PANIMULA

Naranasan mo na bang maagawan ng isang bagay na napakahalaga sa iyo? Hindi ba’t

gusto mo itong bawiin dahil kailangan mo ito? Pero paano kung sadyang ipinagkakait ito sa iyo?
Anong gagawin mo kung lahat na ng paraan ay ginawa mo na pero wala pa ring nangyari?
Ipaglalaban mo pa ba ang dapat ay nasa sa iyo o susuko na lamang dahil alam mo nang wala
kang magagawa?

Lahat ng mga tanong na ito ay may kinalaman sa ating maikling kwentong isinulat ni
Rogelio Sikat na may pamagat ng “Tata Selo”. Ito ay isang kwento na tumatalakay sa isang
magsasaka nagngangalang Tata Selo, na pinagkaitan ng karapatan na magsaka sa lupang sinasabi
nyang pag-aari niya noon. Nagpaliwanag siya sa Kabesang Tano para hindi siya paalisin sa
sakahang iyon ngunit hindi siya pinakinggan. Hindi na nakuha ng magsasaka ang lupang ito kaya
ginusto na lamang niya itong siya ang magsaka nito kahit na hindi niya ito pag-aari ngunit wala
pa ring nangyari sa pakiusap niya kay Kabesang Tano kaya tinaga niya ang Kabesa.

Matutukoy sa kwentong ito ang higit pang karimarimarim na katotohanan sa buhay:

walang hustisya sa mga anakpawis, malalakas ang maykapangyarihan, at ang mga hikahos ay
babawian hanggang sa maging "walang-wala."

TALAMBUHAY NG MAY-AKDA
Rogelio Sikat

Siya ay isinilang sa San Isidro, Nueva Ecija noong 1940. Dito

na siya lumaki ngunit nagpaysya siyang lisanin ang San Isidro, Nueva
Ecija noong 1950’s para magtrabaho sa University of Santo Tomas.
Pagkatapos maging campus writer at literary editor ng The Varsitarian,
tinuloy niya hanggang maging isa siya sa mga sikat na pioneers ng
Panitikang Pilipino sa pamamagitan ng pagpili ng Filipino bilang
lenggwahe ng kanyang pagsusulat, at sa pamamagitan nag pagtalikod
sa mga pag-alala at pakikipagtagpo sa mga "Western Writers".

Ang mga gawa ni Sikat, na nagpabangon sa nakagawiang literatura natin at nagpamulat

sa atin sa kalagayan ng ating lipunan, unang nakita sa magasin na Liwayway. Nakakuha siya ng
parangal sa Palanca awards noong 1962, at noong 1965 lumabas bilang antolohiya, Mga Agos sa
Disyerto , sumunod sa mga magagaling na manunulat. Sumulat siya ng ilang dekada, at nakilala
siya sa literary history bilang fictionist, playwright at professor, at ang pagiging dean sa
University of the Philippines Diliman.

"Impeng Negro" at "Tata Selo", parehong gawa ni Sikat na isinadula sa isang pelikula, ay
ilan lamang sa mga ginawa ni Sikat. Ang iba pa niyang mga gawa ay: Dugo sa Bukang-
Liwayway , Pagsalunga: Piniling Kuwento at Sanaysay , at ang dula "Moses, Moses".

Marami nang mga parangal ang kaniyang natanggap ngunit mas nakilala siya sa kaniyang
akdang “Impeng Negro”, na nanalo sa kategoryang maikling kwento sa Gawad Carlos Palanca
noong 1962. Marmain sa kaniyang pinakamagagandang kwento ay unang lumabas sa Liwayway.
Si Lilia Quindoza-Santiago, na isang primyadong manunulat, ay humanga sa mga akda ni Sikat.

Si Sikat ay isang propesor at dekano sa College of Arts and Letters, sa Unibersidad ng

Pilipinas sa Diliman magmula 1991 hanggang 1994. Ang isang propesor sa U.P. College of Mass
Communication na si Angelito Tiongson ay gumawa ng isang pelikulang hango sa akda ni Sikat
na Tata Selo at pinamagatan itong Isang Munting Lupa. Si Auraeus Solito naman ay gumawa rin
ng isang pelikula at hango naman ito sa akdang Impeng Negro noong 1999. Namatay si Sikat
noong 1997, pero pinarangalan siya sa huling pagkakataon sa pamamagitan ng National Book
Award noong sumunod na taon para sa kanyang pagsasalin sa ginawa ni William J. Pomeroy na
pinamagatang: "Ang Gubat: Isang Personal na Rekord ng Pakikilabang Gerilya ng mga Huk sa
Pilipinas."

