‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﺪﺳﻰﻫﺎ‬

‫ﻋﺪﺳﻰﻫﺎ را در ﺷﻜﻞﻫﺎ و اﻧﺪازهﻫﺎى ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻰﺳﺎزﻧﺪ و آنﻫﺎ را در‬

‫ﺑﺴﻴﺎرى از وﺳﺎﻳﻞ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫‪UöÒ« ȗˬÅlL‬‬
‫ن ﭼﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻰ )ﻳﺎ در ﭼﻪ ﺷﻐﻞﻫﺎﻳﻰ( از وﺳﺎﻳﻠﻰ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﻋﺪﺳﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد؟‬
‫ﺑﺮاى اﻧﺠﺎم داد ِ‬
‫ﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻊآورى ﺷﺪه را در آن ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪوﻟﻰ ﺗﻬّﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ا ّ‬

‫ ‪vb œd—U
ÈÅÁu‬‬ ‫‪qG U —U
Ÿu Á—UL‬‬
‫ ‪«— s?OÅÅÁ—Ò– p? ¨“U ÅXU‬‬ ‫ ‪È“U ÅXU‬‬ ‫‪±‬‬
‫—‪Ë œ—«c?ÖÅv œu rAÇ ÈË‬‬
‫‪«— XU ÊË—œ ¨Ê¬ pL# t‬‬
‫?‪Áb??&U??A?? o??O?(œ —u?) t‬‬
‫‪ÆbM#Åv‬‬
‫‪ÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆÆ‬‬ ‫≤‬

‫‪٤٩‬‬
sO#“ ÈÅtâ' —U( ٥

٥٠
 ‫‪XO+U‬‬
‫*‪Ò ÒF‬‬

‫ﻻﻳﻪﻫﺎى ﻣﺎﺳﻪ و ﮔﻞ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺒﻰ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺷﻤﺎرهﮔﺬارى ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ـ ﭼﺮا رﻧﮓ ﻻﻳﻪﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؟‬
‫ـ ﺑﺎ اﻧﺠـﺎم دادن ﭼـﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻰ ﻣـﻰﺗـﻮاﻧﻴﺪ ﻻﻳﻪﻫـﺎﻳـﻰ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺷﺒﻴﻪ اﻳﻦ ﻻﻳﻪﻫﺎ را اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻴﺪ؟‬

