Professional Documents
Culture Documents
Students Module For Hardware Training (Sinhala L)
Students Module For Hardware Training (Sinhala L)
ekSu
Introduction to Hardware
mß.Kl oDVdx. ;dËKh y÷kd.ekSfï oS mß.Kl hka;%h ;=< Ndú; jk fufyhqï ld¾hhka my; mßos oelaõh
yelsh'
by; ld¾hhka i|yd mß.Kl moaO;shla f,i wod< WmlrK ks¾udKh fõ' tajd tlsfkl
iïnkaO ù we;s whqre iy m%Odk fldgia 5lg j¾. lr we;s wdldrh my; oelafõ'
Input devices
Memory/Storage unit
Computing unit (ALU-Arithmetic & Logical) Central processing Unit
Control unit (CU)
Output devices
fuu ld¾hhka ioyd mß.Kl hka;%h wdYs%;j Ndú; jk WmlrK j¾. 5 ls'
1 o;a; we;=<;a lrk WmlrK
2 f;dr;=re iliaa lrk WmlrK
3 f;dr;=re u;l ;nd .kakd WmlrK
4 f;dr;=re ikaksfõokh lrk WmlrK
5 f;dr;=re ksl=;a lrk WmlrK'
fuu WmlrK
1 y÷kd .ekSu 4 fodaI y÷kd .ekSu
2 tl,ia lsÍu 5 fodaI ksrdlrKh
3 l%shd lrùu" wm l%udkql+,j wOHhkh l< hq;=h'
Terminals
1
f;dr;=re we;=<;a lrk l%u yd WmlrK – INPUT DEVICES
K e y B oa r d
Terminal
Video touch screen Manual input ^w;s
^ ka
Mouse yiqrejñka f;dr;=re ieliSu&
Tracker ball
Light pen
Joystick
O p t i c a l r e a de r s
F i x e d b a r c ode r e a de r s
O p t i c a l Sc a n n er
Hand Held
Flat Bed
Roll feed
Source
Dat a Online
O p t i c a l c ha r a c t er r e c o g na t i o n s Input
O p t i c a l ma r k r e a de r Inp ut
M a g n e t i c i nk r e a d e r
M a g n e t i c i nk c h a r a c t e r r e co g na t i o n
M a g n e t i c i nk ma r k r e c o g ni t i o n
Finger print reader
Voice pad
Voice
Micro phone
Voice recognation Input
Vedio
Digital camera Input
2
9. Light Pen - wf,dalhg ixfõoSj l%shd lrk mEkla u; mß.Kl ;srh u.ska ksl=;a jk Photo Electric mßm:hg
úreoaOj l%shdlrñka o;a; ixialrKh isÿ lrhs' bxðfkare ld¾hhka j,oS fukau Microprocessor
ie,iqïlrKfhaoS o fuu ;dlaIKh Ndú;d lrhs' tu ls%hdj,sh ‘pen base system’ fõ'
II. Bar code reader :- l¿ iy iqÿ f¾Ld rgdjlska uqøKh lrk ,o f;dr;=re fj;
6
3
wdf,dal Odrdjla hjd tajdfha mdrdj¾;s; wf,dalh wkqj tu o;a; ,nd.k’’' 3
2
5
3
3
Optical Character Recognition (OCR) 1 3
uqøKh lrk ,o úfYaI ixLHd yd wl=re (Alphanumeric characters) iys; o;a; .%yKh lr .eksfñ
l%uhhs' fuysos tu wl+re fyda ixLHdj, iïu; ;;ajh fkdmj;S kï fuu ls%hdj wek ySà’'
Optical Mark Recognition (OMR)
by; wdldrhgu lvodisj, úfYaIs; kïj,ska igyka l< i,l=Kq .%yKh lr.ekSug Ndú; lrk
l%uhhs' fuysos t,a, lrk wdf,dal Odrdj mrdj¾;kfhka miqq .%yKh lrf.k ta wkqj f;dr;=re y÷kd.k’'
Bar codes - ldâ
ldâj, f;dr;=re M<sh w÷re ;Sre f,i igyka lsÍu'
Hand written marks - w;ska w|sk ,o i,l=Kq Hand written characters - w;ska ,shk ,o wl=re
