Click to edit Master title style

КОНТРОЛА НА УПРАВАТА
Проф. Д-р Искра АЌимовск а М алетиќ

1
Click to edit
Контрола наMaster
управата
title style

• Kонтрола, надзор
• подразбираат субординација на нивните вршители
• и двете појави имаат одреден предмет и вклучуваат влијание на надзорниот, односно
контролниот орган над лицето кое го трпи надзорот/контролата.

• Контролата претставува однос на два субјекта во кој еден т.н. активен субјект ја
контролира работата на другиот т.н. пасивен субјект (т.е. оној над кој се врши надзорот)
• Предмет на контрола е работата на управата, а под тоа се подразбираат дејствија на
управата и акти (општи и поединечни) на управата.
• Постапката на контрола мора да биде однапред правно регулирана што подразбира
однапред да се знаат субјектите и средствата на контрола, предметот и постапката на
контрола, овластувањата на субјектите на контрола, како и должностите и механизмите на
правна заштита на контролираниот субјект.

2 2
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Постојат различни системи на контрола, па такa според различни критериуми, се

разликуваат и поединечни видови на контрола, како што се: правна контрола, политичка
контрола, стручна контрола, посебна контрола над управата и сл.

• Постојат два основни видови на контрола на управата:

• политичка и
• правна контрола.

3 3
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Правната контрола на управата подразбира оценка на

согласноста на актите и дејствијата на управата со важечките
прописи и е ограничена на правните моменти. Правната
контрола може да се одреди како надзор кој се воспоставува,
регулира и санкционира со правни норми. Карактеристика на
правната контрола се пропишаните правни санкции заради
осигурување на ефективност во вршењето на контролата (на
пример можност за поништување или укинување на некој акт).
• Правната контрола на управата во теоријата на управното
право се дели на управна контрола на управата, судска
контрола на управата и посебна контрола на управата.
Критериум за оваа поделба се субјектите (органите) кои вршат
контрола. Тие органи се: управата, судот и тн. посебни органи
(обвинителството и омбудсманот), кои имаат специфична
положба во структурата на државните органи и особено во
4 4
однос кон управата.
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Правната контрола има два облика

• Kонтрола на законитоста - е оценка на согласноста на (општите и
посебните) акти и дејствија на управата со важечкиот устав, закони и
подзаконски акти, односно со позитивното право на една држава, но и
со европскиот управен простор (принципи, стандарди и одлуки).
• Kонтрола на целисходноста на работата на управата - е оценка на
согласноста на актите и дејствијата со законски предвидениот јавен
интерес, па во таа смисла и се разликува начелно од политичката
контрола, бидејќи се работи за јавен интерес кој е содржан во закон и
друг правен акт, а не е содржан (дирекно или индиректно - произлегува)
во политички акти (декларација, резолуции, одлуки и сл.) на други
(вонуправни) државни органи (парламент, влада или претседател на
републиката). Во тоа е разликата на целисходноста на контролата како
правна и политичка контрола, но тоа е и нивна допирна точка која во
пракса е тешко да се разграничи.

5 5
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Политичката контрола на управата се остварува од страна на политичките субјекти,

односно органи, како што се: парламентот, владата, политичките партии и јавното
мислење.

• Политичката контрола во содржинска смисла подразбира оценка на политичката

целисходност на дејствијата и дејствијата и актите на органите на управата, односно
одговор на прашањето, дали актите и дејствијата на управата се во согласност со
општите, јавни и политички интереси.

6 6
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Парламентарната (парламентарно-политичка)
контрола над работата на управата може да биде:
• Правна контрола - подразбира оценка на
законитоста на работата на управата
• Политичка контрола - е оценка на целисходноста на
работата на органите на државната управа и тоа на
највисоките органи (министерствата) како и на
највисоките управни функционери.

7 7
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Парламентарната контрола на управата се

остварува на повеќе начини, и тоа со: поставување
пратенички прашања, поставување прашања на
претседателот на Владата, поднесување на
интерпелација, разрешување на член на Влада,
претресување на анализи, извештаи, информации
и други материјали што се доставени од Владата
и други овластени предлагачи, избор на работни
тела и постојани анкетни комисии на
Собранието, барање податоци и информации од
органите на државната управа и од други органи и
организации, и др.

8 8
Click to edit
Видови контрола
Master title style
Пратеничко прашање
• Пратеникот има право на претседателот на Владата на РСМ, на член на Владата и на други носители на јавни
функции кои се одговорни пред Собранието да им постави прашање што се однесува на нивната работа или на
работи од нивната надлежност.
• За поставување пратенички прашања се свикува посебна седница, последниот четврток во месецот. На седницата
задолжително присуствуваат претседателот и членовите на Владата и други носители на јавни функции за кои е
најавено дека ќе им се постави прашање.
Интерпелација
• може да постават најмалку пет пратеника за работата на носител на јавна функција, Владата и секој нејзин член
поединечно, како и за прашања од работата на државните органи.
• се поднесува во писмена форма, ја потпишуваат сите пратеници што ја поднесуваат и треба да биде образложена.
• Претресот по интерпелацијата трае еден работен ден до исцрпувањето на листата на пријавените пратеници за
збор, а се одлучува најдоцна до 24, 00 часот.
• Ако Собранието ја прифати интерпелацијата донесува заклучок во кој се изнесува ставот во врска со наводите на
интерпелацијата.
• Пратениците кои ја поднеле интерпелацијата можат да ја повлечат само пред отпочнувањето на претресот.
Претресот по интерпелацијата се прекинува, ако: се постави прашање за доверба на Владата, Владата поднесе
оставка, претседателот на Владата поднесе предлог за разрешување на членот на Владата за чија работа е 9
9
поднесена интерпелацијата и носителот на јавната функција поднесе оставка.
 Click to edit
Видови контрола
Master title style
Прашање за доверба на Владата
• можат да постават најмалку 20 пратеници. Прашањето за доверба на Владата се поднесува во писмена форма и мора да биде
образложено.
• може да постави и претседателот на Владата во писмена форма или усно на седницата на Собранието.
• За поставеното прашање за доверба на Владата, претседателот на Собранието веднаш свикува седница, која се одржува третиот ден
од денот на поставувањето на прашањето за доверба на Владата. Право да го образложи прашањето за доверба на Владата има
еден од пратениците кои го поставиле прашањето во траење од најмногу 30 минути.
• Собранието гласа за недоверба на Владата по истекот на третиот ден од денот на поставувањето на прашањето за доверба. Во
случај кога прашањето за доверба на Владата го поставува претседателот на Владата усно на седницата на Собранието, Собранието
гласа за доверба на Владата на истата седница, без расправа. Претседателот на Владата и пред гласањето има право да му се
обрати на Собранието. Повторно прашање за доверба на Владата не може да се постави пред истекот на 90 дена од последното
гласање за доверба, освен ако прашањето за доверба го постават мнозинството од вкупниот број пратеници.
• Ако на Владата и е изгласана недоверба, претседателот на Владата до Собранието поднесува оставка во рок од 24 часа од
изгласувањето на недовербата. За изгласаната недоверба на Владата и за поднесената оставка, претседателот на Собранието
веднаш го известува претседателот на Републиката.
Разрешување
• може да се предложи од страна на претседателот на Владата за член на Владата, во писмена форма до претседателот на
Собранието.
• По предлогот за разрешување на член на Владата, Собранието одлучува на првата наредна седница. По предлогот за разрешување
на член на Владата се отвора претрес.
• Членот на Владата за кого е поднесен предлог за разрешување може да се изјаснува по предлогот во траење од 15 минути.
• Предлогот на претседателот на Владата за разрешување на повеќе од една третина од членовите на Владата се доставува до
претседателот на Собранието. За овој предлог се одлучува како за избор на нова Влада.
1010
Click to edit
Видови контрола
Master title style

