Moduli - KOMBINIMI I BIZNESEVE KONTABILITETI I TYRE DHE PF TE KONSOLIDUARA

Material ndihmes

Prof. Dr. Sotiraq M. Dhamo

I. Kuptimi dhe roli i investimeve në letrat e kapitalit

- Qëllimi i investimeve në LV të Kapitalit = optimizimi i fitimit

- Mundet të blihen :

o Aktivet neto

o AZ të një njësie

- Qëllimi i investimit në AZ

o Të merren fitime nga dividendët

o Pjesmarrja në vendimarrjen e njësisë emetuese të AZ

- Rregullimi

o SNRF 3 Kombinimi i bizneseve

o SNRF 10 PF te konsoliduara

o I. Kuptimi dhe roli i investimeve në letrat e kapitalit

- Pasojat e investimit AGJ ne Aktivet neto apo ne Aksione:

o Kontrolli

o Pjesemarrje

o Investim

- Kontrolli

- SNRF 10 përcakton:

o një investitor kontrollon një të investuar nëse dhe vetëm nëse investitori i ka të gjitha karakteristikat
në vijim:

 fuqinë mbi të investuarin (shih paragrafët 10 -14);

 ekspozimin ose të drejtat për kthimet e ndryshueshme nga përfshirja e tij me të investuarin
(shih paragrafët 15 dhe 16); dhe

 aftësinë për të përdorur fuqinë e tij mbi të investuarin për të ndikuar në shumën e kthimit të
investitorit (shih paragrafët 17 dhe 18).

- Fuqia

- Një investitor ka fuqi mbi një të investuar kur investitori ka të drejta ekzistuese që i japin atij aftësinë aktuale për të
drejtuar veprimtaritë e rëndësishme, dmth veprimtaritë që ndikojnë në mënyrë të konsiderueshme në kthimet e të
investuarit.

- Fuqia rrjedh nga të drejtat dhe mund të

 o Vlerësohet direkt

 psh kur është vendosur direkt dhe vetëm nga të drejtat e votës

o Në raste të tjera vlerësohet indirekt psh kur fuqia lind nga disa marrëveshje

- Përcaktimi nëse një investitor ka fuqi varet:

o nga veprimtaritë e rëndësishme,

o mënyra se si merren vendimet në lidhje me to dhe

o të drejtat që kanë investitori dhe palët e tjera në lidhje me të investuarin.

- veprimtaritë e rëndësishme- janë veprimtaritë e të investuarit që ndikojnë dukshëm në kthimet e tij.

- Shembuj por qe nuk kufizohen vetëm në to:

o shitja dhe blerja e mallrave ose shërbimeve;

o administrimi i aktiveve financiare gjatë jetës së tyre (duke përfshirë deri mospagimin);

o përzgjedhja, blerja apo nxjerrja jashtë përdorimit të aktiveve;

o kërkimi dhe zhvillimi i produkteve ose proceseve të reja; dhe

o përcaktimi i një strukture financimi ose sigurimi i financimeve.

- Vendimet rreth veprimtarive të rëndësishme – shembuj

o vendosja e sistemeve për vendimet kapitale dhe të shfrytëzimit nga i investuari, duke përfshirë buxhetet;
dhe

o emërimi dhe shpërblimi i personelit drejtues kryesor të një të investuari, ose caktimi i ofruesve të
shërbimeve dhe ndërprerjen e shërbimeve të tyre apo të marrëdhënieve të punësimit me ta

- Rasti kur dy ose me shume investitorë kanë aftësinë aktuale për të drejtuar veprimtari të rëndësishme dhe këto
ndodhin në kohë të ndryshme – do të përcaktohet se cili është në gjendje të drejtojë veprimtaritë që ndikojnë në
mënyrë të konsiderueshme

- Te drejtat që japin fuqi

- Fuqia lind nga të drejtat. Shembuj të të drejtave:

o të drejtat në formën e të drejtave të votës (ose të të drejtave potenciale të votës) te një i investuar (shih
paragrafët B34–B50);

o të drejtat për të emëruar, ricaktuar ose hequr anëtarë të personelit drejtues kryesor të një të investuari, që
kanë aftësinë të drejtojnë veprimtaritë e rëndësishme;

o të drejtat për të emëruar ose hequr një njësi tjetër ekonomike që drejton veprimtaritë e rëndësishme;

o të drejtat për të drejtuar të investuarin të hyjë në transaksione apo të ketë veton për ndonjë ndryshim në to
në përfitim të investitorit; dhe

o të drejta të tjera (të tilla si të drejtat e vendimmarrjes të specifikuara në një kontratë të drejtimit), që i japin
zotëruesit aftësinë për të drejtuar veprimtari të rëndësishme

- Ka raste kur të drejtat e votës nuk mund të kenë një efekt të rëndësishëm në kthimin e një të investuari (psh në
rastet kur të drejtat e votës kanë të bëjnë vetëm me detyra administrative) dhe janë marrëveshjet kontraktuale ato
 që përcaktojën drejtimin e veprimtarive të rëndësishme – investitori duhet të vlerësojë nëse këto marrëveshje i
japin të drejta të mjaftueshme që të ketë fuqi mbi të investuarin apo jo. Psh rastet (faktorët) e mëposhtëm, por pa u
kufizuar në to vetëm, mund të tregojnë që të drejtat e investitorit janë të mjaftueshme për të patur fuqi mbi të
investuarin:

- Investitori, pa qenë nevoja të ketë të drejta kontraktuale, mund të emërojë ose të miratojë personelin drejtues
kryesor të të investuarit, që ka aftësinë për të drejtuar veprimtaritë e rëndësishme.

- Investitori, pa qenë nevoja të ketë të drejta kontraktuale, mund të drejtojë të investuarin për të hyrë në
transaksione të rëndësishme apo për të vënë veton ndaj ndonjë ndryshimi në to, për të mirën e investitorit.

- Investitori mund të dominojë ose procesin e propozimeve për zgjedhjen e anëtarëve të organit qeverisës të të
investuarit, ose marrjen e prokurës nga mbajtësit e tjerë të të drejtave të votës.

- Personeli drejtues kryesor i të investuarit janë palë të lidhura të investitorit (për shembull, shefi ekzekutiv i të
investuarit dhe shefi ekzekutiv i investitorit janë i njëjti person).

- Shumica e anëtarëve të organit qeverisës të të investuarit janë palë të lidhura me investitorin.

- Ndonjëherë mund të ketë tregues se investitori ka një marrëdhënie të veçantë me të investuarin, që tregon se
investitori ka më shumë se një interes pasiv mbi të investuarin.

- Shembuj që tregojnë që investitori ka më shumë se një interes pasiv mbi të investuarin dhe, në kombinim me të
drejta të tjera, një gjë e tillë mund të dëshmojë për fuqinë

o Personeli drejtues kryesor i të investuarit, që ka aftësinë të drejtojë veprimtaritë e rëndësishme, përbëhet

nga punonjës aktualë ose të mëparshëm të investitorit.

