Δημοσίευση: elaliberta.gr, tpt4.

org και facebook

Covid-19: Περί “ελληνικού παραδείγματος”

“Παγκόσμιο παράδειγμα1”, λέει, ή “παγκόσμιο θαυμασμό”, προσφέρει η κυβέρνηση Μητσοτάκη,

ειδικά στην αντιμετώπιση του κορονοϊού. Αυτό λένε, τουλάχιστον η κυβέρνηση και ο
πρωθυπουργός (βλ. π.χ. διάγγελμα 20/5/2020) και ακολουθούν και τα βασικά μίντια, που όμως
ούτως ή άλλως έχουν πάρει τα 20 εκατομμυριάκια -μεταξύ άλλων προφανώς και για να μας λένε
τέτοια.
Όμως, πέρα από τα λόγια, καλό θα ήταν να μας έλεγαν και πού ακριβώς βρίσκεται η “πρωτιά” της
Ελλάδας; Αυτό γενικά δεν μας το λένε, αν και υπονοούν ότι σε σχέση με τις εκατόμβες κορονοϊού
που έγιναν σε άλλα μέρη, μοιάζει πράγματι η Ελλάδα να ήταν ευτυχώς “τυχερή”.
Αναρωτήθηκα όμως αν αυτό το “είμαστε παγκόσμιο παράδειγμα” ανταποκρίνεται και σε τίποτα
πραγματικό, αν για κάποιον στον κόσμο μπορεί να σημαίνει κάτι και να πάρει ένα “παράδειγμα” 2.
Ευτυχώς, υπάρχει παγκόσμια καθημερινή data base για την εξέλιξη του κορονοϊού, που δίνει τα
σχετικά στοιχεία για όλες τις χώρες. Προφανώς, καθώς η πανδημία συνεχίζεται, μπορεί πολλά να
αλλάξουν. Όμως, ας κρατηθούμε από τα ώς τώρα στοιχεία 3, αφού η διεκδίκηση “παγκόσμιου
υποδείγματος” είναι τώρα: αν υπάρχει κάτι πραγματικό σε αυτή τη διεκδίκηση, τότε η Ελλάδα
πρέπει κάπου να έχει κάποιου είδους πρωτεία, για να προκαλεί τόσο αυτο-θαυμασμό στους
κυβερνήτες της.

Θάνατοι
Το πιο προφανές κριτήριο θα ήταν οι θάνατοι: κοιτάζοντας τους θανάτους από κορονοϊό,
(αναγμένους προφανώς στο μέγεθος του πληθυσμού 4) βλέπω ότι καθόλου δεν πλησιάζει σε
“πρωτιές” η Ελλάδα -και βρίσκεται και πολύ κάτω από τη διάμεσό τους: Υπάρχουν 137 άλλες
χώρες που τα “κατάφεραν καλύτερα”: πράγματι η Ελλάδα κατατάσσεται στην 138η θέση (από τις
συνολικά 208 που περιλαμβάνει η data base5).

1 Με βάση ένα post στο facebook στις 20/5/2020. Εδώ ξαναέγιναν οι υπολογισμοί με βάση τη σημερινή data base,
της 23/5/2020 (για την Ισπανία τα στοιχεία είναι μιας μέρας πριν). Τα ουσιαστικά πορίσματα είναι τα ίδια, αλλά
ξαναγράφτηκε το σχόλιο, καθώς φάνηκε να έχει ενδιαφέρον για αρκετούς αναγνώστες.
2 Υπάρχουν πολλές χώρες που έχουν προταθεί ως “υποδειγματικές” και για διαφορετικούς λόγους. Π.χ., και από
αντίθετες σκοπιές, οι δύο σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης: Νέα Ζηλανδία, ως αποτελεσματική της φιλοδοξίας
πλήρους αποκλεισμού του ιού, και Σουηδία, ως προσπάθεια απόκτησης σύντομα συλλογικής ανοσίας. Υπάρχουν
τα ασιατικά, Ταϊβάν ή Κορέα, αλλά υπάρχουν και τα “πρότυπα” τύπου Μπολσονάρο ή και Τραμπ, που πάνω κάτω
λένε “ας ξεμπερδεύουμε γρήγορα με τους διάφορους ευάλωτους”. Όσο απεχθή και να είναι τα τελευταία
ακροδεξιά, είναι πάντως “πρότυπα” μιας διαχείρισης. Η ελληνική περίπτωση τί πρότυπο είναι;
3 Μπορεί ο οποιοσδήποτε να κατεβάσει τα στοιχεία για έλεγχο, π.χ. από τη διεύθυνση
https://ourworldindata.org/covid-deaths, η οποία ανανεώνεται (γίνεται updated) καθημερινά. Το παρόν σχόλιο έγινε
με βάση αυτή τη data base αρχικά στις 19/5/2020, ενώ οι αριθμοί αναπροσαρμόστηκαν στις 23/5/2020.
4 Η σύγκριση προφανώς πρέπει να γίνει με αναγωγή στον πληθυσμό (π.χ. ανά εκατομμύριο κατοίκους), γιατί αλλιώς
προφανώς οι 44 θάνατοι του Σαν Μαρίνου θα φάνταζαν λίγοι, ενώ για τον πληθυσμό του των 33.000 κατοίκων του
τού δίνει στην πραγματικότητα τα παγκόσμια πρωτεία (αναγμένοι σε εκατομμύριο κατοίκων είναι 1.208 θάνατοι,
αλλά προφανώς επίσης η ερμηνεία του δεν είναι αυτόνομη, γιατί το Σαν Μαρίνο είναι ένα μικρό κονκλάβιο μέσα
στην Ιταλία).
5 Ο αριθμός των θανάτων στην Ελλάδα είναι περισσότεροι από 16 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Ακόμα και
αν δεν πούμε για όλες τις 137 χώρες που “τα πήγαν καλύτερα”, με το κριτήριο αυτό, αξίζει πάντως να πούμε ότι,
συγκριτικά με τους πάνω από 16 θανάτους ανά εκατομμύριο της Ελλάδας, οι θάνατοι στην Ιαπωνία είναι μόνο 6
και στη Νότιο Κορέα 5, λέω για δύο χώρες που μάλιστα επλήγησαν νωρίτερα από τον κορονοϊκό.
Μήπως είμαστε λίγο άδικοι, όμως; Γιατί συγκρίνουμε με χώρες όπου ίσως ακόμα ο ιός να μην έχει
χτυπήσει ιδιαίτερα. Πράγματι, μετά την Κίνα ήταν η Ευρώπη που βρέθηκε στο επίκεντρο, πριν πάει
στην Αμερική. Μήπως, έτσι, ο “παγκόσμιος θαυμασμός” που θα προκαλούσε η Ελλάδα του
Μητσοτάκη είναι απλώς “υπερβολή”, γιατί τα έχει “καταφέρει καλύτερα”, όχι “παγκοσμίως”, αλλά
μόνο στη δική της περιοχή;
Αλλά ούτε εδώ η Ελλάδα έχει καμιά γενική πρωτιά, τουλάχιστον στους θανάτους: εδώ είναι λίγο
πιο πάνω από τη διάμεσο, αλλά παραμένει 10η στον κατάλογο των 44 χωρών της Ευρώπης που
περιέχει η data base. Άλλες 9 ευρωπαϊκές χώρες “τα έχουν καταφέρει” πολύ καλύτερα. Και δεν έχει
πρωτεία ούτε καν στον άμεσο περίγυρό της, ούτε καν στα Βαλκάνια 6, όπως φαίνεται από τον
κατάλογό τους: Αλβανία, Κοσσυφοπέδιο, Μοντενέγκρο, Σλοβακία, Μάλτα, Ουκρανία, Λετονία,
Βατικανό, Γιβραλτάρ. Δηλαδή, ακόμα και στην Ευρώπη, όπου είδαμε το δυτικό της τμήμα να
πλήττεται σκληρά, δεν καταφέρνει η Ελλάδα να έχει και πολύ καλές επιδόσεις, τουλάχιστον σε
θανάτους.
Ωστόσο, και ακόμα και ξεχνώντας τις “παγκόσμιες πρωτιές” (όπου της είναι αδύνατον!) και
ψάχνοντας μόνο στο επίπεδο της Ευρώπης μήπως και κάπου υπάρχει κάτι που να υπονοεί ότι η
Ελλάδα “τα πήγε καλύτερα”, εντόπισα πραγματικές επιδόσεις, που αξίζουν να αναφερθούν, γιατί
συμπυκνώνουν ίσως και το νόημα της φιλοδοξίας για “υποδειγματική ύπαρξη”.