Претресување на анализи, извештаи, информации и други материјали што се доставени од

Владата и други овластени предлагачи
• Собранието може да претресува и информации доставени од Владата до пратеникот по негово барање, доколку
пратеникот тоа го предложи. Претресот, по правило, завршува со донесување на заклучок.

Избор на работни тела на Собранието

• Собранието основа постојани и повремени работни тела. Работните тела разгледуваат предлози на закони, и на
други акти што ги донесува Собранието, како и други прашања од надлежност на Собранието и вршат други
работи утврдени со деловникот. Постојаните работни тела се основаат со одлука на Собранието. За
извршување на посебни задачи, Собранието со одлука основа и повремени работни тела. Собранието со
одлука може да основа анкетни комисии за сите области и за секое прашање од јавен интерес. Претседателите
на анкетните комисии по правило се од редот на пратениците на пратеничките групи во опозиција.
Барање податоци и информации од органите на државната управа и од други органи и
организации
• заради извршување на работите и задачите од делокруг на работа на работните тела на Собранието.
• Работното тело може на седницата да поканува научни, стручни и јавни работници и претставници на
општините, на градот Скопје, на јавните претпријатија, синдикатите и на други организации, институции и
здруженија заради изнесување на мислења по прашањата што се разгледуваат на седницата на телото.
Работните тела не можат да имаат истражни или други судски функции.

1111
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Правната контрола на управата е контрола чиј тек е регулиран со правни норми при што
контролните субјекти можат да изрекуваат правни сакнции (поништување, укинување, менување,
огласување за ништовно) спрема противправните акти и дејствија (мерки) на органите на управата и
службените лица во нив.

• Предмет на правната контрола се правните акти на управата (општи акти или управни прописи,
управни акти и управни договори) но и материјални акти (управни дејствија).

• Целта на контролата е да се утврди дали работата (акт и дејство) на некој орган на управата или
службено лице е законита и правилна (целисходна) како и преземање на правни интервенции со
цел тие правни грешки да се исправат.

• Целта на правната контрола е најпрво зачувување (превенција), ако не дошло до повреда или
загрозување на правата, или ако дошло, повторно воспоставување на законитоста и целисходноста
(правилноста) на работата на управата. Ова е непосредната цел на правната контрола. Посредно со
правната контрола на управата се остварува заштита на правата и правните интереси на граѓаните
и правните лица во правните односи со управата.

1212
Click to edit
Видови контрола
Master title style

• Постојат три вида правна контрола над работата на

управата. Правната контрола на управата може да биде
управна контрола на законитоста и целисходноста на
актите и дејствијата на управата која се остварува од
страна на органите на управата и судска контрола на
законитоста на актите и дејствијата на управата која ја
вршат судовте. Постои и трет облик на правна контрола
на управата кој во литературата се нарекува посебна
контрола на работата на управата, а која ја вршат јавното
обвинителство и омбудсманот.

1313
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)

• Вршењето на управен надзор е посебен и сложен облик на вршење на

управна дејност која се остварува врз основа на контролните
овластувања на управата.
• Контролната (надзорна) функција на управата може да биде од интерен
и екстерен карактер, па врз основа на тоа се прави разлика на
внатрешна и надворешна административна контрола.
• Во внатрешната управна контрола спаѓа инстанционата контрола,
односно контрола над работата и одлуките на понискиот орган од страна на
повисокиот орган врз основа на поднесена жалба на незадоволниот субјект
и службениот надзор, те. контрола над работата и одлуките на понискиот
орган од страна на повисокиот орган врз основа на посебни законски
овластувања.
• Во надворешната управна контрола спаѓа контролата на управата која
ја остваруваат инспекциските органи. Овде може да се подведе и
контролата (надзорот) над локалната самоуправа, односно контролата
1414
на законитоста над работата и одлуките на органите на локалната
самоуправа).
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)

• Управната (административна) контрола на управата е

контрола која ја остварува самата управа.
• Тоа е контрола во која управата е и субјект и објект на
контролата, односно каде еден (повисок) орган на управата, а
тоа е орган на државна управа, врши правна контрола над
работата и актите на другиот (понизок) орган на управа врз
основа на соодветни правни овластувања (на пример по
повод жалба или врз основа на службен надзор, итн).
• Додека контролниот орган е орган на државната управа (на
пример министерство, инспекторат и сл.), субјект на
контролата може да биде орган на државната управа, но и
секој орган или организација на недржавна управа (локална
самоуправа, јавно претпријатие, јавни установи, факултети и
здравствени установи, други установи и др.). 1515
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)
управно правната теорија позитивното право

