(‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﺎﮎ )ﻣﺒﺎدﯼ ﺧﺎﮐﺸﻨﺎﺳﯽ‬

T.W. Crawford, Jr.

Kabul, Afghanistan

www.ifdc.org
 ‫ﺧﻮاص ﻓﺰﻳﮑﯽ ﺧﺎﮎ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ‬ ‫„‬
‫• ذرات ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺒﺎرت از ذرات ﺟﺪا ﮔﺎﻧﻪ ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
‫• ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻨﺎﺳﺐ رﻳﮓ‪ ،‬ﺳﻴﻠﺖ و ﮐﻠﯽ ﺻﻨﻒ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﻴﮕﺮدد‬
‫• ﻣﺜﻠﺚ ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺻﻨﻒ ﺑﻨﺪﯼ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺧﺎﮎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺎﮎ – ﺗﺠﻤﻊ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ذرات ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬ ‫„‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﮎ – ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﺮدﻩ ﻣﻴﺸﻮد ذرﻳﻌﻪ ارزش ﺁن‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ رﻧﮓ ﮐﻢ و ﮐﺮوﻣﺎ‬ ‫„‬
‫ﮐﺜﺎﻓﺖ )ﮐﺜﺎﻓﺖ ﺣﺠﻤﯽ( – وزن ‪/‬ﺣﺠﻢ = ﮔﺮام ﺑﺮ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﻣﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ‬ ‫„‬
‫ﺗﺨﻠﺨﻞ ﺧﺎﮎ – ‪ Φ =VV/VT‬وﻗﻴﺘﮑﻪ‪ ،‬ﮐﺜﺎﻓﺖ ﺣﺠﻤﯽ = ‪VV = air, VT‬‬ ‫„‬
‫ﭼﺴﭙﻨﺎﮐﯽ ﺧﺎﮎ – ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ذرات ﺧﺎﮎ ﮐﻪ ﺑﺎهﻢ ﭼﺴﭙﻴﺪﻩ و ﻳﮑﺠﺎ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫„‬
‫درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺧﺎﮎ – اﻧﺪازﻩ ﮔﺮﻣﯽ و ﺳﺮدﯼ ﺧﺎﮎ ﮐﻪ ذرﻳﻌﮥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ ذرات‬ ‫„‬
‫ﺧﻮرد زﻧﺪﻩ ﺟﺎن هﺎ‪ ،‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﻮﻻت ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ و ﺟﻮاﻧﻪ زدن ﺗﺨﻢ هﺎﯼ ﺑﺰرﯼ‬
‫ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫رﻳﺸﻪ هﺎﯼ ﻧﺒﺎت ﺧﻼﻩ در داﺧﻞ ﺧﺎﮎ و ﮐﺜﺎﻓﺖ ﺣﺠﻤﯽ ﺧﺎﮎ‬
‫ﻣﻘﻄﻊ از رﻳﺸﻪ ﻧﺒﺎت و ﺧﺎﮎ‬ ‫اﺳﺎﺳﺎت ﺗﺸﮑﻴﻞ دهﻨﺪﻩ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻓﺰﻳﮑﯽ ﺧﺎﮎ هﺎ‬
‫ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ‬
‫رﻳﺸﻪ‬ ‫ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ‬
‫ﻧﺒﺎت‬ ‫رﻳﺸﻪ ﻣﻮﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺁب‬
‫ﻣﻮاد‬
‫هﻮا‬ ‫ﻣﻨﺮاﻟﯽ‬
‫هﻮا‬ ‫هﻮا‬
‫ذرات ﺧﺎﮎ‬
‫ﺁب‬

‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁب‪ ،‬هﻮا‪ ،‬و ﻣﻮاد ﻣﻨﺮاﻟﯽ ﺗﺨﻤﻴﻨﯽ‬

‫ﻣﺸﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁب و هﻮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ و‬
‫ﻣﻨﺮاﻟﯽ زﻳﺎدﺗﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ارﺗﺒﺎط ﻓﯽ ﻣﺎﺑﻴﻦ ﺁب و هﻮا در ﺧﺎﮎ‬

‫رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎﮎ‬

‫ﻓﻴﺼﺪﯼ ﻣﺸﺒﻮع ﺧﺎﮎ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺁب‬ ‫ﻓﻴﺼﺪﯼ ﭘﮋﻣﺮدﮔﯽ داﻳﻤﯽ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺁب‬ ‫درﺧﺎﮎ‬

‫اﺗﻮﻣﻮﺳﻔﻴﺮ‬ ‫اﺗﻮﻣﻮﺳﻔﻴﺮ‬ ‫اﺗﻮﻣﻮﺳﻔﻴﺮ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫اﻧﺪازﻩ ﮐﺮدن رﻃﻮﺑﺖ ﺧﺎﮎ‬

‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﻮدن وﻗﺖ ﺁﺑﻴﺎرﯼ ﻧﺒﺎت‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫اﻧﺪازﻩ ﮐﺮدن و ﻳﺎ ﺗﺨﻤﻴﻨﯽ ﮐﺮدن ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ‬

‫ﺗﺨﻤﻴﻨﯽ ﮐﺮدن ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻴﻨﻮل ﺁب و‬ ‫„‬

‫ﺧﺎﮎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ در ﻻﺑﺮاﺗﻮار ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮﻳﻘﻪ هﺎﻳﺪرو ﻣﺘﺮ ﮐﻪ‬ ‫„‬

‫ذرات رﻳﮓ‪ ،‬ﺳﻠﺖ و ﮐﻠﯽ را از هﻢ ﺟﺪا ﻣﻴﺴﺎزد ﻣﻌﻠﻮم ﮐﺮدﻩ‬

‫ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻴﺼﺪﯼ رﻳﮓ‪ ،‬ﺳﻠﺖ و ﮐﻠﯽ در ﻣﺜﻠﺚ ﻣﺨﺼﻮص ﻃﺮح‬ ‫„‬

‫ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ ﺑﻪ اﺳﺎس ﺁن ﻣﻌﻠﻮم ﮐﺮدﻩ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﮐﺮدن ﮐﻴﻔﯽ ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻤﺲ ﮐﺮدن‬
‫ﺧﺎﮎ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺿﺮورت ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن و ﺁﻻت و ﻳﺎ ﻳﮏ‬
‫ﻻﺑﺮاﺗﻮار ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﻮدن ﻣﻘﺪارﯼ ﺗﮑﺴﭽﺮ ﺧﺎﮎ در ﻳﮏ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫)ﺿﺮورت ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن و وﺳﺎﺋﻞ دارد(‬

‫•رﻳﮓ ‪2.0 – 0.050 :‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫•ﺳﻠﺖ‪0.050 - 0.002 :‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫ﻓ‬
‫ﻴﺼ‬
‫•ﮐﻠﯽ‪ :‬ﮐﻤﺘﺮ از ‪<0.002‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫ﻴﻠﺖ‬
‫ﺪﯼ‬

‫ﺳ‬
‫ﮐﻠﯽ‬

‫ﺪﯼ‬
‫ﻴﺼ‬
‫ﻓ‬
‫اﻧﺪازﻩ هﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ذرات رﻳﮓ ‪:‬‬

‫•ﺑﺴﻴﺎر درﺷﺖ‪ :‬از‪ 1.5 – 2.5‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬

‫•درﺷﺖ‪ :‬از ‪ 0.500 – 1.55‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬
‫•ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ :‬از ‪ 0.250 – 0.500‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬
‫•ﻧﺮم‪ :‬از ‪ 0.100 – 0.250‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬
‫•ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺮم‪ :‬از ‪ 0.050 – 0.100‬ﻣﻠﯽ ﻣﺘﺮ‬ ‫ﻓﻴﺼﺪﯼ رﻳﮓ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫رﻧﮓ ﺧﺎﮎ‬
‫رﻧﮓ ﺧﺎﮎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻮﻧﺴﻴﻞ‬
‫ﮐﻠﺮ ﭼﺎرت اﻧﺪازﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ‪:‬‬

‫‪Source: http://pedology.ifas.ufl.edu/SOS_3022/10YR.jpg‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺧﻮاص ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ ﺧﺎﮎ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺼﻮﻳﻀﯽ و ﮐﻮﻻﻳﺪ هﺎﯼ ﺧﺎﮎ‬
‫)‪(Colloids‬‬
‫ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ ﺗﺼﻮﻳﻀﯽ ﻋﺒﺎرت از ﺁن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻋﻤﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻳﻮن هﺎ‬ ‫„‬
‫ﺑﺎ ﻓﺎز ﺟﺎﻣﺪ ﺧﺎﮎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻴﺂﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻐﻠﻖ ﺑﻮدن اﻳﻦ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ هﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮاص ﮐﻠﻮﻳﺪﯼ ﺧﺎﮎ ﮐﻠﯽ و‬ ‫„‬
‫ذرات ﺧﻮرد ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ ﺑﯽ اﻧﺪازﻩ زﻳﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﮐﻠﻮﻳﺪ از ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻋﻀﻮﯼ ﻋﺒﺎرت از ذرات‬ ‫„‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﺎﻳﺰ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻤﺘﺮ از ﭼﻨﺪ ﻣﺎﻳﮑﺮوﻣﺘﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻮرﻓﺲ و ﮐﺮﺳﺘﻞ هﺎﯼ ذرات ﺧﺎﮎ داراﯼ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺑﺰرگ و ﭼﻨﺪﻳﻦ‬ ‫„‬
‫ﺑﺎﻧﺪ هﺎﯼ ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪﻩ در روﯼ ﺳﻄﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺗﺒﺎدل ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ‬
‫ﺑﺠﺎﯼ هﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻳﮏ ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ در ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ هﻤﺮاﯼ‬ ‫„‬