Κυκλοφορία του ιού

Η πρώτη πραγματική πρωτιά7 της Ελλάδας βρίσκεται στον αριθμό των κρουσμάτων (πάντα με
αναγωγή στον πληθυσμό). Παρόλο που, ασφαλώς, ο αριθμός των κρουσμάτων μπορεί να οφείλεται
και στον αριθμό των τεστ που διεξάγονται 8, ο κύριος ή ουσιαστικός λόγος που εξηγεί τον αριθμό
των κρουσμάτων είναι η κυκλοφορία του ιού. Και πράγματι όλη η περιοχή των Βαλκανίων (και
γενικότερα της ανατολικής Ευρώπης) υπέστη μικρότερη κυκλοφορία του ιού. Αν εξαιρεθεί η
Σερβία, που λίγο το ξεπερνάει, όλη η περιοχή των Βαλκανίων (όπως και γενικότερα της ανατολικής
Ευρώπης) δεν ξεπερνάει τα 1.000 κρούσματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού -αρκετά υψηλότερο
από τα 285 της Ελλάδας, αλλά πάντως πολύ χαμηλότερο των 4.000-5.000 που καταγράφηκαν στη
Δυτική Ευρώπη. Και οι 25 χώρες με τη μικρότερη κυκλοφορία του ιού βρίσκονται ανατολικά του
κέντρου (ας πούμε της Αυστρίας) στις οποίες περιλαμβάνονται και όλες οι χώρες των Βαλκανίων.
Προφανώς, αυτή η μικρότερη κυκλοφορία του ιού οδηγεί και σε λιγότερους θανάτους από αυτόν.
Και τόσο το καλύτερο για τους πληθυσμούς τους. Όμως, αυτή η “τύχη”, που χαρακτηρίζει
γενικότερα την περιοχή, καμία σχέση δεν έχει με αντιμετώπιση που να μπορεί να δικαιολογήσει
“θαυμασμό” -ή αν προκαλούσε “θαυμασμό” θα έπρεπε επίσης να είναι “θαυμαστή” και η Αλβανία
6 Όχι μόνο η διπλανή Αλβανία κατέγραψε πολύ λιγότερους (11) από τους πάνω από 16 θανάτους της Ελλάδας, αλλά
και η επίσης βαλκανική Σλοβακία (5) την ξεπερνάει συντριπτικά, λιγότερο από το ένα τρίτο των ελληνικών
θανάτων.
7 Επισημαίνω, χωρίς να αλλάζει επί της ουσίας, ότι πραγματική πρωτιά ήταν κυριολεκτική στις 19/5, ενώ σήμερα,
23/5, έχει περάσει στη 2η θέση, με πρώτη τη Σλοβακία, η οποία ήταν πριν στη 2η θέση. Οι διαφορές όμως σε αυτό
τον δείκτη ήταν και είναι εξαιρετικά μικρές (στην υποδιαστολή). Στην ουσία δηλαδή οι δύο αυτές χώρες είναι
αυτές που στην Ευρώπη είχαν και έχουν καταγράψει τη μικρότερη κυκλοφορία του ιού, του επιπέδου του 275
κρουσμάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Η αμέσως επόμενη χώρα, που είναι η Αλβανία, εκτινάσσεται
(πραγματικά) στα 340 κρούσματα.
8 Και γενικώς σε όλη την Ευρώπη -εκτός εξαιρέσεων- δεν υπήρχε τρομερή κάλυψη από τεστ, το οποίο ήταν
πρόβλημα και ουσιαστικό (δεν εντοπίζονται γρήγορα τα κρούσματα) και στατιστικό (υποτιμάται ο αριθμός των
κρουσμάτων και άρα και της κυκλοφορίας του ιού, λόγω ασυμπτωματικότητας). Είναι και ο λόγος που, τώρα, οι
ευρωπαϊκές χώρες, όλες, θέλουν να κάνουν δειγματοληπτικές έρευνες αντισωμάτων, για να δουν πόση πραγματικά
υπήρξε η κυκλοφορία του ιού. Με την ιδέα ότι η στατιστική απόκλιση από την πραγματικότητα είναι γενική και
παράλληλη, εμείς κρατιόμαστε έτσι από τα στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν τώρα.
και πολύ περισσότερο η Σλοβακία, αλλά και η Ουρουγουάη, η Σενεγάλη, το Μπανγκλαντές και
όλες οι 111 χώρες που έχουν καταγράψει (ακόμα;) μικρότερη κυκλοφορία του ιού.
Αν ήταν αυτή μόνο η πρωτιά της Ελλάδας, το ότι είχε δηλαδή την τύχη να είναι η ευρωπαϊκή χώρα
που επλήγη το λιγότερο από τον κοροϊό, θα μπορούσε ίσως να πει κανείς ότι “υπερβολή και
ανοησία, μεν, να αυτοπροβάλλεται ως πρότυπο, αλλά τί να γίνει”, αφού σε κάμποσα άλλα η
κυβέρνηση της ΝΔ μοιάζει να αποτελεί απλώς καταστροφή (οικολογία, κοινωνία, οικονομία, ηθική,
κλπ.), ας τους αφήσουμε να λένε και την ανοησία τους να αυτοϊκανοποιούνται!

Φονικότητα
Όμως προσοχή: γιατί υπάρχει και μια άλλη πρωτιά, που δεν μπορεί να αναχθεί σε τύχη. Είναι και
το πώς χειρίζεται μια κοινωνία (και η κυβέρνησή της, το κράτος της), μια επείγουσα κατάσταση,
μια κρίση, μια επιδημία. Γιατί από αυτό εξαρτάται κατά πολύ το πόσες ζημιές ή καταστροφές θα
γίνουν πράγματι.
Αυτό, στην περίπτωσή μας, σημαίνει να εξετάσουμε την ίδια τη φονικότητα του ιού. Αυτό μπορεί,
καταρχάς, να μοιάζει “φυσικό” δεδομένο (δηλαδή πόσους σκοτώνει ο ιός “από μόνος του”), όμως
τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει. Το πιο απλό είναι ότι, αν το νοσοκομειακό σύστημα έχει τη δυνατότητα
να περιθάλψει, πολλοί μπορούν και να σωθούν, ακόμα και από τις “ευάλωτες ομάδες” 9. Και ακόμα
περισσότερο, αντίστροφα, αν καταρρεύσει, τότε θα πεθάνουν (και πέθαναν) και άνθρωποι από
άλλες αιτίες, γιατί το σύστημα δεν μπορεί να τους περιθάλψει. Αλλά δεν είναι “φυσικό” δεδομένο,
και για άλλους, πιο κοινωνικούς λόγους, π.χ. λόγο της ηλικιακής πυραμίδας του κάθε πληθυσμού ή
εξαιτίας της κοινωνικής δομής10 και της οργάνωσης της οικονομίας11, της οργάνωσης της κρατικής
μηχανής12, κλπ., κλπ.
Χωρίς να μπούμε σε όλες αυτές τις διαστάσεις, μπορούμε, ωστόσο, ακόμα και μόνο στατιστικά, να
καταγράψουμε την εκ των υστέρων, συνολική και καταγραμμένη 13, φονικότητα του ιού: αρκεί να
συγκρίνουμε το πόσοι πεθαίνουν σε σχέση, όχι πλέον με το μέγεθος του πληθυσμού, αλλά με τον
αριθμό των κρουσμάτων.
Αυτός ο δείκτης, της φονικότητας, εκφράζει έτσι το πόσους ανθρώπους κατάφερε ή και αφέθηκε ο
ιός να σκοτώσει, με δεδομένο (ή ανεξάρτητα από) το πόσο κυκλοφόρησε ή πόσους έπληξε. Παρόλο
9 Είναι και ο λόγος που οι περισσότερες κυβερνήσεις επέβαλαν το lockdown, για να “επιπεδοποιήσουν την
καμπύλη”, καθώς οι τελευταίες δεκαετίας νεοφιλελεύθερης επίθεσης έχουν αποδεκατίσει τα νοσοκομεία σε όλες,
ακόμα και τις πλούσιες, χώρες.
10 Για παράδειγμα, καθώς οι πιο ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι, αν μια χώρα έχει διώξει τους νέους της σε
μετανάστευση (όπως το έκαναν ως ένα σημείο τα προηγούμενα μνημόνια), τότε αναμένεται μεγαλύτερη
φονικότητα. Και, αντίστροφα, αν με προηγούμενα μνημόνια, μια κοινωνία έχει καταφέρει να μην διαθέτει χώρους
για τους ηλικιωμένους (ή μόνο για λίγους), τότε μπορεί να καταγράψει μικρότερη φονικότητα, όπως το είδαμε
αντίστροφα με τις εκατόμβες στα γηροκομεία της Ισπανίας, της Γαλλία και της Μ.Βρετανίας!
11 Είδαμε π.χ., στη Νέα Υόρκη, η φονικότητα του ιού να είναι πολύ μεγαλύτερη στο φτωχό Μπρονξ απ’ό,τι στο
πλούσιο Μανχάταν. Βλ. D.Tanuro, “Covid-19: Πολύ περισσότερο από καταλύτης κρίσης!”.
12 Διαθέτει για παράδειγμα αποθέματα με μάσκες (όπως η Ταϊβάν ή η Κορέα), ή προτιμάει να λέει ανοησίες για το
πόσο κακό κάνουν οι μάσκες (όπως οι Μακρόν, Μητσοτάκης, κλπ.), πριν κάνουν τις κολοτούμπες τους (ίσως και
με το αζημίωτο, από όσους ετοιμάστηκαν να τις παράγουν!).
13 Και εδώ χρειάζεται προσοχή, γιατί η πραγματική φονικότητα του ιού μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή
που καταγράφεται. Π.χ., σύμφωνα με την δήλωση του επιστημονικού εκπροσώπου της ελληνικής κυβέρνησης, δεν
συμπεριλαμβάνονται στους θανάτους covid-19 όσοι μπορεί να πέθαναν από τον ιό, αλλά δεν έκαναν PCR!!! Σε
αυτό ακριβώς, όμως, είδαμε άλλες χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Μ.Βρετανία και μόλις πριν 2 μέρες και Ιταλία), κυρίως
από τη δημοσιογραφική έρευνα, να εξαναγκάζονται να αυξήσουν σημαντικά (μπορεί και κατά 1 τρίτο, όπως στην
Μ.Βρετανία) την καταγραμμένη τους θνητότητα από κορονοϊό από αυτό και μόνο το λόγο! Ξέροντας ότι, έτσι,
στην Ελλάδα υποτιμάται αυτή η καταγραφή, ωστόσο, μην διαθέτοντας άλλα στοιχεία, παραμένουμε σε αυτά που
δίνονται επισήμως.
που (τελείως θεωρητικά) η φονικότητα του ιού θα ήταν παντού παρόμοια, εξαιτίας όλων των άλλων
κοινωνικών και πολιτικών λόγων που αναφέραμε, αυτή στην πράξη ποικίλει πάρα πολύ. Και
ιδιαίτερα εξαρτάται από την ίδια την κυκλοφορία του ιού, καθώς δημιουργεί συσσωρευτικά
πλήγματα (π.χ. με τις ΜΕΘ ή, όπως το είδαμε σε πολλές χώρες, με τα γηροκομεία, κλπ.). Έτσι, σε
αυτή την κατάταξη, προφανώς, τη χειρότερη επίδοση -αναμενόμενα- την έχουν όλες οι χώρες που
είδαν τα συστήματα υγείας τους, και ειδικότερα τις ΜΕΘ, να υφίστανται κορεσμό: Ιταλία, Γαλλία,
Βέλγιο, Ισπανία, Μ.Βρετανία.
Η Ελλάδα, όμως, όπου δεν κυκλοφόρησε ιδιαίτερα ο ιός, δεν έφτασε στην κατάσταση αυτή. Άρα,
καταρχήν, χώρα με την απολύτως μικρότερη κυκλοφορία ιού στην Ευρώπη, θα μπορούσε να
περιμένει κανείς ότι θα έχει επίσης “καλές” επιδόσεις στο πόσους ανθρώπους κατάφερε ο ιός να
σκοτώσει ανάμεσα σε αυτούς τους οποίους έπληξε. Όμως, όχι! Ακριβώς το αντίστροφο: με τους 60
θανάτους ανά 1.000 κρούσματα, η Ελλάδα έχει μια ιδιαίτερα κακή επίδοση, τουλάχιστον μεταξύ
των χωρών που δεν έφτασαν στα επίπεδα της δυτικής Ευρώπης (εκεί η φονικότητα ήταν πράγματι
τριπλάσια).
Και μάλιστα αυτή η “επίδοση” της Ελλάδας γίνεται ακόμα πιο εύγλωττη όταν ιδωθεί συγκριτικά,
δηλαδή στην κατάταξη των ευρωπαϊκών χωρών: από επικεφαλής στη μικρότερη κυκλοφορία του
ιού κατρακυλάει στην 30η θέση της φονικότητάς του! Επιπλέον, αυτή η κατρακύλα στην κατάταξη
(κατά 28 θέσεις) δεν είναι μόνο μεγάλη, είναι και η μεγαλύτερη που καταγράφεται, είναι δηλαδή
“πρωταθλητική” (έστω και αργυρή). Με τη συνοδεία της Ουγγαρίας 14, που καταφέρνει να ξεπέσει
κατά 35 θέσεις (αν και με μεγαλύτερη αρχική κυκλοφορία του ιού), η Ελλάδα είναι, έτσι, η χώρα
που, σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές, κατάφερε να αυξήσει περισσότερο τη φονικότητα του ιού
απ’ό,τι εξαναγκαζόταν από τη διασπορά του.
Το ότι, σε αυτό, η Ελλάδα ξεπερνάει όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες κατά πολύ και γίνεται
πρωταθλήτρια (μαζί με την Ουγγαρία) αποτελεί πραγματικό “θαύμα” και, ως τέτοιο, αξίζει ίσως
“θαυμασμό”. Είναι μάλλον το “ελληνικό παράδειγμα” του Μητσοτάκη -άλλη πρωτιά δεν φαίνεται
να υπάρχει! Έστω και αν δεν πρόκειται ακριβώς για “θετικό ρεκόρ” -εκτός από όσους, μαζί με τους
Όρμπαν, αλλά και διάφορους Μπολσονάρο- αυτό ίσως επιδιώκουν... Και για αυτό το
διατυμπανίζουν...
Τάσος Αναστασιάδης
23/5/2020

