, że urodziliśmy się tego
samego dnia! Spędziliśmy jeszcze trochę czasu
przeglądając inne księgi i znaleźliśmy akty urodzenia
trzech braci mojego dziadka: Natana, Chaima i
Dawida. Z jakiegoś powodu nie mogliśmy odnaleźć
wpisów dotyczących jego sióstr: Róży, Berty i Moli.
Znaleźliśmy jeszcze wielu Klajnerów w starych
księgach, ale nie udało nam się połączyć ich z moją
rodziną. Myślę, że musieli być spokrewnieni, jednak w
związku z tym, że w archiwum nie było
wcześniejszych dokumentów, nie byliśmy w stanie
ustalić poprzedniej generacji, co mogłoby dać nam
odpowiedź. Starsze akta (1872-1899) przechowywane
są w Zamościu. Te sprzed 1872 znajdują się w Lublinie.
Wyczerpaliśmy możliwości poszukiwań w
archiwum szczebrzeszyńskim. Zanim jednak
opuściliśmy to miejsce zapytałem, czy mógłbym
sfotografować księgę otwartą na akcie urodzenia
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)
mojego dziadka. Po zakryciu sąsiadującej strony (myślę,
że z powodów poufności danych osobowych) urzędniczka
zgodziła się. Rozstaliśmy się w miłej atmosferze. Ja
wychodziłem z nadzieją, że pani urzędniczka pomoże również
innym "turystom", którzy przyjadą tu po mnie. Naszym
następnym przystankiem była miejska biblioteka, gdzie
spodziewaliśmy się znaleźć inne dokumenty mogące nas
zainteresować. Szybko przekonaliśmy się jednak, że nie
ma tam nic ciekawego. Spotkaliśmy tam jednak kobietę,
która usłyszała nas tłumaczących cel naszej wizyty
bibliotekarce. Po krótkiej rozmowie z Adamem pani
Bożena Rembisz, bo tak się nazywała, powiedziała nam,
że jej przyjaciółka pochodząca ze Szczebrzeszyna napisała
książkę o tutejszych Żydach. Zaprosiła nas do domu, żeby
nam dać telefon do swojej znajomej. Byliśmy oszołomieni.
Poznaliśmy tą kobietę 5 minut wcześniej, a ona zaprasza
nas do domu! Nie takiego przyjęcia spodziewałem się w
Szczebrzeszynie. Tak naprawdę, to obawiałem się, że
spotkamy się z obojętnością, a nawet wrogością. Jak bardzo
się myliłem! Jej dom był skromny, jednak wręcz sterylnie
czysty. Bożena zaoferowała nam sok, kawę, wodę, po czym
przyniosła tabliczkę czekolady.
Kiedy myśmy pili, ona wyciągnęła stare fotografie oraz
kenkartę jej matki. Bożena mieszkała sama. Jej syn, o
którym opowiadała z niesamowitą dumą, przebywał w
Stanach Zjednoczonych, gdzie studiował na
Uniwersytecie Michigan. Zanim wyszliśmy, powiedziała
nam o innym znajomym, który być może będzie w stanie
pomóc nam w poszukiwaniu moich żydowskich korzeni.
Zostaliśmy wysłani do pana Leszka Kaszycy, właściciela
zakładu fotograficznego.
Bardzo szybko odnaleźliśmy wspomniany zakład. Kiedy
Adam opowiedział właścicielowi o celu naszej wizyty, wyjął
on spod lady duży plik zdjęć. Większość z nich
przedstawiała cmentarz lub inne pozostałości kultury
materialnej Żydów w miasteczku. Okazało się, że ten
człowiek, polski katolik interesował się historią Żydów w
Szczebrzeszynie. Był w kontakcie z pozostałymi przy życiu
Żydami szczebrzeskimi, mieszkającymi dzisiaj w Izraelu,
Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Przy udziale
finansowym tychże zajmował się cmentarzem żydowskim,
który po wojnie popadł w ruinę. Był też w Izraelu, by
spotkać się z żyjącymi tam szczebrzeszakami
żydowskiego pochodzenia. Niestety, po jakimś czasie
strumyczek funduszy z zagranicy wysechł zupełnie, a pan
Kaszyca nie był w stanie zajmować się cmentarzem bez
żadnej pomocy. Wydawał się być przygnębiony tym, że
pozostali przy życiu Żydzi szczebrzescy nie interesowali się
nim i cmentarz znowu zaczął zarastać chwastami.
Perry Eisman
3
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)

