Asâ-yı Mûsâ

Asâ-yı Mûsâ

ASÂ-YI MÛSÂ'DAN BİRİNCİ KISIM (On Birinci Şuâ)

Denizli Hapsinin bir nevî müdafaası hükmündeki meyvesi olup, aynı zamanda iman, ibadet ve
tevhide dair önemli meseleleri açıklar ve ispat eder
Meyve Risalesi: On Bir Meseledir
Birincisi: Her gün 24 saatin bir saatini ahirete sarfetmeye vesile olan namaz ibadetinin
önemi vurgulanıyor.
İkinci Meselenin Hülâsası: Ölümün karşısında takınılacak tavır.
Üçüncü Mesele: Eskişehir hapishanesinin penceresinden lise talebelerinin hâline
ağlaması.
Dördüncü Mesele: Dünya savaşından daha önemli olan hakikat.
Beşinci Mesele: Gençliğin değerini bilip ona göre davranmak
Altıncı Mesele: İlimlerin diliyle Allah'ı tanıma
Yedinci Mesele: Bize âhireti anlat diyen mahpuslara bir izah.
Sekizinci Meselenin bir Hülâsası: Âhiret inancının ferdî ve toplumsal hayata faydaları.
Birincisi: İnsanın mahiyeti ebediyetle fıtraten alâkadardır.
İkinci meyvesi ve hayat-ı şahsiyeye bakan bir faydası: Âhirete imanla ölüm bir cennet
kapısına dönüşür.
Hayat-ı şahsiyeye ait üçüncü bir faydası
Dördüncü bir faydası ki, insanın hayat-ı içtimaiyesine bakıyor
Birinci Nükte: Cehennemin varlığı hakkında bir değerlendirme.
İkinci Nükte: Cehennemin varlığının ve şiddetli azabının, rahmete ve adalete
zıddiyeti yoktur.
Dokuzuncu Mesele: Cüz'î bir iman hakikatini inkâr etmek küfrü gerektirir. Çünkü iman
bir bütündür.
Birinci Nokta: Cenâb-ı Hakkın varlık delilleri aynı zamanda âhirete işaret ve delildir.
İkinci Nokta: Bütün peygamberler ve Kur'ân'ın en esaslı unsuru Allah'a ve haşre
imandır.
Üçüncü Nokta: elhamdü lillâh'ın mânâsını ifade eden bir cümle...
Onuncu Mesele: Emirdağ Çiçeği
Kur'ân'daki tekrarlara ilgili edilen itirazlara cevap
Bu onuncu meseleye bir hatime olarak İki Haşiye
Birincisi: Kur'ânın hakikî tercümesi mümkün değil.
Hâtimeden ikinci haşiye: Muhammed'in (a.s.m.) getirdiği nur, kâinatın, yokluk,
vazifesizlik, anlamsızlık perdesini kaldırır.
Hüsrev'in Üstadına yazdığı mektup
On Birinci Mesele: Meleklere iman rüknünün pek çok meyvelerinden küçücük bir
meyvesine işaret.
Hâtime: Felâk suresinin bir yönüyle izahı.
Bir ihtar: Her bir âyetin çok mânâları vardır.
Bu sureye ait bir nükte-i i'câziyenin haşiyesidir
On Birinci Meselenin haşiyesinin bir lâhikasıdır.

ASÂ-YI MÛSÂ'DAN İKİNCİ KISIM Hüccetü'l-Bâliğa Risalesi

BİRİNCİ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Âyetü'l-Kübradan)