14 Το πώς καταφέρνουν μαζί, Όρμπαν και Μητσοτάκης, αυτή την ευρωπαϊκή πρωτιά στην αύξηση της φονικότητας
του κορονοϊού θα χρειαζόταν περισσότερη ανάλυση. Ας μην ξεχνάμε, ωστόσο, πως πρωταθλητικά μαζί βρίσκονται
και από άλλες απόψεις. 1) Είναι μαζί στο ίδιο κόμμα (ευρωπαϊκό). 2) Έχουν και οι δύο πρωταθλητικά κηρύξει
“εθνικό” πόλεμο κατά των μεταναστευτικών “ορδών”. 3) Έχουν επιβάλει μια πλατιά μονοφωνία στα μίντια των
χωρών τους -έστω και αν ο πρώτος βασίζεται περισσότερο στο νομικό (κατασταλτικό) σύστημα, ενώ ο δεύτερος
πιο φιλελεύθερα στις οικονομικές παροχές και εξαρτήσεις.
 Χώρα Θάνατοι ανά Κρούσματα ανά Φονικότητα Βελτίωση θέσης
εκατομμύριο εκατομμύριο ( θάνατοι ανά 1.000 (από κυκλοφορία σε
κρούσματα) φονικότητα)
Αλβανία 10,77 340,89 31,60 -13
Ανδόρα 660,07 9.862,16 66,93 7
Αυστρία 70,51 1.816,60 38,81 4
Βατικανό 0,00 14.833,13 0,00 41
Βέλγιο 794,85 4.876,00 163,01 -5
Βοζνία Ερζεγοβίνη 42,98 722,99 59,44 -17
Βουλγαρία 18,13 346,55 52,33 -23
Γαλλία 433,39 2.214,77 195,68 -16
Γερμανία 98,06 2.122,72 46,20 3
Γιβραλτάρ 0,00 4.481,91 0,00 36
Δανία 96,85 1.938,81 49,96 -1
Ελβετία 189,15 3.538,46 53,45 5
Ελλάδα 16,21 275,64 58,82 -28
Ιρλανδία 322,41 4.962,94 64,96 6
Ισπανία 612,30 5.022,46 121,91 2
Ιταλία 539,45 3.781,86 142,64 -5
Κοσυφοπέδιο 15,00 519,46 28,88 -6
Κροατία 24,12 546,37 44,14 -11
Κύπρος 19,41 1.058,34 18,34 11
Λετονία 11,66 546,07 21,36 1
Λευκορωσία 20,11 3.630,21 5,54 31
Λιθουανία 22,41 589,21 38,03 -7
Λιχτενστάιν 26,22 2.176,36 12,05 21
Λουξεμβούργο 174,13 6.359,67 27,38 30
Μακεδονία 53,76 922,06 58,30 -12
Μάλτα 13,59 1.358,88 10,00 15
Μεγάλη Βρετανία 536,09 3.744,44 143,17 -7
Μολδαβία 58,75 1.697,34 34,61 6
Μοντενέγκρο 14,33 515,87 27,78 -5
Νορβηγία 43,35 1.532,68 28,28 8
Ολλανδία 337,79 2.619,69 128,94 -9
Ουγγαρία 49,90 384,36 129,81 -35
Ουκρανία 13,45 460,70 29,18 -9
Πολωνία 25,95 544,80 47,63 -16
Πορτογαλία 126,41 2.961,74 42,68 10
Ρουμανία 60,25 920,69 65,44 -18
Ρωσία 22,26 2.236,95 9,95 25
Σαν Μαρίνο 1.208,09 19.476,69 62,03 12
Σερβία 34,83 1.620,08 21,50 12
Σλοβακία 5,13 275,29 18,63 -7
Σλοβενία 50,99 710,94 71,72 -23
Σουηδία 388,64 3.248,65 119,63 -5
Τσεχία 29,13 822,95 35,40 -3
Φιλανδία 55,23 1.179,81 46,81 -5