- Operacionet e të investuarit janë të varura nga investitori, të tilla si në situatat e mëposhtme:

o I investuari varet nga investitori për të financuar një pjesë të konsiderueshme të operacioneve të tij.

o Investitori garanton një pjesë të konsiderueshme të detyrimeve të të investuarit.

o I investuari varet nga investitori për shërbime kryesore, teknologji, furnizime apo materiale kryesore.

o Investitori kontrollon aktive të tilla si licencat ose markat tregtare që janë kritike për operacionet e të
investuarit.

o I investuari varet nga investitori për personelin drejtues kryesor, si në rastin kur personeli i investitorit ka
njohuri të specializuara për operacionet e të investuarit.

o Një pjesë e rëndësishme e veprimtarive të të investuarit ose përfshijnë, ose janë kryer në emër të
investitorit.

o Ekspozimi i investitorit ose të drejtat për kthimet nga përfshirja e tij me të investuarin janë në mënyrë
disproporcionale më të mëdha se të drejtat e tij të votës ose të drejtat e tjera të ngjashme. Për shembull,
mund të jetë një situatë në të cilën një investitor ka të drejtën ose është i ekspozuar ndaj më shumë se
gjysmës së kthimeve të të investuarit, por zotëron më pak se gjysma e të drejtave të votës së tij

- Merren parasysh vetëm të drejtat thelbësore dhe të ushtrueshme- pra ajo e drejtë që zotëruesi duhet të ketë
aftësinë praktike për ta ushtruar këtë të drejtë kur merren vendime në lidhje me drejtimin e veprimtarive të
rëndësishme – kërkohet gjykim për këtë vlerësim

- Faktorët që merren në gjykim:

o 1- Pengesa ekonomike – gjoba, cmimi i ushtrimit të konvertimit, mungesa e nje mekanizmi të qartë,
paaftësia e zotëruesit për të ushtruar të drejta, etj (Prgf B23)
 o 2- Kur ushtrimi i së drejtës kërkon marrëveshje me më shumë se një palë

 Nëse pala apo palët që zotërojnë të drejtat, do të përfitonin nga këto të drejta (psh të drejtat
potenciale)

- Zakonisht – të drejtat duhet të jenë thelbësore që të ushtrohen

- Por ka raste-të drejtat mund të jenë thelbësore edhe pse nuk ushtrohen aktualisht Shembulli 3 A, 3 B dhe 3 D SRNF
10.

- Të drejtat mbrojtëse – të drejta për të marrë pjesë në vendime në lidhje me ndryshimet thelbësore në veprimtaritë
e një të investuari.

o Psh në rast se parashikohet që blerja e AAM mbi nje vlere të caktuar, apo emetimi i obligacioneve kërkon
miratimin unanim të gjithë aksionarëve me mbi 20%.

o Një NJE nuk mund të ndryshoje ndjeshëm kushtet e kredise në rrezik të huadhënësit pa miratimin e
Huadhënësit- Pra Huadhenësi ka të drejtë mbrojtëse

o Thuhet që një bankë psh që ka dhënë një kredi ka të drejtë mbrojtëse kur kontrata parashikon që ajo ka të
drejtën e konfiskimit të aktiveve të huamarrësit në rast të mospagimit të huas

- A sjell kontroll zotërimi i të drejtave mbrojtëse – Jo, sjell vetem mbrojtje te zoteruesit (B 27)

- I. Kuptimi dhe roli i investimeve në letrat e kapitalit

- Ky kontroll sigurohet kur zotërohet direkt ose indirekt > se 50% të AZ

- Kontrolli ekziston edhe kur një shoqëri zotëron gjysmën ose më pak se gjysmën të AZ por kur:

o Ka marrëveshje me investitorë e tjerë që con në zotërimin e më shumë se 50% të AZ

o Ka fuqinë për të drejtuar politikat financiare dhe operative të njësisë sipas statutit ose marrëveshje tjetër

o Ka fuqinë për të emëruar ose hequr shumicën e antarëve të bordit drejtues

o Ka fuqinë për të udhëhequr procesin e vendimarrjes dhe organin më të lartë drejtues

o Ka të drejtën e zotërimit të aktiveve pas likuidimit të saj

- Influenca e ndjeshme – kur zotërohet direkt ose indirekt nga 20-50% të AZ

- Influenca e ndjeshme karakterizohet nga faktorët:

o Përfaqësimi në organin më të lartë drejtues apo mbikqyrës

o Pjesmarrje në vendimet mbi hartimin e politikave të biznesit të njësisë

o Kur midis njësisë investuese dhe asaj ku blihen AZ ekzistojnë:

 Transaksione materiale

 Shkëmbim të personelit drejtues

 Shkëmbim i informacionit teknik

- C) Aftësinë për të përdorur fuqinë mbi të investuarin për të ndikuar në shumën e kthimit

o Për të kontrolluar një të investuar nuk mjafton vetëm fuqia mbi të investuarin dhe ekspozimi apo të drejtat
ndaj kthimeve të invenstuarit.
  Duhet që investitori të ketë aftësinë që të përdorë fuqinë e tij për të ndikuar në shumën e kthimeve
që I takojnë nga investimi në të investuarin

- Kujdes – një investitor që zotëron të drejtat e vendimarrjes duhet të veprojë në emrin e vet që të ketë kontrollin mbi
të investuarin dhe jo të jetë një agjent – pra të veprojë në emër të të tretëve

- Të drejtat e votës

- Presupozohet që ekziston kontrolli (aftësia aktuale) atëherë kur investitori zotëron, direkt ose indirekt, më shumë
se 50% të të drejtave votuese të të investuarit si dhe në disa rrethana të tjera, për të drejtuar veprimtaritë e
rëndësishme (B35-B50). Fuqia (kontrolli) kur ka >se 50% të drejtave të votës ekziston kur:

o Investitori drejton me votën e tij veprimtaritë e rëndësishme

o Investitori emëron me votën e tij shumicën e organeve drejtuese që qeverisn të investuarin

- Por a mundet të zotërohet shumica e të drejtave votuese dhe të mos ketë kontrollin? PO. Kur?

o Kur vepron në rolin e një agjenti të investitorëve të tjerë si NJE Investuese

o - kur shumica e të drejtat votuese nuk janë thelbësore sepse nuk i japin aftësinë aktuale për të drejtuar
veprimtaritë e rëndësishme

 Psh rasti kur pavarësisht se zotërohet mbi 50% të AZ veprimtaritë e rëndësishme janë subjekt i
drejtimit nga qeveria, gjykata, adminsitratori I përkoheshëm, likuidimi, falimentimi, apo rregullator
tjeter – psh shoqerite ne likuidim e falimentim (Merr nje shembull nga Ministria e Mbrojtjes)

- Por kur Investitori ka < se ½ e të drejtave votuese të një njësie ekonomike mund të ketë fuqi (kontroll) mbi të? Po.
Kur ka:

o (a)fuqi mbi gjysmën e të drejtave të votës nëpërmjet një marrëveshje me investitorë të tjerë; (B39)

o (b)fuqi për të drejtuar politika financiare dhe operative të një njësie ekonomike sipas një statuti ose një
marrëveshjeje tjeter;(vartësia e NJE nga furnizuesi nuk e ben furnizuesin te kete kontrollin)

o (c)fuqi për të emëruar ose për të hequr shumicën e anëtarëve të bordit të drejtorëve ose të një organi tjetër
ekuivalent qeverisës, dhe kur kontrolli i njësisë ekonomike bëhet nëpërmjet këtij bordi ose organi;
(Shembulli 5) ose

o (d)fuqi për të dhënë shumicën e votave në mbledhjet e bordeve të drejtorëve ose organit tjetër ekuivalent
qeverisës dhe kur kontrolli i njësisë ekonomike bëhet nga ky bord ose organ.

o Kontrolli

- ka < se ½ e të drejtave votuese por ka kontroll – vzhd

- Një investitor me më < se ½ e të drejtave votuese thuhet se kontrollon te investuarin nëse: (perdoret gjykimi dhe
faktet)

o Numri i votave që zotëron vetëm investitori është shumë më i madh se i cdo investitori tjetër të marrë
vecmas

o Numri i të drejtave të votës është tepër i shpërndarë dhe nuk ka marrëveshje të tjera midis zotëruesve të
vegjël për të kontrolluar (Shembulli 4,6,7)

- Nëse investitori nuk ka fakte të qarta që ka fuqi, atëhere rezultati është që ai nuk ka kontroll

- Shembull 1
- A sha zoteron (ka ne pronesi) ne masen 100% të kapitalit aksionar të B sha qe operon ne industrine e mbrojtjes.
Sipas kuadrit ligjor te funksionimit ne juridiksionin ku vepron A sha, te drejten per te caktuar Bordin dhe drejtorin e
pergjithshem në B sha e kane autoritetet e Ministrise se Mbrojtjes.

