Red C.

Baldonado 11 – Borja

WIKA NG SAPATOS

Panimula

Kilala ang bansang Pilipinas sa pagkakaroon ng maraming wika. Mayroong bilang na

186 ang wika sa Pilipinas ngunit 182 na lamang rito ang buhay na wikang ginagamit sa bansa

(Ethnologue: Languages of the World, 2019). Mayroon din tayong mga panlipunang wika

tulad ng jejemon, bekimon, salitang kalye, at iba pa, na nabuo dahil sa pagkakapare-pareho

ng mga kultura ng mga taong gumagamit nito. Mula dito mahihinuha natin na ang mga

pangkat na may communal common ground o parehong kultura ay may kakayahang bumuo

ng kanilang sariling varayti ng wika. Lumilikha sila ng mga termino na may kinalaman sa

kanilang kultura. Ang kanilang nabuong wika na natatangi lamang sa kanilang pangkat ay

ang kanilang conversational common ground at kapag ginagamit na nila ito sa kanilang pang-

araw araw na komunikasyon, ito ay nagiging rehistro.

Ang Marikina City ay tinaguriang The Shoe Capital of the Philippines. Kilala ito sa

paggawa ng magaganda, matitibay, at high quality na mga sapatos. Kung kaya’t talamak sa

lungsod ang mga iba’t ibang mga pagawaan ng sapatos na may kani-kaniyang mga tatak o

brand.

Sa barangay San Roque sa lunsod ng Marikina ay may isang pagawaan ng sapatos na

may tatak na Cloyd. Kung titingnan mula sa labas ng pagawaan, magmumukha lamang itong

isang ordinaryong bahay kung hindi lamang dahil sa pangalan nitong nakapaskil sa gate dahil

lahat ng katabi nito ay mga bahay o di kaya nama’y tindahan.

Sa dinami-rami ng mga pagawaan ng sapatos sa Marikina City, karamihan ng mga

nagtatrabaho dito ay may edad na. Wala nang kabataan ang gustong pumasok sa ganitong uri

ng hanapbuhay. Kung kaya’t ito ang napili kong speech community na obserbahan. Nais kong
magsaliksik sa kanilang wika at kultura at magamit ang mga impormasyong ito sa

pagpapalaganap ng kamalayan sa ganitong uri ng hanapbuhay at nais kong makahikayat ng

mas maraming tao na pumasok sa ganitong larangan ng trabaho.

Layuning sagutin ng saliksik na ito ang pangunahing tanong na: Paano

makatutulong ang kamalayan sa varayti ng wikang ginagamit ng sa pagawaan ng

sapatos sa paghihikayat ng mas maraming taong pumasok sa ganitong larangan ng

hanapbuhay? Bukod pa dito, sasagutin din ng saliksik na ito ang ilang karagdagang tanong

na: 1.) Ano-ano ang mga salitang ginagamit ng mga manggagawa ng sapatos sa loob ng

pagawaan? 2.) Paano nalaman o natutuhan ng bawat manggagawa ang mga terminong

ito?

Metodolohiya

Upang masagot ang aking mga tanong pananaliksik, gagamit ako ng etnograpikong

pamamaraan ng pananaliksik. Ang etongrapikong pag-aaral ay ”...uri ng pananaliksik na nag-

iimbestiga sa kaugalian, pamumuhay, at iba’t ibang gawi ng isang komunidad sa

pamamagitan ng pakikisalamuha rito” (Elise, 2018).

Ako ay bibisita sa aking napiling speech community na pagawaan ng sapatos sa

Marikina City nang apat na beses. Sa aking pagbisita, oobserbahan ko ang kultura at wika sa

loob ng pagawaan at ang kanilang paraan ng pakikipagkomunikasyon sa isa’t isa. Itatala ko

ang kanilang nabuong rehistro sa loob ng pagawaan – mga terminolohiyang ginagamit nila sa

paggawa ng sapatos.