‫ﺳﻨﮓﻫﺎى رﺳﻮﺑﻰ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺦ زﻣﻴﻦ‬

‫زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آﺛﺎرى ﻛﻪ در ﺳﻨﮓﻫﺎ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬اﻃّـﻼﻋـﺎت زﻳـﺎدى درﺑـﺎرهى ﮔـﺬﺷـﺘــﻪى زﻣـﻴـﻦ‬
‫ﺟﻤﻊآورى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى ﺳﻨﮓﻫﺎى رﺳﻮﺑﻰ‪ ،‬درﺑﺎرهى آب و‬
‫ﻫﻮاى ﮔﺬﺷﺘـﻪى زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣـﺤّﻞ درﻳﺎﻫﺎ و ﺧﺸﻜﻰﻫـﺎ و‬
‫ﻧﻮع ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﺟـﺎﻧـﻮراﻧﻰ ﻛﻪ زﻣﺎﻧـﻰ روى زﻣﻴﻦ زﻧﺪﮔـﻰ‬
‫ﻣﻰﻛﺮده و اﻣﺮوزه از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻃّﻼﻋﺎﺗﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻰآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻻﻳﻪﻫﺎى ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛‬
‫ﭼﺮا ﺑﻌﻀﻰ ﻻﻳﻪﻫﺎ از ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﻧﺎزكﺗﺮﻧﺪ؟‬
‫ﻛﺪام ﻻﻳﻪﻫﺎ ﻗﺪﻳﻤﻰﺗﺮﻧﺪ؟‬
‫ﻃﺮز ﺗﺸﻜﻴﻞ اﻳﻦ ﻻﻳﻪﻫﺎ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٥١‬‬
 ‫ﻓﺴﻴﻞ‬
‫ﺑﻪ آﺛﺎرى ﻛﻪ از ﺟﺎنداران ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻤﻰ در ﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻓﺴﻴﻞ )ﺳﻨﮕﻮاره( ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان و دﻧﺪان‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﻳﻰ از ﺑﺪن ﺟﺎندار ﻗﺪﻳﻤﻰاﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ رّدﭘﺎ‪ ،‬اﺛﺮى از ﺑﺪن ﺟﺎندارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺑﻌﻀﻰ‬
‫از ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺳﺎل زﻣﺎن ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫(‪bOM
dO.H‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮّﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎى زﻳﺮ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪن ﻓﺴﻴﻞ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٥٢‬‬
 ‫*‪bOM
dJ‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ ﻣـﺮﺑـﻮط ﺑﻪ دﻧﺪان‪ ،‬ﺻﺪف ﻳﺎ اﺳﺘﺨـﻮانﻫﺎى ﺟﺎﻧـﻮران ﻗﺪﻳﻤﻰاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤـﺎ‪ ،‬ﭼـﺮا از ﻫﻤـﻪى‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎى ﺑﺪن ﻣﻮﺟﻮدات‪ ،‬ﻓﺴﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻧﻤﻰﺷﻮد؟‬
‫از ﺑﺪن ﺟﺎنداران ﺳﺎﻛﻦ ﺧﺸﻜﻰﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻓﺴﻴﻞ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد؛ ﭼﺮا؟‬

‫‪XO+U‬‬
‫*‪Ò ÒF‬‬

‫ﻓﺴﻴﻞ ﺑﺴﺎزﻳﺪ‬
‫ﻣﺠﺴﻤﻪﺳﺎزى ﺗﻬﻴّﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آن را روى ﺳﻄﺢ ﺻﺎﻓﻰ ﭘﻬﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ّ‬ ‫ﻣﻘﺪارى ﺧﻤﻴﺮ‬
‫ﻳﻚ ﺻﺪف ﻳﺎ اﺳﺘﺨـﻮان ﭘﺎى ﻣﺮغ را روى ﺧﻤﻴﺮ ﻓﺸﺎر دﻫﻴﺪ و ﺳـﭙـﺲ آن را ﺑﺮدارﻳﺪ‪ .‬ﻧﻘﺸﻰ ﻛﻪ روى ﺧﻤﻴﺮ ﺗﺸﻜﻴـﻞ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از راهﻫﺎى ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻓﺴﻴﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ‪.‬‬

‫داﺧﻞ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻰﻫﺎ را ﺑﺎ ﻛﻤﻰ روﻏﻦ ﭼﺮب ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪارى ﮔﭻ ﺑﻨﺎﻳﻰ را ﺑﺎ آب ﻣﺨﻠﻮط ﻛﻨﻴﺪ و آن را‬
‫ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﻤﻰ ﺳﻔﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮورﻓﺘﮕﻰﻫﺎى داﺧﻞ‬
‫ﺧﻤﻴﺮ را ﺑﺎ ﮔﭻ ﭘُﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫وﻗـﺘـﻰ ﮔـﭻ ﺧــﻮب ﺳـﻔـﺖ ﺷـﺪ‪ ،‬آن را از ﻗـﺎﻟـﺐ‬
‫ﺧﻤﻴﺮى ﺧﺎرج ﻛﻨﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻓﺴﻴﻞ ﻣﺼﻨﻮﻋﻰ را ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ‬
‫رﻧﮓ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﮕﻪدارﻳﺪ‪.‬‬

