Professional Documents
Culture Documents
Efektet e Dhunës Në Media
Efektet e Dhunës Në Media
Efektet e Dhunës Në Media
këtij mjedisi mbart një tematikë dhune. Me gjithë variacionin e pajisjeve teknologjike portabël,
me wireless që gjenden sot, të rinjtë dhe të rriturit kanë akses në lojëra gjatë gjithë kohës, vetëm
nëse janë në një vend ku përdorimi i tyre është i ndaluar, si p.sh. në shkollë.
Edhe para përhapjes së gjerë të videolojërave, anketat treguan që fëmija mesatar Amerikan
shikon më shumë se 100.000 episode të dhunshme dhe disa prej tyre rreth 20.000 vrasje në
televizor para se të bëhet adoleshent (Myers, 1996). Studime të tjera vlerësuan që kishte katër
skena dhune të shfaqura në television për çdo skenë ku shprehej afeksion.
Një studim tre vjeçar (1994-1997) nga katër universitete mbi dhunën në televizionin Amerikan
tregoi që 90 përqind e filmave që shfaqeshin në televizion përfshinin dhunë (National Cable
Television Association, 1998). Gjatë tre viteve të këtij studimi, pothuajse 40 përqind e
incidenteve të dhunshme në televizon inicioheshin nga personazhet “e mirë”, të cilët priren të
perceptohen më tepër si modele tërheqëse. Në 67 përqind të programeve, dhuna portretizohej në
një kontekst humoristik. Në përgjithësi, studimi gjeti që pjesa më e madhe e dhunës në media
është “e glamorizuar” dhe që pasojat negative afatgjata të sjelljeve të dhunshme janë rrallë të
evidentueshme dhe të përshkrueshme. Komuniteti kërkimor është i ndarë në lidhje me efektet
afatgjata të dhunës në media tek sjellja agresive. Megjithatë, pjesa më e madhe e kërkimeve
sugjerojnë që portretizimi i dhunës në television dhe filma mund të ketë një efekt domethënës në
frekuencën dhe tipin e sjelljes agresive që shprehet nga të rinjtë amerikanë. Dhuna në media
inkurajon, stimulon dhe përforcon sjelljen agresive tek disa individë. Përgjatë 45 viteve të
shkuara, hulumtimet kanë treguar në mënyrë periodike që të parit e dhunës në media mbetet një
faktor kontribues në zhvillimin e agresionit dhe dhunës tek disa fëmijë, adoleshentë, dhe të rinj.
Dhuna në media influencon fëmijët më tepër sesa të rriturit, meqënëse ata duken të jenë më të
prekshëm nga efektet e saj afatgjata. Mjaft me interes ishte studimi i Huesmann et al. (2003) i
cili zbuloi që filmat dhe programet televizive të dhunshme që kishin efektet më dëmtuese tek
fëmijët nuk ishin gjithnjë ata që të rriturit i perceptonin si të tilla. Kërkimet sugjerojnë që skenat
e dhunshme në të cilat fëmijët mund të identifikohen me dhunuesin, dhe ato në të cilat dhunuesi
shpërblehet për dhunën e shkaktuar, kanë impaktin më të madh tek fëmijët. Jo
domosdoshmërisht ka rëndësi niveli i dhunës së ushtruar per se.
Kërkimet nga Krahé and Möller (2004) mbështesin këto hipoteza. Ata gjetën që adoleshentët
ishin më të prirur të përdornin agresionin dhe të shfaqnin tendenca të atribuimit hostil kundrejt
sinjaleve ambige nqs ata ishin ekspozuar vazhdimisht ndaj lojërave të dhunshme elektronike. Një
tjetër studim (i.e., Funk, Baldacci, Pasold, & Baumgardner, 2004) treguan që ekspozimi i lartë
ndaj lojërave të dhunshme elektronike lidhet me nivele të ulëta të empatisë dhe qëndrime më
pozitive kundrejt sjelljes së dhunshme në përgjithësi. Ky studim gjithashtu evidentoi që lojërat e
dhunshme elektronike mund të kenë impakt më të lartë sesa format e tjera të dhunshme në filma
apo programe televizive. Kjo mund të ndodhë në sajë të komponentit interaktiv të lojërave
elektronike, ku individi është një pjesëmarrës virtual më tepër sesa një vëzhgues pasiv i dhunës.