• Управна контрола на управата во формална • надзор над законитоста на работата,

смисла (поаѓа од вршителот на управниот
надзор - надзор го врши управата. • надзор над законитоста на актите,
• инспекциски надзор и
• Управна контрола на управата во
материјална смисла поаѓа од надзорните • управен надзор над законитоста на
овластувања, односно од содржината на работата на органите на единицте
контролните овластувања на управата, без на локалната самоуправа.
оглед на тоа кој субјект ја врши. Врз основа
на ова разликуваме контрола на законитоста
и целисходноста.
• Според предметот на надзорот,
разликуваме управна контрола на актите и
контрола на дејствијата на управата. Оваа
поделба во поширока смисла се подведува
под надзор во материјална смисла.
1616
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)
• Надзорот над работата на органите на државната управа го опфаќа надзорот над
законитоста и ефикасноста на нивната работа.
• Органите на државната управа постапувајќи во рамките на своите надлежности во
согласност со Уставот, законите и ратификуваните меѓународни договори вршат надзор:
(ЗОРОДУ, чл. 38)
• над работата на органите на државната управа во поглед на законитоста и ефикасноста на
нивната работа;
• над законитоста на актите и работењето на јавните претпријатија, јавните служби и
установи и другите правни лица кога за тоа се овластени со закон;
• над законитоста на работата на органите на единиците на локалната самоуправа и на
градот Скопје.
• Министерството за информатичко општество и администрација ги врши работите
што се однесуваат на:
• надзорот и обезбедувањето на единствена примена на прописите што се однесуваат на
државните и јавните службеници и
• управниот надзор.

1717
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)

• Надзорот го врши повисокиот орган на државната управа, освен ако со закон

поинаку не е утврдено. Ако надзорот бара вклучување на специјализирана организација
или вршење на експертиза, органот може да определи надзорот да го изврши
специјализирана организација за соодветната област.
• Надзорот над работата на министерствата го врши Владата.
• Надзорот над работата на органите во состав на министерствата го вршат
министерствата.
• Надзорот над другите органи на државната управа го врши министерството што е
надлежно за управната област за која е образуван органот на државната управа.
• Надзорот над работата на управните организации го врши министерството во чија
надлежност е управната област за која е основана управната организација.

1818
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)
• Надзорот над законитоста на актите, се остварува така што министерствата ја контролираат законитоста на
управните акти на трговските друштва, установите и другите правни лица кога за тоа се овластени со закон.
Надзорот над законитоста на актите може да се појави како:
• Инстанционен надзор те. надзор над законитоста и целисходноста на актите на првостепените органи во
врска со изјавена жалба, со тоа што повисокиот орган може, доколку утврди дека актот е незаконит, да го
поништи или измени. Инстанциониот надзор се остварува во постапка по жалба како редовно правно средство
во управна постапка.
• Службениот надзоа те. надзорот над законитоста на актите го врши повисокиот орган на државна управа по
службена должност. Доколку утврди дека актот е незаконит, можат да го поништат или укинат.

• Инспекцискиот надзор како посебна вид на управен надзор опфаќа надзор над спроведувањето и примената на
законите и другите прописи од страна на државните органи, јавните претпријатија, трговските друштва,
установите, физичките и на правните лица.
• Инспекцискиот надзор го вршат само органите на државната управа во рамките на своите овластувања. За
вршење на инспекцискиот надзор може да се образува инспекторат како орган во состав на министерствата.
Работите на инспекцискиот надзор ги вршат инспектори.
• Секој има право да даде иницијатива за вршење на инспекциски надзор и за преземање на соодветни мерки
од министерствата и органите на државната управа надлежни за инспекциски надзор.
• Постапката на инспекцискиот надзор инспекторот ја покренува и ја води по службена должност, според
правилата на управната постапка. Во вршењето на инспекцискиот надзор инспекторот е должен да постапува во
согласност со закон и друг пропис. Доколку при вршење на надзорот инспекторот утврди одредена
неправилност донесува решение со кое наредува да се отстранат утврдените неправилности и одредува рок за
1919
нивно извршување.
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)
• Надзор над единиците на локалната самоуправа.

• Надзорот над законитоста на работата на органите на единиците на локалната

самоуправа и Градот Скопје се врши од органите на државната управа.
• Надзорот над законитоста на прописите на единиците на локалната самоуправа и градот
Скопје го врши министерството надлежно за вршење на работите на локалната самоуправа.
• Надзорот над делегираните надлежности го врши органот на државната управа чии
надлежности се делегирани на единиците на локалната самоуправа и градот Скопје.
• Во вршењето на надзорот над единиците на локалната самоуправа, овластениот орган на
државната управа е должен да го информира органот во кој е извршен надзорот за констатираните
неправилности и недостатоци и да му предложи рок за нивно отстранување. Ако органот во кој е
вршен надзорот не ги отстрани констатираните неправилности и недостатоци во утврдениот рок,
овластениот орган ќе преземе мерки за нивно отстранување. Во случај кога констатираните
неправилности и недостатоци можат да предизвикаат штетни последици за остварување на правата
и интересите на граѓаните или за работата на органот, овластениот орган е должен за тоа веднаш
да ја извести Владата. За констатираната состојба овластените органи, се должни да предложат
мерки до Владата за отстранување на утврдените неправилности и недостатоци во работењето на
органот.

2020
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)

• Инстанционата контрола е општа контрола на

работата и актите на понискиот орган од страна на
повисокиот по повод изјавената жалба, како
редовно правно средство во управната постапка.
Управната контрола над работата на органот на
управата се обезбедува со одлучување во
второстепена управна постапка.

2121
Управна
Click to edit
контрола
Master на
title
управата
style
(Управен надзор)

• Службениот надзор, како облик на внатрешна хиерархиска

управна контрола, се врши по службена должност, а не во врска со
жалба. Оваа контрола ја врши повисокиот орган на управата во
однос на понискиот во ситуација кога повисокиот ќе оцени дека за
тоа постои правен основ.
• Службениот надзор е контрола на работата и одлуките на
понискиот орган од страна на повисокиот преку службениот
надзор, кој опфаќа контрола на законитоста и целисходноста на
управните акти и управните дејствија. Службениот надзор може да
доведе до нивно поништување или укинување.
• Можат да се јават различни облици на службен надзор. Основна е
поделбата на надзор над управнте акти и надзор над вкупната
работа на понискиот орган. Надзор над вкупната работа се
врши со разни ревизии, инспекции, врз основа на извештаи и сл.
2222
Click to edit
Управна контрола
Master на
title
управата
style

• Надворешната управна контрола на управата е

облик на административна контрола, која се остварува во
однос на органите на управата кои не се меѓусебно
организационо и функционално подредени. Овде не
постои хиерархиски однос помеѓу субјектите на
контролата.
• Видови надворешен надзор. Во надворешна
управна контрола спаѓа контролата од страна на
инспекциите (инспекциски надзор) и управна
контрола над локалната самоуправа.