‫‪٥٣‬‬
 ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺴﻴﻞ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎدى ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﻰ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ درﺑﺎرهى ﮔﺬﺷﺘﻪى زﻣﻴﻦ و ﺗﻐﻴﻴﺮات آن‪ّ ،‬‬
‫ـــﻞ زﻧﺪﮔﻰ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮع ﻏﺬا و رﻓﺘﺎرﻫﺎى‬
‫ﻛﻪ ﻓﺴﻴﻞ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ درﺑﺎرهى ﺟﺎﻧﻮران و ﮔﻴﺎﻫﺎن اﻣﺮوزى‪ ،‬ﻣـــﺤ ّ‬
‫آنﻫﺎ آﮔﺎﻫﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺎ اﻣﺮوز ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً‪ ،‬اﮔﺮ در ﺑﺎﻻى ﻛﻮﻫﻰ ﻓﺴﻴﻞ‬
‫ﻣﺎﻫﻰ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪى اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬آن ﻣﺤﻞ‪ ،‬درﻳﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫‪bOM
dO.H( Ë t. UI#‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪهى دﻗﻴﻖ ﺷﻜﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎى زﻳﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪:‬‬

‫ﻼ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣّﺘﺼﻞ ﺑﻮدهاﻧﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﺳﻨﮓﻫﺎى اﻳﻦ ﺳﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺒ ً‬
‫ﻼ در اﻳﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎ درﻳﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫آﻳﺎ ﻗﺒ ً‬

‫*‪bOM
dJ‬‬

‫اﻋﻀﺎى ﻳﻚ ﮔﺮوه ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻓﺴﻴﻞﻫﺎى زﻳﺮ را در دو ﻣﺤﻞ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮّﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ‪ ،‬درﺑﺎرهى ﮔﺬﺷﺘﻪى‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﻞﻫﺎ ﭼﻪ اﻃّﻼﻋﺎﺗﻰ ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ آورد؟‬
‫ﺻﺪف‬ ‫ﺑﺮگ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ‬

‫‪٥٤‬‬
 ‫*‪bOM
dJ‬‬

‫از ﻛﺪام ﺟﺎنداران زﻳﺮ‪ ،‬ﻓﺴﻴﻞﻫﺎى ﺑﻬﺘﺮى درﺳﺖ ﻣﻰﺷﻮد؟ دﻟﻴﻞ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺸﺮه‬ ‫ﻣﺎﻫﻰ‬ ‫ﻛﺮم ﺧﺎﻛﻰ‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫‪bOM
Y‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ و ﺣﺴﻴﻦ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ از ﺑﺪن ﻛﺒـﻮﺗﺮ ﻫﻢ ﻓﺴﻴﻞ درﺳﺖ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻣﺤـﻤّﺪ ﻋﻘﻴﺪه دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺎر‪،‬‬
‫ّ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻣّﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎ او ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻛﺪامﻳﻚ ﻣﻮاﻓﻘﻴﺪ؟‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪى ﺟﺎنداران‬
‫زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪى ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻰ در درﻳﺎ ﺷﺮوع ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮداﺗﻰ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪن آنﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺳﻠّﻮل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ؛ ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻰﻣﻬﺮه رﺳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﻴﻠﻴﻮنﻫﺎ ﺳﺎل‪،‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻣﻬﺮهداران ـ ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎﻫﻰﻫﺎ ـ در درﻳﺎﻫﺎ ﻓﺮاوان ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ّ‬
‫ﺑﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪن ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺮ روى ﺧﺸﻜﻰﻫﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﻛﻢﻛﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران‬
‫ﻫﻢ روى ﺧﺸﻜﻰﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬
‫ﺳﭙﺲ‪ ،‬آب و ﻫﻮاى ﻛـﺮهى زﻣﻴﻦ ﭼﻨﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛـﺮد ﻛﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒـﻰ ﺑـﺮاى رﺷﺪ ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪوﺟـﻮد آﻣﺪ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن‬
‫ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاوان و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻃﻮل ﺑﻌﻀﻰ از آنﻫﺎ ﺑﻪ ‪ ٣٠‬ﻣﺘﺮ ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬داﻳﻨﻮﺳﻮر‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﺳﻮﺳﻤﺎر ﺗﺮﺳﻨﺎك اﺳﺖ‪ .‬داﻳﻨﻮﺳﻮرﻫﺎ در ﺣﺪود ‪ ٦٥‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﺑﻮدى داﻳﻨﻮﺳﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و ﭘﺴﺘﺎنداران‪ ،‬ﻓﺮاوان ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﻨﮕﻞﻫﺎى‬
‫وﺳﻴﻌﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫(‪bOM
oOI‬‬
‫آﻳﺎ در اﻃﺮاف ﻣﺤّﻞ زﻧﺪﮔﻰ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺴﻴﻞ وﺟﻮد دارد؟ اﻳﻦ ﻓﺴﻴﻞﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺪام ﺟﺎنداراناﻧﺪ؟ ﻧﻤﻮﻧﻪاى از آنﻫﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻪ‪ :‬ﻫﻤﻪى ﻓﺴﻴﻞﻫﺎى ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺟﻤﻊآورى ﻛﺮد‪) .‬ﭼﺮا؟(‬
‫ﺗﻮ ّ‬