‫ﻳﮏ ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ دﻳﮕﺮ در روﯼ ﺳﻄﺢ ﮐﻠﻮﻳﺪﯼ ﮐﻠﯽ ﻳﺎ هﻤﻮش‬

‫ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ ﺿﺮورﯼ ﻧﺒﺎت در ﺧﺎﮎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬ ‫„‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪Ca2+, Mg2+, K+, Cu2+, Fe2+, Fe3+ :‬‬

‫‪Mn2+, and Zn2+‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ در ﺧﺎﮎ هﻤﭽﻨﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫„‬

‫‪H+, Al3+, Na+‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺗﺒﺎدﻟﻪ ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ‬

‫‪Electric field‬‬
‫ﺳﺎﺣﻪ ﺑﺮﻗﯽ‬

‫ذرات ﮐﻠﯽ‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻣﺜﺎل هﺎﯼ از ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺘﺒﺎدل‬
‫ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻗﯽ ﺑﻴﻦ ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮﻳﻀﯽ و ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ در ﻣﺤﻠﻮل‬
‫ﺧﺎﮎ اداﻣﻪ ﻣﻴﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫]ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[ ‪] Na+ + K+ ↔ K+ + Na+‬ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ [‬ ‫„‬

‫]ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[ ‪] Ca2+ + Mg2+ ↔ Mg2+ + Ca2+‬ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[‬ ‫„‬

‫]ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[‪Ca2+ + 2H+ ↔ 2H+ + Ca2+‬ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[‬ ‫„‬

‫]ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ [ ‪ ]H+ + Ca2+ ↔ Ca2+ + H+ + K+‬ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[‬ ‫„‬

‫]ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ[‪]2Al3+ + 3Ca2+ ↔ 3Ca2+ + 2Al3+‬ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ [‬ ‫„‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻓﻴﺼﺪﯼ اﻟﻘﻠﯽ ﻣﺸﺒﻮع‬
‫‪ K+, Na+ Ca2+‬و ‪ Mg2+‬ﻋﺒﺎرت از اﺳﺎﺳﺎت ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‬ ‫„‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻌﺪاد ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ ﻗﻠﻮﯼ ‪/‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺒﺎدﻟﻪ ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ =‬ ‫„‬
‫ﻓﻴﺼﺪﯼ ﻣﺸﺒﻮﻋﻴﺖ ﻗﻠﻮﯼ‪.‬‬
‫‪%BS = (total exchangeable bases ÷ CEC) x 100‬‬ ‫„‬

‫زﻣﺎﻧﻴﮑﻪ ‪pH‬ﺧﺎﮎ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻴﺮود ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮم ﻓﻴﺼﺪﯼ ﻣﺸﺒﻮﻋﻴﺖ ﻗﻠﻮﯼ‬ ‫„‬
‫زﻳﺎد ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮم داراﯼ ﻣﺸﺒﻮﻋﻴﺖ ﻗﻠﻮﯼ ﺻﺪ‬ ‫„‬
‫ﻓﻴﺼﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﺗﻴﺰﺁﺑﯽ داراﯼ ‪pH‬ﮐﻤﺘﺮ از ‪7‬ﺑﻮدﻩ و در ﻋﻴﻦ زﻣﺎن داراﯼ‬ ‫„‬
‫ﻣﻘﺪار زﻳﺎد‪ Al3+‬و ‪ H+‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫)‪ (pH‬ﺧﺎﮎ‬
‫‪ pH‬ﺧﺎﮎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻘﻴﺎس اﻧﺪازﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺗﻴﺰﺁﺑﻴﺖ‪،‬ﺧﻨﺜﯽ ﺑﻮدن و‬ ‫„‬
‫ﻗﻠﻮﻳﺖ ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪pH‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻣﻨﻔﯽ ﻻگ )‪(log‬ﺁﻳﻮن هﺎﻳﺪروﺟﻦ و ﻳﺎ )ﻏﻠﻈﺖ‬ ‫„‬
‫ﺁﻳﻮن هﺎﻳﺪروﺟﻦ در ﺧﺎﮎ( ﻃﻮر ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ‪ [H+] = 1 x 10-7‬ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﭘﺲ ‪ pH = 7‬ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ pH 7‬ﺧﻨﺜﯽ اﺳﺖ‬ ‫„‬