BUOD
Nagsimula ang kwento sa Istaked na kung saan pinagkakaguluhan ng mga tao si Tata
Selo. Ito ay sa kadahilanang napatay ni Tata Selo si Kabesang Tano na nagmamay-ari ng lupang
sinasakahan ni niya. Madaming tao ang halos nagsisiksikan, nagtutulakan at naggigitgitan para
lamang makita si Tata Selo ngunit hindi sila pinapapasok ng mga pulis sa tanggapan. Halos lahat
ng mga tao doon ay hindi makapaniwala na nagawa iyon ni Tata Selo kay Kabesang Tano.

Nataga at napatay ni Tata Selo ang Kabesa sa kadahilanang pinaalis ito sa kanyang
lupang sinasakahan subalit tumanggi ito. Pinagpilitan ni Tata Selo na malakas pa siya at kaya pa
niyang magsaka, subalit tinungkod ito ng tinungkod ng Kabesa, paliwanag ni Tata Selo sa
binatang anak ng pinakamayamang propitaryo, sa alkalde at maging sa hepe ng pulis na pawang
mga kakilala ng Kabesa. Ngunit lahat sila ay hindi nakinig sa paliwanag ni Tata Selo. Hindi daw
sapat na dahilan iyon para tagain ni Tata Selo ang Kabesa pro patuloy pa rin ang matanda sa
pagpapaliwanag na kanila ang lupang iyon at sinasabi pa niya na malakas pa siya kaya hindi siya
dapat paalisin doon. Sa pagpapaliwanag nito ni Tata Selo, pinagmalupitan siya nh hepe ng pulis.
Sinapok at sinukmuraan niya ang kaawa-awang matanda. Sa pagkakasuntok ng hepe sa sikmura
nito ay kitang-kita na ang nkakaawang kalagayan nito.
 Kinabukasan, sinabi ng alkalde kay Tata Selo na siya ay dadalhin sa kabisera at doon siya
ikukulong. Dagdag pa nito ay habambuhay na pagkakulong ang ibibigay na parusa sa kanya.
Ngunit sagot ni Tata Selo ay patayin na lamang daw agad siya. Sa araw ding ito ay dumalaw ang
anak niyang si Saling na dati'y nakatira at nanilbihan sa Kabesa. Nakakahabag si Tata Selo nang
maisipan nalang nitong pauwiin si Saling sa kadahilang wala na silang magagawa. Ngunit
pinatawag si Saling nang alkalde sa kaniyang tanggapan at pinuntahan niya iyon at hindi nakinig
sa ama nito. Dumating din noong araw na iyon ang bata, anak ng magsasaka na dumalaw sa
kanya kahapon at inutusan upang pumunta sa tanggapan ng alkalde at yayain umiwi si Saling.
Subalit hindi ito papasukin pahayag ng bata. Hindi ito inalintana ni Tata Selo at sinabi nalang
nito na "inagaw sa kanya ang lahat".
BANGHAY

Kasukdulan - Dumating ang alkalde kasama ang hepe at pinasiya nito na mag-usap sila ni Tata Selo sa
tanggapang ito. Tinungkod daw ng tinungkod ng kabesa si Tata Selo habang nagmamakaawa kaya biglang
nataga ng matanda ang si Kabesang Tano. Sinabi pa ng matanda na malakas pa siya at kaya pa niyan magsaka
kaya hindi siya dapat paalisin sa bukid. Ngunit hindi pinansin ng alkalde ang paliwanag ni Tata Selo. Nang
makaalis ang alkalde, naiwan si Tata Selo sa hepe. Muli ay nagpaliwanag ang matanda ngunit bigla na lamang
sinuntok, sinikmuraan at binatukan ng hepe ang matanda. Hindi man lang ito nahabag sa kaawa-awang
kalagayan ng matanda.