‫‪٥٦‬‬
 ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﺸﻜﻰﻫﺎ و درﻳﺎﻫﺎ‬
‫زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ در اﺑﺘـﺪا روى ﻛـﺮهى زﻣﻴﻦ ﻓﻘﻂ ﻳـﻚ‬
‫ﺧﺸﻜﻰ و ﻳﻚ اﻗﻴﺎﻧﻮس ﺑﺰرگ وﺟﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪود ‪ ٢٠٠‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﺸﻜﻰ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ آراﻣﻰ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪن ﻛﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً از وﺳﻂ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﻜﺎف‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻜﺎف ﺑﺰرگﺗﺮ ﺷﺪ و ﺑﻴﻦ دو ﺧﺸﻜﻰ‪،‬‬
‫درﻳﺎﻳﻰ ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬دو ﺧﺸﻜﻰِ ﺷﻤﺎﻟﻰ و ﺟﻨﻮﺑﻰ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ‬
‫ﻗـﺎرهﻫﺎى اﻣـﺮوزى را‬
‫ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻛـﻮﭼﻚﺗﺮى ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧـﺪ و ّ‬
‫ﺑﻪوﺟﻮد آوردﻧﺪ‪.‬‬

‫¬‪UJd‬‬
‫«—‪UÄË‬‬
‫¬ ‪UO‬‬
‫¬‪UId0‬‬
‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫‪bOM
vMO gOÄ‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪى آﻓﺮﻳﻘﺎ و آﻣﺮﻳﻜﺎى‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻰ در آﻳﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ؟‬
‫(‪»uM4 VD‬‬

‫‪٥٧‬‬
g' vÖb “ „U8 ٦

٥٨
‫اد ﻣﻌﺪﻧﻰ ﻻزم را ﺑﻪ ﮔﻴﺎه ﻣﻰدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻏﺬاى ﻣﺎ از ﺧﺎك ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎك ﺑﺮاى ﻛﺸﺎورزى ﻻزم اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻮ ّ‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺧﺎك‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺎك ﺑـﻪوﺟـﻮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻨﮓﻫﺎ در ﻃﻮل ﺳـﺎﻟـﻴـﺎن دراز ﺧُـﺮدﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪﭼﻨـﺪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫ﺳﻨﮓﻫﺎ در روز زﻳﺮ آﻓﺘﺎب‪ ،‬ﮔﺮم و در ﺷﺐ‪ ،‬ﺳﺮد ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻰ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺎلﻫﺎ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻛﻢﻛﻢ َﺗﺮَك‬
‫ﺑﺮﻣﻰدارد و ُﺧﺮد ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫آﺑﻰ ﻛﻪ در زﻣﺴﺘﺎن در ﻻﺑﻪﻻى ﺗَﺮَكﻫﺎى ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻳﺦ ﻣﻰﺑﻨﺪد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻰﺷﻮد ﻛﻪ آنﻫﺎ زودﺗﺮ ﺧُﺮد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺷﺪ رﻳﺸﻪى ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺧُﺮد ﺷﺪن ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫¬» ‪t<A a‬‬

