Ispitivanje prekidne moći sklopnih aparata

Ispitivanjem prekidne moći sklopnih aparata provjeravaju se u toku istraživanja i razvoja

teoretske pretpostavke i utvrđuju granične sposobnosti nove konstrukcije, a u fazi proizvodnje
njime se dokazuje da aparat ima zajamčene karakteristike. Ispitna stanica može biti bilo
mrežnog ili laboratorijskog tipa, prema tome da li potrebnu energiju dobiva iz prenosne mreže
ili iz vlastitih izvora (npr. specijalnih generatora udarne snage, poznatih pod imenom
kratkospojnih generatora). Premda se u laboratorijskim stanicama s manje ili više
koncentriranim impedancijama ne mogu u potpunosti imitirati stvarne prilike energetskih
sistema, ispitivanja u njima imaju mnoge prednosti pred ispitivanjima u mreži. U mrežama
postoji relativno mali broj čvorišta velike snage pogodnih za ispitivanje; njihov se pogon ne
smije ometati čestim kratkim spojevima i visokim prenaponima, a ispitni se parametri ne
mogu po volji mijenjati. Po definicijama Međunarodne elektrotehničke komisije (IEC) mogu
se ispitivanja prekidne moći podijeliti u direktna i sintetska.
Pri direktnom se ispitivanju dobivaju i prekidna struja i povratni napon iz jednog
zajedničkog izvora (iz mreže ili generatora udarne snage).
Sintetski ispitni krug sadrži dva odvojena izvora: strujni (npr. generator udarne snage)
i naponski (npr. kondenzatorsku bateriju).
Direktna se ispitivanja izvode u načelu tropolno, a kad to nije moguće, jednopolno ili
po elementima; sintetska se ispitivanja vrše jednopolno ili po elementima. Tropolna se
ispitivanja vrše na kompletnom aparatu, jednopolna na odvojenom polu aparata, a ispitivanja
po elementima na jednom ili više serijski vezanih prekidnih elemenata jednog pola. Budući da
su jedino pri direktnom tropolnom ispitivanju radni uvjeti aparata jednaki onima u pogonu,
često se nazivaju sve ostale metode indirektnim ispitivanjima.

Direktno ispitivanje prekidača

Uz prethodno zatvorene kontakte zaštitnog prekidača Z i ispitivanog prekidača A uspostavlja

se kratki spoj uklapanjem specijalnog aparata K, tzv. kratkospojnika. Zatim se prekida struja
otvaranjem ispitivanog prekidača A, a na kraju se otvara zaštitni prekidač Z. Katodni
oscilograf, priključen na odvod Uk, snima visokofrekventne titraje prijelaznog povratnog
napona, a petljasti oscilografi, vezani na odvode Up i Ip, bilježe povratni napon pogonske
frekvencije i struju kratkog spoja. Impedancijama R, L, C podešavaju se željeni parametri
struje i povratnog napona. Generator G specijalne je konstrukcije s abnormalno malom
početnom i prolaznom reaktancijom, velikom čvrstoćom statorskog namota prema
elektrodinamičkim silama i jakom udarnom uzbudom u trenutku kratkog spoja. Namoti
generatora i transformatora mogu se serijskim i paralelnim prespajanjem svitaka u zvijezdi i
trokutu podešavati za široko područje napona i struja.
Jednopolnim ispitivanjem treba ispitivani pol aparata podvrgnuti takvim naprezanjima kakva
se pojavljuju u najviše napregnutoj fazi tropolnog prekidača.
- DIELEKTRIČNA ISPITIVANJA – IZMJENIČNI NAPON

ISPITIVANJE IZMJENIČNIM NAPONOM INDUSTRIJSKE FREKVENCIJE

Provodi se tako da se za svaku ispitnu proceduru na sklopni aparat narine ispitni izmjenični
napon u trajanju 1 minutu. Aparat je zadovoljio ovo ispitivanje ako ne dođe do proboja ili
preskoka. Za aparate za vanjsku montažu nazivnog napona < 300 kV ispitivanje se provodi i
sa kišom, dok se za aparate nazivnog napona > 300 kV ispitivanje provodi isključivo u suhim
uvjetima.

- DIELEKTRIČNA ISPITIVANJA – UDARNI NAPON

ISPITIVANJE UDARNIM NAPONOM ATMOSFERSKO PORIJEKLA

Provodi se tako da se na sklopni aparat primjeni 15 pozitivnih i 15 negativnih naponskih
udara za svaku ispitnu proceduru. Aparat je zadovoljio ovo ispitivanje ako je broj proboja ili
preskoka manji od 2 za svaki ciklus od 15 udara. Za sklopne aparate za vanjsku montažu
potrebno je provesti i ispitivanje pod kišom. Oblik ispitnog udarnog napona atmosferskog
porijekla je standardiziran, a karakteriziran je trajanjem čela vala (1.2 μs) i trajanjem hrpta
vala (50 μs).

ISPITIVANJE UDARNIM SKLOPNIM NAPONOM

Provodi se samo na sklopnim aparatima nazivnog napona > 300 kV. Ispitni postupak je ista
kao i kod ispitivanja udarnim naponom atmosferskog porijekla. Oblik ispitnog udarnog
sklopnog napona je standardiziran, a karakteriziran je trajanjem čela vala (250 μs) i trajanjem
hrpta vala (2500 μs).

- ISPITIVANJE ZAGRIJAVANJEM

Provodi se na sklopnim aparatima u zatvorenom položaju sa novim kontaktima. Ispitivanje se

provodi u pravilu na tropolnom sklopnom aparatu, ali se može izvesti i na jednom polu,
odnosno po elementima, ako se može dokazati da je utjecaj ostalih polova (elemenata) na
zagrijavanje zanemariv.
Ispitivanje se provodi sa nazivnom strujom prekidača. Ispitivanje se provodi vremenski
dovoljno dugo da nadtemperatura postigne svoju maksimalnu stacionarnu vrijednost.
U pravilu je to postignuto kada temperatura raste tokom jednog sata manje od 1 K.
Temperatura pojedinih elemenata prekidača mjeri se uz pomoć termometra ili termoparova
koji se postavljaju na najvruću dostupnu točku.