-Provim nga lenda Teorija e Konflikteve

TEMA: 1 KUPTIMI I REZIQEVE DHE KERCENIMEVE

2:ZGJIDHJA E MOSMARVESHJEVE

3:MJETET GJYQSORE PER ZGJEDHJEN E MOSMARVESHJEVE

4:ZGJIDHJA PAQESOREE MARVESHJEVE

5:STRUKTURA DHE DINAMIKA E KONFLIKTEVE

Pergjigje

1.Reziqet mund te jene te shumellojshme si psh: reziqe me karakter

etnike, reziqe te brendshme apo te jashtme teritoriale etj.

Shteti ne pergjiithsi duhet te ndermer masa per parandalimin e

reziqerve.nje histori e shkurter e lufterave qe kane ndodhur qe prej
vitit 1945 bota ka qene vetem 26 dite pa lufte.Frekuenca e luftrave
ritet gjithnje e me shume:1945: 3 luftra 1955: 15 luftra,1975:21 luftra
1985 me 33 luftra dhe 1955 43 luftra.

Menyra e percaktimit te reziqeve dhe kercenimeve lidhet me

interesat e sigurimit kombetar rajonal e global.

Cdo shtet e harton strategjine e vet per sigurine dhe mbrojtjen e

vetvetes nga reziqet e kercenimet.

Problem themelor eshte i strategjise se sigurimit te nje shteti eshte

percaktimi i interesave kombetare.

Secili shtet i ka baze ligjet qe duhet ti respektoje per mbrojtje per

pune te brendshme ligje me te drejten nderkombetare ,veprimi sipas
kartes se OKB-SE NATO-S DHE organizata te tjera.Cdo shtet ka
institucionet e veta.

Parashtrohet pyetja a kane kuptim te nejte reziqet dhe kercenimet?

Reziku perfshin ne vetvete nje gjendje te pergjithshme jo te
zakonshme jo normale e cila sjell destailitet apo menjanim nga
zhvillimi normal i ngjarjeve.

Reziqet klasifikohen nga natyra shtryrja intensiteti dhe pasojat, nisur

nga shtrirjet pasojat mund te jene globale kombetare dhe rajonale.

Sipas intensitetit kercenimet mund te ndahen me intensitet te ulet te

larte dhe te mesem:

2.Me marveshje nenkuptojme kur dy apo me shume shtete kane

mendim te caktuar per nje ceshtje interesi apo perfitimi ekonomik
etj .mosmarveshjet zgjidhen nepermjet bisedimeve negociatave dhe
kompromiseve.Per te ardhur deri te marveshja duhet ndermjetsues i
cili don te perdoret si mjet per negociatat e shteteve te cilet kane
mosmarveshje. Ndermjetsuesi perndryshe shteti i trete kuptohet ai i
cili do te mare rolin e ndermjetsimit. Pasi qe te meren vesh per
bisedime palet e dyta , shteti i trete e mbaron rolin e vet dhe del
jashte bisedimit.

Qe te zgjidhet mosmarveshja mes paleve duhet palet te bejne biseda

te mira , marveshje per koncesione te ndryshme dhe pajtimi.

3:Mjetet gjyqesore per zgjidhjen e mosmarveshjeve:

E drejta nderkombetare njeh tre lloje te zgjidhjes se mosmarveshjeve

nderkombetare:mjetet diplomatike , mjetet gjyqesore dhe mjetet qe
i ofrojne institucionet nderkombetare.

Nje mekanizem shum efikas dhe i besueshem eshte gjykata e

Arbitrazhit te cilit shtetet qe kane mosmarveshje apo konflikte
ceshtjen mund tia besojne Arbitrit me qellim te zgjidhjes se me
problemit me drejte dhe efikas.
Anetaret e arbitrazhit zgjidhen persona me moral te larte dhe
reputacion te ndergjegjshem dhe jane njerez plotesishte te
besueshem anembane botes.vendimi i arbitrazhit eshte i
padiskutueshem nese ne procedure paraprake shtetet

Kane nenshkruar dokument per besimin e mosmarveshjes arbitrazhit

ne te shumtat e rasteve Arbitrazhi ka sjell vendime te mira ne favor
te dy paleve apo shteteve.

5. Struktura dhe dinamika e konflikteve

Struktura e konflikteve ka kuptim te pergjitshem te njerzimit dhe

mund jete fetare ,rajonale bindje se shteti tjeter e kemi armik qe
duhet ta shkaterojme etj. Konfliktet behen me se shumti nepermjet
organizatave teroriste per shkaktim te panikut dhe frikes. Dinamika e
konflikteve mund te jete me sulm me arme kimike qe sjellin vdekje te
njerzeve.duhet te cekim eddhe armet biologjike si psh mikroviruset
qe jane vdekjeprurese semundjet etj.