2323
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Надзорот обично се изедначува со контролата (може да биде општествена, политичка,

финансиска, инспекциска итн), сфатена како посебна дејност која ја врши одредена
организација. Надзорот, динамички гледано е еден процес во кој учествуваат две страни,
два субјекта, кои се наоѓаат во одреден општествен однос. При тоа, статички гледано,
едната страна во тој однос го врши надзорот, а другата се подложува на надзорот, го трпи
истиот.
• На терминот “надзор” и “контрола” близок е терминот “инспекција”. Inspecter –
“прегледува”, етимолошки значи “да се гледа внатре”.
• Се истакнува дека инспекцискиот надзор е посебен вид на управен надзор, кој се
остварува со непосреден увид во соодветна правна и фактичка состојба.
• Целта на инспекцискиот надзор е контрола на примената на законите од страна на
граѓаните и физичките лица, но и од страна на органите на управата. Инспекциската
контрола се остварува со посредство на инспекциски служби, кои имаат соодветна
организација, надлежности и овластувања.
2424
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Во нашето позитивно право инспекцискиот надзор беше уреден пред се со Законот за

организација и работа на органите на државната управа, кој како една од надлежностите
на органите на државната управа го утврди вршењето на управен и друг инспекциски
надзор и други управни работи кога за тоа се овластени со закон. Во таа смисла
инспекцискиот надзор опфаќа надзор над спроведувањето и примената на законите и
другите прописи од страна на државните органи, јавните претпријатија, трговските
друштва, установите, физичките и правните лица. Предвидено е дека инспекцискиот
надзор го вршат само органите на државната управа во рамките на своите овластувања, а
за вршење на инспекцискиот надзор може да се образува инспекторат како орган во
состав на министерствата. И со Законот за локална самоуправа се предвидуваше дека
општината може да организира општински инспекторат заради вршење на инспекциски
надзор над вршењето на работите од нејзина надлежност.

2525
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Инспекцискиот надзор е надзор над примената на законите и прописите донесени врз основа на
закон во работењето на државните органи, единиците на локалната самоуправа и градот Скопје,
јавните претпријатија, трговските друштва, установите и правните и физичките лица над кои се
врши надзор, како и изрекување на инспекциски мерки и санкции со цел за отстранување на
утврдените неправилности. (ЗИН)
• Одредбите од Законот се применуваат во сите постапки на вршење на инспекциски надзор од
страна на инспекциските служби организирани како органи во состав на министерствата
(инспекторати), или како организациони единици во рамките на органите на државната управа и
единиците на локалната самоуправа и градот Скопје, освен во посебните постапки на вршење на
инспекциски надзор во областа на даночното, царинското и финансиското работење утврдени со
закон.

2626
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Работите од инспекцискиот надзор ги вршат инспекторите во инспекциските служби кои се

организирани како органи во состав на министерствата или како организациони единици
во рамките на другите органи на државната управа и единиците на локалната самоуправа
и градот Скопје.
• Инспекторатите се органи во состав на министерствата со својство на правно лице,
имаат сопствена буџетска сметка како буџетски корисници од прва линија, самостојно
спроведуваат постапки за вработување согласно со закон и одлучуваат за правата и
обврските од работен однос.
• Инспекциски служби се инспекторатите, организационите единици во рамките на
другите органи на државната управа и организационите единици во рамките на единиците
на локалната самоуправа и градот Скопје кои имаат инспекциски надлежности. Со
инспекторат раководи директор на инспекторатот, кој го именува и разрешува Владата
на РМ, во согласност со закон, а со инспекциските служби организирани како
организациони единици во рамките на другите органи на државната управа, или во
рамките на единиците на локалната самоуправа и градот Скопје, раководи службеник чие
звање одговара на организациониот облик на инспекциската служба утврдено со закон. 2727
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Инспекциски совет, се формира како самостоен државен орган со својство на

правно лице заради спроведување на следните надлежности:
• координирање на работата на инспекциските служби;
• формирање и раководење со работни тела;
• подготовка и следење на примената на методологии и процедури за работа на
инспекциските служби;
• разгледување и давање мислење за годишните програми за работа на инспекциските
служби;
• разгледување на прашања во врска со работењето на инспекциските служби;
• следење на реализацијата на годишните програми за работа, извршувањето на буџетите,
бројот и квалитетот на извршените надзори од страна на инспекциските служби преку
кварталните извештаи за работа кои ги доставуваат инспекциските служби Инспекцискиот
совет има печат, лого, веб страница и бесплатен телефонски број на кој се пријавуваат
неправилности, недостатоци, ненавремено постапување или корупција во врска со
работата на инспекторите и инспекциските служби.
• ................
2828
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Инспектор е службено лице со посебни овластувања и одговорности утврдени со закон кое

врши инспекциски надзор
• испитот за инспектор се полага заради проверка на стручната оспособеност на кандидатите
за самостојно вршење на инспекциски надзор, како и познавање и примена на прописите од
делокругот на работа на инспекциската служба.
• стекнување на лиценца за инспектор од соодветната област на инспекциската служба,
кандидатот полага испит за инспектор. Инспекцискиот совет во одредени случаи е должен да
му ја одземе лиценцата за инспектор

2929
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style
При вршење на инспекцискиот надзор инспекторот е овластен:
• да проверува општи и поединечни акти, фајлови, документи, докази и информации во обем според
предметот на инспекцискиот надзор, како и да побара од субјектот на надзорот или неговите
овластени вработени да подготват потребни копии и документи изработени на странски јазик да
бидат преведени на македонски јазик и неговото кирилско писмо и да бидат заверени од овластен
судски преведувач;
• да врши надзор во деловните простории и други објекти што не се користат како живеалиште, над
превозни средства и производи;
• да проверува идентификациски документи на лица поради потврдување на нивниот идентитет во
согласност со закон;
• да бара од субјектот на надзорот или од неговите вработени писмено или усно објаснување во
врска со прашања од делокругот на инспекцискиот надзор;
• да бара од субјектот на надзорот или неговите вработени да ги достават податоците за нивните
добавувачи со кои располагаат;
• да бара стручно мислење кога е тоа потребно за инспекцискиот надзор;
• да зема примероци без надоместок за натамошни тестови или проверки во случаи определени со
закон или друг пропис;
• да ги контролира активностите на субјектот на надзорот при продажба на производи или давање
услуги;
• да обезбеди звучни и видео записи кои можат да бидат искористени во инспекцискиот надзор;
3030
• да врши попис на затекнатите стоки во деловниот објект и да обезбеди други потребни докази.
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

Ако од оправдани причини е потребно да се одземат или привремено да се чуваат производите,

досиејата или документите, инспекторот во согласност со закон може да:
• побара од субјектот на надзорот или од лице вработено кај него, кое има овластување за тоа, да отвори и дозволи
пристап во која било просторија, затворен сад, машина или средства и
• побара од кое било лице кое има овластување за тоа, да обезбеди пристап до кое било досие, вклучително и
компјутерско досие, простории, затворен сад или машина.
• Инспекторот е овластен да покрене и води постапка за порамнување, посредување, медијација и прекршочна
постапка во согласност со закон.