Finger print reader - weÕs,s i,l=Kq y÷kd.ekSu Magnetic Ink Character Recognition (MICR)
Voice input- Voice pads- Microphones - u.ska sound card tl yryd uDÿldx. Ndú; lrñka Yío iys;
f;dr;=re we;=<;a l< yelsh'
fjkialula o ;sfì'
uhsfl%dfm%dfiirhlg we;=¿ lrkq ,nk o;a; lsishï
l%shdj,shlg Ndckh úfuka miq fjkia wdldrhlska thska msg;g hhs' Circuit
,efnkafka mß.Kl ;=< muKla u fkdfõ' fros fidaok hka;%" fgf,laia hka;% wdos kùk ks¾udK fndfydauhl fïjd
ls%hdldÍ fõ' lsishï hka;%hla iajhxlS%hj l%shdlsÍug wjYH jev igyka .nvd fldg ;sfnkafka fuu uhsfl%dfm%dfiir
;=<h' tlsfklg b÷rdu fjkia ld¾hhka bgq lr fokq ,nk fujeks uhsfl%dfm%dfiir wêl m%udKhla oekg wm w;r
;sfí'
tla uhsfl%dfm%dfiirhla wfkllska fjkafldg y÷kd .kq msKsi tajdg wxl kdu ,nd oS ;sfí' mß.Klj,
wvx.= jk m%Odk fufyhqï tallh f,i .efkk uhsfl%dfm%dfiirh u; mß.Klh yd iïnkaO wfkl=;a Wmdx.j,
ls%hdldß;ajh f.dvkef.a' fujeks mß.Klj, mß.Kl fufyhqï l%shd moaO;sh mjd ,shd we;af;ao wka;¾.;
uhsfl%dfm%dfiirhg .e,fmk mßosh' 1971 oS Intel iud.u uq,au Multiple Transistors fm%dfiirh ksmojk ,os' th
3
Intel 4004 kï úh' mß.Kl b;sydifha uq,a jrg wm w;rg wd uhsfl%dfm%dfiir j,ska ie÷ï,;a mß.Kl i;=j
;snqfKa lsf,danhsá 64 l u;l .nvdjls' t;=< jQ uhsfl%dfm%dfiirh 8080 f,i yeoskaúKs'
CPU ys ieliqu
Backing Storage
Arithmetic
and Logical
Unit
C PU - S il ic on f yd a Se m ic on d u c t or u d O Hf hk a k smo j d w e ; s u hs f l % df m %d f iir j , m% O d k f l d g ia 0 4 la
o l a k g ,e f n k w ; r tu f l d g ia m s<sf j <sk a "
1. A. L. U Ar it h m et ic & L o gi ca l U n it ^ ; ¾l yd . K s ; .e g ¨ ú i| Su &
2. I. C . I nte r nal C o mm u n i c a ti on ( B u s) ^ ik a k s f ú ok t al l h &
3. Re gi ste r s ^ ; d jl d , s l . nv d tal l h&
4. C on t r ol U ni t ^ md ,l t a l l h &
^1& Arithmetic & Logical Unit fuu fldgi u.ska uhsfl%dfm%dfiirhg .Kkh lsÍfï yelshdjka iy ;d¾lsl
(AND or NOT) lghq;= úi|Sfï yelshdj ,ndfoa'
^2& Internal Communication wNHka;ßl ikaksfõok tallh fyj;a (Data Bus)
^3& o;a; we;=¿ lsÍfï iy msglsÍfï fldgia iy fm%dfiirh w;r o;a; yqjudre lghq;= isÿ flf¾'
^4& md,k tallh (Control Unit):-
4
IDTwinchip23D
1995 Pentium pro 5500000
1997 AMD k6 88000000
Xeon
1997 Pentium 2 7500000 233 MHz 64 bit 300 0.35
Celeron
1998 AMD k6 ii 9300000
1999 Mobile P II 27400000 450 MHz
Celeron 18900000 64 bit 450 0.25
AMD k6 iii Pentium 9300000
III CuMine
VIA Joshua 28000000
o;a;j, ieliqï ld¾hh " ieliqKq o;a; fldgia wod, WmlrK fj; f.khdu" tu WmlrKj, l%shdldß;ajh
md,kh fuu.ska isÿfõ'
System clock
m%Odk fufyhqï tall folla tlsfklska fjkia jk m%Odku idOl fol kï tajdfha BIT m%udKh iy wNHka;r