Ευρώπη 224,94 663,97 94,41

 Update 29/6/2020
Πέρασε ένας μήνας από τους πιο πάνω υπολογισμούς μου και είπα να τους ξανακάνω, μήπως και
είχα αδικήσει την κυβέρνηση Μητσοτάκη στη φιλοδοξία της να είναι “πρότυπο” διαχείρισης του
covid-19. Ακόμα περισσότερο που σε παγκόσμιο επίπεδο ξεπέρασαν τα 10 εκατομμύρια τα
κρούσματα και οι 500.000 θάνατοι.
Δυστυχώς για την Ελλάδα, φαίνεται να επιβεβαιώνονται πλήρως οι καταγραφές, τουλάχιστον από
άποψη ουσίας. Η πρωτιά της Ελλάδας, μαζί με την Ουγγαρία, στην Ευρώπη, μοιάζει να είναι η
πρωταθλητική επιδείνωση στη χρησιμοποίηση μιας χαμηλής κυκλοφορίας του ιού σε υψηλή
φονικότητά του. Ξαναβάζω τους
Χώρα Α-κυκλοφορία Β-Φονικότητα Βελτίωση θέσης στην
κρούσματα ανά θάνατοι ανά 1.000 Ευρώπη από Α σε Β σχετικούς ευρωπαϊκούς αριθμούς
εκατομμύριο κρούσματα εδώ (υπολογισμοί με βάση τα
Αλβανία 734,59 22,23 -4 στοιχεία 25/6/2020), όπου η
Ανδόρα 11.065,81 60,82 11
Αυστρία 1.930,18 39,86 -1 Ελλάδα καταφέρνει να ξεπέσει
Βατικανό 14.833,13 0,00 47
Βέλγιο 5.254,53 159,64 -7
κατά 34 θέσεις από την
Βοσνία Ερζεγοβίνη 1.120,15 46,80 -15 εξαιρετικά χαμηλή κυκλοφορία
Βουλγαρία 610,50 49,27 -27
Γαλλία 2.471,88 184,27 -24
του ιού (2η ευρωπαϊκή θέση)
Γερμανία 2.292,55 46,48 -2 στην κατάταξη της φονικότητάς
Γιβραλτάρ 5.223,95 0,00 40
Γκέρσεϋ 3.758,28 51,59 0 του:
Δανία 2.177,93 47,80 -6
Ελβετία 3.615,76 53,72 -3 Ακόμα χειρότερα είναι τα
Ελλάδα
Εστονία
317,57
1.494,87
57,40
34,80
-34
-2
πράγματα μάλιστα στις διεθνείς
Ηνωμένο Βασίλειο 4.520,25 140,39 -8 κατατάξεις, εξαιτίας και του ότι ο
Ιρλανδία 5.143,19 67,96 1
Ισλανδία 5.353,85 5,47 41
ιός εξαπλώθηκε εντωμεταξύ
Ισπανία 5.284,72 114,64 -1 περισσότερο στην Αμερική, αλλά
Ιταλία 3.959,69 144,71 -11
Κοσυφοπέδιο 1.122,22 17,06 6 και σε Αφρική. Έτσι, πριν 1 μήνα
Κροατία 581,69 44,81 -22 υπήρχαν 111 χώρες με μικρότερη
Κύπρος 1.131,41 19,17 5
Λετονία 589,01 27,00 -12 κυκλοφορία του ιού από την
Λευκορωσία 6.343,84 6,04 42 Ελλάδα, ενώ τώρα υπάρχουν
Λιθουανία 662,68 43,24 -17
Λιχτεσντάιν 2.176,36 12,05 18 μόνο 89. Ωστόσο, από άποψη
Λουξεμβούργο 6.613,67 26,57 33 φονικότητας, η Ελλάδα
Μακεδονία 2.615,94 47,52 -1
Μάλτα 1.506,10 13,53 13 καταφέρνει να εκτιναχθεί στην
Μαυροβούνιο
Μολδαβία
619,37
3.737,76
23,14
32,83
-7
13
174ή θέση από τις 209 (84 θέσεις
Μονακό 2.599,12 49,02 -4 επιδείνωση) -με τις 35 που την
Νησιά Φερόα 3.826,87 0,00 34
Νήσος Μαν 3.951,45 71,43 -4
ξεπερνούνε να είναι κυρίως
Νορβηγία 1.619,00 28,37 3 χώρες που κατέγραψαν
Ολλανδία 2.906,59 122,42 -16
Ουγγαρία 425,86 140,01 -44 κατάρρευση των συστημάτων
Ουκρανία 892,08 26,94 -4 ΜΕΘ. Η σχετικά υψηλή
Πολωνία 867,21 42,53 -13
Πορτογαλία 3.933,03 38,47 14 φονικότητα του ιού στην Ελλάδα,
Ρουμανία 1.290,49 62,64 -22 φαίνεται και από το σχήμα πιο
Ρωσία 4.158,59 14,03 31
Σαν Μαρίνο 20.566,92 60,17 14 κάτω, στο οποίο συγκρίνεται η
Σερβία 1.945,01 19,87 11 Ελλάδα με τις περιβάλλουσες
Σλοβακία 294,34 17,42 -9
Σλοβενία 741,25 72,03 -32 χώρες στα Βαλκάνια, καθώς και
Σουηδία
Τζέρσεϋ
6.171,14
3.156,14
83,58
97,18
3
-13
με τις μεγάλες χώρες του
Τσεχία 1.006,35 31,83 -6 πλανήτη (ΗΠΑ, Βραζιλία, Ρωσία,
Φιλανδία 1.293,52 45,63 -9
Κίνα, Αυστραλία) και τον κόσμο.
Και το πιο ουσιαστικό θέμα είναι ότι, αν η διαφαινόμενη αναθέρμανση του ιού στην περιοχή
(Βουλγαρία και κυρίως Μακεδονία) επιβεβαιωθεί ή και ενισχυθεί από το άνοιγμα του τουρισμού,
τότε τα πράγματα θα είναι ιδιαίτερα δύσκολα, καθώς τίποτα το ουσιαστικό δεν έχει γίνει ούτε ως
προς την πρωτοβάθμια περίθαλψη ούτε και ως προς τη νοσοκομειακή αντιμετώπιση -πέρα από τα
μαστορέματα για να εξασφαλιστούν επειγόντως λίγες περισσότερες ΜΕΘ.
Δυστυχώς, σε τέτοια περίπτωση, δηλαδή, η φονικότητα του ιού κανονικά θα εκτιναχθεί. Δεν θέλω
να είμαι απαισιόδοξος, όμως με τέτοια κυβέρνηση μόνο ίσως ένας Θεός μας σώζει...

Συγκριτική φονικότητα στα Βαλκάνια και σε ορισμένες μεγάλες χώρες:

