Kampung Kuta :

Pantrang Nanggap Wayang

“ Ku sabab baréto pangantén awéwé diiwat ku dalang wayang, atuh ti harita karuhun Kampung
Kuta ragrag ucap, “Cadu di lembur nanggap wayang!”

Kampung Kuta secara administratif kaasup ka Desa Pasir Angin, Kacamatan Tambaksari
Kabupaten Ciamis. Lemburna teu pati lega, kitu deui jumlah pendudukna. Kahirupan wargana tina
tatanén jeung nyadap kawung. Nu ngatur kahirupan warga, keur kapentingan pamaréntahan diatur
ku RT, RW jeung Kepala Dusun, sedengkeun urusan adat dipupuhuan ku Kuncén jeung Kepala Adat.
Sanajan Kampung Kuta teu pati anggang jeung lebur séjén nu aya di wewengkon Désa Pasir
Angin tapi boh wangunan imah atawa tradisi kahirupan masarakatna nenggang ti nu lian. Nurutkeun
Pupuhu adat Kampung Kuta, unggal léngkah urang Kuta kudu anut kana tatali karuhun, saperti
ngadegkeun imah, tatanggapan, asup ka leuweung tutupan, jeung ngurebkeun mayit.

Wangunan Imah
Dina ngawangun imah teu meunang maké bata, jeung semén, rahabna kudu ngagunakeun kai jeung
awi. Kitu deui hateup imah kudu maké kiray atawa injuk kawung. Ogé teu meunang dipaseuk ku
paku nu dijieun tina beusi atawa waja. Ku kituna sangkan bahan keur piimaheun tetep nyampak,
unggal warga mun ngabogaan anak, sapoé saanggeusna éta orok gubrag ka alam dunya, bapana
kudu melak tutuwuhan pangpangna kai jeung kiray. Mun éta amanat karuhun dirempak bakal
ngadatangkeun mamala ka pangeusi lembur. Ka nu basangkal, hukumanana daék teu daék kudu
pindah ti éta lembur.
Nu ahéng nyaéta waktu ngadegkeun imah, sakumna warga nu aya di éta lembur,
sabilulungan ngilu aub ngawangun, sarta teu kaci meunang buruhan. Ngan tangtu baé nu boga imah
kudu nyayagikeun kadaharan. Nu dibayar téh ngan ukur tukang. Naon pangna teu meunang maké
semén jeung bata, cenah baheula, karuhunna waktu munggaran ngabaladah atawa ngadegkeun
lembur, kungsi ngadegkeun wangunan maké bahan tina bata jeung semén. Sangkilang maké tanaga
ahli, éta wangunan teu ngadeg-ngadeg, malah ujug-ujug dor-dar gelap, padahal harita téh keur usum
halodo. Kitu deui mun ngawangun jalan pantrang maké bahan tina semén jeung aspal.
Sedengkeun alesan hateup imah teu meunang maké kenténg, sabab kenténg mun geus
peupeus teu bisa balik deui jadi taneuh, hartina bakal ngotoran éta lembur. Salian ti éta, arsitéktur
imah kudu maké suhunan panjang, cindekna teu meunang maké pola wangunan léter L atawa léter
U, sarta teu meunang nyanghareup ka beulah wétan.

Tatanggapan
Dina hal tatanggapan, boh nyunatan, boh ngawinkeun, atawa hajat séjénna, teu meunang nanggap
wayang golék atawa wayang kulit. Nurutkeun Karman, nu jadi sababna patali jeung kajadian nu
ngageunjleungkeun, acara hajat ngadadak kiruh, alatan pangantén awéwé diiwat ku dalang. Éta
kajadian mangrupa wiwirang di kolong catang, nya gedé nya panjang. Tah ku ayana kajadian sarupa
kitu, ragrag pacaduan, sakumna urang Kuta teu meunang nanggap wayang. Kasenian nu sok biasa
dijadikeun média upacara hajatan nyaéta tayuban, réog jeung seni terebang.