foda,lfha (CLOCK) fõ.hhs' fïjd u.ska uhsfl%dfm%dfiirh i;= yelshdjka ks¾Kh lrkq ,nhs' mß.Klfha wfkl=;a
WmlrKhka fj; ßoauhdkql=, ix{d iïfm%aIKh flf¾'
fuu tla ix{djla ( Signal ) clock cycle tlls'
Wod -100 MHz WmlrKhla ;=< ;;amrhl oS clock cycles ñ,shk 100 la yqjudre fõ' tla tla l%shdjla i|yd lsishñ
ixLHdjl clock cycles m%udKhla .; flf¾' mß.Klh ;=< ish¨ o;a; iy úOdk ksfhdackh lrkq ,nkafka fjda,aÜ
myl úÿ,s n, m%udKhla we;s fyda ke;s nj u.sks' fuu ;;a;ajhka ms<sfj,ska 1 iy 0 jYfhka y÷kajhs' BINARY DIGIT
ke;fyd;a fofla mdoh u.ska ksrEmKh jk neúka fuu w.hka fláfhka BIT hkqfjka y÷kajhs'
ìÜ 4 la tlg f.dkq l< úg NIBBLE hkqfjkao ìÜ 8 la f.dkq l< úg BYTE hkqfjkao y÷kajhs' wlaIrhla
b,lalula fyda ixfla;hla jeks lsishï tla o;a;hla ksfhdackh lrkq msKsi mß.Klh u.ska Wmfhda.s lr.kq ,nk
wju ìÜ m%udKh 8 ls' ke;fyd;a nhsÜ tlls' fuu m%udKh mß.Klfha o;a; nifha (DATA BUS) m%udKh fú'
RAM
bus
,nk oDv ud¾.hls' fuh fndfyda fihska jhr j,g iudk fõ' fuu controller Peripheral
bus
ISA bus
(PCI, ISA)
32 or 64 bit 16 bit
nia fj; jhr u.ska processor , memory & I /O devices fldgia Local bus
iñnkaOj we;' mß.Klfha fuu ud¾. ixúOdkh lrkakdjq l%uhla VL bus PCI bus
System bus
(frontside bus,
32 bit 32 or 64 bit local bus)
5
Maximum Memory - Wmßu Ndú; u;lh
Microns - Chips ys wvx.= mßm:j, >klu
Data Width - jrlg y÷kd.kakd o;a;hl m<, (bit .Kk)
MIPS - ;;amrhlg yqjudrejk Wmfoia ñ,shk .Kk
Clock Speed - ;;amrhlg cks;jk iaMkao m%udKh - Hz
;;amrhlg cks;jk iamkao ñ,shk m%udKh - MHz
;;amrhlg cks;jk iamkao ì,shk m%udKh - GHz
-9
Nano second hkq ;;amrfhka ì,shkfhka tlls' 10
o;a; ilikh úldYkh ùfïoS tys ld¾hlaIu;dj j¾Okhg bjy,a jQ ;dlaIKsl idrdxYh
ixj¾Okh l< Wmfhda.S;dj
dj M,odhS;dfõ n,dfmdfrd;a;=j WodyrK
fuu fjda,aàh;djh fjkia lsÍu i|yd CPU tl ;=, o;a; m%fõY ud¾.j, isyska nj jeä lrkq ,efí'
6
o;a ; m% ; s o dk Wmdx. - Output Devices
Soft copy
P l o t t er
Inkjet /pen/drum/
Flatbed
Printers
Daisy wheel
Dot matrix
Drum
On Band/chane
lin e Thermal
Inkjet
Output
Laser->Lq
NLq
Impact non
Character
Hard copy Line
Page
Pixel :- *Picture elements - rEmfha ishqï" ;shqKq nj ks¾Kh fõ' fuh friÆIka (Resolution) tl fõ' rEmfha meyeos,s
nj fjkqfjka wÕ,loS ;srfha ksrEmKh jk ;s;ah '
7
Daisy wheel Dot matrix Drum Band/Chain Inkjet
Paper
1. drum is positively charged motion
laser
toner 2. light cancels positive charge, leaving replica of image
embossed
from
(raised) character
1 characters 3. negatively-charged generator
4 toner attracted to drum Ink Nozzle
(piezoelectric Deflection toner
crystal) Plates 2
1
2
drum droplets mirror,
back of lenses,
band
paper etc.
