Έκθεση Α ΄Λυκείου

Ενότητα: Γηρατειά

1
Ορισμός

Τρίτη ηλικία είναι η ώριμη βιολογικά περίοδος του ανθρώπου, κατά την

οποία οι σωματικές δυνάμεις εξασθενούν και το άτομο συνήθως

περιέρχεται σε μια δυσάρεστη ψυχολογική κατάσταση, λόγω της ιδέας

του επικείμενου θανάτου.

Θετικά χαρακτηριστικά των ατόμων της τρίτης ηλικίας

1. Η ωριμότητα και οι εμπειρίες που έχουν αποκτήσει κατά τη διάρκεια

της ζωής τους δίνουν την απαιτούμενη διαύγεια και αυτοσυγκράτηση,

πολύτιμες κατά τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων. Προφυλάσσονται έτσι

από λάθη κι άστοχες ενέργειες, γιατί υποθέτουν την εξέλιξη των

γεγονότων.

2.Συντηρούν όσα έχουν κατακτήσει και όσα έχουν υιοθετήσει από το

παρελθόν, για να μείνουν, να αποτελέσουν την «παράδοση» για τις

επερχόμενες γενεές.

3. Δεν εξαρτούν τη ζωή τους από υλικά αγαθά ούτε έχουν υπερβολικές

φιλοδοξίες, γιατί έχουν αποκτήσει νηφαλιότητα, ψυχική ηρεμία και

εσωτερική ισορροπία.

4. Μεταβιβάζουν τις γνώσεις και την πείρα τους στους νέους, και τους

καθοδηγούν ώστε να κάνουν λιγότερα λάθη.

5. Προσφέρουν ατμόσφαιρα ηρεμίας και συντροφικότητας, όταν έρχονται

σε επαφή με τα παιδιά.

6. Παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανατροφή των παιδιών, στο

οικογενειακό νοικοκυριό και γενικότερα σε οικογενειακές εργασίες που

είναι χρονοβόρες.

7. Στηρίζουν οικονομικά την οικογένεια και τον ευρύτερο κοινωνικό τους

περίγυρο.

2
 Αρνητικά χαρακτηριστικά των ατόμων της τρίτης ηλικίας

1. Διακρίνονταν από συντηρητικότητα κι επιφυλακτικότητα.

Αναπολούν και νοσταλγούν τα περασμένα· δε δέχονται εύκολα νέες

καταστάσεις, που είναι άγνωστες και αδοκίμαστες ακόμη, γιατί τρέμουν

κάθε μεταβολή.

2. Μένουν προσκολλημένοι στο παρελθόν και είναι δύσπιστοι και

καχύποπτοι μπροστά στο παρόν και στο μέλλον.

3. Θεωρούν ότι δεν κάνουν ποτέ λάθος, λόγω της πείρας που έχουν

αποκτήσει, ενώ κατηγορούν τους νέους για επιπολαιότητα και

ανευθυνότητα

4. Είναι δειλοί, εγωκεντρικοί και δύστροποι, αλλά και απαισιόδοξοι,

χαρακτηριστικά που οφείλονται ίσως στην ιδέα του επικείμενου

θανάτου.

5. Δε διακρίνονται για την ενεργητικότητα και τη δραστηριότητα τους·

αντιθέτως, είναι νωχελικοί.

6. Δεν έχουν συνήθως διάθεση για αστεία και γέλια.

7. Οι ενέργειες τους υποκινούνται κάποιες φορές από ιδιοτελή κίνητρα κα

φιλοχρηματία.

Τα προβλήματα της τρίτης ηλικίας

1. Η μνήμη εξασθενεί, οι αισθήσεις μειώνονται, αυξάνονται τα

προβλήματα κινητικότητας, επιδεινώνονται οι χρόνιες παθήσεις.

2. Η απότομη αποχώρηση του ατόμου από την «ενεργό δράση» το βλάπτει

σωματικά και ψυχικά, επειδή αναγκάζεται να προσαρμοστεί σε

καινούριες συνθήκες. Η καταπόνηση που νιώθει, λόγω της εργασίας που

ασκούσε όλα τα προηγούμενα χρόνια, σε συνδυασμό με τη φυσιολογική

φθορά που φέρνει ο χρόνος στο ανθρώπινο σώμα, κάνουν τον οργανισμό

πιο ευάλωτο στις αρρώστιες. Οι σωματικές ασθένειες, όμως, πλήττουν και

την ψυχική υγεία του ανθρώπου, επειδή προκαλούν δυσάρεστα

3
συναισθήματα, όπως ανία και μελαγχολία.