Kakalasan

Sa ikalawang araw sa istaked ni Tata Selo,

Patindi nang patinding kawilihan
Dumating ang binatang anak ng
pinakamayamang propitaryo sa San
Roque at nagpaliwanag si Tata Selo sa
binata na inaagaw ang kanyang saka at
wala iyon lamang ang bumubuhay sa
kanila. Dagdag pa nito ay kanila daw
ang lupang ito, kung hindi man niya ito
mabawi, gusto ng matanda na siya na
lamang ang magsaka dito.
sinabi na ng alkalde na siya ay dadalhin sa
kabesera at doon makukulong nang
panghabambuhay. Ngunit sinabi na lamang ni
Tata Selo na patayin na lang din daw siya.
Wakas
Dumating ang anak nitong si Saling at ang
isang bata na animo’y nagpapalakas ng loob
ni Tata Selo, ngunit pinapauwi na lang ni
Tata Selo ang dalawa. Ikaapat na ng hapon
at habang nakakapit sa rehas at nakatingin
sa labas, sinasabi niyang lahat ay kinuha na
sa kanila.

SIMULA

Sa pagtaas ng araw, kumalat na ang balitang

tinaga at napatay si Kabesang Tano ni Tata
Selo. Madaming tao ang nagkakagulo para
lamang makalapit sa istaked. Hindi
makapaniwala ang lahat sa nagawa ng matanda.
PAGSUSURI
A. Tauhan
a. Tata Selo

Siya ang pangunahing tauhan sa kwento na siyang tumaga at nakapatay

kay Kabesang Tano sa kadahilanang pinapaalis na siya sa sakahan nito.

Si Tata Selo ay nakahawak ng mahigpit sa rehas ng istaked at parang

nakatingin palagi ito sa malayo sa simula pa lamang ng kwento. Ang mga mata
ng matanda ay may kaunting luha na nakasilid sa mga mata nito. Batay dito,
nakikita ko na si Tata Selo ay medyo palaban kahit sa ganoong kalagayan at
naniniwala siya na may katwiran siya para gawin ang pagtaga sa kabesa.

Kupas ang gris niyang suot, may mga tagpi na ang siko at paypay. Ang
kutod niyang yari sa matibay na supot ng asin ay may bahid ng natuyong putik.
Ipinakita lamang ni Rogelio Sikat ang katuyuan ng matanda sa buhay. Kitang
kita ang hirap na pamumuhay ng matanda sa kwento bilang magsasaka. Kaya
nga nang siya ay pinapaalis na ni Kabesang Tano sa sakahan nito ay
nagmakaawa ito dahil ito lamang ang kanyang ikinabubuhay. Sinabi din sa
kwento na ang lupang iyon ay pagmamay-ari dati nina Tata Selo ngunit
naisangla lamang ito at hindi na nabawi. Sa panganagtwiran ni Tata Selo na
paalisin siya sa bukid, nakikita ko ang pagpupursigi ng matanda na sakahin ang
lupang dating pagmamay-ari nila. Labis na pinapahalagahan ni Tata Selo ang
lupang iyon kaya naman gusto niya na siya na lamang ang magsaka doon.

Sa pagbasa ng kwentong ito, nakita ko naman na iginagalang ni Tata Selo

ang kabesa. Mahinahon ang bawat pahayag ni Tata Selo habang
nagmamakaawa ito na siyang magsaka sa bukid. Ngunit tinungkod siya ng
kabesa nang paulit. Galit ang namayani sa matanda kaya nagawa nitong tagain
ang kabesa.

At habang siya ay nagpapaliwanag sa binatang anak ng isang

prominenteng pamilya at sa alkalde, kitang kita na ang katauhan ni Tata Selo
bilang palaban at gusto niyang ipaglaban kung ano ang nasa sa loob niya.
Subalit, kahit na patuloy niyang ipinapaliwanag ang kanyang saloobin ay
patuloy pa rin ipinapakita ng matanda ang paggalang sa mga opisyal ng
pamahalaan at pati na din sa mga taong nakatataas sa kanya.