• Заради отстранување на утврдените неправилности, инспекторот има право и обврска на субјектот на

надзорот:
• да му укаже на утврдените неправилности и да определи рок за нивно отстранување;
• да му нареди да преземе соодветни мерки и активности во рок кој ќе го определи инспекторот;
• привремено да му забрани вршење на дејност, професија или должност;
• привремено да му одземе предмети и средства со кои е сторено кривично дело или прекршокот, во согласност
со закон;
• да му поднесе барање за поведување на прекршочна постапка,
• да му поднесе кривична пријава или да поведе друга соодветна постапка и
• може да врши и други овластувања и одговорности во согласност со закон.
3131
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style
• Субјект на инспекциски надзор е правно или физичко лице или друг
субјект утврден со законите во кој е предвидено вршење инспекциски
надзор. Постои обврска за субјектот на надзорот да постапи по барањето,
односно наредбата на инспекторот.
• Субјектот на надзорот е должен на инспекторот:
• да му овозможи непречено вршење на инспекцискиот надзор, да стави на увид
исправи и податоци кои се потребни за вршење на надзорот.
• да му ги обезбеди условите неопходни за непречена работа и утврдување на
фактичката состојба.
• да му овозможи во определениот рок пристап до просториите, производите,
документите или кое било друго средство кое е предмет на инспекцискиот надзор.
• по негово писмено барање да го прекине работењето за време на инспекцискиот
надзор, доколку инспекторот на друг начин не може да го изврши надзорот и да ја
утврди фактичката состојба.
• по негово писмено барање, во рокот определен со барањето, на инспекторот да му
достави или подготви точни и целосни податоци, извештаи, материјали или други
документи кои се неопходни за извршување на инспекцискиот надзор
3232
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Субјектот на надзорот во постапката на инспекциски

надзор ги има следните права:
• да дава изјави на записник и забелешки во однос на
законитоста на постапката на инспекцискиот надзор, односот
на инспекторот или точноста на утврдената фактичка
состојба, со образложение за причините за тоа.
• да одбие да го потпише записникот, ако не се согласува со
фактите кои се наведени во записникот или ако му е
оневозможено претходното право. (одбивањето да се
потпише записникот не го спречува натамошното водење на
постапката на инспекцискиот надзор).
•

3333
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Субјектот на надзорот и одговорното лице во субјектот на

надзорот имаат одговорност за непречено вршење на
инспекцискиот надзор и за извршување на изречените мерки.
• Tие се должни веднаш по истекот на рокот определен за
извршување на инспекциската мерка, а најдоцна во рок од три
дена писмено да го известат инспекторот дали се извршени
наредените инспекциски мерки.
• Pостои обврска и за лицето кое не е субјект на надзорот во
постапката на вршење на инспекциски надзор да овозможи
вршење на инспекциска проверка кога постои основано
сомневање дека во неговите простории и објекти се врши
дејност или се наоѓаат предмети кои се во врска со
инспекцискиот надзор.
• Доколку лицето не дозволи вршење на инспекциска проверка,
кон него ќе се применуваат овластувањата кои инспекторот ги
има како кон субјектот на надзорот. 3434
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

Инспекцискиот надзор може да биде:

v редовен инспекциски надзор (најавен надзор кој се врши врз основа на
програмата за работа на инспекциската служба и опфаќа надзор над
спроведувањето на законите и прописите донесени врз основа на
законите).
v вонреден инспекциски надзор (ненајавен надзор и се врши врз основа на
иницијатива поднесена од државни органи, физички или правни лица, како
и во случај на сомневање на инспекторот (по службена должност).
v контролен инспекциски надзор (се врши по истекот на рокот определен во
инспекцискиот акт донесен од страна на инспекторот, при што инспекторот
при утврдување на фактичката состојба ќе констатира дека субјектот на
надзорот постапил по инспекцискиот акт во целост, делумно постапил по
инспекцискиот акт или не постапил по инспекцискиот акт).

3535
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Инспекциска постапка е постапка за вршење инспекциски

надзор чии основни принципи се уредени со Законот за
инспекциски надзор. Постапката на инспекциски надзор
започнува и се води по службена должност, а иницијатива за
поведување на постапка за инспекциски надзор може да
поведе секој.

• Инспекциски акти се акти и дејствија коишто

инспекторите ги донесуваат и преземаат во инспекциската
постапка. За извршен инспекциски надзор се составува
записник, по правило на местото на вршење на инспекцискиот
надзор. Инспекторот и субјектот на надзорот го потпишуваат
записникот по завршувањето на инспекцискиот надзор и на
субјектот на надзорот му се предава примерок од записникот. 3636
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style
• Заклучок и решение донесува инспекторот во постапката на инспекцискиот надзор.

ЗАКЛУЧОК
• Со заклучок се решава за прашањата на постапката што ќе се појават во текот на инспекцискиот надзор.
• Доколку при инспекцискиот надзор не се утврдени недостатоци или утврдените недостатоци се отстранети во текот на
надзорот, односно до донесувањето на заклучокот, во случај кога е дозволена жалба против него, инспекторот за тоа
задолжително донесува заклучок за запирање на постапката.