3. Με τη συνταξιοδότηση οι ηλικιωμένοι νιώθουν ως απόμαχοι, όχι μόνο

της εργασίας αλλά και της ίδιας της ζωής. Πολύ συχνά αντιμετωπίζονται

σαν παθητικά μέλη της κοινωνίας, της οικογένειας, που πρέπει να έχουν

λίγες απαιτήσεις από τους άλλους, αφού δεν έχουν να προσφέρουν πια

τίποτα σε αυτούς.

4. Άλλα άτομα, όμως, όταν συνταξιοδοτούνται νιώθουν ότι αποκτούν

ελεύθερο χρόνο για να επιδοθούν σε ευχάριστες δραστηριότητες, με τις

οποίες δεν μπορούσαν να ασχοληθούν λόγω της καθημερινής εργασίας.

5. Πλήττονται από τη φτώχεια (πολλές φορές δεν έχουν σταθερά

εισοδήματα ή συντάξεις), την εκμετάλλευση, την καταπίεση και τις

διακρίσεις, ενώ τα ζητήματα τους αγνοούνται από τα ΜΜΕ.

6. Αισθάνονται παραγκωνισμένοι από την κοινωνία, αφού γίνονται,

πολλές φορές ακουσίως, στόχος της επιθετικότητας και της περιφρόνησης

τόσο των πιο ισχυρών όσο και των νεότερων.

7. Ο εγκλεισμός τους σε κάποιο ίδρυμα ασκεί αρνητικές επιδράσεις,

επειδή παύουν να έχουν μέσα σε αυτό ιδιωτική ζωή, δύσκολα

αναπτύσσουν συναισθηματικές σχέσεις_ έτσι μειώνεται η αυτοεκτίμησή

τους αλλά και τα ενδιαφέροντα τους για κάθε κοινωνική δραστηριότητα.

8. Ολοένα και περισσότεροι ηλικιωμένοι, ιδίως αυτοί που ζουν μόνοι

τους ή σε οίκους ευγηρίας, υποφέρουν από κατάθλιψη, η οποία πολλές

φορές συνοδεύεται από αϋπνίες, ανορεξία, εύκολη κόπωση, αρνητικές

σκέψεις, ακόμη και τάσεις αυτοκτονίας.

9. Οδηγούνται στην απομόνωση και τη μοναξιά, λόγω της

συνταξιοδότησης, της κακής οικονομικής κατάστασης (αυτών που

ανήκουν στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα), του θανάτου προσφιλών

προσώπων, της φυγής των παιδιών, της απουσίας κοινωνικής πρόνοιας.

10. Σε πολλές περιπτώσεις στερούνται του δικαιώματος ιατρικής

περίθαλψης, των συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης, της κατάρτισης και

4
συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν.

Προτάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που

αντιμετωπίζει η τρίτη ηλικία

1) Η Πολιτεία να τους παρέχει κοινωνική προστασία, ασφάλιση,

περίθαλψη και επαρκή σύνταξη, όχι μόνο για να εξασφαλίζουν τα προς

το ζην, αλλά και για να ζουν αξιοπρεπώς.

2) Να τους δίνεται εργασία που τους ταιριάζει κι όχι ανάπαυση. Όταν η

ζωή είναι γεμάτη δραστηριότητες, τότε η ταχύτητα κατάρρευσης,

σωματικής και ψυχικής, ελαττώνεται σημαντικά.

3) Να ενθαρρύνονται οι συνταξιούχοι να μετέχουν πιο ενεργά σε χαμηλά

αμειβόμενες δραστηριότητες που δεν απαιτούν ιδιαίτερη σωματική

δύναμη. Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορες μορφές τηλεργασίας, με τη

χρήση του internet.

4) Να επινοηθεί μια μορφή «ελεύθερης απασχόλησης των ηλικιωμένων»,

ώστε να είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι να επιλέγουν τη στιγμή που θέλουν να

αποσύρονται από το εργασιακό δυναμικό.