- A Kontrollon A sha shoqërinë B sha?

- Zgjidhje

- Ne kete rast Njesia ekonomike A nuk ka kontrollin, pasi eshte Ministria e Mbrojtjes ajo qe emeron drejtorin dhe ne
kete menyre ajo nuk eshte ne gjendje te ndjeke politikat e saj te shfrytezimit (pasi duhet te ndjeke politikat e
percaktuara nga Ministria e Mbrojtes e juridiksaionit perkates).

- Shembull 2

- Nje njesi ekonomike blen disa aktive nga nje shoqëri qe eshte ne likuidim, në të cilat përfshihet edhe një listë e
klienteve.

- A eshte ky nje shembull tregon per nje kombinim biznesi

- Zgjidhje

- – Jo. Ky shembull nuk tregon se kemi të bëjmë me nje kombinim biznesi, pasi kemi te bejme me blerjen e aktiveve
te nje shoqerie qe likuidohet dhe veprimi qe kryhet duhet te trajtohet si blerje e aktiveve. Kosto do t`ju shperndahet
aktiveve te blera bazuar ne vlerat e tyre te drejta.

- Bashkimi i bizneseve dhe arsyet e tij

- Kuptimi – është grupimi i disa njësive në 1 njësi ekonomike raportuese të vetme si pasojë :

o E sigurimit të kontrollit ekonomik ose influencë të ndjeshme te një njësie tjetër (psh duke blerë shumicën e
AZ) ose kur rritet kontrolli në këtë njësi ose e bashkimit me një ose disa njësi të tjera

o E marrjes së kontrollit (blerjes të pjesës më të madhe) të Aktiveve neto të një ose disa njësive të tjera

- Kombinimi i bizneseve është grupimi së bashku i njësive të bizneseve të veçanta në një njësi ekonomike raportuese
të vetme, që realizohet si

o pasojë e bashkimit të një njësie me një ose disa të tjera duke ruajtur pavarësinë juridike të tyre, ose

o nga marrja prej një shoqërie e kontrollit mbi aktivet neto dhe aktivitetin e një ose disa njësive të tjera, duke
mos ruajtur pavarësinë juridike të tyre..

 Nuk ka kombinim biznesesh kur merret kontrolli I njësive të tjera jo biznese

- Kombinimi i biznesit – transaksion apo ngjarje ku, nje njësi ekonomike (bleresi) siguron kontrollin e nje ose me
shume biznesevee njësisë ekonomike tjeter (njesia e blere). SNRF 3 paragrafet 4-9 pershkruan menyren se si
identifikohen kombinimet e biznesit qe mbulohen nga ky standard

- Kombinimi i bizneseve mund të realizohet ose

o me anë të një blerje të plotë, pra kur blerësi kontrollon 100% të aktiveve neto apo të aksioneve të kapitalit
me të drejtë vote të njësisë së blerë, ose

o me një blerje pjesore, kur kontrollon më pak se 100% por më shumë se 50% të kapitalit me të drejtë vote
apo të aktiveve neto. Kombinimi me blerje të pjesshme rezulton edhe kur njësia ekonomike blerëse zotëron
më pak se 50% të aktiveve neto apo të interesave të kapitalit të të blerit, por ka fuqinë për të marrë
vendimet ekonomike, financiare e të biznesit të të blerit.
- Kombinimi i bizneseve vjen si pasojë e një transaksioni apo e një ngjarje ekonomike. Ngjarje të cilat sjellin që një
njësi të ketë kontrollin mund të jenë:

o dhënia e mjeteve monetare ose e aktiveve, marrja përsipër e detyrimeve në këmbim të kontrollit,

o emetimi i aksioneve të kapitalit,

o një kombinim i ngjarjeve të mësipërme,

- Në kontabilitet bashkimi i bizneseve nën një drejtim të përbashkët ekonomik, konsiderohet dhe trajtohet si një njësi
e vetme raportuese. Njësitë e veçanta, përbërëse të bashkimit, e vazhdojnë aktivitetin në mënyrë të pavarur, si
biznese të veçanta ose jo.

- Një biznes përcaktohet si “Një grup i integruar veprimtarish dhe aktivesh të bashkuara që është i aftë për tu kryer
dhe për tu menaxhuar dhe shfrytëzuar me qëllim që të japin përfitime në formën e :

o një shpërblimi (dividendi) për investitorët; ose

o kostove më të ulta ose përfitime të tjera ekonomike

 drejtpërdrejt dhe proporcionalisht për investitorët direkt ose pronarët e tjerë, anëtarët ose
pjesëmarrësit

- Percaktimi I biznesit

- Shembull

- Njësia ekonomike A ka tre aktivitete – një minierë kromi sipërfaqësore, një bar-restorant pranë minierës dhe një
pikë shitje me pakicë për naftë. Çdo aktivitet funksionon duke përdorur aktive afatgjata materiale të veçanta, kanë
kontrata të veçanta me palët e treta, me drejtimin e njësisë ekonomike, me punonjësit, kanë sistemet e tyre të
teknologjisë së informacionit dhe departamentet e tyre të shitjeve. Gjithsesi, të gjitha shitjet realizohen nën një
emër marke të përbashkët.

- Tregoni kush ploteson kushtet e biznesit

- Pergjigje:

- Secili prej tre aktiviteteve, që së bashku përbëjnë njësinë ekonomike A, përbën një biznes të veçantë. Çdo aktivitet
ka inpute të veçanta (ndërtesa dhe pajisje, drejtimin, punonjësit dhe sistemet e teknologjisë së informacionit),
proçese (proçeset e menaxhimit strategjik, proçeset operacionale dhe proçeset e menaxhimit të burimeve) dhe
outpute (mineral kromi, pije, ushqim dhe naftë). Fakti që shitjet kryhen nën një emër marke të përbashkët është i
parëndësishëm për përcaktimin nëse çdo aktivitet është apo jo një biznes.

- Një biznes në përgjithësi përbëhet nga lëndët e para, proçeset e zbatuara ndaj këtyre lëndëve të para dhe produktet
e prodhuara që janë përdorur, ose do të përdoren, për të gjeneruar të ardhura.

- Në qoftë se emri i mirë është i pranishëm në kompletin e veprimtarive dhe aktiveve të transferuara, kompleti i
transferuar supozohet të jetë një biznes”

- SNRF 3 nuk mbulon:

o Kombinimet me njësi që nuk janë biznese

o Kombinimet midis njësive me kontroll të përbashkët

o Investimet ne sipërmarrjet e përbashkëta

- Shembull
- Njësia ekonomike A bleu një stacion karburanti nga njësia ekonomike B, që ishte mbyllur 18 muaj përpara datës së
blerjes. Njësia ekonomike A nuk i bleu të drejtat për emrin tregtar të njësisë ekonomike B. Njësia ekonomike A nuk
bleu as proçeset për ta vënë në përdorim stacionin dhe as nuk i rekrutoi punonjësit e njësisë ekonomike B.

- Është ky një kombinim biznesi?

- Pergjigje :

- Ky transaksion nuk është një kombinim biznesi. Njësia ekonomike A thjesht bleu një grup aktivesh pa proçeset
shoqëruese. Me fjalë të tjera, në mungesë të proçeseve dhe outputeve, inputet në vetvete nuk përbëjnë një biznes.
Rrjedhimisht, njësia ekonomike A e njeh blerjen e aktiveve të stacionit të karburantit në përputhje me SNK 16 dhe jo
me SNRF 3.

