Konstytucja – najważniejszy akt prawny określający ustrój państwa, uprawnienia władz oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli.

Zwana ustawą zasadniczą.● Została uchwalona 2.04.1997r.● Obywatele zatwierdzili ją 25.05.1997r. (w ogólnonarodowym referendum)●
Rozpoczyna się PREAMBUŁĄ czyli krótkim, uroczystym wstępemTrybunał Konstytucyjny (TK) – jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności normprawnych niższego rzędu z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją iniektórymi umowami
międzynarodowymi Naczelne zasady Konstytucji RP● Suwerenność narodu: oznacza, iż władza w danym państwie skupiona jest w rękach narodu, jest samodzielna i niezależna.● Republikańska forma rządów : oznacza że władzę w państwie sprawuje naród,np. wybierając droga
głosowania prezydenta, nie ma dziedziczności tronu czy władzy dożywotniej.● Trójpodział i równowaga władzy: (Stworzył go Karol Monteskiusz)Władza dzieli się na:a. Władzę wykonawczą = egzekutywę - należy do prezydenta i Rady Ministrów b. Władzę ustawodawczą =
legislatywa - należy do sejmu i senatu c. Władzę sądowniczą = judykatywa - należy do sądów i trybunałów ● Decentralizacja władzy : władza centralna przekazuje samorządom zadania oraz prawo do podejmowania decyzji w sprawach lokalnych ● Państwo prawa : na całym
terytorium działa to samo prawo ● Pluralizm polityczny : wielość partii na arenie politycznej, możliwość tworzenia związków zawodowych, stowarzyszeń, funduszy● Wolność praw człowieka i obywatela: każdemu obywatelowi przysługują te same prawaObowiązki konstytucyjne
obywatela RP:➔ Być wierny państwu polskiemu i troszczyć się o wspólne dobro,➔ Przestrzegać prawa➔ Płacić podatki,➔ Bronić ojczyzny w przypadku zagrożenia,➔ Dbać o stan środowiska naturalnego➔ Uczęszczać do szkoły do 18 roku życia Funkcje parlamentu: Funkcja
ustrojodawcza – dzięki tej funkcji parlament ma prawo uchwalić konstytucję lubwprowadzić do niej zmiany.Funkcja ustawodawcza – na jej mocy, parlament ma prawo do stanowienia ustaw, które są podstawowymi aktami prawnymi, powszechnie obowiązującymi w danym
państwie. Funkcja kreacyjna – polega na powoływaniu członków, którzy wchodzą w skład organów państwowych. Funkcja kontrolna – polega na sprawowaniu kontroli nad rządem (w Polsce przysługuje tylko Sejmowi). Funkcja legitymizacyjna: w sposób pośredni lub bezpośredni
parlament autoryzuje decyzje innych organów państwowych Parlament - bikameralizm, unikameralizm Parlament jest dwuizbowy (bikameralizm) sejm – 460 posłów senat – 100 senatorów Parlamenty jednoizbowe ( unikameralizm ) występują np.: w Danii, Finlandii, Grecji,
Portugalii Szwecji, IslandiiWażne pojęcia Zgromadzenie Narodowe : zebranie wspólne obu izb parlamentu (np. przyjęcie przysięgi prezydenckiej) Próg wyborczy (inaczej: klauzula zaporowa): minimalny procent poparcia wyborców uprawniający komitet wyborczy do
uczestniczenia w rozdziale mandatów Mandat poselski – pełnomocnictwo przyznane wybranemu kandydatowi w wyborach parlamentarnych do sprawowania funkcji posła na Sejm RP Koalicja rządowa – porozumienie partii politycznych w celu powołania wspólnego rządu
Opozycja: pozostałe stronnictwa sejmowe, posiadające odmienne programy, nie wchodzące w skład koalicji Immunitet - nietykalność poselska i senatorska, przywilej posła i senatora polegający na zakazie zatrzymania i pociągania go do odpowiedzialności karnej bez zgody sejmu
(senatu) w okresie sprawowania mandatu Urząd prezydenta: ➔ Musi mieć ukończone 35 lat ➔ Kadencja trwa 5 lat ➔ Nie można pełnić tej funkcji dłużej niż dwie kadencje ➔ Siedzibą głowy państwa jest Pałac Prezydencki w Warszawie ➔ Nazywany jest ,,strażnikiem Konstytucji”
➔ Obowiązki głowy państwa przejmuje marszałek sejmu Demokratyczne wybory ● Równe: jedne głos, wszystkie z jedną wartością ● Bezpośrednie: konkretni kandydaci ● Tajne ● Powszechne: brać udział mogą wszyscy pełnoletni obywatele Ważne pojęcia
Legitymizacja władzy: przyzwolenie społeczne na sprawowanie rządów przez określone osoby Ordynacja wyborcza: zbiór przepisów dotyczący szczegółowych zasad kandydowania, organizowania wyborów, ustalania ich ważności, a także prowadzenia i finansowania
kampaniiwyborczych Cenzusy: ograniczenia wyborcza System proporcjonalny: liczba mandatów współmierna do liczby głosów (wybory do sejmu, Parlamentu Europejskiego) System większościowy : mandat przypada osobie z największym poparciem wyborców (wybory do senatu,
wybory prezydenckie) Struktura Sądy powszechne - sądy rejonowe, okręgowe, apelacyjne Sądy wojskowe - sądzą przestępstwa popełnione przez żołnierzy lub osoby cywilne pracujące w wojsku Sady administracyjne - spory międzyn obywatelami a urzędnikami Sąd Najwyższy:
sprawuje nadzór nad sądami powszechnymi i wojskowymi Naczelny Sąd Administracyjny: sprawuje nadzór nad sądami administracyjnymi POJĘCIA Wymiar sprawiedliwości : działalność sądów, polegająca na rozstrzyganiu sporów i osądzaniu przestępstw na podstawie
obowiązującego prawa Trybunał Stanu: organ władzy sądowniczej – odpowiadają przed nim najwyżsi urzędnicy (prezydent, premier, ministrowie) – po naruszeniu Konstytucji lub innej ustawy Partie polityczne: organizacje, które mają określoną nazwę i program, a ich członkowie
próbują osiągnąć zamierzone cele poprzez aktywność społeczną oraz udział w sprawowaniu władzy. Pluralizm polityczny : wolność głoszenia poglądów, zrzeszania się, możliwość istnienia dwóch lub więcej partii Systemy partyjne System jednopartyjny: w państwach totalitarnych
System dwupartyjny: istnieją dwie partie (np. Stany Zjednoczone – republikanie (słoń) i demokraci (osioł)) System wielopartyjny (Polska): funkcjonowanie wielu partii Funkcje mass mediów● Informacyjna ● Opiniotwórcza ● Kontrolna ● Edukacyjna ● Kulturalno – rozrywkowa ●
Socjalizacyjno – integracyjna