Leuweung Tutupan
Umumna kaayaan leuweuh nu aya di wewengkon tatar Sunda geus burindil (bulistirréd), tutuwuhana
coréngcang alatan loba dijarah ku leungeun-leungeun jalma nu teu boga tanggung jawab. Padahal
unggal leuweung geus ditangtayungan ku undang-undang. Tapi anéhna téh mun leuweung dijaga ku
pamali sok walagri, saperti leuweung tutupan atawa leuweung larangan nu aya di Kampung Kuta. Éta
leuweung nu perenahna aya di tapel wates Jawa Barat jeung Jawa Tengah tara kagunasika ku
leungeun-leungeun manusa. Unggal warga Kuta atawa warga nu aya sabudeureun éta leuweung teu
wani ngaganggu éta leuweung, ceunah sieun kabadi.
Ti mimiti asup ka éta leuweung tartib pisan, kahiji teu meunang maké dadampar suku
(sapatu, sendal jeung sajabana), sabisa-bisa kudu nyékér, sarta saméméhna kudu ngumbah suku
heula. Salila aya di jero leuweung teu diwenangkeun ngahéot, nyiduh, kiih sok komo bubuang
kokotor mah, ogé teu meunang miceun runtah sambarangan kakadékan katut ngadurukan.
Mun ngarempak éta aturan, bakal aa mahluk leuweung nu bakal ngarewed jalma nu teu
tuhu kana pamali éta. Leupas tina aya euweuhna mamala, ku ayana pamali saperti itu kaayaan
leuweung ka jaga kabersihanana, moal aya kajadian leuweung kahuruan saperti nu kaalaman
leuweung di tempat lian, jeung salawasna tutuwuhan nu aa di éta leuweung bakal tetep walagri

Ngurebkeun Mayit
Mun urang laha-loho ka Kampung Kuta moal manggihan astana atawa kunuran. Ti baheula mula,
urang Kuta tara pirajeuneun ngurebkeun mayit di lemburna. Mun pareng aya nu kapapaénan
katémbong kacida riweuhna, sabab kudu ngurebkeun layon ka tempat nu rada jauh nyaéta
tonggoheun lembur, aya meureun tilu kilo mah. Malah aya nu dikurubkeun peuntaseun Walungan
Cigalontang. Atuh waktu ngagotong pasaran téh kudu ngaraas walungan heula.
Ceuk Karman, lemburna ngan keur jalma hirup, ulah ngubur bugang naon baé, kaasup mayit,
cenah sangkan éta lembur beresih, anggang tina panyakit, pangpangna aya amanat ti karuhun nu
ngaharamkeun aya astana di lemburna. Mun dirempak, cenah mah sapangeusi kampung bakal
katarajang panyakit nu hésé piubareunana.

Ngaruwat Lembur
Dina sataun sakali, sabada panén atawa saencanna mitembeyan, warga Kampung Kuta sok
ngayakeun upacara ruwat bumi, éta hajat lembur mangrupa sukuran ka Gusti Nu Murbéng Alam, nu
geus méré kani’matan ku mangrupa hasil tatanén nu mucekil. Saencanna prung hajat, Kuncén
lembur jarah heula ka leuweung tutupan, sarta ngiriman ka karuhun, sangkan ditarima iman
Islamna. Dina prungna acara dibuka ku tutunggulan, ngiriman, jeung dipungkas ku pintonan seni
tayuban. ***

Dicutat tina karya : Nana Munajat

http://sundanet.com/article/content/265
tanggal 18 Méi 2017

Pancén Mandiri
Pék ku hidep catetkeun deui kecap-kecap anu di déngdékkeun dina bacaan di luhur dina tabél ieu di
handap. Geus kitu tarjamahkeun kana basa Indonesia !

No. Kecap Tarjamahan

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Jst.