- Bashkimi I biznesieve

o Nëpërmjet blerjes së aktiveve neto

o Blerjes së Aksioneve të kapitalit

- Kombinimi me blerjen e AN mund të bëhet nëpërmjet veprimeve të aksionarëve të një njësie me aksionarët e një
njësie tjetër dhe

o Mund të sjellë krijimin e një njësie ekonomike të re

o Ose ristrukturimin e kapitalit të një ose më shumë njësive ekonomike

- Pasojat e një kombinimi:

o Raportin – mëmë – filial

o Blerjes së aktiveve neto – nuk con në raportim mëmë - filial

- Forma e thjeshtë apo “Thithja”- shoqëria e blerë shpërbëhet

- Forma e konsoliduar – shoqëritë që bashkohen shpërbëhen dhe krijohet një njësi e re

- Shembull:

- Dy shoqëria ekzistuese M dhe N vendosin që të bashkohen nëpërmjet krijimit të një shoqërie të re A, Shoqëria A për
këtë bashkim do të emetojë aksione të veta të cilat i emeton 80% aksionarëve të shoqërisë M dhe 20% aksionarëve
të shoqërisë N.

- Kush është blerësi? Si vlerësohen aktivet neto?

- Realisht kemi njjë ristrukturim kapitali – transaksioni i krijimit të A nuk ka thelb tregtar

o Blerësi real M

o Aktivet neto të M – me vlerën neto kontabël

o Aktivet e N – me vlerën e drejtë

o PF të A do të kenë datën dhe periudhën e atyre të M

o Fitimi i para bashkimit i M do të përfshihet në konsolidim kurse fitimi i parabashkimit i N, NUK përfshihet në
bashkim

- Forma e zotërimit – marrëdhënie mëmë –filiale

- II Kontabliteti i bashkimit të bizneseve – Bashkimi i interesave

- Problemet kryesore që duhen të zgjidhen gjatë bashkimit të bizneseve

o Identifikimi i blerësit

o Vlerësimi i aktiveve të blera apo bashkuara

o Klasifikimi i kapitalit neto të rritur

- Metodat kontabël të bashkimit të bizneseve

- Kur biznesi realizohet me blerjen e aktiveve neto

o Metoda e bashkimit të interesave

o Metoda e blerjes (Aktualisht e vetmja IFRS 3)

- Metoda e bashkimit të interesave

o Bashkimi shihet si bashkim i interesave të shoqërisë së blerë në shoqërinë blerëse

o Bashkimi rezulton nëpërmjet këmbimit të AZ të blerësit me tërë AZ të shoqërisë së blerë

- Nuk ka blerës dhe shitës por vazhdon ndarja e riskut të kapitalit dhe të përfitimeve midis dy palëve të aksionarëve
në shoqërinë e bashkuar

- Pra aksionarët e shoqërive të mëparshme vazhdojnë të zotërojnë së bashku biznesin e bashkuar

o Nuk përdoret e nuk rekomandohet nga SNRF 3

- Sipas Kësaj metode

o Aktivet dhe detyrimet do të vlerësohen nga blerësi me vlerën kontabël të tyre

o Diferenca midis kostos së blerjes dhe vlerës kontabël do të njihet si shtim ose zvogëlim i kapitalit të blerësit
dhe JO si emër i Mirë

- Metoda e blerjes

- Sipas kësaj metode bashkimi shihet nga pikëpamja e blerësit pra :

o si blerje e aktiveve neto të një shoqërie prej një tjetre duke dhënë në këmbim aktive, letra detyrimi ose të
kapitalit të shoqërisë blerëse

o Ose si blerje e Aksioneve të kapitalit

- Shoqëria blerëse merr kontrollin e aktiveve neto të shoqërisë së blerë

- Sipas kësaj metode duhet:

o Identifikimin e bleresit

o Daten e blerjes

o 3. Matjen e kostos se kombinimit te biznesit

o 4. Shperndarjen, ne daten e blerjes, te kostos se kombinimit te biznesit per aktivet e blera dhe pasivet e
pasivet e kushtezuara te marra persiper

o 5. Klasifikimin e kapitalit të rritur dhe matja e emrit të mirë

- Të identifikohet blerësi (është ai që merr kontrollin e njësisë së kombinuar, pra

 ai që jep aktivet në këmbim të interesave

 ai që ka aktivet më të mëdha,

 ai që merr kontrollin e njësisë së blerë nëpërmjet autoritetit për të emëruar drejtimin e njësisë
tjetër

- Blerjet e kthimit

o Shembulli faqe 294

- Data e blerjes

- Datë blerje – konsiderohet data kur kontrolli i shoqërisë së blerë kalohet në duart e shoqërisë blerëse (e finalizuar
nga ana ligjore) dhe njeh në bilancin e saj Aktivet neto dhe Emrin e mirë

o SNRF- data kur ligjërisht transferon pagimin për blerjen e bërë, ble aktivet dhe merr detyrimet

- Blerje me ofertë publike

o Data kur oferta bëhet e pakushtëzuar dhe

o Kur nga blerja sigurohet një interes kontrollues

o Blerje me ofertë jo publike

 Data kur oferta bëhet e pakushtëzuar dhe pranohet nga palët

- Nëse bilanci më i fundit nuk ndryshon nga bilanci i datës së blerjes mund të përdoret bilanci më i fundit

- Shembull

- Më 15 janar 2017, shoqëria A nënshkroi një marrëveshje për blerjen e 100 përqind të aksioneve të shoqërisë B me
pagesë nga banka. Marrëveshja e blerjes përcakton se data e blerjes është 1 maj 2017. Por, shoqëria A mundet që,
me efekt nga data 15 janar 2017, t’i heqë nga puna drejtorët e shoqerise B dhe të emërojë drejtorë të zgjedhur prej
saj. Më 31 mars 2017, shoqëria A i hoqi nga puna të gjithë drejtorët ekzistues të shoqërise B dhe emëroi drejtorët e
zgjedhur prej saj.

- Cila është data e blerjes së shoqërisë B nga shoqëria A?

- Pergjigje: Më 1 maj 2017 pronësia e të gjithë aksioneve të shoqërisë B i transferohet shoqërisë A dhe shuma
paguhet nga llogaria bankare. Në mungesë të evidencës për të kundërtën, data e blerjes është 15 janar 2017, datë
në të cilën shoqeria A mori fuqinë për të drejtuar politikat financiare dhe operacionale të njësisë ekonomike B
përmes mundësisë së saj për të hequr dhe për të emëruar të gjithë anëtarët e bordit drejtues të shoqërisë B.

- Shembull

- Në janar 2016, shoqëria A bleu shumicën e interesave të kapitalit me të drejtë vote të shoqërisë B, por pa të drejtë
ushtrimi kontrolli mbi shoqërinë B, për shkak të të drejtave kontraktuale që zotërohen nga investitorët e tjerë në
shoqërinë B (për shembull, të drejtat e vetos, të drejtat e anëtarësisë së bordit ose të drejta të tjera themelore të
pjesëmarrjes) për një periudhë të caktuar kohe. Të gjitha kufizimet në të drejta përfundojnë më 1 korrik 2016.

- Cila është data e blerjes së shoqërisë B nga shoqëria A?

- Pergjigje
- Në mungesë të evidencës për të kundërtën, më 1 korrik 2016, kur kufizimet në të drejta përfundojnë, shoqëria A do
të marrë kontrollin e shoqërisë B përmes të drejtës së saj për të patur shumicën e të drejtave votuese në shoqërinë
B. Pra data e blerjes është 1 korrik 2016.