‫‪ pH < 7‬ﺗﻴﺰﺁﺑﯽ اﺳﺖ‬ ‫„‬

‫‪ pH > 7‬اﻟﻘﻠﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬ ‫„‬

‫هﺮ ﻳﻮﻧﺖ )‪ (pH‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻳﮏ ﻓﮑﺘﻮر از ‪ 10‬را ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ًء ]‪[H+‬‬ ‫„‬

‫ﺑﺎ ‪ 10 ،6 pH‬ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ]‪ [H+‬ﺑﺎ ‪.7 pH‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫اﺷﺮات ‪ pH‬ﺧﺎﮎ‬
‫ﺁﻣﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮورﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت را در ﺧﺎﮎ‬ ‫„‬

‫اﻧﺤﻼﻟﻴﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮورﯼ را در ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ‬ ‫„‬

‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ هﺎﯼ زﻧﺪﻩ ﺟﺎن هﺎ را در ﺧﺎﮎ‬ ‫„‬

‫ﺷﮑﺴﺘﺎﻧﺪن و ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﮥ ﻓﺰﻳﮑﯽ ﺧﺎﮎ هﺎﯼ رﻳﺸﻪ‬ ‫„‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺒﺎدل ﺁﻳﻮن ﻣﺜﺒﺖ ﺧﺎﮎ هﺎ در ﮐﻠﻮﻳﺪﯼ )ﮐﻠﯽ‪/‬‬ ‫„‬

‫هﻤﻮس( ﺗﺎﺑﻊ ‪ pH‬ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫ﺑﺎﻻﯼ درﺟﻪ زهﺮﯼ ﺑﻮدن و ﻗﻠﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺧﺎﮎ‬ ‫„‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫اﺛﺮات ‪ pH‬ﺧﺎﮎ ﺑﺎﻻﯼ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺳﺎﺧﺘﻦ ‪12‬ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺿﺮورﻳﮥ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ ﻧﺒﺎﺗﺎت‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻗﻠﻮﯼ )‪(pH > 7‬‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﻴﻤﻪ ﺧﺸﮏ ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‬ ‫„‬

‫ﻓﺮاهﻢ ﺁورﯼ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ P ,B, Cu, Fe, Mn :‬و‬ ‫„‬

‫‪Zn‬در ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻗﻠﻮﯼ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻴﺂﻳﺪ زﻳﺮا ﮐﻪ در > ‪pH‬‬
‫‪ 7.5‬ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺗﺄ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪن ﺻﻮرت ﻣﻴﮕﻴﺮد‬
‫در ﺑﻴﻦ ‪ pH 7.5‬و ‪ pH 8.4‬ﮐﻠﺴﻴﻢ ﮐﺎرﺑﻮﻧﻴﺖ و ﻣﮕﻨﻴﺰﻳﻢ‬ ‫„‬
‫ﮐﺎرﺑﻮﻧﻴﺖ )‪ (lime‬اﮐﺜﺮًا در ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻗﻠﻮﯼ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﺁهﮏ را ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺎ ﻋﻼوﻩ ﮐﺮدن ﺗﻴﺰﺁب در ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻗﻠﻮﯼ‬ ‫„‬
‫و ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺑﺨﺎرات از ﺁن ﻣﻌﻠﻮم ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﺧﺎﮎ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ‪16‬ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮورﯼ و ﻏﺬاﺋﯽ ﻧﺒﺎت ﮐﻪ از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫„‬

‫رﻳﺸﻪ ﺟﺬب ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﻧﺒﺎﺗﺎت ﺑﻪ‬

‫ﻗﻠﺖ ﺁن ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻩ‬
‫ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﺑﺪوﺷﮑﻞ ذرﻳﻌﮥ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار‬ ‫„‬

‫ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬اﻣﻮﻧﻴﻢ )‪ (NH4+‬و ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ )‪(NO3-‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﺧﺎﮎ‪ :‬از ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ‪ ،‬ﮐﻮد هﺎﯼ‬ ‫„‬

‫ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ‪ ،‬ﺁﺑﻴﺎرﯼ‪ ،‬ﺗﺄ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪن و ﻧﺼﺐ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﮑﯽ ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫دوران ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ‬
‫ﺗﺄ ﻧﺸﻴﻦ‬

‫ﺿﺎﻳﻊ ﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺎز‬

‫ﮐﻮد ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ در ﺧﺎﮎ ﻋﻼوﻩ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‬