Update 25/7/2020 στο facebook:
Επειδή μου ζητήθηκε από φίλους update, προσθέτω με τωρινά στοιχεία το εξής:
Αυτή την ανοησία του Μητσοτάκη, ότι “η Ελλάδα είναι υπόδειγμα διαχείρισης του κορονοϊού” την
επανέλαβε χτες και η Πρόεδρος της Δημοκρατίας: “Η Πολιτεία μας έγινε διεθνές παράδειγμα και
πέτυχε να ανακόψει το πρώτο κύμα”, προσθέτοντας και τη σάλτσα περί “ατομικής ευθύνης”. Το
οποίο ούτε η αντιπολίτευση αμφισβητεί, μένοντας στη χυδαιότητα της επιφάνειας και της “εθνικής
ανάτασης” -βοηθούντος και του “προαιώνιου εχθρού”.
Όμως, πώς μπορεί κανείς να βαυκαλίζεται έτσι ξετσίπωτα; Τους έχει άραγε πει κανείς ότι είναι
“παράδειγμα”; Κοιτώντας τα σημερινά στοιχεία, ακόμα και μένοντας στην επιφάνεια, δηλαδή στο
πόσους ανθρώπους έχει σκοτώσει ο κορονοϊός (ως τον πιο απλό δείκτη των δεινών που φέρνει), τα
στοιχεία είναι αμείλικτα (ανά εκατομμύριο πληθυσμού):
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν 103 χώρες στον κόσμο που “τα έχουν πάει χειρότερα” από την Ελλάδα,
αλλά υπάρχουν και άλλες 105 που “τα έχουν πάει σαφώς καλύτερα”. Και δεν είναι ασήμαντες,
αφού περιλαμβάνουν μεγάλες και κρίσιμες (και για την πορεία του ιού ακριβώς) χώρες, όπως η
Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, η Κίνα, η Ινδονησία, η Αυστραλία, η Νιγηρία, η Ουρουγουάη, κλπ., κλπ.
Μήπως όμως το “διεθνές παράδειγμα”, αφορά μόνο την Ευρώπη, που είναι η ήπειρος που επλήγη
σκληρότερα από τον ιό -τουλάχιστον στην πρώτη φάση; Αλλά ούτε εδώ έχει η Ελλάδα τίποτα
πρωτεία, αφού π.χ. η Σλοβακία ή η Λετονία “τα κατάφεραν καλύτερα”.
Αν θέλουμε, άλλωστε, να καταλάβουμε τί ακριβώς γίνεται, πρέπει η ανάλυση να εκλεπτύνει και να
καταλάβουμε ότι, π.χ., η Ινδοκίνα (Βιετνάμ, Λάος, Μυανμάρ -για διαφορετικούς λόγους η κάθε
μία) και, κάπως λιγότερο η μαύρη και η βόρειος Αφρική, “τα έχουν καταφέρει καλύτερα” από τις
διάφορες Ελλάδες, γιατί ο ιός δεν έχει κυκλοφορήσει (ακόμα;) πολύ (και αυτό μοιάζει να αλλάζει
στην Αφρική τώρα). Δεν τις καθιστά όμως αυτό “διεθνές παράδειγμα”!
Έτσι είναι σωστό να δούμε τί ακριβώς γίνεται, ιδιαίτερα στην περιοχή μας. Γιατί μπορεί η Ευρώπη
να χτυπήθηκε σκληρά, όμως βασικά αυτό που χτυπήθηκε ήταν το δυτικό και αναπτυγμένο της
τμήμα (Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Βρετανία, Βέλγιο, Ολλανδία), ενώ πολύ λιγότερος ιός
κυκλοφόρησε στην πρώτη φάση σε όλη την ανατολική Ευρώπη, από τις Βαλτικές χώρες ώς τις
βαλκανικές. Τα γενικευμένα lockdown ανέκοψαν την κυκλοφορία του ιού, αλλά δεν τον
σταμάτησαν. Και το είδαμε τις τελευταίες εβδομάδες με την αναζωπύρωση π.χ. στα Βαλκάνια.
Επειδή όμως το γενικευμένο lockdown δεν συμβιβάζεται με τον τουρισμό, η τύχη της Ελλάδας και
των άλλων βαλκανικών χωρών να βρεθούν εκτός της πρώτης γραμμής θα αλλάξει αναγκαστικά και
τότε οι υπόλοιποι παράγοντες κυρίως θα μετράνε. Δηλαδή το πώς μια κοινωνία χειρίζεται το
πρόβλημα και όχι αν είχε την τύχη να μην το υποστεί.
Και εδώ τα δείγματα, όχι μόνο “υποδειγματικά” δεν είναι αλλά είναι και πολύ άσκημα στην Ελλάδα
ακριβώς. Γιατί ο πιο αναλυτικός δείκτης της φονικότητας του ιού σε κάθε χώρα είναι πολύ κακός
στην Ελλάδα, όπου πεθαίνουν 50 από τους 1.000 που μολύνονται. Και αυτό σε επίπεδα
κυκλοφορίας του ιού που είναι πολύ χαμηλά -γιατί, αν αυξηθούν πολύ, ξέρουμε από τη δυτική
Ευρώπη και την Αμερική τί αυτό σημαίνει, η φονικότητα θα εκραγεί, όταν οι ΜΕΘ θα κορεστούν!!!
Όμως ήδη ξέρουμε ότι Μολδαβία, Μακεδονία, Κόσοβο, Σερβία, Μοντενέγκρο, αλλά και η
Βουλγαρία, Κροατία, Αλβανία στη συνέχεια, είδαν την κυκλοφορία του να εκτινάσσεται. Σε όλες
αυτές τις χώρες, αν οι συνολικοί θάνατοι “συγκρατήθηκαν” κάπως είναι επειδή σε όλες αυτές τις
χώρες, η αντιμετώπιση των κρουσμάτων ήταν μικρότερης φονικότητας από της Ελλάδα. Αν π.χ. η
Σερβία ή το Κόσοβο είχαν τη φονικότητα της Ελλάδας, τότε θα κατέγραφαν τους διπλάσιους
θανάτους (δεν βλέπω τίποτα το “υποδειγματικό” για την Ελλάδα σε αυτό!!!).
Στο άλλο άκρο της περιοχής υπάρχει βέβαια και η περίπτωση της Ουγγαρίας που φαίνεται ότι η
Ελλάδα δεν καταφέρνει να την πιάσει, αφού εκεί η φονικότητα του ιού είναι υπερδιπλάσια και
όπου, όμως, οι συνολικοί θάνατοι είναι “συγκρατημένοι” επειδή -όπως και στην Ελλάδα- ο ιός δεν
έχει κυκλοφορήσει πολύ (ακόμα;).
Βάζω εδώ τον σχετικό πίνακα (με τα χτεσινά στοιχεία), όπου φαίνονται οι τρομερές επιδόσεις της
Ελλάδας, ειδικότερα στη φονικότητα (case fatality rate). Η Ελλάδα ξεπερνάει τον παγκόσμιο μέσον
όρο, ενώ στα Βαλκάνια είναι στις επί κεφαλής χώρες (μαζί με Σλοβενία, Ρουμανία και Ουγγαρία).
Στο άλλο άκρο, η Σλοβακία μόνη θα μπορούσε πράγματι να διεκδικεί θέση υποδείγματος: γιατί
καταφέρνει και να περιορίσει τον ιό και να τον χειριστεί με πολύ χαμηλή φονικότητα και, άρα, να
έχει και μικρή συνολική θνητότητα, το ένα τέταρτο της ελληνικής [στον πίνακα, ισχύει προφανώς
κυκλοφορία επί φονικότητα (διά 1.000) ίσον θνητότητα].
Σημείωση: Επειδή η Τουρκία είναι μεγάλη χώρα, δεν μπορούσα να την περιλάβω στα Βαλκάνια,
παρόλο που ένα τμήμα της είναι βαλκανικό. Την έβαλα από κάτω και, πάντως, σε σύγκριση με την
Ελλάδα έχει πολύ καλύτερες επιδόσεις, αφού βρίσκεται στο ήμισυ της ελληνικής φονικότητας. Νά
μια πραγματική “πρόκληση του Ερντογάν” για τους Έλληνες, να καταφέρουν να χειριστούν τον
κορονοϊό τουλάχιστον όπως εκείνος αντί να μας λένε βλακείες για το πόσο “υποδειγματικοί
είναι”...

Κυκλοφορία ανά Φονικότητα (για Θάνατοι ανά

Χώρα εκατομμύριο 1000 κρούσματα) εκατομμύριο
Ουγγαρία 455,26 135,52 61,70
Σλοβενία 977,91 56,57 55,32
Ρουμανία 2.145,53 51,51 110,51
Ελλάδα 394,32 48,91 19,28
Μακεδονία 4.641,02 46,02 213,60
Βουλγαρία 1.418,02 33,39 47,35
Μολδαβία 5.479,72 32,53 178,24
Βοσνία Ερζεγοβίνη 2.883,43 28,75 82,91
Κροατία 1.128,79 27,62 31,18
Αλβανία 1.551,88 27,54 42,74
Τσεχία 1.382,02 24,66 34,08
Κόσοβο 3.345,97 24,43 81,75
Σερβία 3.298,21 22,64 74,66
Μοντενέγκρο 3.170,07 19,59 62,10
Σλοβακία 382,63 13,40 5,13

Κόσμος 290 χώρες 1.985,62 40,91 81,22

Ευρώπη 51 χώρες 3.600,48 74,34 267,66
Βαλκάνια 15 χώρες 1.770,29 38,50 68,16

Τουρκία 2.647,82 24,91 65,96

[Τα στοιχεία προέρχονται από το https://ourworldindata.org/covid-deaths

OURWORLDINDATA.ORG]
Συζήτηση με ΑΑ, στο facebook
(βάζω τα αρχικά ΑΑ, γιατί δεν ξέρω αν η δημοσίευσή τους πέραν του F/B είναι αποδεκτή)
• ΑΑ
Μεταβλητές που είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη για τη δημιουργία αξιόπιστου μαθηματικού
μοντέλου υπολογισμού των επιπτώσεων του sars covid 2:
-Πληθυσμιακή πυκνότητα – δείκτες συγκέντρωσης πληθυσμού
-Δείκτες αστικοποίησης
-Συνδεσιμότητα της χώρας με τις υπόλοιπες (μετακινήσεις πληθυσμού, αριθμός εισόδων στη χώρα,
αριθμός πτήσεων ανά βδομάδα κλπ)
-Προσδόκιμο ζωής
-Δείκτες γήρανσης πληθυσμού
-Αριθμός μονάδων για ηλικιωμένους
-Δείκτες ανάπτυξης
-Δείκτες που αναφέρονται στην κατανομή της απασχόλησης (πρωτογενής, δευτερογενής,
τριτογενής τομέας)
-Ποσοστά διεξαγωγής test για τον κορωνοϊό στον πληθυσμό
-Αμεσότητα ως προς το χρόνο λήψης μέτρων
-Ανταπόκριση πληθυσμού στην εφαρμογή των μέτρων.
-και φυσικά ο αριθμός κρουσμάτων και θανάτων.
Ολοι οι παραπάνω παράγοντες (ίσως μάλιστα μου έχουν διαφύγει και μερικοί), είναι απαραίτητοι
για να έχουμε την πλήρη εικόνα που παρουσιάζει η κάθε χώρα με βάση το μαθηματικό μοντέλο.
Είναι προφανές ότι η Ελλάδα ευνοείται ως προς το τελικό αποτέλεσμα του μοντέλου εξαιτίας
κάποιων από τους παραπάνω παράγοντες σε σχέση με άλλες χώρες της ανατολικής Ευρώπης (π.χ.
Αλβανία, Κοσυφοπέδιο, Σλοβακία κ.α.), όπως φυσικά ευνοούνται και χώρες της δυτικής Ευρώπης
ως προς την Ελλάδα.
Πάντως λαμβάνοντας υπόψη μόνο τον αριθμό κρουσμάτων και θανάτων ως προς τον πληθυσμό, η
εικόνα της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα θετική. Δεν έχουμε παρά να παρατηρήσουμε το χάρτη με τις
«πίτες» των απόλυτων αριθμών κρουσμάτων (πηγή BBC Johns Hopkins). (Φυσικά υπάρχουν και
αντίστοιχα διαγράμματα ως προς θανάτους κλπ).
Στην αστική γεωγραφία και στη δημογραφία, η παρατήρηση μιας σωστής εικόνας αποτελεί μια
ιδιαίτερα αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης. Και στην προκειμένη περίπτωση αναλύοντας τις σχετικές
πίτες, η συγκριτική θέση της Ελλάδας είναι πολύ ικανοποιητική. Οι
διαφορές με την ανατολική Ευρώπη είναι περιορισμένες και αν
μάλιστα είχαμε ποσοστά και όχι απόλυτους αριθμούς, θα
μπορούσαμε να πούμε ότι το αποτέλεσμα είναι στα όρια του
στατιστικού λάθους.
Ο κόσμος όμως και χωρίς τη βοήθεια μοντέλων, έχει καταλάβει πού
βαδίζουμε…
Ας ευχόμαστε τα πράγματα να συνεχίσουν να πηγαίνουν καλά όπως
μέχρι σήμερα και να μην έχουμε κάποιο πισωγύρισμα. Ας
ευχόμαστε ότι οι κρυφές ευχές κάποιων (ευτυχώς πολύ λίγων), να
γίνει κάποια στραβή, δεν θα ευοδωθούν.
 • ΑΑ
.....και σήμερα (Ιούλιος 2020) που η φονικότητα (!!!) του ιού είναι μεγαλύτερη στην Αλβανία,
Σερβία κλπ από αυτή της Ελλάδας, τι θα λέμε ? γιατί είναι απαραίτητο να κατηγορούμε... Φυσικά
τα νούμερα αυτά, του άρθρου και τα σημερινά ουδεμία αξία έχουν γιατί πολλοί είναι οι παράγοντες
που υπεισέρχονται και επηρεάζουν τους δείκτες.