- Në datën e blerjes shoqëria blerëse duhet:

o Të përfshijë në PASH rezultatin e aktivitetit të shoqërisë së blerë

o Të njohë në BK të vet

 interesin e vet, kur blihen AZ

 Ose kur bashkohen njësitë duke blerë aktivet neto dhe detyrimet në të gjitha aktivet, detyrimet
aktuale dhe të mundshme të shoqërisë së blerë si dhe vlerën e emrit të mirë që mund të ketë
realizuar gjatë blerjes

 Do të njihen edhe ato aktive apo detyrime që nuk janë njohur më parë nga I bleri

o Të përcaktohet kostoja e blerjes

o Të shpërndahet kostoja e blerjes në datën e blerjes ndër aktiveve të blera, të detyrimeve të marra dhe
detyrimeve të mundshme

- Bashkimi I bizneseve me faza

o Investimi njihet në cdo datë blerje

o Kurse si datë blerje – data kur merret kontrolli

- Pra ne rast se kalon nga IAGj (jo kontroll) ne IAGj Kontroll (psh 70%) atehere vleresimi I Kontrollit do te bhet nga
investitori me Vleren e drejte ne Momentin e marrejs se kontrollit. Diferencat kalojne ne PASH si diferenca
rivleresimi. PSH:

- IAGj Kontroll 100,000

- IAGj - 80,000

- Te ardhura Rivleresimi 20,000

- Zakonisht kjo metodë përdoret kur blihet më > se 50% por më < se 90% të AN të shoqërisë së blerë

o Rasti i marrëveshjeve që i japin fuqine e kontrollit të politikave financiare

- Vlerësimi në datën e blerjes

- Blerja e një biznesi duhet të vlerësohet me kosto.

- Kosto është = me vlerën e drejtë, në datën e shkëmbimit, të aktiveve të dhëna, të detyrimeve të marra përsipër dhe
instrumentave të kapitalit të emetura nga blerësi për të siguruar blerjen si dhe

- PLUS cdo kosto tjetër të lidhur drejtpërdrejt me transaksionin e blerjes

o Kur pagesa shtyhet në kohë – do të meret vlera aktuale e shumës për t’u paguar

- Nuk njihen në kosto të blerjes

o Shp e administrimit jo të lidhura direkt

 o Shpenzimet për përgatitjen dhe emetimin e pasiveve financiare dhe instrumenteve të kapitalit gjatë dhe për
kombinimin e bizneseve

o Nuk njihen aktivet dhe pasivet shtesë të lindura gjatë transaksionit të blerjes

- Shembull 5

- Njesia ekonomike A blen Aktivet neto te nje shoqeri tregtare B per shumen prej 100 milon lekë. Per te realizuar
kete blerje ajo kryen shpenzime ligjore per te paguar avokatet ne shumen 2 milion lekë.

- Cila eshte kosto e kombinimit te biznesit, jepni skematikisht regjistrimin.

- Zgjidhje

- Kosto e kombinimit te biznesit ne kete rast perfshin edhe shumen prej 2mil lekë te shpenzuar per te paguar
avokatet. Skematikisht regjistrimet do te paraqiteshin

o Aktivet neto (A,D) 102 mil

 te

 Banka 100 mil

 LLP (Kostot Ligjore) 2 mil

- Blerja e biznesit - Kosto e kombinimit te biznesit

- Shembull 7

- Shoqeria tregtare A ofron 1 mijë aksione te saj per te blere nje shoqeri tjeter tregtare B. Oferta e shoqerise A
pranohet. Ne daten e shkembimit, aksionet e shoqerise A jane kuotuar me cmimin 7,000 lekë per aksion. Vlera e
tyre nominale eshte 4,000 lekë per aksion. (Merret Rasti po te ishin ATHesari)

- Te percaktohet kosto e kombinimit te biznesit dhe te paraqiten skematikisht regjistrimet

- Zgjidhje

- Kosto e kombinimit te biznesit është 1,000 x 7,000 = 7,000,000 lekë

- Meqenëse vlera nominale e aksionit është 4,000 lekë, diferenca (7,000 -4,000) do te konsiderohet si primi i aksionit.
Regjistrimi në ditar do të paraqitej:

- Aktivet Neto (A,D) 7,000,0000

o te

- Kapitali aksionar 4,000,000

- Prime te lidhura me kapitalin 3,000,000

- Blerja e biznesit – duke u bazuar ne vleren e drejte – cmimin e aksionit ne daten e kembimit

- Kombinimi

- Shembulli 10

- Shoqëria A emeton vetë 10,000 aksione të reja në këmbim të marrjes së 80 përqind të interesave të kapitalit të
shoqërisë B, një shoqëri që zotëron një biznes ndërtimi. Para këtij transaksioni, shoqëria A kishte 100,000 aksione të
emetuara.
- Është ky transaksion një kombinim biznesi?

- Pergjigje

- Ky transaksion është një kombinim biznesi që realizohet me transferimin e instrumentave të kapitalit të vetë
shoqërisë A (d.m.th. aksione) tek zotëruesit e mëparshëm të 80 përqind të aksioneve të shoqërisë B.

- Kosto e kombinimit

- Shembulli 11

- Shoqëria A blen 100 përqind të interesave të kapitalit të shoqërisë B, një shoqëri që zotëron një biznes për shitjen
me pakicë të veshjeve, në këmbim të:

- a. Një shume prej 10,000 Euro;

- b. Një ndërtesë zyre;

- c. 10 përqind e intrumentave të kapitalit të shoqërisë A; dhe

- d. 1,000 aksione në shoqërinë C.

- Është ky transaksion një kombinim biznesi?

- Pergjigje

- Ky transaksion është një kombinim biznesi që realizohet përmes transferimit të aktiveve të ndryshme në këmbim të
100 përqind të interesave të kapitalit të shoqërisë B.

- Shpërndarja e kostos së blerjes dhe Përcaktimi i kostos së aktiveve, detyrimeve të blera dhe përfshirja në bilancin
e blerësit

- Aktivet dhe detyrimet do të njihen në bilancin e blerësit kur plotësojnë kushtet e përcaktuara për njohjen e tyre

- Aktivet dhe detyrimet e veta do të paraqiten me vlerën e drejtë në datën e blerjes pavarësisht nga përqindja e
kapitalit të blerë. Kjo do të thotë se nqs janë blerë 90% të Aktiveve neto atëhere aktivet dhe detyrimet do të
vlerësohen me 100% të vlerës së tyre të drejtë

- Kostoja e blerjes duhet të shpërndahet midis aktiveve neto të blera

- Pra Aktivet neto vlerësohen me vlerën e drejtë

- Diferenca midis Kostos së blerjes dhe Vlerës së drejtë të Aktiveve neto = Emri i mirë

- Vlera e emrit të mirë = kosto e blerjes - % e zotërimit të blerësit në vlerën e drejtë të Aktiveve neto të blera

- Blerja me okazion (kur shitja kërkohet të bëhet shpejt për shkak falimentimi, etj) – diferenca (emri negativ) kalon
në të ardhurat e periudhës

- Kostot e parashikuara apo të kryera për riorganizimin e biznesit të blerë – nuk njihen në koston e blerjes dhe as si
detyrime në datën e blerjes- përveçse kur ka një detyrim ekzistues për ristrukturimin NJE njeh nje provizion
ristrukturimi

- Ermi i mirë pozitv – është pagesa e bërë nga blerësi për përfitime në të ardhmen prej aktiveve që nuk mund të
identifikohen

- Një grup aktivesh që siguron të ardhura zakonisht përbën biznes

- Një grup aktivesh që nuk janë biznes – blerja jo bashkim biznesesh

- Shembull 3-

- Alban sha paguan shumen 5 milion lekë per te blere nga Trade shpk qe po likuidohet, aktive qe vlejne 3 milion lekë

- A duhet qe ky veprim te vleresohet si nje kombinim biznesi. Si do te paraqiteshin skematikisht regjistrimet ne

ditarin e shoqerise Alban sha?