‫در روﯼ زﻣﻴﻦ ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫زﻣﻴﻦ زراﻋﺘﯽ‬
‫ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﻧﺒﺎﺗﯽ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ هﺎ‬
‫ﺑﺮاﯼ ﻣﺼﺮف ﻧﺒﺎت‬
‫ﺟﻬﻴﻞ‬
‫ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ هﺎ‬ ‫ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ‬
‫اﻣﻮﻧﻴﻢ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن‬ ‫ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ هﺎ‬

‫‪Source: University of Michigan Water Research Center‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻧﺼﺐ ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ اﻣﻮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ ﺑﻪ‬
‫اﻣﻮﻧﻴﺎ‪ ،‬و ﺟﺬب و ﺗﺤﻠﻴﻞ در ﺧﺎﮐﻬﺎ‬

‫‪Source: http://www.biocrawler.com/encyclopedia/Nitrogen_cycle‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
‫ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ از ﭼﻨﺪﻳﻦ راﻩ هﺎ از ﺧﺎﮎ ﻓﺮار ﻧﻤﺎﻳﺪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺒﺎت‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﺎﻳﺘﺮﻳﺖ ﺑﻪ اﻣﻮﻧﻴﺎ‬

‫ﺑﻪ هﻮا ﻓﺮار ﮐﺮدن‬ ‫ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن‬

‫در ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ و ﻳﺎ ﺁﻣﺎدﻩ ﺟﺬب ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺧﺎﮎ‪ ،‬هﻮا و زﻧﺪﻩ ﺟﺎن هﺎﯼ ﺧﻮرد وﺟﻮد دارﻧﺪ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻓﺎﺳﻔﻮرس ﺧﺎﮎ‬
‫ﺑﺸﮑﻞ ﺟﺎﻣﺪ در ﺧﺎﮎ‪ :‬در ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ و در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ‬ ‫„‬
‫اوﮐﺴﺎﻳﺪ هﺎﯼ ﺁهﻦ اﻟﻤﻮﻧﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻠﺴﺎﻳﺖ)‪ ، (CaCO3‬و ﻳﺎ‬
‫اﭘﺘﻴﺎﻳﺖ ‪(Ca5(PO4)3(OH, F, Cl)).‬‬
‫ﻓﺎﺳﻔﻮرس )‪ (p‬ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺧﺎﮎ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻓﻴﺼﺪ و ﻳﺎ‬ ‫„‬
‫ﮐﻤﺘﺮ از ﻣﺠﻤﻮع ﻓﺎﺳﻔﻮرس در ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺁزاد ﺷﺪن‪ :‬ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪن ﻣﮑﺮوﺑﯽ و ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫„‬

‫ﻧﺴﺒﺘ ًﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺤﺮﮎ در ﺧﺎﮎ هﺎ‬ ‫„‬

‫اﺷﮑﺎل ﻣﻨﺤﻞ ﻓﺎﺳﻔﻮرس‪H2PO4-, HPO42- :‬وﻳﺎ ‪PO43-,‬‬ ‫„‬

‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ ‪ pH‬ﺧﺎﮎ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬pH ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ هﺎﯼ ﻓﺎﺳﻔﻴﺖ درﺧﺎﮎ ﻃﺒﻴﻌﯽ ازﻧﻈﺮ‬
Species of Phosphate in Soil vary with pH

www.ifdc.org
 ‫دوران ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻓﺎﺳﻔﻮرس‬

Source: T.L Carosella, California State University, Stanislaus

www.ifdc.org
 ‫دوران ﻓﺎﺳﻔﻮرس در ﺧﺎﮎ‬

Source: University of Florida IFAS Extension

www.ifdc.org
 ‫ﻓﺎﺳﻔﻮرس در ﺧﺎﮎ‬
‫در دوران ﻧﻤﻮﯼ ﺳﺮﻳﻊ ﻧﺒﺎت‪ ،‬ﻓﺎﺳﻔﻮرس ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ ﺷﺎﻳﺪ دﻩ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫„‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎز ﺟﺎﻣﺪ ﻓﺎﺳﻔﻮرس ﺑﻴﺠﺎ ﺷﻮد‬
‫ﻓﺎﺳﻔﻮرس ﻧﻤﻮ اﺑﺘﺪاﺋﯽ و ﺗﺸﮑﻴﻞ رﻳﺸﻪ ﻧﺒﺎت را ﺗﺤﺮﻳﮏ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ‬ ‫„‬