Regina Smoter Grzeszkiewicz konfidenci

Jeśli wierzyć zeznaniom "Łebniaka" - Jana Sieringa,
Mały słownik historii Szczebrzeszyna – ciąg dalszy szczebrzeszyńskiego żandarma było ich w
Szczebrzeszynie kilku: Walenty N - "przez niego
Koło Macierzy Szkolnej został aresztowany Michalski i jego szwagier
Powstało na zebraniu organizacyjnym dnia 12 sierpnia Malinowski, Stanisław B - wydał Stanisława
1906 roku – zapisało się 27 osób, z tej liczby wybrano Bryłowskiego", Leopold Rytko – tę sylwetkę opisał
Zarząd Koła w składzie: w Dzienniku ... dr Klukowski. Idąc dalej tym tropem
 prezes – ks. Wacław Kosior można sobie postawić pytanie odnośnie zachowania
 członkowie – ks. Bolesław Płodowski, Adolf Cort, pozostałych członków rodziny Rytków, bowiem jak
Wacław Wietrzykowski, Marian Małuja, Jan podaje Z. Klukowski w Dzienniku 1944 – 1945
Czechoński, Andrzej Kołodziejczyk, Stanisław (Lublin 1980 s. 29) w sierpniu 1944 roku "zabito
Sawilski, Michał Bryłowski, Jadwiga Degurska; w żonę po Leopoldzie Rytko; zwłoki znaleziono w
skład Komisji Rewizyjnej weszli: ks Grabowski, rzece. Na głowie miała ranę postrzałową. Temu
Aleksander Krzywdziński, Stanisław Mystkowski. samemu losowi uległa jej córka Maria". Kapusiem
Koło postawiło sobie za cel założenie w mieście był także Romanowski - "w knajpce siedziało dwu
biblioteki, ochronki dla dzieci i szkółki miejskiej. osobników w mundurach czerwonoarmistów. Jeden z
nich autentycznym oficerem radzieckim, drugi
Komitet Odbudowy Szkół w Szczebrzeszynie znanym miejscowym renegatem i kapusiem o
Powołany został w lipcu 1944 roku po wejściu Rosjan nazwisku Romanowski.."*). W lipcu 1944 roku
do miasta. Pracami Komitetu kierowali dr Zygmunt partyzanci z oddziału "Podkowy" zlikwidowali
Klukowski, oraz Jan Kot - z ich inicjatywy za zgodą byłego właściciela cukrowni – Szweda, w
wojskowych władz radzieckich powołano latem 1946 październiku konfidenta NKWD – Hałasę, w lutym
roku Publiczną Średnią Szkołę Zawodową 1945 roku konfidenta bolszewickiego – Jana Szurmę.
---------------------------------
Koncewicz Jan Tomasz *) relacja A. Piwowarka.
(1795 – 1859), technolog, pracownik naukowy Instytutu
Politechnicznego w Warszawie. Po upadku powstania konwikt
listopadowego w 1833 roku przyjął posadę nauczyciela Bursa założona w 1828 roku dla uczniów Szkoły
w Gimnazjum im. Zamoyskich w Szczebrzeszynie. W Wojewódzkiej, jej opiekunem był nauczyciel
latach 1841 – 1848 prowadził działalność publiczny – Suszkowski, we wspomnianym roku w
publicystyczną – swoje artykuły ogłaszał w Rocznikach konwikcie przebywało 12 uczniów. Suszkowski
Gospodarstwa Krajowego. poza opieką nad uczniami miał za zadanie
przygotowywać ich do egzaminów końcowych,
Konfederacja szczebrzeszyńska "udzielać jej [młodzieży] potrzebne talenta, jak
Została zawiązana 4 listopada 1672 roku przez hetmana fechtunek, tańce, pływanie, jazda konna..." W roku
Jana Sobieskiego i prymasa Prażmowskiego. Powodem 1830 bursę zamieszkiwało 32 uczniów.
przystąpienia Sobieskiego do konfederacji była
zniewaga jaka spotkała go ze strony elit rządzących na Kowalski Franciszek
czele z królem Michałem Korybutem Wiśniowieckim, (1799 – 1862), poeta, tłumacz dzieł Moliera, w
które to ugrupowanie zamierzało odebrać mu urząd i latach 1847 – 1850 ukazało się 6 tomów tłumaczeń
skonfiskować dobra rodowe. Przyczyną takiej niechęci tych dzieł; napisał również wspomnienia o Adamie
do sławnego pogromcy Turków i Tatarów było Mickiewiczu. W roku 1829 objął posadę nauczyciela
popieranie przez tegoż francuskiej kandydatury na tron języka polskiego i literatury w szczebrzeszyńskiej
Polski. Zawiązana w Szczebrzeszynie konfederacja Szkole Wojewódzkiej. Gdy wybuchło powstanie
miała bronić władzy hetmańskiej – konfederaci listopadowe wziął w nim udział – przetrwał
obradowali w kościele OO. Franciszkanów (pod oblężenie twierdzy zamojskiej; stojąc pewnego razu
wezwaniem św. Katarzyny) na warcie ułożył słowa słynnej dziś piosenki: tam na
błoniu błyszczy kwiecie... Z okresu zamojskiego
Kowalik Eugeniusz pochodzi także 22 najbardziej znanych piosenek
Uczeń Seminarium Nauczycielskiego, aresztowany w żołnierskich jego autorstwa. Po upadku powstania
1928 roku za przynależność do Komunistycznej Partii dłuższy czas przebywał w Galicji, zmarł w 1862 roku
Polski – zmarł po kilkuletnim pobycie w więzieniu. w Kijowie.