‫ ‪@M‬‬

‫در ﻣـﺮﺣﻠﻪى ﺑﻌﺪى اﻏـﻠـﺐ ﻣـﻮاد ُﺧـﺮد ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳـﻰ ﺗـﻐـﻴـﻴـﺮ‬
‫ﻣﺜﻼ آﻫﻦ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻨﮓﻫﺎى ﺧُﺮد ﺷﺪه ﺑﺎ اﻛﺴﻴﮋن ﻫﻮا ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ً .‬‬
‫ﻋﻠﺖ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد و اﻛﺴﻴﺪآﻫﻦ ﺑﻪوﺟﻮد ﻣﻰآﻳﺪ‪ .‬رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮﺧﻰ از ﺧﺎكﻫﺎ ﺑﻪ ّ‬
‫اﻛﺴﻴﺪ آﻫﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪t „U “« È«Åtô Êb9 qOJA; È«d‬‬

‫(‪≤∞∞ “« d?<?A?O? ¨d?<?Åv<=U p dD‬‬
‫ ‪ÆX « “ô X(Ë ‰U‬‬

‫‪٥٩‬‬
 ‫اد ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪهى ﺧﺎك‬
‫ﻣﻮ ّ‬
‫ﺑﺮاى اﻳﻦﻛﻪ ﺑﻔﻬﻤﻴﺪ در ﺧﺎك ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ وﺟﻮد دارد‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶ زﻳﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫‪bOM
Áb9UA#‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪاى ﺧﺎك ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺷﻤﺎ داده ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪارى از آن را روى ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ و ﺑﻪ دﻗّﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪارى از ﺧﺎك را در ﻟﻴﻮاﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻧﻴﻤﻪ آب دارد‪ ،‬ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ .‬ﺳﻌﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﺧـﺎك‬
‫از ﺳﻄﺢ آب ﺑـﺎﻻﺗـﺮ ﻧـﻴـﺎﻳـﺪ؛ ﭼـﻪ ﭼـﻴـﺰى‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫ﻣﺨﻠﻮط ﺧﺎك و آب را ﺧﻮب ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺰﻧﻴﺪ و‬
‫در ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﻜﺎن ﻧﺨﻮرد‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻴﺰى در روى آب ﺟﻤﻊ ﺷـﺪه‬
‫اﺳـﺖ‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﻗﺎﺷﻖ ﺟـﺪا ﻛـﻨـﻴـﺪ؛ روى‬
‫ذرهﺑﻴﻦ ﺧﻮب ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ و ﺑﺎ ّ‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ در آن ﻣﻰﻳﺎﺑﻴﺪ؟‬
‫آب اﺿﺎﻓـﻰ را ﺧﺎﻟﻰ ﻛـﻨـﻴـﺪ‪ .‬ﻣـﻘـﺪارى از‬
‫ﺧﺎك رو و زﻳﺮ ﺧﺎك ﻟﻴﻮان را روى ﻛﺎﻏﺬ‬
‫ذرهﺑﻴﻦ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ّ‬
‫آنﭼﻪ درﺑﺎرهى ﻧﻤﻮﻧﻪى ﺧﺎك ﮔﺮوه‬
‫ﺧﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪاﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎدداﺷﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﺟﺰاى ﻫﻤﻪى ﺧﺎكﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪاﻧﺪ؟‬

