PANITIKANG PANLIPUNAN – LIT 1

ARALIN 1 – PANITIKAN HINGGIL SA KARAPATANG PANTAO

LAYUNIN

 Pambansa: Matukoy ang mga pahiwatig ng paglabag sa karapatang pantao sa akdang binasa.
Makilala ang karapatan ng bawat isa sa lipunang ginagalawan.
 Panrelihiyon: Masuria ng rehiyong kinabibilangan kung mayroon nangyayaring paglabag sa
karapatang pantao.
KASANAYAN
 Masuri ang akdang binasa gamit ang angkop na teorya.
 Makabuo ng patalastas na nakapagpapabatid ng iba’t ibang karapan.

TUKLASIN
Panoorin at pakinggan ang awitin ni Bamboo na Tatsulok na orihinal na awitin ng Buklod
https://www.youtube.com/watch?v=hI3T_D8TCUk sa youtube.com.

Panoorin ang isang dokumentaryong palabras ni Jay Taruc na pinamagatang “Sa Ngalan ng Karapatan”
https://www.youtube.com/watch?v=NiyDuMfJ9tQ na kung saan tila nawawalan ang mga Pilipinong
ipagtanggol ang kanilang mga sarili sa kanilang pagkakasala na mabuhay.

TALAKAYAN
Ang karapatang pantao ay isang genre ng panitikan na tumutukoy sa mga isyu ng lipunan, samakatuwid
ito rin ay nagpapaunlad ng kahalagahan ng karapatang pantao. Ang layunin ng karapatang pantao ay ang
pagsamahin ang pagpapalago ng panitikan kaakibat ng paggawa ng aksyon tungkol sa mga isyu, kung saan ito
ay pangunahin at kinakailangang element ng pakikipaglaban sa karapatang pantao. Ang genre ng panitikang ito
ay hinango sa konsepto ng “Engaged literature” ng manunulat at pilosopong si Jean-Paul Sartre.

Ang karapatang pantao ay nakapokus sa lipunan at naniniwala na ang bawat isa ay may tungkuling
moral, at magkaroon ng kakayahang magpabago sa lipunan. Ito ay hango sa paniniwalang ang panitikan ay may
malawak na kapangyarihan na makapagpabago, at tungkulin ng isang manunulat sa mga mambabasa ay
makapag-impluwensya sa aspetong di lamang sosyal kundi rin sining.

URI NG KARAPATAN

1. NATURAL RIGHTS – ito ang mga karapatang taglay ng bawat tao kahit hindi ipinagkaloob ng Estado.
2. CONSTITUTIONAL RIGHTS – ito ang mga karapatang ipinagkaloob at pinangangalagaan ng Estado.
3. STATUTORY RIGHTS – ito ang mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaaring alisin sa
pamamagitan ng panibagong batas.

INDIBIDWAL O PERSONAL NA KARAPATAN – ito ay ang mga karapatan na pag-aari ng mga indibidwal
na tao para sa pag-unlad ng sariling pagkatao at kapakanan.

PANGGRUPO O KOLEKTIBONG KARAPATAN – ito ang mga karapatan ng tao ng bumuo ng pamayanan
upang isulong ang panlipunan.

Sa Pandaigdigang Deklarasyon ng Karapatang Pantao (Universal Declaration of Human Rights o

UDHR) ay nabuo at nilagdaan noong 1948. Ang Pilipinas ay nakalagda sa deklarasyon ito kaya’t ang
instrumentong ito’y dapat ipatupad sa ating bansa.

MGA ARTIKULO SA SALIGANG BATAS NG PILIPINAS NA KUMILALA SA KARAPATANG

PANTAO

Ang karapatang pantao ng mga Pilipino ay maliwanag na nakasulat sa Saligang Batas ng 1987. Sa
dokumentong ito, ang mga karapatang pantao ay nasa Bill of Rights (Art III); Pagboto (Art. V); Deklarasyon ng
REXSON D. TAGUBA, LPT
GURO SA FILIPINO
 PANITIKANG PANLIPUNAN – LIT 1

mga Prinsipyo at Patakaran ng mga Estado (Art. II); Katarungang Panlipunan at Karapatang Pantao (Art. XIII);
Pambansang Ekonomiya at Patrimonya (XII); Edukasyon, Agham, at Teknolohiya , Sining, Kultura at Isports
(Art. XIV).

Ang karapatang pantao na nasusulat sa Deklarasyon ng mga Prinsipyo at Patakaran ng mga Estado (Art.
II) ay ang mga sumusunod:

 Pagpapahalaga sa dignidad ng isang tao at paggagarantiya ng buong respeto sa karapatang pantao;

 Pagkilala sa karapatan ng pamilya at pagpapalakas ng pamilya;
 Pagsulong at pagbigay ng proteksyon sa pisikal, moral, ispiritwal ay panlipunang kapakanan ng mga
kabataan;
 Pantay-pantay na karapatan sa harap ng batas ng mga kababaihan at kalalakihan;
 Pagsulong sa kalayaan at pag-unlad ng buwis; at
 Pagkilala at pagsulong ng mga karapatan ng mga pamayanan Kultural.

KONSEPTO NG PAGLABAG NG KARAPATAN

Anumang karapatan na hindi tinatamasa o naisusulong ng tao ay isang uri ng paglabag sa karapatang
pantao. Ang pagsikil sa kalayaan ng tao ay isang pag-aalis sa karapatan ng taong mabuhay nang malaya.

Sa pangkalahatan, ang paglabag sa karapatang pantao ay makikita kapag nilabag ng tao at ng estado ang
Saligang-Batas ng Pilipinas at ang mga Pandaigdigang instrument sa karapatang pantao.

Pisikal na Paglabag sa Karapatang Pantao – pisikal na paglabag ang turing kapag ang nasaktan ay ang
pisikal na pangangatawan ng tao. Ang pambubugbog, pagkitil ng buhay, pagputo ng anumang bahagi ng
katawan ay ilan sa mga halimbawa ng pisikal na paglabag. Maging ang sekswal na pananakit tulad ng
paghahalay at pagsasamantala ay isang pisikal na paglabag sa karapatang pantao.

Sikolohikal at emosyonal na Paglabag sa Karapatang Pantao – ang pisikal na pananakit ay nagdudulot ng

trauma sa isang tao. Ito ang nagiging dahilan kaya nawawalan ng kapayapaan ng loo bang isang tao at
bumababa din ang pagtingin niya sa kanyang sarili. Maging ang pagsasalita nang masama sa tao.

REXSON D. TAGUBA, LPT

GURO SA FILIPINO