РЕШЕНИЕ
• Ако инспекторот при вршењето на инспекцискиот надзор утврди дека е повреден закон или друг пропис, со записник ги
констатира утврдените неправилности и со решение го определува рокот во кој треба да се отстрани недостатокот.
• Ако со закон е предвидено дека за утврдената неправилност може да се определи инспекциска мерка, инспекторот е
должен со решението да ја определи таа мерка.
• Инспекторот е должен решението, врз основа на фактите утврдени со надзорот, да го донесе без одлагање, а најдоцна
во рок од осум дена од завршувањето на надзорот, ако со закон не е определен пократок рок. Утврден е исклучок,
инспекторот да може да изрече инспекциски мерки со усно решение на записник, кога ќе оцени дека тоа е неопходно за
отстранување на непосредна опасност по животот и здравјето на луѓето, имотот од поголема вредност или кога е во
прашање заштита на друг вид на јавен интерес. Во тој случај инспекторот е должен во рок од три дена од денот на
изрекување на усното решение да донесе писмено решение.
• Против решението на инспекторот предвидена е можност да се изјави жалба во рок од осум дена од денот на приемот
на решението ако со закон не е предвиден пократок рок, по која одлучува Државната комисија за одлучување во
управна постапка и постапка од работен однос во втор степен. По жалба против одлуките на инспекторот во
организациона единица организирана како инспекциска служба во органите на државната управа и единиците на
локална самоуправа и градот Скопје одлучува Државната комисија за одлучување во управна постапка и постапка од 3737
работен однос во втор степен. Законскиот рок за одлучување по жалбата е 30 дена од денот на нејзиниот прием.
Click to edit Master
Инспекциски надзорtitle style

• Инспекциски мерки се управните мерките и санкции предвидени со Законот за

инспекциски надзор и со друг закон кои ги изрекуваат инспекторите при инспекцискиот
надзор заради отстранување на утврдените неправилности.
• Инспекторот може да презема посебни дејствија во текот на инспекциската постапка.
Така може да зема примерок, доколку е потребно да се утврди дали производите во
производството или во продажбата одговараат на пропишаниот состав, односно квалитет.
Понатаму инспекторот е должен привремено да одземе предмети, кога е пропишано
нивното задолжително одземање, кога со нив е сторен прекршок или кривично дело или
ако тоа е потребно заради спречување на потешки последици, во согласност со закон.
При одземањето задолжително е издавање на потврда за привремено одземени предмети
и списи. Привремено одземените предмети или стока, со соодветно барање за
поведување на постапка, инспекторот ги предава на надлежниот судски, прекршочен или
друг орган. Доколку инспекцискиот орган утврди неправилности од поголем обем или
неправилности со кои се загрозува животот или здравјето на луѓето или на животната
средина и во други случаи определени со закон, инспекторот привремено ќе забрани
вршење на дејност со запечатување на просториите, објектите, градилиштата, опремата,
средствата за работа и други средства, до отстранување на неправилностите.

3838
Click to edit
Управен надзор
Master
надtitle
локалната
style самоуправа

• Односот на органите на локалната самоуправа и централните органи е однос на

взаемна соработка и однос на контрола и надзор од страна на централните органи.
• При тоа органите на општината се должни да соработуваат со органите за вршење на
надзор.
• Контролата и надзорот може да биде контрола и надзор врз изворни надлежности,
контрола и надзор врз пренесените (делегирани) надлежности и финансиска контрола
и ревизија.

3939
Click to edit
Управен надзор
Master
надtitle
локалната
style самоуправа

• Контрола и надзор врз изворни надлежности. Надзорот над работата на

органите на единиците на локалната самоуправа во вршењето на нејзините
надлежности опфаќа надзор над законитоста и контролата и ревизијата врз
материјалното и финансиското работење. Субјекти кои го вршат се министерство
за локална самоуправа, органите на државната управа, Министерство за финансии и
Државниот завод за ревизија.
• Средствата и постапката за вршење контрола и надзор на изворните
надлежности се состојат во следното:
• Надлежниот орган на државна управа може со решение да ја запре примената на прописот на
општината и во рок од 30 дена да поведе постапка за оцена на уставноста и законитоста пред
Уставен суд на РМ. Во спротивно, престанува да важи решението на државниот орган и
запрениот пропис станува извршен;
• Извештаи за извршување на буџетот се доставуваат до Државниот завод за ревизија.
Конечниот извештај за извршената ревизија се доставува до министерство за финансии,
министерство за локална самоуправа и до органите на општината.
• Ако при донесување на прописот на општината се бара претходна согласност од друг орган,
органот согласноста ја дава најдоцна во рок од 60 дена од денот кога му е врачен предлогот на
прописот. Ако претходната согласност не биде добиена во овој рок, прописот се смета за
прифатен онака како што бил предложен од општината.
4040
Click to edit
Управен надзор
Master
надtitle
локалната
style самоуправа

• Контрола и надзор врз делегираните надлежности. Органот на државна

управа во согласност со закон може да го делегира извршувањето на определени
работи врз градоначалникот на општината. Во тој случај, за вршењето на
делегираната надлежност се пренесуваат средства од буџетот. Органот на
државна управа има супсидијрна одговорност за вршењето на делегираните
надлежности.
• Надзорот над работата на органите на општината над вршењето на делегирани
работи од надлежност на органите на државната управа го опфаќа надзорот над
законитоста и надзорот над ефикасноста. Надзорот над делегираните
надлежности го врши органот на државната управа чии надлежности се
делегирани на општината.

4141
Click to контрола
Судска edit Master
наtitle
управата
style

• Судската контрола над работата на управата е

посебна независна правна контрола над работата на
управата која ја остваруваат посебни државни
органи - судовите (редовни, управни, уставни) во
посебна формално правна судска постапка а со цел
да се оцени законитоста на актите и дејствијата на
управата и изрекување на санкција пропишана со
правото.

4242
Click to контрола
Судска edit Master
наtitle
управата
style

• Карактеристики. Судската контрола на управата се активира исклучиво по

барање, а не по службена должност. Со овој вид на контрола по судски пат
се решаваат спорни правни прашања (исклучиво прашања на законитост)
кои произлегле од работата на управата. Се работи за отстранување на
незаконитости во работата на управата по судски пат, откога ќе се исцрпат
претходно средствата во управната постапка или кога е тоа изрично
предвидено со закон.
• Судската контрола на управата има потесен домен, односно контролните
овластувања на судот се ограничени на касација - разрешување на спорни
ситуации и изрекување на санкција. По исклучок можат да се употребат и
мериторни контролни овластувања (на пример управен спор на полна
јурисдикција). Наспроти ова, управната контрола на управата, има поширок
домен бидејќи контролните овластувања на управата содржат најпрво,
касациони овластувања (на пример поништување и укинување на
првостепено решение), но и овластувања за повторно решавање на
управната работа (менување на првостепениот управен акт од страна на
второстепениот орган).