• Tassos Anastassiadis
Ευχαρίστως να σου απαντήσω ΑΑ, αλλά επί των πραγματικών στοιχείων. Εσύ δεν ξέρω πού τα
βρίσκεις, αλλά τα σημερινά (16 Ιουλίου 2020) και από την αρχή διαχρονικά (δηλαδή από τις 13
Μαρτίου) για τις 3 αυτές χώρες που λες, Ελλάδα, Αλβανία και Σερβία, η φονικότητα του ιού,
δηλαδή η case fatality rate, είναι όπως φαίνεται στην εικόνα:

Τα στοιχεία είναι τα ίδια παντού, εγώ τα πήρα από το https://ourworldindata.org/mortality-risk-

covid . Η πρωτοπορία της Ελλάδας στις τρεις χώρες είναι αναμφισβήτητη!!! Δεν είναι ευχάριστα,
για κανέναν και να δούμε και πώς θα εξελιχθούν.

• ΑΑ
Εγώ βλέπω τα στοιχεία του ινστιτούτου John Hopkins: https://coronavirus.jhu.edu/data/mortality.
Σύμφωνα με αυτά deaths/100K population Serbia 6.14, Slovenia 5.37 , Bulgaria 4.11, Albania 3.52,
Greece 1.80. Για μένα τα νούμερα αυτα εξαρτώνται απο πολλούς παράγοντες κ συνιστώσες. Π.χ οι
παραπάνω χώρες όπου η κατάσταση έχει επιδεινωθεί εμφάνισαν έντονη κινητικότητα πληθυσμού
θετική κ αρνητική ενώ τους πρώτους μήνες παρουσίαζαν μικρή κίνηση από κ προς. Και όχι μόνο
αυτοί οι λόγοι. Μαθηματικά μοντέλα μπορούν να αποτυπώσουν τις διαχρονικές διαφοροποιήσεις.
Καταλήγω ότι στοιχεία που περιγράφουν τόσο σοβαρές καταστάσεις ειναι κρίμα να
χρησιμοποιούνται για ιδεοληπτικούς λόγους. Εύχομαι ο κόσμος να μη δει χειρότερα.

• Tassos Anastassiadis
Επειδή προφανώς τα στοιχεία είναι τα ίδια, ο πίνακας που βάζεις δείχνει για την φονικότητα του
ιού (case mortality rate) ότι η Ελλάδα παραμένει πρωταθλήτρια στις τρεις χώρες που ανέφερες
αρχικά (Ελλάδα, Αλβανία, Σερβία) και με μεγάλη διαφορά: Ελλάδα: 4,9%, Αλβανία 2,7%, Σερβία
2,2%. Τώρα προσθέτεις και Βουλγαρία, Μακεδονία και Σλοβενία στη σύγκριση. Αλλά και απέναντι
στη Βουλγαρία και στη Μακεδονία, η Ελλάδα καταφέρνει να κατέχει υψηλότερη θέση στη
φονικότητα ((Μακεδονία: 4,6%, Βουλγαρία 3,7%). Μόνο η Σλοβενία (με 5,9%) καταφέρνει να
ξεπεράσει την Ελλάδα!!

Ωστόσο, οι αριθμοί που εσύ αναφέρεις δεν είναι της φονικότητας (πόσοι θάνατοι σε σχέση με τα
κρούσματα) είναι της θνητότητας (πόσοι θάνατοι σε σχέση με τον πληθυσμό): αυτό βέβαια
εξαρτάται τόσο από την φονικότητα όσο και από την κυκλοφορία του ιού: και η Ελλάδα ακόμα,
παρά την υψηλή φονικότητα, δεν έχει μεγάλη κυκλοφορία του ιού (αυτό που ο φίλος σου ο
πανεπιστημιακός το έλεγε “εισβολή του ιού”). Παρόλο που εξακολουθούν να υπάρχουν και άλλες
71 χώρες στον κόσμο με καλύτερη επίδοση από την Ελλάδα, η “εισβολή του ιού” δεν είναι ακόμα
μεγάλη. Ωστόσο και στα υπόλοιπα Βαλκάνια, τώρα έχει αρχίσει να αυξάνει αυτή η κυκλοφορία
(βλέπε κυρίως Σερβία και Μακεδονία). Και με το άνοιγμα του τουρισμού, προφανώς θα έρθει και
στην Ελλάδα... Δυστυχώς, όμως, οι κυβερνήτες της αντί να ασχοληθούν με αυτή την
πραγματικότητα και, με το χρόνο που κέρδισαν, να προσπαθήσουν να μειώσουν τη φονικότητα του
ιού, απλώς αυττοπροβάλλουν την τύχη τους ως "υπόδειγμα"... Δεν είναι καλός οιωνός αυτός!

• Tassos Anastassiadis
Όμως, δυστυχώς, υπάρχει και πιο ουσιαστικό ζήτημα, εξαιτίας του ότι η κυβέρνησή μας είναι στα
ζητήματα της υγείας ίσως η χειρότερη κυβέρνηση που θα μπορούσαμε να είχαμε: Πρώτον, στη
διαχείριση του ιού, γιατί απ'ό,τι φαίνεται η πολιτική υγείας του Μητσοτάκη δεν ανατίθεται πλέον
ούτε στον (εξαφανισμένο) Κικίλια ούτε καν στον Χαρδαλιά, αλλά στον Χρυσοχοΐδη, που
χρειάστηκε να ανασύρει το χουντικό νόμο απαγόρευσης των διαδηλώσεων. Το οποίο επιβεβαιώνει,
δεύτερον, και η επικαιρότητα. Γιατί δεν είναι μόνο πρωταθλητικές οι επιδόσεις της Ελλάδας στη
φονικότητα του ιού. Είναι και, μοναδική περίπτωση στον κόσμο όπου οι κυβερνήτες της δεν
λαδώνονται από τις πολυεθνικές του φαρμάκου (Novartis)!!! Και αν κάτι αριστεριστές, όπως το
αμερικάνικο FBI, διαδίδουν τέτοια "ψέματα", τότε παραπέμπονται (εδώ) για "σκευωρίες"
(Παπαγγελόπουλος), ακόμα και δημοσιογράφοι (Παπαδάκου) δεν δικαιούνται να ερευνούν, και
ακόμα και αν είναι οι ίδιοι δικαστές και τολμήσουν να θέλουν να το ερευνήσουν θα παραπεμφθούν
(Τουλουπάκη)! Μια πολιτική υγείας, λοιπόν, που την αναλαμβάνουν τα ΜΑΤ και οι πολυεθνικές
του φαρμάκου θα έχει δυστυχώς τις επιπτώσεις που αναμένονται... Και το οποίο το βρίσκουμε ήδη
στα στοιχεία των καταγραφών (με τη φονικότητα του ιού, κλπ.)!

• ΑΑ
Νάτα μας νάτα μας. Τώρα μπήκαμε στο θέμα! Κατα τα άλλα αλλα αντί άλλων της Παρασκευής το
γάλα.