4
 CHRZĄSZCZ NR 2 (2)

PROFESJONALNY MONTAŻ
pomiary i transport GRATIS
okna drzwi żaluzje
Piotr Bartnik
Właściciel
22 – 460 Szczebrzeszyn
ul. Zamojska 4
tel. 084 682 29 10
kom. 0 – 604 212 296
www.solidpb.republika.pl

SERDECZNIE ZAPRASZAMY DO ZAPOZNANIA SIĘ Z

OFERTĄ PRODUKTOWĄ BANKU

POLECAMY duży wybór kredytów:

 Tanie kredyty konsumpcyjne
 Kredyty mieszkaniowe (okres kredytowania do 25 SKŁAD FABRYCZNY
lat)
 Kredyty obrotowe rolnicze  Płytki z fabryk polskich i zagranicznych
 Najnowsze kolekcje
GWARANTUJEMY:  Liczne promocje
 Szybkie rozpatrzenie wniosku
 Uproszczone zabezpieczenie spłaty
 Duży wybór
 Dogodne terminy i sposoby spłaty  Wysokie rabaty
  Wyprzedaż końcówek upust do 50 %
Szeroką gamę innych produktów:  Możliwość transportu
 Wysokie oprocentowanie oszczędności,
 Rachunki oszczędnościowe, rachunki firm, rachunki
walutowe, NOWO OTWARTA
 Fundusze inwestycyjne, stacja demontażu pojazdów
 Najtańsze przekazy zagraniczne,
 Kantor (bez prowizji za wymianę walut),  Wydajemy zaświadczenia niezbędne do
 Niskie opłaty: Telefon TP S.A.– 1,75 Energia 1,40, wyrejestrowania pojazdu
pozostałe 2,50 zł, ZUS – 3,50 zł.
 Skupujemy samochody powypadkowe

GOTÓWKA NA ZAWOŁANIE !!! BRODY MAŁE 163 tel. 0 84 6821 384

Sieć ponad 1000 bankomatów w Polsce. Bez problemu 22 – 460 Szczebrzeszyn
i bez prowizji od wypłat.