Huesmann dhe kolegët e tij (2003) raportuan që efektet e dhunës të shikuar në media në
fëmijërinë e hershme mbarten deri në moshë të rritur. Ata konkluduan: Përgjithësisht,
këto rezultate sugjerojnë që si femrat dhe meshkujt nga të gjitha shtresat sociale dhe të
gjithë nivelet e agresivitetit fillestar gjenden në një risk të shtuar për zhvillimin e sjelljeve
agresive dhe të dhunshme në moshë të rritur, kur ata kanë ndjekur një regjim “të rëndë”
në të shikuarit e skenave të dhunshme në TV gjatë fëmijërisë së hershme (f. 128).Efektet
e lojërave të dhunshme elektronike në zhvillimin e sjelljes agresive morën vëmendje të
konsiderueshme pas një serie vrasjesh në shkolla gjatë fundit të viteve 1990, nga lojtarë
të zellshëm të këtyrë lojërave. Impakti i lojërave të dhunshme elektronike nuk kufizohet
vetëm në Shtetet e Bashkuara. Është një fenomen që ndodh dhe shtete të tjera po ashtu,
për shembull, në Japoni. Në një shembull tjetër, Krahé and Möller (2004) përshkruan një
incident që ndodhi në Gjermani në Prill të vitit 2002, në të cilin 17 persona u vranë nga
një breshëri plumbash nga një student i përjashtuar nga shkolla, i cili kishte kishte kaluar
pjesën më të madhe të kohës duke luajtur lojëra të dhunshme elektronike.
Nëse ekspozimi çon direkt në dhunë të shtuar, kjo mbetet ende një pyetje pa përgjigje.
Willoughby et al. supozojnë që marrëdhënia afatgjatë ndërmjet luajtjes së lojërave të
dhunshme elektronike dhe agresionit mund të jetë e ndryshme për adoleshentët dhe të
rriturit (25+) për shkak të ndryshimeve në zhvillimin e trurit gjatë adoleshencës dhe në
moshën e rritur të hershme. Siç e kemi përmendur gjatë leksioneve, zhvillimi i trurit dhe
maturimi i vetë-rregullimit nuk janë procese të fundme. Këto ndryshime të trurit priren të
kontribuojnë në reduktimin e modeleve të sjelljes së dhunshme me rritjen në moshë, për
pjesën më të madhe, por jo për të gjithë. Një tjetër faktor kontribues mund të jetë që çdo
gjeneratë pasardhëse është edhe më e sofistikuar rreth elektronikës në përgjithësi, dhe për
ata “faktori fantazi” mund të ketë impakt më të ulët në këndvështrimin e tyre realist mbi
botën.
Pra, kërkimet e reja që fokusohen tek faktorë të tjerë përveç përmbajtjes mund të
ndihmojnë në zgjidhjen e këtij debati mbi efektet e medias dixhitale të dhunshme. Edhe
pse kërkimet anojnë drejt efekteve negative të dhunës në media tek individë të caktuar,
një rritje e fokusit kërkimor mund ta sjellë debatin në një konkluzion të ndryshëm.
Referenca :
1. https://www.researchgate.net/journal/1468-2958_Human_Communication_Research parë
më 28/01/2020
2. https://www.researchgate.net/publication/8177510_Playing_violent_electronic_games_h
ostile_attributional_style_and_aggression-related_norms_in_German_adolescents parë
më 28/01/2020
3. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1111/j.1529-1006.2003.pspi_1433.x parë më
28/01/2020
4. https://psycnet.apa.org/record/2002-01282-003 parë më 28/01/2020
5. https://eric.ed.gov/?id=ED420436 më 28/01/2020
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20192553 parë më 28/01/2020
UNIVERSITETI I TIRANËS
FAKULTETI I SHKENCAVE SOCIALE
DEPARTAMENTI I PSIKOLOGJISË DHE I PEDAGOGJISË
LËNDA: Kuptimi i dhunës, agresionit dhe rrezikut
PRANOI:
PUNOI:
DR. ANILA SULSTAROVA
PAULA KAMBERAJ
MSC. ALMIR XHANGOLLI
Tiranë, 2020