Birinci Makamın Birinci Basamağında: Semâvâtın Allah'ın varlığına delâleti
İkinci Mertebesinde: Atmosfer ve içindekilerinin Allah'ın varlığına delâleti
Üçüncü Mertebesinde: Yerküresi ve içindekilerinin Allah'ın varlığına delâleti
Dördüncü Mertebesinde: Deniz ve nehirlerin Allah'ın varlığına delâleti
Beşinci Mertebesinde: Dağların ve ovaların Allah'ın varlığına delâleti
Altıncı Mertebesinde: Ağaçların ve bitkilerin Allah'ın varlığına delâleti
Yedinci Mertebesinde: Hayvanların ve kuşların Allah'ın varlığına delâleti. Üç hakikati var
Sekizinci Mertebesinde: Peygamberlerin Allah'ın varlığına delâleti
Dokuzuncu Mertebesinde: Âlimlerin Allah'ın varlığına delâleti
Onuncu Mertebesinde: Kudsî mürşidlerin Allah'ın varlığına delâleti
On Birinci Mertebesinde: Meleklerin ve ruhî varlıkların Allah'ın varlığına delâleti
On Üçüncü Mertebesinde: Nurlu akılların ve selim nurâni kalplerin Allah'ın varlığına
delâleti.
On Dördüncü ve On Beşinci Mertebesi: Vahiy hakikati gelecek şu beş hakikati netice
veriyor:
Cenab-ı Hakkın beşerin akıl seviyesine göre hitap etmesi.
Cenab-ı Hakkın, yüce kelâmıyla Kendi Zâtını tarif etmesi.
İnsanların dualarına cevap vermesi Onun yaratıcılığının şe'nidir.
Kelâm sıfatı, ilim ve hayat sıfatının ayrılmaz bir gereğidir.
Yüce kelamıyla insanları uyarması ulûhiyetinin gereğidir.
Ve ilham ile vahyin arasındaki fark.
Birinci Makamın On Altıncı Mertebesinde: Fahr-i Âlem olan Muhammed'in (a.s.m.)
Allah'ın varlığına delâleti
On Yedinci Mertebesinde: Kur'ân'ın vech-i i'câzı ve Allah kelâmı olduğunun delilleri.
On Sekizinci Mertebesinde: Kâinatın Allah'ın varlığına delâleti
On Dokuzuncu Mertebesinde: Allah'ın isim ve sıfatlarının Kendi varlığına delâleti.

İKİNCİ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Otuz İkinci Sözden)

Cenâb-ı Hakkın Vahdâniyetinin ispatı. Vahdet ve Ehâdiyet-i İlâhiyeye dâir gelen şüphe ve
îtirazlara cevap. Ehl-î dalâlet ve ehl-i hidayetin dünya hayatına bakış açıları.
Birinci Mevkıf: Cenâb-ı Hakkın Vahdâniyetinin ispatı.
Birinci mevkıfın küçük bir zeyli: "Üstlerindeki göğe bakmazlar mı, onu nasıl bina
edip süsledik..." (Kaf Sûresi, 50:6) âyetinin tefsiri.

ÜÇÜNCÜ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Yirmi Üçüncü Lem’a)

Her şeyin Allah tarafından yaratıldığını, ikna edici delillerle anlatan Tabiat Risâlesidir.
Mukaddime: İnsanların ağzından şuursuzca çıkan ve dinsizliği ima eden kelimelerden
söz eder.
Birinci Mesele: Sebeplerin tesiriyle varlıkların yaratılmasının imkansızlığının üç halle îzâhı
yapılmaktadır.
İkinci Mesele: Varlıkların kendi kendine oluşmasının üç muhalle îzâhı yapıl-maktadır.
Üçüncü Mesele: Tabiatın gereği olarak varlıkların oluştuğu iddiası üç muhalle anlatılır.
Hatime: Tabiatçılık fikrinden kurtulup imana gelen kişinin sorularını içerir.
Birinci sual: Cenab-ı Hakkın bizim ibadetimize ne ihtiyacı var?
İkinci sual: Her varlığın tüm halleriyle Cenab-ı Hakkın kontrol ve tedbiri altında
kolayca idaresinin sırrı nedir?
Üçüncü sual: "Hiçten bir şey yaratılmıyor ve yok edilmiyor" diyenlerin iddialarına
cevap veriliyor.

DÖRDÜNCÜ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Otuzuncu Lem’anın İkinci Nüktesi)

Adl isminin cilvesini gösterir.

BEŞİNCİ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Otuzuncu Lem’anın İkinci Nüktesi)

Birinci Noktası: Hakîm isminin en büyük tecellisini ele alır
Üçüncü nüktenin ikinci noktasi: İki meseledir.
Birinci Meselesi: Sonsuz kemâl ve cemâl sahibi kendini görmek ve
göstermek ister.
İkinci Noktanın İkinci Meselesi: Kâinat sanatkârının mülkünde şirke yer
yoktur.
Üçüncü nokta: İnsanı kâinatın merkezi yapmıştır. Bütün ilimler ona hizmetkârdır.
Dördüncü nokta: Bu sarayı binler hikmetlerle yapan usta, boş ve abes iş yapmaz.
Beşinci nokta: İki meseledir.
Birinci Mesele: Sâni-i Hakîm, israf, abes ve faydasız yaratmaz.
İkinci Mesele: Sâni-i Hakîm, Resül-i Ekremin (a.s.m.) Risâletine delâlet
ediyor.
 ALTINCI HÜCCET-İ İMÂNİYE (Onuncu Sözün Dokuzuncu Hakikati)
Canlılar dünyasında, özellikle kış ve bahar mevsimlerinde görünen "öldürme" ve "diriltme"
fiillerinin ve Muhyî ve Mümît isimlerinin âhirete işareti.