‫ـﺎﻟـﻴﺖ‪ ،‬ﺣـﺘـﻤـﺎً دﺳﺖﻫـﺎى ﺧـﻮد را ﺑـﺎ‬

‫ﻓـﻌ ّ‬ ‫¿ ﺑﻌـﺪ از ﭘـﺎﻳـﺎن ّ‬
‫آب و ﺻﺎﺑـﻮن ﺑـﺸـﻮﻳـﻴـﺪ‪.‬‬

‫‪٦٠‬‬
 ‫*‪bOM
dJ‬‬

‫آﻳﺎ ﻧﻮع ﺳﻨﮓ در ﻣﻘﺪار ﺧﺎﻛﻰ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد؟‬

‫ﺧﺎك در ﺑﻴﺎﺑﺎنﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﺎ در ﺟﺎﻫﺎى ﭘﺮﺑﺎران و ﻣﺮﻃﻮب؟ دﻟﻴﻞ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻔﻮذ آب در ﺧﺎك‬
‫آﻳﺎ آب در ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﺧﺎك ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺪازه و ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫« ‪bOM
ÈdOÖ Á“«b‬‬
‫ﻋﻠﻰ و اﻋﻀﺎى ﮔﺮوﻫﺶ ﻣﻘﺪارى ﻣﺎﺳﻪ‪ ،‬ﺧﺎك رس و ﺧﺎك ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺗﻬﻴّﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و آنﻫﺎ را در ﺳﻪ ﻟﻴﻮان ﺷﻔّﺎف رﻳﺨﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آنﻫﺎ ﺑﺎ رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺴﺎوى آب روى اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺧﺎك‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻧﻔﻮذ آب در ﻫﺮ ﻳﻚ از آنﻫﺎ را اﻧﺪازه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫ﻫﻢ آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻨﻴﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ را روى ﻳﻚ ﻧﻤﻮدار ﺳﺘﻮﻧﻰ ﻧﺸﺎن دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎى زﻳﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ـ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ در ﻛﺪام ﻧﻮع ﺧﺎك‪ ،‬آب ﺑﻴﺸﺘﺮى ﺟﺎ ﻣﻰﮔﻴﺮد؟‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬
‫‪bOM
Y‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻛﺪام ﻳﻚ از ﺧﺎكﻫﺎ ﺑﺮاى ﻛﺸﺎورزى ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ؟‬

‫‪٦١‬‬
 ‫¬“‪bOM
g U#‬‬

‫آﻳﺎ ﻧﻮع ﺧﺎك در رﺷﺪ ﮔﻴﺎه اﺛﺮ دارد؟‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺧﺎك از ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠ{ ﺗﻬﻴّﻪ ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﺮ ﻧﻮع را در‬
‫ان ﻳﻚﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻟﻴﻮ ِ‬
‫در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻟﻴﻮانﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺨﻢ ﺗﺮﺑﭽﻪ ﻳﺎ ﻟﻮﺑﻴﺎ ﻳﺎ داﻧﻪى‬
‫دﻳﮕﺮى ﻛﻪ زود رﺷﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪى ﻟﻴﻮانﻫﺎ را در ﻛﻨﺎر ﭘﻨﺠـﺮه ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﺴﺎوى ﻧﻮر ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﮔﺮﻣﺎ و آﺑﻰ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻴﻮانﻫﺎ ﻣﻰرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎوى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻴﻮانﻫﺎ را ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎ دﻗّﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻃﻮل ﮔﻴﺎﻫﺎن آنﻫﺎ را اﻧﺪازه ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺗﻌﺪاد ﺑﺮگﻫﺎ را ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺪام ﮔﻴﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺷﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ؟ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺧﻮد را در ﺟﺪوﻟﻰ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪٦٢‬‬
 ‫ﮔﻴﺎﺧﺎك ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫آﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدهاﻳﺪ ﺑﺮگﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﺰ در ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﺑﻴﺸﻪﻫﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻰرﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫¬“‪bOM
g U#‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺑﺮگ را درون ﺧﺎك ﻣﺮﻃﻮب ﮔﻠﺪان ﻳﺎ ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از دو ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬آنﻫﺎ را در آورﻳﺪ؛ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮى ﻛﺮدهاﻧﺪ؟ ﻋﻠّﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺧﺎك ﻣـﺰرﻋﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋـﻠّﺖ از ﺧﺎك ﻛﻨﺎر ﺟﺎده و ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﻬـﺘـﺮ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪارى از ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪهى ﺑﺪن ﮔﻴﺎﻫـﺎن و ﺟـﺎﻧـﻮران‬
‫ﻣﺮده و ﭘـﻮﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه اﺳـﺖ؛ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﻮاد ﻛﻪ‬
‫رﻧﮓ ﺗﻴﺮهاى دارﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺎﺧﺎك ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﮔﻴﺎﺧﺎك ﺑﺮاى‬
‫ﻛﺸﺎورزى ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪bOM
Áb9UA#‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﺎك رﻳـﺰش ﻛﺮده ﻳﺎ ﺧﺎك را ﺑﺮاى ﻛﺎرﻫﺎى‬