- Zgjidhje

- Veprimi i kryer nuk do te konsiderohet nje kombinim biznesi dhe duhet te trajtohet si nje blerje e aktiveve.
Diferenca ne plus prej 2 milion lekë perfaqeson emrin e mire, i cili rrjedh nga blerja e aktiveve. Kosto duhet t`ju
shperndahet aktiveve te blera bazuar ne vleren e tyre te drejte. Skematikisht regjistrimet ne ditar do te
paraqiteshin:

o Aktivet 3 milion

o Emri i mire 2 milion

 te

 Banka 5 milion

- Shembull 4

- A shpk blen 100% të aktiveve neto të B sha për 10 milion lekë. Per te financuar kete blerje ajo paguan me mjete
monetare shumen prej 4 milion lekë dhe pjesen tjeter e financon permes emetimit te aksioneve per shumen gjithsej
6 milion lekë

- A mund te konsiderohet kjo blerje nje kombimin biznesi? Si do te paraqiten skematikisht regjistrimet ne ditar per
kete blerje?

- Zgjidhje

- Po. Ne kete rast kemi te bejme me nje kombinim biznesi – plotësohen kushtet përkufizimit të kombinimit

- Skematikisht regjistrimet do te paraqiteshin

- Aktivet neto (A,D) 10 mil

 te

 Banka 4m

 Kapitali aksionar 6m

- Blerja e njesise ekonomike (blerja e biznesit)

- AAM të mbajtura për shitje që merren në procesin e blerjes së një biznesi – do të vlerësohen me vlerën e drejtë
minus kostot e shitjes

- Nëse bashkimi realizohet me blerjen e AN – atëhere Aktivet, detyrimet dhe KV të të blerit do të njihen vetëm në PF
të blerësit

- Kur ka vështirësi në përcaktimin e vlerave të drejta në datën e blerjes të Aktiveve neto të blera – atëhere do të
përcaktohet një vlerë e përafërt.

- Pastaj brenda 12 muaj nga data e blerjes :

o Duhet të korigjohet kjo vlerë

 o Të llogaritet amortizim mbi vlerën e re

o Korigjiohet emri i mirë

- Emri I mirë në kombinim

- Shembull 8

- Alb shpk blen një grup biznesi për shumen 55 milion lekë. Ajo parashikon qe nje pjese (nje seksion) te ketij grupi ta
shese, me supozimin qe nuk do te kete kosto per kete shitje. Le te supozojme se vlera e drejte e kesaj pjese qe
shitet minus kostot e shitjes eshte 8 milion lekë. Per pjesen tjeter te mbetur te biznesit, aktivet vlejne 50 milion
lekë, pasivet 11 milion lekë dhe pasivet e kushtezuara vlejne 2 milion lekë

- A do te llogaritet ne kete rast emri i mire, ne cilen shume, dhe si do te shperndahen kostot e kombinimit te
biznesit, paraqiteni zgjidhjen ne menyre skematike

- Zgjidhje

- Nga te dhenat e mesiperme del se shoqeria Alb shpk ka paguar per te blere grupin e bizneseve me nje cmim me te
madh nga sa ai llogaritet se vlen ne shumen prej 10 milion lekë, pasi aktivet neto llogariten ne 45 milion lekë ne
kohen kur shuma e paguar eshte 55milion lekë. Regjistrimi në ditar do të paraqitej si vijon:

Emri i Mire 10,000

Aktivet – te ndryshme 50,000
Aktivet “e mbajtura per shitje" 8,000
te
Banka 55,000
Detyrimet - te ndryshme 11,000
Detyrimet e Kushtezuara 2,000

Blerja e biznesit dhe shperndarja e kostove

o Ne njohjen fillestare, emri i mire duhet te matet me kosto (d.m.th., tejkalimin e kostos se kombinimit te
biznesit mbi pjesen që zotëron bleresi ne vleren e drejte te aktiveve te blera dhe pasiveve ose pasiveve te
kushtezuara te marra persiper)

o Me pas, emri i mire duhet te matet me koston minus humbjet nga zhvleresimi

o Shenim: emri i mire nuk amortizohet. Ai testohet per zhvleresim, te pakten nje here ne vit.

o Ne qofte se interesi i bleresit ne vlerat e drejta te aktiveve te blera dhe pasiveve te marra persiper, eshte me
i madh se kosto e kombinimit te biznesit:

 Vlerat e drejta duhet te rivleresohen me kujdes dhe te korrigjohen

 Ne qofte se pas rishikimit, vlerat e drejta vazhdojne te jene me te medha se kosto e kombinimit te
biznesit, tejkalimi njihet menjehere si nje fitim neto në të ardhurat e periudhës kur kryhet blerja

 “Emri i mire Negativ” asnjehere nuk njihet e as regjistrohet në BK

- Nëse blerësi parashikon që pas blerjes të kryejë kosto për riorganzimin e biznesit – ato nuk përfshihen në koston e
blerjes

- Humbjet e ardhme nga bashkimi i bizneseve nuk përfshihen në koston e blerjes

- Shembull 9 (6)

- Shoqeria tregtare Alb sha blen nje grup biznesi per shumen prej Euro 150m. Vlera e drejte e aktiveve neto eshte
Euro 155m.

- A duhet te njohe dhe regjistroje shoqeria tregtare A nje emer te mire. Paraqiteni regjistrimin ne forme ditari

- Zgjidhje

- Pergjigje nga te dhenat e mesiperme, del se aktivet vlejne me teper per shumen Euro 5m, çka do te thote se kjo
diference perben nje emer te mire negativ, i cili do te njihet si e ardhur neto ne PASH

- Në ditar regjistrimet do të paraqiteshin si vijon:

Aktivet neto – sipas klasifikimi (a), (b),… 155
te
Banka 150
Te ardhura te tjera – Emri i mire 5
negativ
Emri i mire negativ perfshihet ne PASH

- Shembulli 12

- Shoqëria A bleu biznesin e taksive të një konkurrenti (shoqërisë B) për 420,000 lekë, që u paguan nga llogaria
bankare në datën e blerjes. Kombinimi i biznesit u realizua përmes transferimit të aktiveve, detyrimeve dhe
aktiviteteve të biznesit të taksive tek shoqëria A. Aktivet, detyrimet dhe detyrimet e kushtëzuara të biznesit të blerë
në datën e blerjes janë:

o Vlera kontabël Vlera e drejtë

o në pasqyrat financiare

o të shoqërisë B

 lekë lekë

- Taksi 150,000 200,000

- Liçensat e taksive 50,000 150,000

- Marka (emri i regjistruar tregtar) - 60,000

- Detyrimi i mundshëm për një çështje gjyqësore - (10,000)

o Totali 200,000 400,000

- Korigjimi i emrit të mirë pas blerjes

o Kur janë bërë gabime në vlerësimin e vlerës së drejtë të Aktiveve, detyrimeve të të blerit

o Ose kur ka vështirësi në përcaktimin e vlerave të drejta dhe përdoren vlera të përafërta

- Zhvlerësimi i emrit të mirë

o Testi I emrit te mirë – VK – VNR

o Vlera e emrit të mirë do të shpërndahet midis grupeve gjeneruese të MM

o Humbja nga zhvlerësimi i emrit të mirë

  Fillimisht

- Metoda e bashkimit të interesave

- Shembulli 9.2 faqe 201-202 Tekst

- III Kontabliteti i bashkimit të bizneseve -Shembuj Ne tekst 9.2, 9.4

- SNRF 10 PF të Konsoliduara

- Objektivi kryesor i SNRF 10 është:

- Të vendosë kërkesat për përgatitjen dhe paraqitjen e PF të konsoliduara (PFK) për një grup njësish ekonomike të
kontrolluar nga një njësi ekonomike mëmë