Upang malaman kung paano makatutulong ang varayti ng wikang ginagamit nila at

ang kanilang kultura sa paghihkayat ng mas maraming taong pumasok sa ganitong

hanapbuhay, magsasagawa ako ng panayam o interview sa mga manggagawa rito. Upang

malaman ang opinyon ng mga hindi manggagawa, mag-iinterview rin ako ng ibang tao na

hindi nagtatrabaho sa pagawaan ng sapatos kung gaano ka-epektibo ang paraang mabubuo sa

saliksik na ito.

Pagsusuri at Paglalahad ng Datos

Sa aking unang pagbisita, ang aking unang inobserbahan ay ang demograpiya ng

lugar, at ang mga manggagawa rito. Noong una, inakala kong ang aabutan ko sa pagawaan ng

sapatos ay nasa 25 pataas ang bilang ng mga manggagawa. Ngunit, ang inabutan ko lamang

doon ay sampung manggagawa, ang lima sa kanila ay hindi pumasok, o di kaya nama’y

maagang lumisan. Mayroong 15 bilang ng mga nagtatrabaho roon at may edad na nasa 40-50

taong gulang. Makikita ang pagkakapangkat-pangkat ng mga ito batay sa kanilang role o

gampanin sa paggawa ng sapatos. Sila ay nabibilang sa lower middle class na antas sa

lipunan. Sa 15 trabahador na naroroon, lima ang babae at sampu naman ang lalaki. Lahat sila

ay galing sa probinsiyag Albay, maliban sa isa na galing naman sa Bisaya.

Sa pangalawa at pangatlo kong pagbisita, pinili kong obserbahan ang mga kagamitan

at materyales na ginagamit nila sa paggawa ng sapatos at ang pagkapangkat-pangkat ng mga

manggagawa ayon sa kanilang trabaho o gampanin sa loob ng pagawaan. Ang mga

sumusunod ay ilan sa mga terminong ginagamit nila para sa mga ito.

Kagamitan Deskripisyon Kagamitan Deskripisyon

ginagamit na midyum sa
Katad o Balat
paggawa ng sapatos
makina na ginagamit sa
Padlak
pagputol ng balat
Padron ginupit na lete na nakahugis
na tulad ng baha-bahagi ng
disenyong napili na ginagamit
makapal na bahagi ng
Swelas
isang sapatos sa ilalim
makina na ginagamit sa
Makinang
pagtahi at pagdugtong ng
Pantahi
mga piraso ng balat
Lete uri ng matigas na karton
na inilalagay sa ilalim na
bahagi ng sapatos at
 na instrumento sa pagguhit sa ginagamit na midyum sa
balat paggawa ng padron
tawag sa nayaring ibabaw na mga aksesorya na
Intrada Hibilya
bahagi ng sapatos inilalagay sa sapatos
gawa sa kahoy na
ginagamit upang mas maging
Martilyo Hulmahan nakahugis sa iba’t ibang
madikit ang mga balat
sukat ng paa
midyum na ginagamit sa
Silver Pen ginagamit na panulat sa katad Aporo loob ng sapatos bilang
sapin sa ilalim ng katad
nasa ilalim na bahagi ng
Iskarpin sapatos na pambalot sa lete na
nakahugis paa
Manggagawa Deskripisyon Manggagawa Deskripisyon
gumagawa ng ilang
may-ari ng pagawaan na
Pattern Maker Sample sample ng sapatos na
siyang gumagawa ng mga
o Taga-disenyo Maker nakaayon sa diesnyong
disenyo ng sapatos
nabuo ng taga-disenyo
sinusukatan ang katad
gumagawa ng padron na
Taga-padron Manunukat gamit ang padron at
iba’t ibang sukat ng paa
ginuguhitan ito
Uppermaker o
bumubuo ng entrada Mananahi nagtatahi ng mga katad
Mag-aareglo
gumugupit ng lete at iskarpin nililinis ang buong
na nakaayon sa iba’t ibang sapatos sa mga sobrang
Sapatero Maglilinis
sukat ng paa at pinagdidikit rugby at pinakikintab
na ito sa swelas at intrada ang sapatos
nag-iinspeksiyon ng mga
Qualtiy
gawang sapatos bago i-
Control
deliver