Foto Studio EXPRESS

Leszek Kaszyca
Koniecznie skorzystaj z tej oferty Ul. Zamojska 11
22 – 460 Szczebrzeszyn
Bank Spółdzielczy w Szczebrzeszynie
22-460 Szczebrzeszyn, Pl. T. Kościuszki 31, skr. poczt. 16
tel./fax (084) 6 821 119; 6 821 120
Nasza działalność obejmuje:
Oddział Sułów Odział Radecznica  Usługi budowlane, remontowo - inwestycyjne we
Sułów 76 ul. B. Prusa 3a wszystkich branżach w tym również w obiektach
22-448 Sułów 22-463 Radecznica zabytkowych,
tel. (084) 6826 205, tel. (084) 6818 006  Usługi stolarskie, ślusarskie i szklarskie,
6826 201 6818 036  Handel materiałami, nawozami, węglem,
 Budowa pod klucz,
 Roboty elewacyjne, instalacyjne,
Punkt Kasowy
Gorajec Zagroble 22 – 460 Szczebrzeszyn ul Boczna 72
22-463 Radecznica Siedziba firmy: Brody Małe 2c
tel. (084) 6810 010 tel/fax. (0 84) 682 14 32

5
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)

10

KULTURA I OŚWIATA
Przedszkole Samorządowe
w Szczebrzeszynie.
Przedszkole Samorządowe od 21 lat
mieści się w nowoczesnym kompleksie
budynków szkolnych położonych przy zbiegu
ulic Trębackiej i Ogrodowej.
Jest jedyną w naszym mieście placówką
wychowawczo–opiekuńczo–dydaktyczną
wspomagającą wszechstronny rozwój dzieci w
wieku od trzeciego do szóstego roku życia.
Obecnie do naszego przedszkola uczęszcza 140
dzieci z miasta i okolicznych miejscowości .
Organizacja pracy z dziećmi w ciągu dnia
przebiega zgodnie z ramowym rozkładem
dostosowanym do założeń programowych,
uwzględniając zasady zdrowia i higieny pracy
oraz oczekiwań rodziców.
Dyrektor pani Maria Polak kieruje
placówką w sposób demokratyczny, dostrzega
możliwość realizacji dodatkowych zadań i z
własnej inicjatywy podejmuje nowe wyzwania,
wykracza poza to co jest przeciętne i typowe.
Twórcza oraz zgodnie współpracująca kadra
pedagogiczna przedszkola realizuje zadania
spełniając standardy we wszystkich obszarach
pracy wychowawczo – dydaktycznej. Wykazuje
się także działaniami ponad standardowymi z
których można wymienić:
- posiadanie i realizowanie własnych programów
wynikających z potrzeb placówki i zainteresowań
dzieci,
- podnoszenie efektów kształcenia poprzez udział i
sukcesy dzieci w konkursach i przeglądach
organizowanych przez instytucje zewnętrzne.
Celem pracy nauczycielek jest
rozbudzanie i rozwijanie zdolności i uzdolnień
dzieci, wykorzystywanie wewnętrznej motywacji
do działalności poznawczej, rozwijanie zdolności
odczuwania przeżywania i odtwarzania treści
emocjonalnych, wyrażanie swoich myśli i uczuć,
rozwijanie i kształtowanie twórczych możliwości
dziecka.
Przedszkole posiada bogaty kalendarz
uroczystości i imprez przedszkolnych z których
należy wymienić - Dożynki , Wigilijny wieczór z
kolędowaniem i prezentacją inscenizacji
jasełkowych, Bal karnawałowy, Spotkanie z
Mikołajem,
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)
Powitanie wiosny, Święto Mamy i Taty, Dzień
Dziecka, Pożegnanie sześciolatków i inne. Uroczystości
te cieszą się wielkim zainteresowaniem wśród rodziców
i władz lokalnych. Dają szansę zaprezentowania
własnych umiejętności, pogłębiają przeżycia dziecka
oraz bliskich mu osób, a także wyzwalają obustronne
odczucie dumy z uzyskanych osiągnięć. Poprzez tego
typu uroczystości umacniamy więzi z rodziną, uczymy
odczuwania przynależności do rodziny, wspólnoty
przedszkolnej i społeczności lokalnych. W naszych
działaniach staramy się uwzględniać wszystkie
ważniejsze wydarzenia, święta obchodzone w domu
rodzinnym i charakterystyczne dla naszego środowiska,
które są okazją do rozwijania ekspresji artystycznej;
muzycznej , plastycznej i teatralnej.
W naszym przedszkolu nie ma czasu na nudę,