Ngunit sa pagtakbo ng kwento ay unti-unting pinanghinaan ng loob si Tata

Selo dahil sa nagawang kasalanan. May katwiran man ang kanyang dahilan,
 hindi pa rin ito tama at wala na siyang magagawa para mabawi ang isang bagay
na nawala sa kanya.

b. Kabesang Tano

Siya ang may-ari ng lupang sinasaka ni Tata Selo. Pero isang araw ay
sinabihan na lang niya ang matanda na umalis na ito sapagkat may iba nang
magsasaka dito. Hindi nya inisip ang mararamdaman ng isang masipag na
magsasaka sa ginawa niyang desisyon. Nagawa pa nitong pagpapaluin ng
tungkod ang matanda nang ito ay nagmamakaawa na huwag paalisin sa bukid.
Ngunit dahil sa pagiging gahaman at malupit ng kabesa, nataga at napatay siya
ni Tata Selo.

c. Alkakde

Siya ang alkalde ng bayan ng San Roque na isa sa kumausap kay Tata
Selo tungkol sa pagtaga ng matanda kay Kabesang Tano. Sa mga pahayag ng
alkalde habang tinatanong si Tata Selo, napansin ko ang pagiging arogante at ang
pagiging mapagmataas nito. Kahit na siya ang mayor sa bayang iyon, nakalimutan
niya na mas matanda sa kanya ang kausap niya. Nawawalan siya ng paggalang sa
matanda. Ngunit, bilang isang opisyal ng pamahalaan, hindi siya nawawalan ng
oras para sa mga kaso at krimen na nangyayari sa kanyang nasasakupan.

d. Hepe

Siya ang kasama ng alkalde noong kinausap nila si Tata Selo tungkol sa
kaso nitong pagtaga kay Kabesanmg Tano. Sa aking pagsusuri, mayabang at
mapagmataas siya. Kinakawawa niya si Tata Selo. Wala din siyang galang sa
matanda. Alam na naman niyang matanda at mahina na si Tata Selo ay nagawa pa
din niya itong suntukin at sikmuraan. Kitang kita sa pagkakalad ng kwento na
ginagamit ng hepe ang kanyang kapangyarihan sa maling paraan.

e. Isang Bata

Kahit na hindi siya gumanap ng isang mahalagang tauhan sa kwento,

makikita sa batang ito ang pagkakaroon nga pag-asa sa kabila ng mga pagsubok
na dumarating. Sa murang edad ay naiintindihan nya ang kalagayan ni Tata Selo.
At kahit na hindi niya lubusang kakilala ang matanda, parang pinapagaan niya
ang loob nito. A napansin ko ito sa pahuling bahagi ng kwento habang niyayaya
 na nyang umuwi si Tata Selo ngayong ayos na din ang kalagayan ng kanyang
anak. Kahit na hindi siya pinapansin ng matanda ay patuloy pa rin ito sa
pagyayaya nito pauwi.

f. Saling

Siya ang nag-iisang anak ni Tata Selo na namamasukan bilang isang

katulong sa bahay ni Kabesang Tano. Kahit na hindi siya nakapunta sa mismong
araw ng pag-aresto kay Tata Selo, ay ramdam na ramdam sa kwento ang
pananabik na makita niya ang kanyang ama. Ang mga mahigpit na yakap ni
Saling sa kanyang ama ay nagpapakita ng pagmamahal para sa ama.

B. Tagpuan
Sa simula pa lamang ng kwento ay nakakulong na agad si Tata Selo dahil
sa nagawang kasalanan. Ang istaked na ito ay maliit at maalikabok habang
sinasaraduhan ng mga rehas na bakal. Ang tagpuang ito ay kakikitaan ng lugar na
kalalagyan ng taong nagkakasala. Sa istaked namamayani ang labis na
pagkalugmok ng pangunahing tauhan sa kasalanang ginawa. Matindi ang init ng
araw sa kwento, nagpapakita lamang ito ng palabang pagkatao ni Tata Selo sa
kwento.

Samantalang ang malinis at makitab na opisina ng alkalde ay nagpapakita

ng isang lugar para sa isang taong hindi nakakaranas ng matinding hirap at puro
pagpapasarap lamang ang ginagawa. Ang tahimik na paligid sa opsina habang
kausap ng alkalde si Tata Selo ay nagpapahiwatig ng kapangyarihan ng alkalde sa
lugar na yoon.