‫ﮐﻮد دادن ﻓﺎﺳﻔﻮرس )ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﮐﺎهﻮ( ﺿﺮورت اﺳﺖ‬ ‫„‬
‫ﻣﺨﺼﻮﺻﺎًﺗﺤﺖ ﺷﺮاﻳﻂ از‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮ در هﻮا ﺳﺮد‬ ‫•‬
‫ﻧﻤﻮ ﻣﺤﺪود رﻳﺸﻪ‬ ‫•‬
‫ﻧﻤﻮ ﺳﺮﻳﻊ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﻧﺒﺎت‬ ‫•‬
‫ﻧﺒﺎﺗﺎت ﭘﻠﻴﺪار ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬رﺷﻘﻪ و ﻟﻮﺑﻴﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺰرگ ﮐﻮد هﺎﯼ‬ ‫„‬
‫ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ ﻓﺎﺳﻔﻮرس دار ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ ﺧﺎﮎ‬
‫ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ‪ K+‬ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﺟﺬب ﻣﻴﺸﻮد‬ ‫„‬

‫‪ 90‬ﺗﺎ ‪ 98‬ﻓﻴﺼﺪ از ‪ K+‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎﮐﻬﺎ در ﻣﻨﺮال هﺎﯼ‬ ‫„‬

‫اوﻟﻴﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﺮاﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﻓﻴﺼﺪ از‪ K+‬ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﺎﮐﻬﺎ در ﻣﻴﺎن ﻃﺒﻘﺎت‬ ‫„‬
‫ﮐﻠﯽ ﺣﺒﺲ ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺁهﺴﺘﮕﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﻴﮕﺮدد‬
‫از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 2‬ﻓﻴﺼﺪ از ‪ K+‬در ﺧﺎﮐﻬﺎ در ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ ﻗﺮار‬ ‫„‬
‫داﺷﺘﻪ و در ﺳﺎﻳﺖ هﺎﯼ ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻌﻮﻳﻀﯽ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫دوران ﺟﻬﺎﻧﯽ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ‬
‫درﻗﺴﻤﺖ‬
‫درﻳﺎ هﺎ‬ ‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﻳﮏ‬
‫ﺣﺼﮥ از ﺁب‬ ‫ﻣﻮاد ﺿﺎﺋﻌﺎت‬
‫اﻧﺴﺎن هﺎ‬
‫ﺁب ﺑﺤﺮ‬
‫ﻏﺬا‬
‫ﻣﻨﺮال هﺎﯼ ﮐﻪ‬ ‫درو ﮐﺮدن‬
‫ﺑﺸﮑﻞ ﻧﻤﮏ هﺎ‬
‫ذﺧﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫اﺧﺬ ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺒﺎت ﺟﻬﺖ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج از‬ ‫ﻧﻤﻮ ﮐﺮدن‬
‫ﻣﻌﺎدن‬ ‫ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻦ از )‪(k‬‬ ‫اﺳﺘﻌﻤﺎل‬
‫ﻧﻤﮏ هﺎ و‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ در‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن‬ ‫ﺧﺎﮎ‬
‫ﺑﺸﮑﻞ ﮐﻮد‬

‫‪Source: European Fertilizer Manufacturers Association‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫دوران ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ در ﺧﺎﮎ‬

‫دوران ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ‬ ‫ﭘﺎرو ﺣﻴﻮاﻧﯽ و‬

‫درو ﻧﺒﺎت‬ ‫ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﻧﺒﺎت‬ ‫ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﻧﺒﺎﺗﯽ‬

‫ﮐﻮد هﺎﯼ‬
‫ﺿﺮورﯼ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺧﺎﮎ‬

‫ازﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﻀﯽ‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ‬
‫)‪(K+‬‬ ‫ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﭘﻮﺗﺎﺷﻴﻢ‬
‫ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن‬ ‫ﻣﻨﺮاﻟﯽ‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻣﻨﺮال هﺎ و ﻣﻮاد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪۀ ﻋﻨﺼﺮ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ‬

‫‪...‬و ﺑﻌﺪاز ﭘﺮوﺳﻴﺲ ﮐﺮدن ازﺁن ﮐﻮد هﺎﯼ ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ ﺧﺎﮎ‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﺁﻳﻮن ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ ‪ K+‬در ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎﮎ ﺑﻪ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫„‬
‫ﺗﻌﻮﻳﻀﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻢ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل دور ﻣﺪار ﮐﻮد ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ در ﺧﺎﮐﻬﺎ ﮐﻪ ﻗﻠﺖ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ در‬ ‫„‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﺼﻮر اﺳﺖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از اﻧﻮاع ﮐﻠﯽ ﺧﺎﮎ‬
‫ﻗﻮﻳﻌ ًﺎ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ در ﺧﻮد ﻧﮕﺎﻩ داﺷﺘﻪ و ﻳﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﺪ ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ‬
‫را ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻮد در ﺧﺎﮎ ﻋﻼوﻩ ﻣﻴﺸﻮد‬
‫ﺧﺴﺎرات ﭘﺘﺎﺷﻴﻢ ﺧﺎﮎ ذرﻳﻌﮥ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬ ‫„‬
‫ﺧﺴﺎرات ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺼﺐ ‪ K‬در ﺧﺎﮎ ﻧﺎدر ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎﯼ‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎر رﻳﮕﯽ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻢ ﻣﺼﺮف در ﺧﺎﮎ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻢ ﻣﺼﺮف ﺿﺮورﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت در ﺧﺎﮎ هﺎ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ‬ ‫„‬