‫ﻣﺨﺘﻠ{ ﻛﻨﺪهاﻧـﺪ‪ ،‬ﺗـﻮّﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﮔﻴﺎﺧﺎك در ﻛﺪام ﻗﺴـﻤـﺖ‬
‫ﺧﺎك ﻗﺮار ﻣﻰﮔﻴﺮد؟‬
‫ـ در ﻛﺸﺎورزى‪ ،‬ﺧﺎك رو ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﺎك زﻳﺮ؟ ﭼﺮا؟‬

‫‪٦٣‬‬
 ‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘـﻠـ{ ‪ ،‬در ﺑـﻴـﺸـﺘـﺮ ﻛـﺸـﻮرﻫﺎ ﺧـﺎك‬
‫زﻣﻴﻦﻫﺎى ﻛﺸﺎورزى ﺿﻌﻴ{ ﺷﺪه اﺳﺖ و دﻳﮕﺮ ﺣﺎﺻﻞﺧﻴﺰ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ آﻳﺎ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﭼﺮا؟‬

‫○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○‬ ‫‪UöÒ« ȗˬÅlL‬‬
‫ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎك ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟‬
‫آﻳﺎ در اﻃﺮاف ﻣﺤّﻞ زﻧﺪﮔﻰ ﺷﻤـﺎ زﻣﻴﻨﻰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫ﻗـﺒـﻼ زﻣﻴـﻦ ﻛـﺸـﺎورزى ﺑـﻮده اﺳـﺖ وﻟـﻰ اﻣـﺮوزه آن را رﻫﺎ‬
‫ً‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ؟‬
‫درﺑﺎرهى ّ‬
‫ﻋﻠﺖﻫﺎى رﻫﺎ ﻛﺮدن اﻳﻦ زﻣﻴﻦﻫﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻛﻼس ﮔﺰارش دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫*‪bOM
dJ‬‬

‫ﻣﺄﻣـﻮران دوﻟﺖ از ﭼﺮﻳﺪن دامﻫﺎ در ﺑﻌﻀـﻰ از زﻣﻴﻦﻫﺎى ﻛﺸﻮر ﺟـﻠـﻮﮔﻴﺮى ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ؛ زﻳـﺮا آن را ﺑﺮاى آﻳﻨـﺪهى‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎى ﺧﺎك ﺗﻬﻴّﻪى ﻏﺬا ﺑﺮاى دامﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮّﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ آﻳﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﭼﺮﻳﺪن دامﻫﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬
‫اد ﻏﺬاﻳﻰ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻰدﻫﻨﺪ؛ ﺑﺮاى ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺧﺎك‬
‫زﻣﻴﻦﻫﺎى ﻛﺸﺎورزى ﭘﺲ از ﻣﺪّﺗﻰ‪ ،‬ﻣﻮ ّ‬
‫ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬

‫‪٦٤‬‬