C. Tunggalian
TAO LABAN SA KAPWA

Sa kwentong ito, nakikipagtunggali ang pangunahing tauhan na si Tata

Selo sa ibang taong nakapaligid sa kanya upang maipagtanggol niya ang kanyang
sarili sa kasong kanyang kinakaharap ukol sa pagtaga at hindi sinasadyang
pagkamatay ni Kabesang Tano. Sa simula pa lamang ng kwento ay nakita na agad
ang tunggaliang kakaharapin ng pangunahing tauhan sa kwento. Nbagpaliwanag
ng maayos si Tata Selo sa mga nagtatanong kung ano ang unay na nangyari.
Nailabas nya ng maayos lahat ng gusto niyang sabihin ngunit walang katiyakan
 kung magwawagi siya sa pakikipagtunggali laban sa ibang tao na nakapaligid sa
kanya.

D. Uri ng Kwento
PANGKATAUHAN

Sa ganitong uri ng mailing kwento, ang pinakamahalaga sa katha ay ang

tauhan. Sa kwentong ito, makikita natin matinding paniniwala ni Tata Selo na
may katwiran ang kanyang ginawa. Masipag at mapagpahalaga sa kanyang
trabaho si Tata Selo ngunit dahil sa pinapaalis na siya ni Kabesang Tano sa bukid.
Kasabay ng paulit-ulit na pagtungkod sa kanya ng kabesa, nangibabaw ang galit
sa kanya na naging dahilan ng pagkakataga niya sa kabesa. ang ipinakitang
katangian ni Tata Selo ay nagpapahayag ng normal na damdamin nag isang tao –
ang galit na nararamdaman sa oras na maagaw sa kanya ang isang bagay na labis
niyang pinapahalagahan. Ngunit ang unti-unting pagsuko ng katauhan ni Tata
Selo sa pagwawakas ng kwento ang nagpapakita ng kanyang kahinaan at kawalan
ng pag-asa.

Sa ibang tauhan naman, tulad ng binatang anak ng prominenteng pamilya,

alkalde at hepe, lahat sila ay nagpapakita ng mataas na pagtingin nila sa kanilang
sarili na sumasalalim sa mga ibang mayayaman at kawani ng pamahalaan sa
kasalukuyang panahon.

E. Kakintalan
a. Bisa sa Isip -

Ang kwentong ito ang nagmulat at nagpa-isip sa akin kung gaano kahirap
para sa isang magsasaka ang mawalan ng trabaho lalo’t pagsasaka lamang ang
kanyang ikinabubuhay. Kaya nga’t ang trabaho ay isang bagay na hindi talaga
dapat ipagkait o mawala sa atin dahil ito ang tanging bagay na siyang magpapasya
sa kung anong uri ng buhay ang ating mararanasan.

b. Bisa sa Damdamin -
 Sa pagbabasa ng kwentong ito, naghalo-halo ang kalungkutan, galit, at
paghihirap ng tauhan sa kanyang kalagayan. Nakaramdam ako nga awa para kay
Tata Selo dahil sa siya na nga ang nagpapakahirap magtrabaho sa kabila ng
katandaan niya, ay siya pa din ang pagkakaitan ng trabaho at basta na lamang
papaalisin nga kabesa sa bukid. Naramdaman ko din yaong galit na naramdaman
para sa kabesa dahil sa hindi makatarungang desisyon nitong paalisin ang isang
masipag na magsasaka sa kanyang bukid.

c. Bisa sa Moral –

May iba’t-ibang uri ng tao sa mundo. May mga taong may posisyon sa
lipuan ngunit mali ang paggamit sa kanilang kapangyarihan. May mga tao din
namang mahihina na siyang inaapi-api lamang ng may mga maykapangyarihan.
Ang mga mahihina, mahihirap at mga hikahos ay babawian hanggang sa maging
“walang-wala”.

F. Sanggunian
http://jhenpitz.multiply.com/
http://en.wikipedia.org/wiki/Rogelio_R._Sikat
http://panitikan.com.ph/authors/s/rsicat.htm
http://khuletzslapshock31.blogspot.com/2008/09/tata-selo-ni-rogelio-sikat.html
http://kingedrah.blogspot.com/2009/03/tata-selo.html