‫از‪ Cu, Fe, Mn, Zn, B, Cl, Mo :‬و ‪“Ni‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻢ ﻣﺼﺮف ﮐﻪ ﺑﺸﮑﻞ ﺁﻳﻮﻧﻬﺎ درﺧﺎﮎ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬ ‫„‬

‫ﻣﻮاد ﻋﻀﻮﯼ ﻣﻐﻠﻖ هﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﮥ از‬ ‫„‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ Cu, Fe, Zn :‬در ﺧﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫اﺷﮑﺎل ﻋﻤﺪۀ ذﺧﻴﺮوﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﻢ ﻣﺼﺮف و ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺁزاد ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬
‫در ﺳﻄﺢ روﯼ ﮐﻠﻮﻳﺪﯼ ﺧﺎﮎ ﺟﺬب ﻣﻴﺸﻮد‬ ‫„‬

‫• ﺑﺸﮑﻞ ﺗﻌﻮﻳﻀﯽ ﻣﺤﮑﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺳﻄﺢ ﻣﻐﻠﻖ هﻮﻣﻮس‪،‬‬

‫اوﮐﺴﺎﻳﺪ هﺎﯼ ﮐﻠﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‬
‫• ‪Cu2+, Fe3+, Mn2+, Zn2+, MoO42-, H3B03‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ در ﻣﻮرد ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻳﺎ ﻣﻨﺮال هﺎﯼ ﺧﺎﮎ‬ ‫„‬

‫• ﺁزاد ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ ذرﻳﻌﮥ ﺗﻼﺷﯽ ﺷﺪن ﺳﻨﮓ هﺎ‬

‫• ﺗﻤﺎم ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺼﺮف ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫دﻳﮕﺮ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ ﺿﺮورت اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﺒﺎﺗﺎت‬

‫ﮐﻮﺑﺎﻟﺖ )‪ (Co‬ﻳﮑﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮورﻳﻪ ﮐﻢ ﻣﺼﺮف در‬ ‫„‬

‫ﺳﻴﺴﻴﻢ ﻧﺼﺐ ﻧﺎﻳﺘﺮوﺟﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻏﺪﻩ هﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮد در ﻧﺒﺎﺗﺎت‬

‫ﭘﻠﻴﺪار ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮود‬
‫ﺳﻮدﻳﻢ )‪ (Na‬ﺑﺮاﯼ هﻠﻮﻓﺎﻳﺖ هﺎ ﺿﺮورﯼ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬ ‫„‬

‫ﺳﻠﻴﮑﺎن )‪ (Si‬ﺑﺮاﯼ ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﮑﻮﺳﺘﻴﻢ‬ ‫„‬

‫‪ SPP‬ﺿﺮورﯼ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺧﺎﮎ هﺎ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ زهﺮﯼ ﺑﺮاﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ زهﺮﯼ داراﯼ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ در ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺒﺎت از‬ ‫„‬
‫ﺧﻮد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺸﺎن دادﻩ و ﺑﺸﮑﻞ ﻧﻮرﻣﻞ ﻧﻤﻮ ﮐﻨﺪ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
‫اﻟﻤﻮﻧﻴﻢ)‪ (Al‬در ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﺗﻴﺰﺁﺑﯽ ﻳﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮورﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫„‬

‫دﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮورﯼ ﻏﺬاﺋﯽ ﻧﺒﺎﺗﺎت اﮔﺮ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺗﺮ در ﺧﺎﮎ ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫„‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻴﺘﻮاﻧﻨﺪ زهﺮﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫• ﻣﻨﮕﺎﻧﻴﺰ )‪ (Mn‬در ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﺗﻴﺰﺁﺑﯽ‬
‫• ﺳﻮدﻳﻢ )‪ (Na‬و ﮐﻠﻮرﻳﻦ )‪ (Cl‬در ﺧﺎﮐﻬﺎ ﻧﻤﮑﯽ‬
‫• ﺑﻮران )‪ (B‬و ﻣﺲ )‪(Cu‬‬
‫ﻓﺎﺿﻼت ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺳﻴﻤﺎب‪ ،‬ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت زهﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫„‬