Sa aking ikaapat na pagbisita ay nagsagawa ako ng panayam sa mga manggagawa at

tinanong ko sila kung paano nila natutuhan ang paggawa ng sapatos at ang varayti ng wikang

ginagamit rito. Mula sa aking pakikipanayam sa mga manggagawa, halos lahat sila ay hindi

nakapagtapos ng kolehiyo, at kung meron ma’y hindi nakaayon sa paggawa ng sapatos ang

kinuhang kurso. Kung kaya’t hindi nila napag-aralan nang masidhi ang trabaho nila ngayon.

Natutuhan lang nila ito dahil sa isang linggong training na binibigay ng may-ari ng
pagawaan. Ang varayti na wika at ang kulturang ginagamit naman dito ay natutuhan lamang

nila nang tumagal na sila sa trabahong ito. Sa araw-araw nilang pagpasok sa trabaho, ay

paunti-unti nila itong natutuhan.

Tinanong ko rin sila sa kanilang opinyon kung paano makakahikayat ng mas

maraming taong pumasok sa trabahong paggawa ng sapatos gamit ang kultura at wikang

ginagamit nila rito. Kapag alam ng mga tao na madali matutuhan ang wika at kultura rito at

ang mismong paggawa ng sapatos, maaari itong makahikayat ng mga taong subukan ang

ganitong trabaho lalo na ang mga nahihirapang maghanap ng trabaho dahil hindi

nakapagtapos ng pag-aaral.

Sa aking ikaapat na pagbisita rin ay lumabas ako sa pagawaan at nakipagpanayam sa

limang mga kabataang nasa edad na 18-25 taong gulang na naroon. Isinaliksik ko sakanila

ang aking mga nakalap na impormasyon hinggil sa trabahong paggawa ng sapatos at tinanong

ko sila kung nanaisin ba nilang magtrabaho bilang tagagawa ng sapatos. Karamihan ng aking

nakalap na sagot ay positibo. Nang nalaman nilang madali lang matutuhan ang paggawa ng

sapatos, sabi nila’y maaari naman nilang subukan ang ganitong uri ng trabaho.

Konklusyon

Sa tinagal-tagal na ng industriya ng paggawa ng sapatos, mayroon ng rehistrong

nabuo sa loob ng mga pagawaan, at hindi mahirap ang pag-aaral sa varayti ng wikang ito at

sa kulturang mayroon ito. Hindi ito kinakailangan ng masidhing pag-aaral. Sa araw-araw na

pakikisalamuha sa loob ng pagawaan, natututuhan ito ng paunti-unti.

Ang pagpapalaganap ng kamalayan kung gaano kadali ang pagkatuto sa kultura ng

paggawa ng sapatos ay makatutulong sa paghikayat ng mas marami pang taong pumasok sa

ganitong uri ng hanapbuhay.

Mga Sanggunian

Talabong, Rambo. “Buwan Ng Wika 2019 Itatampok Ang Mga Katutubong Lengguwahe.”

Rappler, 29 July 2019, https://www.rappler.com/life-and-style/arts-and-culture/236577-

native-tongue-to-be-celebrated-national-language-month-philippines-2019

Elise, Hanna. “Disenyo at Pamamaraan Ng Pananaliksik.” Slideshare, 14 Mar. 2018,

https://www.slideshare.net/mushthart/disenyo-at-pamamaraan-ng-pananaliksik.

Ocampo, Nilo S. “Mga Varayti Ng Wika.” Salindaw: Varayti Ng Baryasyon Ng Filipino,

2012.