4343
Click to edit
Посебна контрола
Master на
title
управата
style

• Покрај политичката и правната (управна и судска) контрола на управата, можат да се јават

и други облици на контрола на управата, кои имаат, освен некои заеднички карактеристики
со наведените облици на контрола, и специфични карактеристики кои ги одвојуваат и ги
прават посебен облик на контрола на управата.
• Станува збор за посебна правна контрола која не е непосредна, како управната и
судската, туку е посредна, било по начинот на покренување на контролната постапка,
било по дејството на мерката и одлуката за работата на управата.
• Посебната контрола на управата ја остваруваат посебни државни органи (институции)
како што се: јавното обвинителство (врз основа на процесни овластувања да
покренува соодветни правни постапки или во веќе започнатите постапки да употребува
соодветни редовни и вонредни правни средства) и омбудсманот, као посебна
институција избрана од Собранието.
• Ова се специфични облици на контрола на управата бидејќи се разликуваат и од
управната и од судската правна контрола. Од друга страна, оваа посебна контрола во
одредена смисла, отстапува од класичната правна контрола, бидејќи ја надминува и по
методи и по мерки, а со тоа и по ефектите на делување.

4444
Click to edit
Посебна контрола
Master на
title
управата
style

• Со веќе постоечките видови на контрола на јавната управа, контролата

од страна на јавното обвинителство претставува дополнување на
системот на контрола на јавната управа и една од посебните механизми
за заштита на правниот поредок и афирмација на владеењето на
правото.
• Јавното обвинителство е посебен и самостоен државен орган кој ги гони
сторителите на кривични и други казниви дела, поднесува соодветни
правни средства и презема предвидени мерки со закон, со цел заштита
на уставноста и законитоста
• Koга јавниот обвинител со закон е овластен во управната постапка да
ги застапува јавните интереси, има права и должности на странка. Во таа
смисла кога со закон е овластен, може да изјави жалба против решение
со кое е повреден закон во корист на поединци или на правно лице, а на
штета на јавниот интерес.

4545
Контрола
Click to edit
наMaster
управата
titleод
style
страна
на Омбудсманот

• Контролен механизам во заштитата на правата на граѓаните.

• Особено кога ќе затаат традиционалните институции на системот кои се надлежни за

заштита на правата на граѓаните и кога станува збор за “лошо управување”
(maladministration) од страна на органите на државната управа и на други органи и
организацији кои имаат јавни овластувања и кои вршат јавни служби.

• “maladministration” би означувало пристрасност, занемарување, невнимателност,

одолговлекување, некомпетентност, неспособност, арбитрарност итн.

4646
Контрола
Click to edit
наMaster
управата
titleод
style
страна
на Омбудсманот

• Зависно од појдовниот критериум за класификација, се

разликуваат: парламентарен и егзекутивен омбудсман,
национален, локален и меѓународен омбудсман, инокосен и
колегијален омбудсман, општ и посебен омбудсман.
• Кога зборуваме за институцијата омбудсман во класична
смисла, станува збор за независна институција која
најчесто се избира од страна на законодавниот орган и која
ги штити правата на граѓаните кога истите им се повредени
со лошо управување (maladministration) на државните
органи, за што омбудсманот може да упати неформални
одлуки во вид на препораки, сугестии и мислења

4747
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Институцијата Народен правобранител (омбудсман) во Република Македонија е предвидена со
Уставот од 1991 година. Беа потребни шест години за да се донесе Законот за народен
правобранител во 1997 година и да се избере првиот Народен правобранител на Република
Македонија, а по формирањето на неговата Канцеларија една година подоцна, да започне да
функционира оваа институција.

• Народниот правобранител е орган на РМ кој ги промовира и штити уставните и законските права на

граѓаните и на сите други лица кога им се повредени со акти, дејствија и пропуштања на дејствија
од органите на државната управа од органите на единиците на локалната самоуправа и од други
органи и организации што имаат јавни овластувања и кој презема дејствија и мерки за заштита на
начелата на недискриминација и соодветна и правична застапеност на припадниците на
заедниците во органите на државната власт, органите на единиците на локалната самоуправа и
јавните установи и служби, како и врши и други работи утврдени со друг закон.
• Со цел промовирање на човековите права и слободи Народниот правобранител ја следи состојбата
на почитување на човековите права и укажува на потребата од нивна заштита, спроведува
соодветни истражувања, организира едукативни активности, навремено и редовно ја информира
јавноста, соработува со граѓанскиот сектор, меѓународните организации и академската јавност, како
и дава иницијативи за усогласување на правната регулатива со меѓународните и регионалните
стандарди за човековите права.

4848
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Седиштето на Народниот правобранител е во Скопје, а заради
извршување на работите од негова надлежност се организираат
канцеларии како подрачни организациони единици во Тетово, Кичево,
Штип, Струмица, Куманово, Битола, со кои раководи заменик на
Народниот правобранител.
• Избор и разрешување на Народниот правобранител
• од страна на Собранието на РМ со мнозинство гласови од вкупниот број
пратеници кои припаѓаат на заедниците што не се мнозинство во РМ.
Мандатот на Народниот правобранител трае осум години со право на
уште еден избор. За народен правобранител може да биде избрано лице
кое ги исполнува општите услови определени со закон за засновање на
работен однос,
дипломиран правник кој има работно искуство над девет години на
правни работи и чија активност е докажана во областа на заштитата на
правата на граѓанинот и ужива углед за вршење на функцијата народен
правобранител
4949
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Функцијата Народен правобранител престанува ако:
1) тоа сам го бара;
2) е избран или именуван на друга јавна функција;
3) исполнува услови за старосна пензија;
• Народниот правобранител се разрешува пред истекот на мандатот ако:
1) трајно ја загуби способноста за вршење на функцијата;
2) биде осуден за кривично дело на безусловна казна затвор од најмалку
шест месеци.
• Народниот правобранител на Република Македонија има повеќе заменици,
при што нивниот број го определува Собранието на РМ на предлог на
Народниот правобранител. Народниот правобранител и неговите заменици
не можат да бидат повикани на одговорност за дадено мислење и преземени
дејствија, мерки и активности во вршењето на својата функција.
• Причините за разрешување на Народниот правобранител се однесуваат и на
замениците на Народниот правобранител, Изборот и разрешувањето на
замениците на Народниот правобранител, на негов предлог го врши
Собранието на РМ, а начинот на избор и мандатот се истите како и при
изборот на Народниот правобранител. 5050
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Народниот правобранител во вршењето на работите од својата надлежност презема
дејствија и мерки за кои е овластен со овој закон заради промоција и заштита на
уставните и законските права на граѓаните и заштита на начелата на недискриминација и
соодветна и правична застапеност на граѓаните кои припаѓаат на сите заедници кога се
повредени од органите
• Народниот правобранител презема активности со цел промовирање на човековите
слободи и права, кои може да се спроведат преку соодветни истражувања од доменот на
човековите слободи и права, кампањи и различни форми за јакнење на свеста и
едукацијата кај пошироката јавност, како и заеднички промотивни активности во соработка
со граѓанскиот сектор, меѓународните организации и академската јавност
• Народниот правобранител врши превенција и обезбедува посебна заштита на правата на
децата и лицата со попреченост, превенција и заштита од тортура и друг вид на сурово,
нечовечно или понижувачко постапување или казнување во местата каде лицата се или
можат да бидат лишени од слобода, како и превенција и посебна заштита на начелата на
недискриминација и соодветна и правична застапеност на припадниците на заедниците во
органите на државната власт, органите на единиците на локалната самоуправа и јавните
установи и служби