‫در ﺑﻨﮕﻼدﻳﺶ ﺑﺮاﯼ ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺁرﺋﻴﻨﮏ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻮﺟﻮدﻩ )‪ (As‬در ﺧﺎﮎ هﺎ ﺑﺮاﯼ‬ ‫„‬
‫ﻧﺒﺎﺗﺎت و اﻧﺴﺎن هﺎ زهﺮﯼ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﺧﺎﮎ ذرﻳﻌﮥ ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﺠﺰﻳﮥ ﺁن‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮدن ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در ﻣﻮرد ﺧﺎﮎ و ﻣﺸﮑﻼت هﻤﺮاﯼ‬ ‫„‬

‫ﺧﺎﮎ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﮐﺮدن ﻣﻘﺎدﻳﺮ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺁﻣﺎدﻩ ﺿﺮورﯼ ﻏﺬاﺋﯽ ﻧﺒﺎت‬ ‫„‬

‫)ﺗﻘﻮﻳﻪ ﺧﺎﮎ( ﮐﻪ در وﻗﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﺁﻣﺎدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺑﺪو ﻣﻘﺼﺪ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‬ ‫„‬

‫• ﻣﻌﻤﻠﻮﻣﺎت در ﺑﺎرﻩ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬

‫• ﺗﺸﺨﻴﺺ و ارزﻳﺎﺑﯽ ﺗﻘﻮﻳﻪ ﺧﺎﮎ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻣﺘﺤﺎن ﺧﺎﮎ هﺎ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺸﮑﻼت ﮐﻪ ﻣﻴﺘﻮادن درﺳﺖ ﺷﻮﻧﺪ‬ ‫„‬

‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت دارﻧﺪ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‬ ‫„‬

‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﺗﻴﺰﺁﺑﯽ‪pH < 7 ،‬‬ ‫•‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻗﻠﻮﯼ‪pH > 7 ،‬‬ ‫•‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﮐﻠﺴﻴﻤﯽ داراﯼ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﺁهﮏ ﺁزاد ﻳﻌﻨﯽ ]‪ [CaCO3‬و داراﯼ ‪7.5 < pH < 8.5‬‬ ‫•‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻧﻤﮑﯽ ﮐﻪ داراﯼ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﻧﻤﮑﻴﺎت ﻣﻨﺤﻞ در ﺧﺎﮎ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‬ ‫•‬
‫ﺧﺎﮎ ﺳﻮدﻳﻤﯽ ﮐﻪ داراﯼ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﺳﻮدﻳﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﻳﻀﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﻨﺪ‬ ‫•‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﺳﻮدﻳﻤﯽ و ﻧﻤﮑﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﻧﻤﮑﯽ ﺑﻮدﻩ ﻣﮕﺮ اﮐﺜﺮًا ﺁﻳﻮن هﺎﯼ ﺁن ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺁﻳﻮن‬ ‫•‬
‫ﺳﻮدﻳﻢ ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ اﻧﺪ‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ رﻳﮕﯽ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ و داراﯼ ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﯽ ﮐﻢ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺎﺋﻴﻨﯽ ﺟﺬب ﺁب در ﺧﻮد ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬ ‫•‬
‫ﻼ‪ :‬زهﮑﺸﯽ ﻣﺸﮑﻞ‪ ،‬ﺗﺮوﺧﺸﮏ ﺷﺪن و هﻮا دار ﺷﺪن‬ ‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ ﮐﻠﯽ ﻣﺸﮑﻼت ذﻳﻞ را دارا ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜ ً‬ ‫•‬
‫ﺧﺎﮎ هﺎﯼ زهﺮﯼ ﮐﻪ داراﯼ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻏﻠﻈﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﺗﺎت ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪﻧﻤﻮﯼ‬ ‫•‬
‫ﻧﻮرﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪www.ifdc.org‬‬
 ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻘﻮﻳﻪ ﺧﺎﮎ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺧﺎﮎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻌﻠﻮم ﮐﺮدن ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫„‬

‫ﺿﺮورﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت و ﺗﻮازن ﺁﻧﻬﺎ‬

‫ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﮐﻮد هﺎﯼ ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪:‬‬ ‫„‬

‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮐﻴﻤﻴﺎوﯼ‬ ‫•‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﺒﺎﺗﺎت‬ ‫•‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در ﻣﻮرد ﮔﺬﺷﺘﮥ ﺧﺎﮎ‬ ‫•‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت از ﻣﻴﺨﺼﺼﻴﻦ ﺑﺨﺶ زراﻋﺖ‬ ‫•‬

‫‪www.ifdc.org‬‬