• ΑΑ
Σχετικά με το νομοσχέδιο περί διαδηλώσεων ήταν κάτι που ο κόσμος το αποζητούσε και είναι
πολλοί που ψήφισαν μόνο γι’ αυτό. Ο κόσμος γνωρίζει καλά την ύπαρξη των «παιδιών-
μπαχαλάκηδων», ανεξαρτήτως του πώς τα ονόμαζαν. Αλλωστε, από το 2008 έχουν χρησιμοποιηθεί
μεθοδικά για την άνοδο προς την εξουσία και ως κυβέρνηση ο σύριζα τα έχει προστατεύσει
σκανδαλωδώς. Δεν μπορείτε να μιλάτε για προβοκάτορες, όταν οι ίδιοι οι συριζαίοι έλεγχαν την
αστυνομία, με τον αρχηγό της να διαπρέπει ως χειροκροτητής στις προεκλογικές ομιλίες του
παλληκαριού.
Υπάρχει όμως και ένα κλασικό λάθος λογικής: επειδή οι δημοκρατικές κινητοποιήσεις που
αρέσκεστε να αναφερόσαστε αντιμετωπίστηκαν ως "επικίνδυνα αναρχικά κινήματα", δεν σημαίνει
ότι όλα όσα είναι επικίνδυνα αναρχικά κινήματα μπορούν να χαρακτηρισθούν ως δημοκρατικές
κινητοποιήσεις. Σιγά μην η κατάληψη ενός κεντρικού δρόμου από 100 διαδηλωτές έχει σχέση με τη
Γαλλική επανάσταση Τασούλη!
Σχετικά με τη Novartis και όσα έγραψαν οι Αμερικάνοι, κάποιοι εξακολουθούν να αποδίδουν στα
ελληνικά τη λέξη government ως κυβέρνηση, παρόλο που αυτό είναι λάθος γιατί έτσι βολεύει…
Με τη λέξη αυτή εννούν περισσότερο αυτό που λέμε Δημόσια Διοίκηση. Αν ήθελαν οι Αμερικανοί
να πουν αυτό που εμείς εννούμε με τη λέξη ¨κυβέρνηση" θα έγραφαν cabinet και αν ήθελαν να
μιλήσουν για πολιτικούς θα έγραφαν politicians. Μπορείς να ρωτήσεις κάποιον δικό σου που
γνωρίζει καλά την αμερικανική διάλεκτο ή να συμβουλευτείς ένα καλό λεξικό. Βλέπω όμως ότι
προτιμάς τις πηγές σου για να γίνει θόρυβος... Η εγκυκοπαίδια Columbia, για παράδειγμα, δίνει τον
εξής ορισμό στη λέξη government: "a system of social control under which the right to make laws,
and the right to enforce them, is vested in a particular group in society". Προφανώς αυτό δεν είναι
ίδιο με αυτό που εμείς αποκαλούμε "κυβέρνηση", επειδή περιλαμβάνει τη νομοθετική, την
εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία.
Τώρα σχετικά με την υγεία και το ΕΣΥ απορώ πώς μέσα σε 11 μήνες (από τότε στην Κέρκυρα),
από τόσο καλό έγινε το χειρότερο στον κόσμο!!!
Οσο για την πορεία του COVID δεν θέλω να ρίξω και άλλο το επίπεδο ούτε και να χρησιμοποιήσω
γνωστά λαϊκίστικα επιχειρήματα του τύπου «ποια είναι η αντίληψη του κόσμου» και να μου
απαντήσεις περί βοθροκάναλων…Μακάρι η Ελλάδα να μπορέσει να ξεπεράσει την παγκόσμια
πανδημία, αυτό να εύχεσαι και τίποτε άλλο.

• ΑΑ
Εκτός των άλλων, σχετικά με το δείκτη φονικότητας (όπως τον αποκαλείς αν κ δεν μου αρέσει ο
όρος γιατί περιέχει "κατευθυνόμενη συναισθηματική φόρτιση"...) τον οποίο θεωρείς σημαντικότερο
απο το δείκτη θανάτοι/πληθυσμό (απόλυτα ικανοποιητικόπτερος συγκριτικά στη χώρα μας), ο
τρόπος υπολογισμού του δείκτη αυτού διαφέρει απο χώρα σε χώρα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά χώρες
που δεν ανήκουν στην ΕΕ (Αλβανία, Σερβία κλπ). Η Ελλάδα έχει ασκολουθήσει κατά γράμμα το
πρωτόκολο της ΕΕ σύμφωνα με το οποίο "όταν κάποιος έχει εισαχθεί στο νοσοκομείο με διαγνωση
covid sars 2, και πεθάνει απο οποιαδήποτε άλλη αιτία, πχ. καρδιοπάθεια, καρκίνος κλπ,
καταγράφεται στατιστικά ως θάνατος απο τον covid". Στις χώρες στις οποίες αναφέρεσαι ότι
παρουσιάζουν καλύτερη εικόνα, σύμφωνα με δημοσιεύσεις, είναι πολύ πιθανόν να έχουμε πολύ
περισσότερους θανάτους από αυτούς που φαίνονται εκ πρώτης όψεως. Εξάλλου οι χώρες αυτές μας
έχουν συνηθίσει σε κατασκευασμένα στοιχεία όπως πχ τα πλαστά τεστ (αυτά των 72 ωρών) πριν
την άφιξη στην Ελλάδα.

• ΑΑ
Μια καλή ιδέα θα ήταν να πηγαίναμε πολύ πολύ χειρότερα ! Γιατί όχι ? Ίσως τα όνειρα κάποιων θα
έπαιρναν εκδίκηση ...
Αλλά επι της ουσίας. 1. Καλό θα ήταν το κακοπροέραιτο αρθρο, να συμπεριλάμβανε κ παράγοντα
που συσχετίζει τον αριθμό πτήσεων κ γενικά δείκτη συνδεσιμότητας της κάθε χώρας με άλλες ως
προς τον αριθμό κρουσμάτων. Π.χ. Ελλάδας - Αλβανίας, Κοσυφοπεδίου κλπ. 2. Η Ελλάδα, σε
αντίθεση με τις περισσότερες απο τις ευρωπαϊκές χώρες, έχει καταχωρήσει ολους τους θανάτους
απο οποιαδήποτε άλλη αιτία (εγκεφαλικό, ανακοπή κλπ) -όπως ειναι επιστημονικά υποχρεωμένη-
ως θάνατο απο covid 19 σε οτι αφορά όλους ανεξαιρέτως τους νοσήσαντες απο covid που πέθαναν.
κ.α. πολλά....

• Tassos Anastassiadis
[Ξαναβάζω όλο αυτό που έγραψα (και στο οποίο απαντάει ο ΑΑ), ενοποιημένα, γιατί το φουμπού
μου το είχε κόψει σε σχολιάκια (πιο κάτω):]
Ευχαριστώ τον ΑΑ που μου επισημαίνει άλλη μία πανεπιστημιακή έρευνα, του Βύρωνα Κοτζαμένη,
από το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων, του Παν/μιο Θεσσαλίας. Είναι το
τεύχος 40, των Δημογραφικών Νέων, με στοιχεία παρόμοια με τα δικά μου, του τέλους Ιουνίου.
Μπορεί να βρεθεί στη διεύθυνση:
http://www.e-demography.gr/news/docs/eDemography_News_Doc_00021_gr.pdf
Οι συγκρίσεις είναι λίγο διαφορετικές, γιατί περιλαμβάνονται μόνο 44 χώρες, όχι μόνο ευρωπαϊκές,
αλλά το ζουμί είναι ίδιο: κανένα παράδειγμα ή υπόδειγμα δεν μπορεί να εμφανίζει η κυβέρνηση
Μητσοτάκη. Απλώς η Ελλάδα βρέθηκε στην άκρια ενός φάσματος χωρών που στην πρώτη φάση
δεν επλήγησαν από τον κορονοϊό. Όπως το περιγράφει και ο συγγραφέας, η Ελλάδα βρέθηκε στις
44 χώρες με τη μικρότερη "εισβολή" του ιού και, όσον αφορά την πολιτική της, ήταν απλώς η μία
από τις 27 που ακολούθησαν, χάρη σε αυτό, έγκαιρο κλείσιμο. Επιπλέον, ο συγγραφέας,
καταγράφοντας ορισμένους παράγοντες, προτείνει ως ερμηνεία αυτής της μικρότερης κυκλοφορίας
τη σχετικά περιορισμένη "εξωστρέφειά" της: "H περιορισμένη ένταση της «εισβολής» και της
διάχυσης του ιού –και κατ’ επέκταση και της θνησιμότητας από αυτόν- στη μεγάλη πλειοψηφία των
εξεταζόμενων χωρών (27/44, 3 η και 4 η ομάδα) οφείλεται κυρίως στην περιορισμένη
«εξωστρέφειά τους», το οποίο σημειώνουμε τελειώνει ούτως ή άλλως με το άνοιγμα του
τουρισμού.
Με αυτή ή με άλλη ερμηνεία, πάντως, το ερώτημα παραμένει: μην έχοντας καμία ιδιαίτερα καλή
"επίδοση" στη διαχείριση του κορονοϊού η κυβέρνηση Μητσοτάκη, πέρα από το ότι βρέθηκε σε μια
κατηγορία χωρών με μικρή κυκλοφορία του, γιατί διεκδικεί πρωτεία? Και αυτό έχει 2 απαντήσεις:
ή 1) να το πάρουμε στα σοβαρά αυτό που λέει ή 2) να πούμε ότι λέει σαχλαμάρες. Εγώ υιοθέτησε
και τις δύο γραμμές:
Για τη δεύτερη, π.χ. έγραφα στο άρθρο μου: "θα μπορούσε ίσως να πει κανείς ότι “υπερβολή και
ανοησία, μεν, να αυτοπροβάλλεται ως πρότυπο, αλλά τί να γίνει”, αφού σε κάμποσα άλλα η
κυβέρνηση της ΝΔ μοιάζει να αποτελεί απλώς καταστροφή (οικολογία, κοινωνία, οικονομία, ηθική,
κλπ.), ας τους αφήσουμε να λένε και την ανοησία τους να αυτοϊκανοποιούνται!". Αλλά είπα να
εξετάσω και την πρώτη εκδοχή, σε τί δηλαδή καταγράφει πρωτιές η κυβέρνηση Μητσοτάκη στη
διαχείριση του κορονοϊού:
Και από αυτή τη σκοπιά τα στοιχεία είναι αμείλικτα: ότι η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να
εκτινάξει τη φονικότητα του ιού (πρωταθλητικά στην Ευρώπη) σε σχέση με το όσο αναγκαζόταν
από την εισβολή του ιού. Αν διεκδικείται επομένως ελληνικό "πρότυπο", αυτό είναι ιδιαίτερα
δολοφονικό. Γιατί άραγε να υπάρχει τέτοιο μίσος κατά των ανθρώπων και της ανθρωπότητας?
Μήπως είναι απλώς ανοησίες (1ο σενάριο)?
Σε αυτό δεν έδωσα απάντηση στο άρθρο μου. Όμως, μου φαίνεται ότι αν πάρει κανείς τις πράξεις
της κυβέρνησης (νομοσχέδιο για την καταστροφή της φύσης -Χατζιδάκης-, απαγόρευση των
διαδηλώσεων, μείωση των μισθών με αφορμή τον κορονοϊό, κλπ., κλπ.) τότε βρίσκει ένα έμπρακτο
μίσος τόσο κατά της φύσης όσο και κατά της ανθρωπότητας (των απλών ανθρώπων, των
εργαζομένων δηλαδή, όχι και για τα "δικά μας παιδιά"). Και σε αυτό απλώς υλοποιεί το κλασικό
φιλελεύθερο πρόγραμμα που ούτως ή άλλως είχε από την αρχή: να εισάγει την αγορά
(αξιολογήσεις, τιμές, αξιοκρατίες, και γενικότερα κανιβαλισμό) σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής
ζωής. Το μίσος δηλαδή για τον άλλο και για τη φύση είναι στη ρίζα της κυβερνητικής πολιτικής.
Με αυτή την έννοια μου φαίνεται ότι δεν είναι απλώς ανοησίες...