uroczystości, imprezy, konkursy recytatorskie,
plastyczne teatralne, wycieczki, ciekawi goście
sprawiają, że każdy dzień wypełniony jest tutaj
ciekawymi przeżyciami.
NASZE PORZEDSZKOLE REALIZUJE WIZJĘ
PRZEDSZKOLA ARTYSTYCZNEGO.
 Staramy się wspomagać potencjał rozwojowy
każdego wychowanka poprzez wzbogacanie
wiadomości oraz rozwijanie zdolności i umiejętności
gwarantujących sukces w nauce szkolnej.
 Dążymy do umiejętności współdziałania w zespole i
rozwiązywania sytuacji trudnych na zasadzie
kompromisu.
 Chcemy ukształtować dziecko aktywne i twórcze,
wrażliwe na piękno otaczającego świata.
 Pomagamy działać kreatywnie w atmosferze
życzliwości, akceptacji i pozytywnego wzmocnienia.
ATUTY PRZEDSZKOLA
1.Miła, ciepła, przyjazna dzieciom atmosfera.
2.Bogata oferta zajęć dodatkowych : rytmika - zajęcia
umuzykalniające, ćwiczenia logopedyczne, język
angielski, religia dla wszystkich grup wiekowych,
zajęcia kółka plastycznego.
3. Wykorzystywanie nowatorskich metod pracy z
dziećmi : R. Labana, W. Sherborne M.Bogdanowicz,
Pedagogika zabawy, Drama, Kinezjologia
edukacyjna.
4. Stosowanie nowoczesnych form pracy
pobudzających dzieci do aktywności i działania.
7
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)
5. Tworzenie programów autorskich w oparciu o
zainteresowania dzieci i potrzeby placówki.
- Program adaptacyjny dla dzieci - autorki M. Polak,
M. Jarmuł E Kukułowicz
- Program edukacji plastycznej – „Mały artysta ”
autorki M. Jarmuł, E. Kukułowicz,
- Program edukacji regionalnej –„ W Szczebrzeszynie
chrząszcz brzmi w trzcinie ” autorka E. Kita
6. Możliwość lepszego poznania naszego miasta oraz
regionu w trakcie różnorodnych wycieczek
edukacyjno – rekreacyjnych oaz spotkań z
interesującymi ludźmi.
7. Uczestniczenie w licznych konkursach, imprezach
wewnętrznych i zewnętrznych.
8. Ciekawe imprezy i uroczystości z udziałem
rodziców i gości
9. Smaczne, zdrowe i urozmaicone posiłki.
10. Otwartość przedszkola na propozycje dzieci i
rodziców.
WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
9. Zebrania ogólne - poruszane są na nich tematy
1. Wstępna adaptacja w przedszkolu – rodzice mają
możliwość spędzenia kilku dni w przedszkolu w
ramach programu adaptacyjnego , zajęcia prowadzone
są w czerwcu.
.2. Przebywanie rodziców z dziećmi w przedszkolu
przez pierwsze dni pobytu w grupie Sytuacja ta
pozwala poczuć się dzieciom bezpiecznie a rodzice
mogą sami przekonać się, że ich dziecko otoczone
jest troskliwą opieką.
8
3. Kontakty indywidualne z nauczycielką
sprzyjają lepszemu poznaniu dziecka, są źródłem
informacji o jego rozwoju, jego postępach oraz
ewentualnych problemach.
4. Zajęcia otwarte dla rodziców stwarzają
możliwość obserwowania swojego dziecka w
trakcie zajęć oraz zabaw z rówieśnikami.
5. Galeria plastyczna – zorganizowana na
korytarzu przedszkolnym prezentuje aktualne
prace plastyczno – konstrukcyjne samodzielnie
wykonane na zajęciach w grupie.
6. Kącik dla rodziców – prezentuje informacje
dotyczące zajęć dodatkowych i aktualnych
wydarzeń .
7. Gazetka „ Okienko” – na jej łamach
rodzice mogą znaleźć informacje z życia
przedszkola, artykuły na bliskie tematy a także m.
in. rebusy, zagadki , malowanki dla dzieci.
8. Wycieczki i festyny - zapewniają spędzenie
wolnego czasu w radosnej atmosferze,
poznawanie dalszych i bliższych okolic.
dotyczące pobytu dzieci w przedszkolu.
Wszystko co robimy, wkładamy serce by
przechodzące przez nasze progi kolejne
pokolenia dzieci chętnie wracały do nas
myślami, dobrze o nas myślały a przede
wszystkim miło wspominały dzieciństwo.
 CHRZĄSZCZ
CHRZĄSZCZ NR 3NR
(1)2 (2)

