ANYO NG PANITIKAN

I. PANIMULANG GAWAIN:
Panuto: Manood ng isang Spoken Poetry (Youtube o anomang social media) at Ibuod
ang sinasabi ng tumula.

Batay sa anyo, ang panitikan ay maaaring mauri bilang Tuluyan/Prosa o Patula.

Tuluyan ang isang panitikan kung ito ay nasusulat sa karaniwang daloy ng
pangungusap at sa patalatang paraan. Samantala, ang panitikang patula naman ay
yaong nasusulat sa taludturan at saknungan. Ang mga taludtod ay maaaring may sukat
at tugma o dili kaya’y malayang taludturan na nangangahulugang walang sukat at
tugma.

II. PAGTALAKAY:

Mga Akdang Tuluyan o Prosa

Nobela – isang mahabang salaysayin ng mga kawing-kawing na pangyayari na

nagaganap sa mahabang saklaw ng panahon, kinasasangkutan ng maraming tauhan at
nahahati sa mga kabanata.

Maikling Kwento – isang salaysay ng isang mahalagang pangyayaring

kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may isang kakintalan o impresyon.

Dula – isang uri ng panitikan na isinusulat upang itanghal sa entablado o tanghalan.

Alamat – ay mga salaysaying nauukol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay.

Pabula – ay mga salaysaying kinasasangkutan ng mga hayop, halaman at maging

ng mga bagay na walang buhay na kumikilos at nagsasalita na wri ba’y tunay na mga
tao.

Parabula – ay mga kwentong hinango sa Banal na Kasulatan.

Anekdota at maikling salaysaying may layuning umaliw o magbigay-aral sa mga

mambabasa. Maaari ring ito ay kinasasangkutan ng mga hayop o ng mga bata.

Sanaysay – ay isang pagpapahayag ng kuru-kuro o opinion ng isang may-akda

hinggil sa isang suliranin o paksa. Ang mga editorial na inilalathala sa mga pahayagan
at iba pang babasahin ay mga mahuhusay na halimbawa ng sanaysay.
 Talambuhay – ay kasaysayan ng buhay ng isang tao.

Balita – ay paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan,

pamahalaan, sa mga lalawigan, sa ibayong dagat, maging sa industriya, kalakalan,
agham, edukasyon, palakas at pinilakang-tabing.

Talumpati – ay isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.

Ang talumpati ay nauuri batay sa iba’t ibang layunin. Ang isang talumpati ay maaaring
may layuning humikayat, magbigay impormasyon, magpaliwanag, mangatwiran,
maglahad ng opinion o paniniwala o lumibang.

Mga Akdang Patula

Ang mga akdang patula ay may apat na uri: tulang pasalaysay, tulang
pandamdamin o liriko, tulang padula o dramatiko at tulang patnigan.

Tulang pasalaysay ay kwento ng mga pangyayari at nasusulat nang patula, may

sukat at tugma. Nauuri ito ayon sa paksa, pangyayari at tauhan. Kung gayon, nasa
ilalim nito ang epiko, awit at korido.

Epiko – tulang nagsasalaysay hinggil sa kabayanihan, katapangan at

pakikipagsapalaran ng isang pangunahing tauhan sa gitna ng mga pangyayaring
hindi kapani-paniwala.

Awit at korido ay mga patulang salaysay na paawit kung babasahin.

Pawang sa ibang bansa ang tagpuan ng mga pangyayari sa mga salaysay nito.
Kinapapalooban ito ng romansa o pag-iibigan, pakikipagsapalaran, kabayanihan
at kataksilan at mga pantakas sa karahasan ng katotohanan.

Tulang pandamdamin o liriko – mga tulang tumatalakay sa marubdob na

damdamin na maaaring ng may-akda o di kaya’y ng ibang tao. Nasa kategoryang ito
ang mga tulang awiting-bayan, soneto, elehiya, dalit, pastoral at oda.

Awiting-bayan ay maiikling tulang binibigkas nang may himig. Karaniwan itong

nagpasalin-salin sa iba’t ibang henerasyon sa pamamagitan ng bibig ng tao, bunga
nito’y hindi na matutukoy kung sino ang ay may-akda ng maraming mga kantahing
bayan.

Soneto ay tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa damdamin at kaisipan at

karaniwang naghahatid ng aral sa mambabasa.

Elehiya ay tulang nagpapahayag ng panimdim dahil sa pagyao ng isang minamahal

Dalit ay isang tulang inaawit bilang pagpuri sa Diyos o sa Mahal na Birhen.

 Pastoral ay mga tulang naglalarawan ng paraan ng pamumuhay sa kabukiran.

Oda ay isang tulang paghanga o pagpuri sa isang bagay.

Tulang padula o dramatiko ay mga tulang isinasadula sa entablado o iba pang

tanghalan. Ang La India Elegante y El Negrito Amante ni Francisco Baltazar ay isang
mahusay na halimbawa nito.

Tulang patnigan ay mga laro o paligsahang patula na noo’y karaniwang

isinasagawa sa bakuran ng mga namatayan.

III. PANAPOS NA GAWAIN:

Panuto: Tunghayan ang pahayag ni Kim Chu sa youtube hinggil sa isyu ng ABS CBN
https://www.youtube.com/watch?v=o3OlCxCmSwc

“Sa classroom, may batas. Bawal lumabas. O, bawal lumabas, pero pag sinabi, pag
nag-comply ka na bawal lumabas. Pero may ginawa ka sa pinagbabawal nila inayos
mo yung law ng classroom niyo at sinubmit mo uli, ay puwede na pala ikaw lumabas.”
Ipaliwanag kung paanong umabot ang pahayag niyang ito na mula sa anyong
tuluyan ay naging isang awit o anyong patula. Ikuwento ang naging pag-unlad ng
simpleng pahayag na ito at nagkaroon ng sampung milyong views sa youtube.
Talakayin.