• ΑΑ
«Παρακαλώ» για τις ευχαριστίες επειδή σου κοινοποίησα την πρόσφατη δημοσίευση του Β.Κ. στα
Δημογραφικά Νέα. Απορώ όμως πώς μπορείς και την ταυτίζεις με τη δική σου διερεύνηση. Από τη
μια έχουμε μια αντικειμενική επιστημονική εργασία και από την άλλη μια στοχευμένη προσπάθεια
στο να αποδείξει ότι η Ελλάδα απέτυχε στη διαχείριση του τόσο σοβαρού ζητήματος του COVID
19 (sic) για ιδεολογικούς λόγους. Ευτυχώς που τουλάχιστον μέχρι τώρα κάτι τέτοιο δεν είναι
πιστευτό. Αν τώρα πιάσουν οι προσδοκίες μιάς περιορισμένης ομάδας, φυσικά και κανείς δεν θα το
ευχόταν. Ας πάμε στο άρθρο. Εντεχνα αποφεύγεις να τοποθετήσεις την Ελλάδα σε ομάδα
κατάταξης χωρών ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας (κάτι που το αναφέρεις εν των
υστέρων, αφού σου έστειλα τη δημοσίευση), αντίθετα με το άρθρο που τοποθετεί τη χώρα μας στην
υψηλότερη θέση: «Οι 19 χώρες της τελευταίας ομάδας, στην οποία εντάσσεται και η Ελλάδα, έχουν
μηδενική σχεδόν θνησιμότητα (4- 50 θάνατοι/ 1.000.000 κατοίκους) και οι θάνατοι από τον
COVID-19 μέχρι σήμερα αποτελούν 0,1 έως 0,6% των θανάτων του 2018». Προσπερνάς επίσης
και συμπεράσματα όπως: «Η χώρα μας με μηδενική σχεδόν θνησιμότητα αποτελεί ένα
αντιπροσωπευτικό παράδειγμα». Ως προς τα δεδομένα που χρησιμοποιεί ο Β.Κ. για να βγάλει
συμπεράσματα, συμφωνώ απόλυτα και σε παραπέμπω και στις δικές μου αναφορές πριν από
κάποιο διάστημα.
Και άλλα πολλά, χωρίς να θέλω να μακρυγορήσω ως προς το ύφος του κειμένου σου (λέξεις όπως
«φονικότητα» στην Ελλάδα κλπ), στο ιδεολόγημά του και στα μηνύματα που εκπέμπει,
προσβλέποντας και στις επόμενες γενιές.
Προσωπικά φυσικά και συμφωνώ με την αναφορά του Β.Κ. ότι «το δημόσιο σύστημα υγείας της
Ελλάδας μετά από μια δεκαετία επιπλέον δοκιμασίων είχε σημαντικές ελλείψεις σε υποδομές και
ανθρώπινο δυναμικό» και επίσης σε ζητήματα όπως π.χ. αλληλεγγύης από την Ε.Ε. που τελικά
όμως ήρθε, καθυστερημένα μεν αλλά απλόχερα δε.
(κάνω όμως και μία παρένθεση απορίας: Αλήθεια πώς το ελληνικό σύστημα υγείας τον Ιούνιο του
2019 ήταν υποδειγματικό και λειτουργούσε άψογα, κατά τα λεγόμενα ορισμένων τότε, ενώ μέσα σε
12 μήνες κατέρρευσε? Παρά όμως τα μεγάλα λόγια θαυμασμού στο Σ.Υ. ’15-’19, στην ανάγκη, ο
ιδιωτικός τομέας «έλυνε τα προβλήματα»).
Το βασικό είναι ότι στην Ελλάδα οι κρατούντες έδρασαν άμεσα και έγκαιρα. Αυτό είναι και το πιό
σημαντικό: αμεσότητα vs καθυστέρηση. Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι τί θα γινόταν αν
«μπλέκαμε» σε ένα κυκεώνα ιδεοληψιών του τύπου προσωπικά δεδομένα, δικαιώματα του πολίτη
μπροστά στο lock down, κατηγορίες για αντιδραστικές μεθοδεύσεις, διαφωνίες ιδεολογικές, συχνά
καφενείου, και μεταξύ των κρατούντων φυσικά, μέχρι να βγει κάποια άκρη (αν έβγαινε τελικά…).
Σ’ αυτά δεν είμαστε συνηθισμένοι μέχρι πέρισυ? Θυμάμαι στη δεκαετία του ‘90 τον όρο
"ευασφάλεια" (ευελιξία+ασφάλεια) που είχε εισαγάγει η Α. Διαμαντοπούλου στη συζήτηση για την
ανάγκη μιας ευέλικτης αγοράς εργασίας και συνεχούς επανεκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού
ενόψει των επερχόμενων αλλαγών. Δυστυχώς, αντί σοβαρού προβληματισμού επικράτησαν οι
ειρωνείες των «γνωστών» ιδεοληπτικών για τον νεολογισμό. Τώρα τα προβλήματα είναι μπροστά
μας και πρέπει να αντιμετωπιστούν σε δυσμενέστερες συνθήκες. Ζήτημα που θίγεται και στο
άρθρο.
Πράγματι από τί γλυτώσαμε…

• Tassos Anastassiadis
Απλώς επειδή δεν είναι σωστό να χρεώνονται άσχετα πράγματα σε συγγραφείς, πρέπει να
διευκρινίσω ότι ο Βύρων Κοτζαμάνης δεν κάνει καμία “κατάταξη χωρών ως προς την αντιμετώπιση
της πανδημίας”. Κάνει μια κατάταξη χωρών σε ομάδες με βάση τη θνησιμότητα από τον ιό (που
την παίρνει και ως δείκτη για την “ένταση της εισβολής” του).
Και σε αυτό μάλιστα είναι κοντά και στη δική μου παρουσίαση (πώς θα μπορούσε να είναι
διαφορετική -στα ίδια στοιχεία βασιζόμαστε!): εγώ δεν χρησιμοποιώ ομαδοποιήσεις, αλλά και η
γραμμική κατάταξη δείχνει τα ίδια πράγματα.
Δεν είναι άλλωστε μυστικό για κανένα: στην Ελλάδα, όπως και σε μια σειρά άλλες χώρες (όπως
Αλβανία ή Λιθουανία), σχετικά λίγοι άνθρωποι πέθαναν από κορονοϊό, ευτυχώς για τους κατοίκους
τους.
Αλλά αυτό δεν είχε σχέση με την “πολιτική αντιμετώπισής” τους: ο Β.Κοτζαμάνης μάλιστα
εξετάζει μια σειρά από αιτίες που θα μπορούσαν να το εξηγήσουν, όπως η “εξωστρέφεια” (μεταξύ
των οποίων, όμως, δεν είναι η πολιτική αντιμετώπισής τους).
Αυτό είναι που έδωσε, μάλιστα, την ευκαιρία σε αυτή την “ομάδα χωρών” να επιβάλουν έγκαιρα
lockdown. Σε αυτό επίσης ο Β.Κοτζαμάνης βρίσκει την Ελλάδα “αντιπροσωπευτικό παράδειγμα” -
όχι σε καμία “πολιτική αντιμετώπισης”.
Τώρα ο καθένας μπορεί να θεωρεί ότι αυτά που γράφει ο Κοτζαμάνης (ή εγώ) είναι αηδίες και ότι,
π.χ., “Όχι, οι θάνατοι ήταν λίγοι γιατί υπήρξε παραδειγματική πολιτική αντιμετώπισης” -στο κάτω
κάτω άλλοι πιστεύουν ότι η γη είναι επίπεδη.
Για αυτά συζήτηση έχει νόημα μόνο πάνω στη βάση του ορθού λόγου -δηλαδή συγκεκριμένων
επιχειρημάτων.

• ΑΑ
Δεν πήρα απάντηση στα ερωτήματα μου...