PRODUCENT MEBLI OGRODOWYCH

ZAKŁAD PRODUKCYJNY
22-460 SZCZEBRZESZYN BRODY MAŁE 24K TEL/FAX 0048-84-6821225
www.trimex.net.pl e-mail info@trimex.net.pl -6821224

SKLEP ZAMECZEK
MŁYN ZBOŻOWY KOMIS RTV - AGD
s.c. G.G.D
Ul Zamojska 72h
ul Klukowskiego 21
SKŁAD OPAŁU
MAJAX
Sprzedaż, naprawa RTV
P.P.H.U. „AGAWI”
Zbigniew Wiśniewski Marek Jarosz
Ul. Zamojska 17

Księgarnia
CHRZĄSZCZ
Ul Zamojska 9
Jolanta Kuszpyt
P. H. U. JAWOR Ul. Zamojska 56
MATERIALY BUDOWLANE

Artykuły Armatury
Bogusław Komornik Przemysłowej
Plac mleczarni
Józef Wojczuk
Pl T. Kościuszki 26

9
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)

ODDZIAŁ W SZCZEBRZESZYNIE
ul Kościuszki 45
22 – 460 Szczebrzeszyn
tel. (0 84) 682 15 11, 682 15 12
fax (0 84) 682 15 10
SZYBKI SERWIS KREDYTOWY
to idealne rozwiązanie ZALETY
finansowe, gdy chcesz
zrealizować swoje  Promocja cenowa do końca roku! Prowizja już od
potrzeby lub spełnić 2,25%;
marzenia. Nie musisz  Niskie raty kredytu;
odkładać ich na później!  Kredyt od ręki, na dowolny cel;
Naszą ofertę indywidualnie  Kredyt na spłatę zobowiązań w innych
dopasujemy do Twoich bankach:
oczekiwań, m.in. w  Możliwość wyboru waluty – PLN, CHF, USD,
zakresie terminu spłaty i EUR;
formy zabezpieczenia  Maksymalna kwota kredytu – ustalana
kredytu indywidualnie dla każdego klienta;
 Długi okres kredytowania – aż do 8 lat!;
ZABEZPIECZENIA  Ubezpieczenie kredytu gwarantujące pełne
bezpieczeństwo kredytobiorcy w przypadku utraty
 Do 35 000 zł bez poręczycieli stałych dochodów lub innych zdarzeń losowych;
 Powyżej 35 000 zł sam wybierasz dogodną  Dostępny również przez Internet i telefon.
formę zabezpieczenia

SAMBUD Oferujemy: SKLEP

Sp. jawna - materiały wykończeniowe SPOŻYWCZO - PRZEMYSŁOWY
- farby i lakiery Jacek Poznański
Ul Zamojska 17 - materiały elektryczne

Ul Zamojska 5
OBUWIE – SPODNIE
KURTKI – KOSZULE SKLEP
Małgorzata Wyrostkiewicz WIELOBRANŻOWY
Irena Kot
Ul Zamojska 50
Ul Zamojska 36/38

KWIACIARNIA ALICJA
Sklep Wielobranżowy
Anna Król Ul. Zamojska 131
Ul. Zamojska 36