- Për këtë qëllim SNRF 10 përcakton

o Që Mëma duhet të ndërtojë PFK

o Çfarë është kontrolli, dhe që ndërtohen PF vetëm kur ka kontroll

o Si duhet të zbatohet parimi i kontrollit për të parë nëse ka marrëdhenie mëmë-bijë

o Cilat janë kërkesat kontabël për ndërtimin e PFK

o Çfarë është një NJE investuese

o Që ka disa raste kur NJE përjashton nga konsolidimi filiale të veçanta

o SNRF 10 PF të Konsoliduara

- SNRF 10 nuk trajton kontabilitetin e kombinimit të Bizneseve – trajtohet në SNRF 3

- Objekti dhe fusha e zbatimit

o Mëma duhet të ndërtojë PFK

o Kërkesat e SNRF zbatohet nga të gjitha NJE

o SNRF 10 PF të Konsoliduara

- Përjashtimi nga ndërtimi i FPK i një NJE mëmë kur:

- (1) Mëma plotëson njëkohësisht kushtet vijuese

o Kur është njëkohësisht dhe filial i një njësie tjetër dhe kur të gjithë pronarët pranojnë të mos ndërtojë PFK

o Instrumentet e kapitalit dhe të borxhit nuk tregtohen në treg publik

o Nuk është regjistuar dhe as në procesin e regjistrimit të PF në një komision të tregjeve të LV me qëllim
emetim të instrumenteve në një treg publik

o NJE mëmë ndërton PFK sipas SNRF dhe janë në përdorim publik

- (2)Nuk zbatohet në rastin e skemave të përfitimit të punonjësve (zbtohent SNK 19 Përfiti9emt e punonjësve)

- Nuk zbatohet konsolidimi nga NJE investuese per nje filial te saj. NJEI i kërkohet të vlerësojë të gjithë filialet e saj me
VD përmes fitimit/humbjes (prgf 31 i SNRF 10)
- PF të konsoliduara (PFK) – pasqyrat e grupit si NJE e vetme

- Kontrolli - kur investitori është i ekspozuar apo zotëron të drejta për kthimet e ndryshueshme, nga përfshirja e tij
me të investuarin, dhe ka aftësinë të ndikojë në këto kthime përmes fuqisë të tij mbi të investuarin.

- Interesi jokontrollues (i pakicës) Kapitali neto në një filial që nuk i takon një shoqërie mëmë as drejtpërdrejt, as
tërthorazi.…

- fuqia - Të drejtat ekzistuese që japin aftësinë aktuale për të drejtuar veprimtaritë e rëndësishme.

- veprimtaritë e rëndësishme- janë veprimtaritë e të investuarit që ndikojnë dukshëm në kthimet e tij.

- Një NJEI është një njësi ekonomike që:

o (a) merr fonde nga një ose më shumë investitorë me qëllim që t'u japë këtyre investitorëve shërbime të
menaxhimit të investimeve;

o (b) angazhohet përpara këtyre investitorëve që qëllimi i biznesit të tij është që të investojë me qëllim
përfitimi vetëm nga rritja e vlerës së kapitalit, ose vetëm nga të ardhurat nga investimi, apo nga të dyja
bashkë; dhe

o (c) mat dhe vlerëson performancën e pothuaj të gjithë investimeve të tij në bazë te vlerës së drejtë

- Sipas SNRF 10 karakteristikat tipike të një NJEI janë:

o Ka më shumë se një investim

o Ka më shumë se një investitor

o Ka investitorë që nuk janë palë të lidhura

o Ka interesa pronësie në formën e interesave të kapitalit apo të ngjashme

- Roli dhe rëndësia e PF të konsoliduara

o Ndërtohen në rastin e krijimit të marrëdhënies mëmë –filial

o Ndërtohen nga mëma për të gjitha filialet e saj me përjashtim

 Kur filialet i zotëron përkohësisht

- Aktivitete të ndryshme të shoqërive – Po ndërtohet PF të konsoliduara

- Kufizime të lëvizjes së fondeve – Po ndërtohen PF të konsoliduara

- Shoqëria mëmë ndërton:

o PF individuale

o PF të konsoliduara (të grupit që drejton)

- PF të konsoliduara shërbejnë për të treguar realitetin ekonomik që filialet drejtohen dhe kontrollohen nga mëma

- Pasqyrat e konsoliduara financiare

- Përdoruesit e informacionit të PF të konsoliduara

o Përgjithësisht janë të njëjtat grupe si për PF individuale

 o Por vecohen:

 Aksionarët e shoqërisë mëmë

 Drejtuesit e mëmës

- B) Procedurat e ndërtimit të PF të konsoliduara

o PF të konsolidura praqesin rezultatin e transaksioneve të shoqërive të grupit me shoqëritë jashtë grupit.

o Parimi i përgjithshëm është që marrëdhëniet midis antarëve të grupit eliminohen

- Pasqyrat e konsoliduara financiare

- Kushtet për ndërtimin e PF të konsoliduara

o 1) Ekzistenca e kontrollit efektiv i mëmës mbi filialet e saj

 Kontrolli duhet të jetë i përhershëm

 Një shoqëri filiale qe ka edhe pozicionin e mëmës me shoqëri të tjera nuk ndërton PF të
konsoliduara sepse ndërton mëma e saj për tërë grupin – më përjashtim kur aksionarët e saj e
kërkojnë

 Në shënimet shpejguese tregon arsyet e përjashtimit, metodën e kontabilizimit të titujve, si

dhe emerin e mëmës

 Nëse letrat e borxhit dhe të kapitalin nuk tregtohen në një treg publik

o Kontrolli edhe – kur ka garanci aksioni ose opsione blerjeje AZ, ose Obligacione të konvertueshme me AZ

 Në këtë rast ekziston kontrolli potencial – ndërtohen PF të Konsoliduara – Shembulli 9.11

- Nuk përfshihen në PF të konsolidura

 Filialet me kontroll të përkohshëm

 Filialet në falimentim

o 2) Të sigurojnë një paraqitje të vërtetë e të sinqertë të situatës financiare dhe të performancës së grupit

- Konsolidimi i PF abstragon nga pronësia dhe e zëvëndëson atë me konceptin e kontrollit. Pra mëma ka jo pronësinë
por kontrollin e aktiveve të filialeve të saj dhe prandaj i paraqet në PF të konsoliduara të saj

- PF të konsolidura dhe konglomeratet

o SIPAS SNK duhet të ndërtohen PF të konsoliduara edhe në rastin e Konglomerateve

- Kufizimet e transferimit të fondeve

o Duhet të ndërtohen PF të konsoliduara

- Grupet me shtrirje gjeografike të ndryshme

o Duhet të ndërtohen PF të konsoliduara

- Data e ndërtimit të PF – data e PF mëmë ose data e shumicës së PF të antarëve të grupit

- Kur data e ndërtimit të PF të konsoliduara dhe data e PF individuale të bijave janë të ndryshme?
 o Kur diferenca është më pak se 3 muaj përdoren këto pasqyra

o Kur diferencat janë më të mëdha është e nevojshme që në PF individuale të bëhen rregullime për
paraqitjen e efekteve të veprimeve materiale të ndodhura deri në datën e konsolidimit të PF.

o Duhet të zbatohet parimi i qëndrushmërisë së metodave

- Mëma dhe filialet duhet të përdorin të njëjtat metoda kontabël. Kur nuk realizohet kjo duhet të paraqitet në
shënimet shpejguese

- PF të konsolidura dhe monedha raportuese

- Monedha raportuese duhet të jetë ajo e mëmës

o Filialet e huaja duhet t’i konvertojnë BK me kursin e datës së fundit të periudhës dhe PASH me Kursin
mesatar

o Në PF të konsoliduar diferencat e kurseve të këmbimit do të mbahen në seksionin e kapitaleve të veta

deri në kohën kur investimi në filialin e huaj të mos ekzistojë më, moment ky që ato kalojnë në rezultat