5151
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Народниот правобранител заедно со претставници на невладини организации (здруженија)
презема дејства и мерки за обезбедување поддршка и заштита на жртвата/ите, нивните права
и презентирање на нивните интереси во сите постапки кои се водат во органите на државната
управа, како и постапки пред обвинителството и судовите преку ефикасно и транспарентно
истражување на постапувањето од страна на лица со полициски овластувања и припадници
на затворската полиција за кривични дела при вршење на службено дејствие и за кривични
дела извршени вон службата со употреба на сериозна закана, сила или средства за присилба
што за последица има смрт, тешка телесна повреда, телесна повреда, противправно
лишување од слобода, мачење и друго сурово, нечовечно или понижувачко постапување и
казнување доколку со закон е предвидено кривично гонење по службена должност.
• Народниот правобранител во случаи кога е потребно, во согласност со овластувањата од
законот ќе предложи повторно спроведување на определена постапка пред надлежното јавно
обвинителство.

5252
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Во состав на Народниот правобранител - механизам за граѓанска контрола учествуваат три
надворешни членови од здруженија.
• Собранието на РМ распишува јавен оглас за избор на здружение од областа на човековите
права, полициското право и правосудството.
• Народниот правобранител - механизам за граѓанска контрола покренува постапка по барање
на странката - жртва или на член на неговото семејство, по иницијатива на претставници на
невладиниот сектор, како и по сопствена иницијатива по добиени сознанија (допрен глас) за
можни повреди на правото на живот и забрана на тортура од Европската конвенција за
човекови права ратификувана согласно Уставот на Република Македонија.
• Народниот правобранител - Национален превентивен механизам, врши редовни и
последователни посети во местата каде лицата се или можат да бидат лишени од слобода.
• За спроведените посети Народниот правобранител - Национален превентивен механизам
изготвува Годишен извештај кој јавно го објавува.

5353
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија

• Народниот правобранител презема дејствија и мерки за заштита од неоправдано од

одлжување на судските постапки, почитување на принципот за судење во разумен рок и
несовесно и неодговорно вршење на работите на судските служби, неповредувајќи ги
принципите на самостојност и независност на судската власт.
• Заради заштита на човековите слободи и права кога странката или Народниот
правобранител бара, судот му овозможува на Народниот правобранител да дејствува како
пријател на судот (аmicus curiae).
• Народниот правобранител не постапува по предмети за кои е во тек судска постапка,
освен во претходните случаи.

5454
 Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија

• Народниот правобранител посебно внимание посветува на заштитата на уставните и

законските права на лицата лишени од слобода.
• Со цел заштита на лицата лишени од слобода Народниот правобранител може во секое
време без најава и одобрение да изврши увид и да разговара со лицата сместени во
овие места без присуство на службени лица вработени во установата.
• Лицата лишени од слобода имаат право претставката да ја достават до Народниот
правобранител во затворен плик без проверка од службените лица на органот,
организацијата или установата во која се сместени и да добијат одговор во затворен
плик без проверка од службените лица.
• Народниот правобранител - Национален превентивен механизам во вршењето на
превeнцијата од тортура и друг вид на сурово, нечовечно или понижувачко постапување
или казнување има надлежност редовно да го испитува постапувањето кон лицата
лишени од слобода, да дава препораки на релевантните органи со цел подобрување на
постапувањето и условите во местата на лишување од слобода, како и да предлага
измени и дополнување на законски прописи. 5555
Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија
• Кога народниот правобранител ќе констатира дека се повредени уставните и законските
права на подносителот на претставката од органите предвидени со законот или пак се
направени други неправилности, може:
- да даде препораки, предлози, мислења и укажувања за начинот на отстранување на констатираните
повреди;
- да предложи повторно да се спроведе определена постапка согласно со законот;
- да покрене иницијатива за поведување на дисциплинска или прекршочна постапка против службено,
односно одговорно лице и
- да поднесе барање до надлежниот јавен обвинител за покренување на постапка заради утврдување на
казнена одговорност, против службено односно одговорно лице, како и активно да учествува во
постапката со право да даде предлози и мислења.
• Кога Народниот правобранител ќе констатира дека се повредени уставните и законс
ките права на подносителот на претставката од органите на државната управа и од други
органи и организации што имаат јавни овластувања или дека се повредени начелата на
недискриминација и соодветна и правична застапеност на припадниците на заедницата во
органите на државната власт, органите на единиците на локалната самоуправа и јавните
установи и служби или пак се направени други неправилности и доколку оцени дека
извршувањето на управниот акт ќе произведе ненадоместлива штета за правото на
заинтересираното лице, ќе бара:
- времено одложување на извршувањето на управниот или друг акт до одлуката на второстепениот орган
и
- времено одложување на извршувањето на управниот или друг акт до донесување на одлука од
надлежниот суд. 5656
 Народен
Click to edit
правобранител
Master title style
(омбудсман) на
Република Македонија

• Народниот правобранител го информира Собранието на РМ со

годишен извештај. Годишниот извештај содржи анализа за работа на
Народниот правобранител, степенот на обезбедувањето почитување,
унапредување и заштита на уставните и законските права на
граѓаните, почитувањето на начелата на недискриминација и
соодветна и правична застапеност на припадниците на заедниците од
страна на органите како и препораки за надминување на
констатираните состојби.
• Собранието на РМ по разгледувањето на извештајот утврдува мерки
за спроведување на препораките и истиот го доставува до Владата на
надлежно постапување.
• Владата на РМ на секои шест месеци го информира Собранието на
РМ за спроведувањето на препораките
• Извештајот на Народниот правобранител задолжително се објавува во
средствата за јавно информирање. 5757
Click to edit Master title style

Ви благодарам J

58