6

Jan Jurczykowski
Wspomnienia Starego Cietrzewia
Niemcy zaczęli się z Rosji wycofywać, wzmógł się opór na
zapleczu niemieckim. By temu zapobiec, Niemcy postanowili z
tych terenów wysiedlić Polaków a nasiedlić swoich ludzi. Na razie
słyszało się coś o wysiedleniu, ale nikt tego poważnie nie
traktował, aż w połowie lipca 1942 roku zjechało do
Szczebrzeszyna kilka samochodów ciężarowych żandarmerii.
Obstawili oni oni drogi wylotowe ze Szczebrzeszyna, nie
wypuścili ze Szczebrzeszyna nawet robotników do Cukrowni w
Klemensowie i Alwy w Brodach Małych. Po ulicach rozeszły
rozeszły się patrole żandarmerii informując mieszkańców, że jest
wysiedlenie ludności. Ludność może ze sobą zabrać
najpotrzebniejsze rzeczy i musi zgłosić się na Rynku przed
Magistratem, wyznaczono półgodzinny termin. Po tym
terminie spotkani przez żandarmów mieszkańcy będą
rozstrzeliwani. Idąc do Cukrowni do pracy koło domu Przy sady,
przy dużych topolach zostałem zatrzymany i zawrócony z
powrotem do domu. Nie pomogło zaświadczenie - Beszajnigung -
że jestem pracownikiem Cukrowni i idę do pracy. W domu
dziadek powiedział, żeby go mieli zabić to on swojego domu nie
opuści. Wziął ze sobą trochę jedzenia, wszedł na strych i
wciągnął za sobą drabinę. Matka naszykowała kilka kanapek,
które włożyłem do torby po gaz masce, ona wzięła dzbanek z
wodą i wyszliśmy na rynek koło ratusza. Stało tam już dużo ludzi,
jak nas poinformowano, mieliśmy na razie iść za druty do
Zamościa lub Zwierzyńca. Do rynku ulicą Frampolską
wjechało kilka pasażerskich samochodów, jak się później
okazało, byli to Chorwaci, którzy mieli być zasiedleni na nasze
mieszkania. Na placu koło Magistratu rozpoczęło się
segregowanie na grupy według zatrudnienia. Do magistratu
zabrano z placu jego pracowników wraz z rodzinami. Jeden
Rynek współcześnie
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)
pracownik mógł zabrać ze sobą rodzinę liczącą osiem
osób.Następną grupą byli pracownicy szpitala i lekarze. Ta
grupa była zabrana wraz z rodzinami na przechowanie do
posterunku i szpitala. Na razie po pracowników Cukrowni i
Alwy nikt się nie zgłaszał, były jednak telefoniczne rozmowy i
mieliśmy jako taką nadzieję, że nas uratują. Była wśród nas
grupa ludzi, która nigdzie nie pracowała. Byli to ludzie
przeważnie z ulicy Kościelnej, różnego rodzaju
kombinatorzy. Ludzie ci, ja zobaczyli, że podjeżdżają
samochody ciężarowe po ludzi, gromadnie zaczęli z
bojdołami ładować się na nie. Jest takie przysłowie - lepiej
źle jechać, jak dobrze iść - i ci wszyscy kombinatorzy w
pierwszej turze gdzieś odjechali. W między czasie przyjechali
przedstawiciele Cukrowni i Alwy, którzy swoich
pracowników wprowadzili do hali. Po okazaniu dowodów
odeszli z placu - Folksdojcze, Rajzdojcze, Ukraińcy. Na
posterunku zebrali się również nauczyciele, po tej
segregacji na placu wokół Magistratu nie został nikt.
Porobiły się wieloletnie rodziny i wchłonęły wszystkich
obecnych na placu. W końcu tak wyszło, że ci co się
załadowali na samochody, by nie iść piechotą zostali
wywiezieni do Austrii i Niemiec.
Po okazaniu odpowiedniego dokumentu rzemieślniczego
do hali weszli również szewcy, krawcy, stolarze, kowale. W
końcu wypuszczono ludzi z hali, jedni tworząc długie szeregi
po prawej stronie jezdni z różnymi Bajdołkami na plecach, szli
w kierunku Cukrowni w Klemensowie, drudzy podobnie
wyglądający szli do Alwy w Brodach Małych. W
Cukrowni otrzymaliśmy zupę, żeby się posilić, postarał się
o to gestapowiec - opiekun Cukrowni. Przygotowano dla nas
odpowiednie dokumenty i wróciliśmy do domu.
Rys. J. Jurczykowski
11
CHRZĄSZCZ NR 2 (2)