YEDİNCİ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Otuzuncu Mektubun On Yedinci Penceresi)

SEKİZİNCİ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Münâcât)

“Göklerin ve yerin yaratılmasında, gecenin ve gündüzün değişmesinde, insanlara faydalı şeylerle
denizde akıp giden gemilerde, Allah’ın gökten su indirip onunla yeryüzünü ölümünden sonra
diriltmesinde, her türlü canlıyı yeryüzüne yaymasında, rüzgarları sevk etmesinde ve gökle yer
arasında Allah’ın emrine boyun eğmiş bulutlarda, aklını kullanan bir topluluk için Allah’ın varlık
ve birliğine, kudret ve rahmetine işaret eden nice deliller vardır” (Bakara Suresi, 2:164) âyetinin
münâcât tarzında bir nevi geniş tefsiridir.

DOKUZUNCU HÜCCET-İ İMÂNİYE (Dokuzuncu Şuâ’ın Mukaddime-i Haşriyesi)

Öldükten sonra dirilmeye ve âhirete îman, insanın hem şahsî, hem de cemiyet hayatının huzuru
için ne kadar gereklidir? Bu hususu, öldükten sonra dirilmenin delilleriyle beraber açıklayan ve
ispat eden önemli bir tefsirdir.
Mukaddime
Birinci Nokta: Ahiret inancı, toplumsal ve ferdî hayatin saadetinin esasıdır.
Birincisi: İnsanlığın yarısını teşkil eden çocuklar için ahiret inancının faydası.
İkinci Delil: İhtiyarlar için ahiret inancının dünyevî faydalarını izah eder.
Üçüncü Delil: Gençler için faydasını izah eder.
Dördüncü Delil: Aile hayatı için faydasını izah eder.
İkinci Nokta: Haşre imanın, diğer iman hakikatlerini ispatı ele alınıyor.

ONUNCU HÜCCET-İ İMÂNİYE (Yirminci Mektup)

Allah'a iman ile tevhid mertebeleri hakkında müjdeli ve şifalı tesellilerin beyanı ile "Allah'tan
başka ilâh yoktur" hükmünü ispat eder. İki makam ve mukaddimeden oluşuyor.
Birinci Makam: Kelime-i Tevhid'deki müjdeleri açıklar.

ON BİRİNCİ HÜCCET-İ İMÂNİYE (Yirmi İkinci Sözün Birinci Makamı)

Evrende Allah'ı tanıtan san'at eserleri; bunlardaki birlik tecellîlerini ve san'at inceliklerini çözmenin
ve tahkikî bir imanı kazanmanın yolları.
Birinci Makam: Dünyada olup biten sıradan olayların ardındaki olağanüstülüklere dikkati
çeken bir temsil.
Birinci burhan: Ağaçların yaratılış ve yaşayışındaki olağanüstülük ve birlik tecellîsi.
İkinci burhan: Tohumlardaki ve canlıların yaratılışındaki olağanüstülük ve birlik
tecellîsi
Üçüncü burhan: İnsan ve hayvanların yaratılış ve yaşayışındaki olağanüstülük ve
birlik tecellîsi.
Dördüncü burhan: Ağaçların çevre ile ilişkilerindeki olağanüstülük ve birlik tecellîsi.
Beşinci burhan: Ağacın sonucu olan meyve ile evrenin sonucu olan insanın,
üzerlerindeki san'atla bir San'atkâra işareti.
Altinci burhan: Bahar ve yaz mevsimindeki değişikliklerde görünen olağanüstülük
ve birlik ve kudret tecellîsi.
Yedinci burhan: Varlıklar arasındaki yardımlaşma ve dayanışmada görünen
olağanüstülük ve birlik tecellîsi.
Sekizinci burhan: Bütün varlıkların yaratılış ve işleyişinde rol alan hava, su, ışık,
toprak gibi unsurların yerine getirdiği görevlerdeki olağanüstülük ve birlik
tecellîsi.
Dokuzuncu burhan: Bütün eserlerin sahibi ve san'atkârı olarak birtek zatı tanımanın
kolaylığı.
Onuncu burhan: Varlıkların gelip geçmesinde, onları değiştirenin değişmezliğini
gösteren işaretler.
On birinci burhan: Hz. Muhammed'in (a.s.m.) getirdiği haberlerin, evrendeki
varlıklar tarafından doğrulanması.
On ikinci burhan: Kâinat Yaratıcısı hakkında Kur'ân'ın verdiği haberler.