- 5. Ndërtimi i PF te konsoliduara

- Metodat bazë të ndërtimit:

o Metoda e integrimit global

o Metoda e integrimit proporcional

o Metoda e vënies në ekuvalencë

- A) Metoda e integrimit global

o Zëra e bilancit dhe të PASH, të lëvizjes së kapitalit dhe të CF si dhe shifrat e anekseve do të mblidhen zë
për zë

o Investimi në filiale (në bilancin e mëmës) eliminohet me pjesën përkatëse në Kapitalet e veta të filiales

o Marrëdhëniet e brendshme midis grupit eliminohen

 Psh të drejtat edhe detyrimet midis shoqërive të grupit

 Fitimet dhe humbjet e parealizuara si pasojë e veprimeve midis shoqërive të grupit

 Fitimet nga marrëdhnëiet e grupit dhe që njihen në aktive si në Inventar, AAGj- eliminiohen

o Pjesa e kapitalit neto jokontrollues dhe të fitimeve dhe humbjeve që i takojnë minorancës paraqiten në
zëra më vehte

- Për shkak të këtyre kompensimeve në PF dalin tre rubrika specifike:

o Rezervat e konsoliduar- kuota pjesë e mëmës në rezervat e akumuluar të filialit që kur është blerë apo
krijuar

o Interesat jokontrolluese – në KV si pjesë e KV që zotërohen nga aksionerët jo të mëmës. Paraqiten në PF

jashtë kapitaleve të veta

o Shmangja e blerjes - diferenca në datën e blerjes së bilancit midis cmimt të blerjes të titujve me vlerën e
aktiveve neto të blera

- Mënyrat e krijimit të raporteve mëmë – filiale

 o Duke blerë 100% të aksioneve

o Duke blerë më > se 50% por më pak se 100% të AZ të filialit

o Mëma krijon vetë një filial

- PF të konsoliduara ndërtohen në dy momente kryesore:

o Në datën e blerjes

o Në datën e mbylljes së cdo periudha kontabël pas blerjes

- Pasqyrat financiare të konsoliduara

- Rasti – krijimi i një filiali nëpërmjet blerjes së AZ

 Në masën 100%

 Ose në masën më pak se 100%

- Përgatitja e PF të konsoliduara në datën e blerjes

- Shembull 9.12 ne tekst

- B. PF të konsoliduara pas datës së blerjes

- Nevoja e ndërtimit të PF të konsoldiuara pas blerjes

- Rradha e procedurave të ndërtimit të tyre

o Fillohet me ndërtimin e PASH të konsoliduar

 Duhet që të A dhe Sh e realizuara nga shoqëritë antare të grupit me njëra tjetrën të eliminohen

 Të ardhurat nga shitja e memes filialave

 KMSH brenda grupit

 Të ardhurat e interesave për huadhëniet brenda grupit

 Të ardhurat nga qeratë, shërbimet brenda grupit

- Shembulli i 9.12 ne Tekst

- Shembull 12

- Kujtese: Procedura do te ndiqet per konsolidimin sipas hapave vijues:

- Percaktohet struktura e Grupit –perqindjet e zoteruara nga mema dhe interesat jo kontrolluese
- Llogariten vecmas aktivet neto te bijes
o Kapitali Aksionar ne daten e blerjes ne daten e raportimit
o Fitimi i pashperndare
- Aktivet neto ne daten e blerjes perdoren per te llogaritur emrin e mire kurse Aktivet neto ne daten e
raportimit sherbejne per te llogaritur interesat jo kontrolluese
- Llogaritet emri i mire
- Llogaritetn interesat jo kontrolluese = me perqindjen e interesave jo kontrolluese e shumezuar me aktivet
neto ne daten e raportimit
- Llogaritet fitimi i pashperndare i grupit = me fitimin e memes +fitimin e grupit tek bija pas dates blerjes –
zhvleresimin e emrit te mire
- Behet konsolidimi

- asqyrat financiare të një shoqërie mëmë dhe bije të saj paraqiten si vijon:

PF individuale me 31.12.2017

Mema M Filiali F

Milion Milion
Lek Lek

aktivet

AAM 1,450 500

Investime ne AZ– 80% ne AZ te F 400 0

Investime – 50m borxhe dhene F 50 0

Inventori 45 20

Llog te arketueshme 30 50

Mjte monetare 25 10

Total aktive 2,000 580

Kapitali dhe detyrimet

AZ(1 Lek AZ) 250 100

Fitimi i pashperndare 1.665 355

Hua 0 100

Llog te pagueshme- tek F 35 0

Te tjera te pagueshme 50 25

Totali KV dhe <detyrime 2,000 580

- Zotërohet dhe ky informacion:

- Mëma ka blerë F në datën 1 shtator 2016. Fitimi I pashërndarë në datën e blerjes ka qënë 300 mil.

- Më 31.12.2017 vlera e drejtë e AAM të filialit F ishte 550 mil leke. Per kee qellim PF te Filialit duhet te korigjohen :
Debi AAM 50 Kredi Plusvlera rivleresimi 50
- Më 31.12.2017 mëma ka të përfshira në inventarin e saj 15 mil mallra të blera nga F, Kosto e blerjes ishte 10 mil lek.
Duke qene se keto mallra nuk jane shitur ka nje fitim jo te realizuar prej 5 mil. Ky fitim dueht te eliminohet me qellim
qe inventari te apraitetn m e kostod eh te eliminohet fitimi I realizua brenda grupit.

- Data e ndertimit të pF të konsoliduara është 31.12.2017

- Procedura:

- Analizohet struktura e investiit – Shikoni investimin ne F 80 mil leke në 100 mil capital te F. Pra 80/100 = 80%. Kemi
kontroll

- Llogariten Aktivet neto të F

Aktivet neto te F Ne daten Ne

e blerjes datgen e
/milion raportimit
lek
Milion
Lek

Kapitali aksionar 100 100

1 Fitimi i pashperndare 300 355

2 Fitimi i parealizuar(10-15) 0 -5

3 Rrezerva rivleresimi (550 – 500) 50 50

Total 450 500

1 Shiko germen a me siper

2 Shiko germen c

3 Shiko germen b me siper

- Llogaritet emri I mire ne blerje

Shuma e paguar per blerjen 400 300 fitimi I F ne

daten e blerjes plus
100 Kapitali I vet

Minus-vlefat e AZ ne daten e -360

blertjes

(80% x 450)

Emri i mire (para zhvleresimit) 40

Minus -Zhvleresim deri ne daten 0

Emri i mire (para zhvleresimit) 40

- Llogariten interesat jo kontrolluese në datën 31.12.2017 80%x500 = 100 mil

- Llogaritet fitimi I grupit ne daten e raportimit

Fitimi i pashperndare i <memes 1.665

(100%) Bilanci

Pjesa e grupit tek fitimi i F pas

blerjes llogarite

Fitimi i F ne daten e raportimit 355

Fitimi i parealizuar -5 Germa C

Minus: fitimi i pashperndare i F ne -300

daten e blerjes Germa a

Fityimi i pashperndare i F pas 50

blerjes

Pjesa e grupit = 80% x 50 40

Minus: zhvleresimi i Emrit te Mire 0

(see step 3)

Fitimi i pashperndare i grupit 1.705

- Ndërtimi I PF të konsoliduar në 31.12.2017 do të paraqitej:

Bilanci I konsoliduar më 31.12.2017 do të

paraqitej:

31.12.2017

Milion Lek

aktivet

AAM 2,000

Emri I Mire 40

Inventori 60

Llog te arketueshme 45

Mjte monetare 35
 Total aktive 2,180

Kapitali dhe detyrimet -

AZ(1 Lek AZ) Mema 250

Fitimi i pashperndare Grupi 1,705

Interesat jo kontrolluese 100

Hua 50

Te tjera te pagueshme 75

Totali KV dhe <detyrime 2,180

- Pjesa tjeter ne tekst