ROZMAITOŚCI

CERKIEW ZAŚNIĘCIA MATKI Niżej podajemy opis remontu dokonanego przez

BOŻEJ. księdza Jan Karola Lipowieckiego pod koniec XVIII w.
zawartego w kronice Wdzięczność łask Maryi w obrazie
Zainteresowanie naszych czytelników dalszymi cerkwie szczebrzeskiej parochialnej doznawanych ( za
losami cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej Piotrem Krasnym);
spowodowało, spotkanie z Ks. Jarosławem Biryłką ,, I tak ja uczyniłem. Zaraz następującej wiosny
– proboszczem biłgorajskim cerkwi prawosławnej, majstra z Zamościa Aleksandra Ligajewskiego
który z ramienia władz cerkwi prawosławnej sprowadziłem, kontrakt uczyniłem za trzy tysiące i stare
zajmuje się rekonstrukcją budynku i terenu cerkwi mury rozbiłem do szczętu. A wezwawszy na pomoc
Zaśnięcia Matki Bożej. Matkę Najświętszą pojechałem do Łabuń do JW. Jana
Z otrzymanych wiadomości wynika, że Jakuba Ordynata Zamojskiego. Notę podałem i zaraz
dokumentacja techniczno – budowlana jest w otrzymałem asygnację na 50 000, dico (słownie – red.)
ostatnim stadium opracowywania. Zakłada ona pięćdziesiąt tysięcy cegły z szczebrzeskiej cegielni,
powrót do dawnego wyglądu tego budynku. Dach czym mocno ucieszony podziękowałem Panu Bogu i
zostanie przebudowany. Pokrycie dachowe w Matce Jego Najświętszej. Zachęciłem ludzi
postaci renesansowej dachówki już zostało parochianów (parafian – red.) jednych do zwożenie
zamówione. Na dachu znajdą się dwie wieże. cegły, drugich do brania (kopania –red.) fundamentów
Teren zostanie ogrodzony. Powrócą na swoje na nowe mury. Jedni za pieniądze, drugie z łaski chętnie
miejsce żelazne drzwi prowadzące do brali się do roboty. Wyszły fundamenty z ziemi,
prezbiterium. Więcej szczegółów odnoszących się rozszerzone na łokci osiem. Nie staje ( brakuje – red.)
do architektury podamy po zapoznaniu się z cegły, nie staje pieniędzy. Wielki kłopot, ratas (kłótnia –
dokumentacją budowlaną i konserwatorską. red.), szelest między ludźmi, którzy wołali: ,,A po co
Wszystkie zamierzenia uzgadniane są z było rozwalać ? Lepiej było stare mury poprawić a
konserwatorem zabytków. byłoby się i tak stało ( wystarczyło – red.)”. Gryzę się ja
Zamiarem władz cerkwi jest aby ta bidny paroch (proboszcz – red.). Stawiam straż przy
świątynia była czynna. Będzie w niej sprawowana fundamentach dzienną i nocną, aby co nie wlazło do
liturgia. Równocześnie byłyby w niej środka cerkwie. Wzywam na ratunek Matki Boskiej.
eksponowane ikony – będzie więc miała także Odważam się powtórnie jechać do JW. Ordynata, od
charakter muzeum. Ikony, między innymi napisane którego otrzymuję pocieszną asygnatę na 10 000 cegły.
w XVI i XVII wieku czekają już na ekspozycję, na Bogu chwała ! Pozywam się z kahałem ( zarząd gminy
razie zgromadzone w magazynach Urzędu Celnego żydowskiej – red.) o zaległą prowizję za lat trzy.
w Białej Podlaskiej. Miałem umartwienia ! Cerkiewne mury wyszły w górę
Fundatorem prac będzie Fundusz Norweski. pod gzyms. Kazałem pokrokwie postawić i słomą
Odpowiednie wnioski do tego funduszu zostały poszyć (pokryć – red.).
złożone. I tak stała cerkiew przez lat siedem z wielkim
Życzymy by wszystkie ambitne urąganiem się różnego ludu. Ja jednak nie traciłem
zamierzenia w tym zakresie zostały spełnione i nadziei i poratunku Matki Boskiej. I nie zawiodłem się,
budynek cerkwi powrócił do życia. Szczęść Boże! bom od Żydów prowizję aż z kasy lwowskiej odebrał,
murów dokończył, zasklepił, wybielił, dach kaplice
R. nowo pobił gontami. Po tym za instrumentem
(dokumentem – red.) JW. Biskupa Maksymiliana Ryła,
Imć ks. Bazyli Borowski paroch topólecki, na ten czas
dziekan szczebrzeski, w sam dzień Uspienia
Bohorodycy, nowe mury poświęcił (26 sierpnia – red.)”
„Chrząszcz” – miesięcznik informacyjny
Wydawca – Stowarzyszenie Przyjaciół Szczebrzeszyna
Redakcja – Zygmunt Krasny, Leszek Kaszyca, Jan Jurczykowski.
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kościuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrząszcza – Agnieszka Wróbel

12