5) Να εφαρμοστούν εκπαιδευτικά προγράμματα για την τρίτη ηλικία, που

θα δίνουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τους σύγχρονους ρυθμούς

ζωής, να διευρύνουν τα ενδιαφέροντα τους. Η σύγχρονη τεχνολογία και

το internetμπορεί να καλύψει την ανάγκη επικοινωνίας που έχουν τα

ηλικιωμένα άτομα, και να συμμετέχουν έτσι ευρύτερα στην κοινωνία.

6) Η Πολιτεία να διοργανώνει εκδηλώσεις σε ιδρύματα για

ηλικιωμένους, για να επικοινωνούν μεταξύ τους, να αξιοποιούν

δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους και να ψυχαγωγούνται.

7) Η οικογένεια να μην τους παραγκωνίζει, αλλά να τους αναθέτει τη

φύλαξη, την εκπαίδευση των παιδιών, ώστε να αισθάνονται χρήσιμοι και

να μη χάνουν την αυτοεκτίμηση και τον αυτοσεβασμό.

8) Οι νέοι να επιδεικνύουν ευγένεια και σεβασμό προς αυτούς, στοιχεία

5
που δείχνουν ήθος και μια βαθύτερη κατανόηση και επίγνωση της ζωής

Κείμενο

Θα είμαστε νέοι και στα... 120

Από τότε που το ανθρώπινο ον απέκτησε συνείδηση της υπάρξεως του,

συνεχώς διώκεται από το φάσμα του θανάτου, επιθυμεί την απώθηση
του γήρατος και, όσο γίνεται περισσότερο, την παράταση τη5 νεότητας
του. Η υπερνίκηση του υπαρξιακού προβλήματος, τουλάχιστον για τους
περισσοτέρους δεν είναι κατορθωτή.
Κατά τον Οράτιο, «ο θάνατος είναι το τελευταίο σύνορο των
πραγμάτων» και το μεγάλο ερώτημα που γεννιέται στον άνθρωπο είναι
τι ακολουθεί μετά το πέρασμα από το σύνορο αυτό.
Η επιστήμη, και όχι μόνον η Ιατρική, από τα πρώτα της βήματα
αγωνίζεται να εκπληρώσει την επιθυμία αυτή του ανθρώπου, με
ικανοποιητικά θα έλεγα αποτελέσματα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο
μέσος όρος ζωής στα χρόνια της Ρωμαϊκής περιόδου ήταν τα 22 έτη, τον
19ο αιώνα τα 45, στα μέσα του 20ού τα 48, ενώ στην εποχή μας, για τις
αναπτυγμένες κοινωνίες, υπερβαίνει τα 76 για τους άνδρες και τα 80 για
τις γυναίκες, για να δικαιωθεί ο Γαληνός που υποστήριζε «κωλύσαι μεν
το γήρας αδύνατον, επισχείν δε το τάχος αυτού δυνατόν» (είναι αδύνατο
να εμποδίσει κανείς τα γηρατειά, μπορεί όμως να τα επιβραδύνει). Η
ηλικία που συμβολικά καθορίζει την είσοδο στο γήρας με το πέρασμα του
χρόνου αυξάνεται. Από τα 40 χρόνια που ήταν πριν από έναν αιώνα,
σήμερα είναι τα 65, με συνεχή τάση ανόδου της. Η είσοδος στο γήρας
είναι όμως λάθος να βασίζεται αποκλειστικά σε χρονικά όρια και να
παραγνωρίζονται τα βιολογικά δεδομένα. Πολλοί είναι οι άνθρωποι
προχωρημένης ηλικίας που διατηρούν σωματική, πνευματική και ψυχική
υγεία και διαπρέπουν στις επιστήμες, στα γράμματα, τις τέχνες και την
πολιτική.
Παράδειγμα ο Ρόης Φράνσις Πέιτον, που το 1966 σε ηλικία 87 ετών
πήρε το βραβείο Nobel για εργασία του σχετικά με τους ογκογόνους ιούς,
και πολλοί άλλοι ερευνητές που συνεχίζουν να παράγουν εγκυρότατο
επιστημονικό έργο σε ηλικία μεγαλύτερη των 85 ετών. [...]

Παρατηρήσεις

1. Να κάνετε την περίληψη του κειμένου

2. Να γράψετε ένα άρθρο για τη σχολική εφημερίδα στο οποίο θα

αναφέρεστε στα θετικά και στα αρνητικά χαρακτηριστικά της

τρίτης ηλικίας.