Charging Tunnel
3 paper 5. toner
print hammers fused to paper
4. positively-charged from
pressure roller
paper attracts toner generator constant
control unit charge
Gutter
ribbon
4 drum
Ink Reservoir
Pump Ink
Return
3
Line
fusing
section
Voice Output - Yíoh uÕska f;dr;=re ksl=;a lsÍu Speaker Head phone /Telephone
Video output - Y%jH oDYH wdldr uÕska o;a; ksl=;a lsÍï Multimedia Projectors
Magnaatic Media
RAM – Random Access Memory
DISK TAPE
;dËKh wkqj idok wdlD;sh
wkqj
RIMMRAM
ModuleStatic
Inline Memory
DIMMSRA
Module
Inline Memory
SIMM Single
y
nsit
De
wHi
Lo
sit
en
D
gh
sk
di
dsk
ar
H
sk
di
p
Zi
Di
py
op
Fl
ML1
MPDRA
RDRAM
SDRAM
DDR
RAM
Dynamic
DRAM-
Cache
/ L2
Cache
M
Double
Optical Media
DISK Card
CMOS RAM -
Complementory Metal
Oxide Semiconductor
er
V
tal
R
gi
A
Di
C
D
L
V
A
D
C
TI
er
P
as
O
L
ROM
Read Only Memory
sk
le
Di
eb
ct
rit
pa
w
m
eo
R
C
W
R
R
D
D
C
C
1. SIMM Single Inline Memory Module *hsn¾ ;yvqfõ tl me;a;l muKla iúlr we;s wdldrh
2. DIMM–Double Inline Memory Module (64-512) MB *hsn¾ ;yvqfõ fome;af;aa iúlrwe;s wdldrh
3 RIMM - Rambus Inline Memory module (800MHz) ksIamdolhdf.a kduh fhdodf.k we;'
9
Rom BIOS Chip – Basic Input Output System
mß.Klh mK .ekajQ fudfydf;a isg fufyhqï moaO;sh u.ska fm%dfiirhg ld¾hhka md,kh lsÍu mjrk
wjia:dj olajd mß.Klh yiqrejk ld¾hh fuu.ska isÿ lrhs' fuys m%Odku ld¾hh fufyhqï moaO;sh mK .ekaùuhs '
thg fya;=j mß.Klh wdrïNfha oS oDVdx. fyda iú l< WmlrK f;areï.; fkdyels ùuhs' mß.Klhg úÿ,sh ,enQ
ieKska "
1. Check the COMS Setup for custom Settings. uq,a mshjr jk fuysoS 64 Bytes muK Odß;dj we;s negßfhka
mK.ekafjk COMS (Complementary Metal Oxide Semiconductor) keu;s Ñmfha r|jd we;s mß.Kl moaO;sfha
Wmdx. úia;r lshjd n,hs' Memory, oskh" password, diskdrives Etc.. tawkqqj iú l< WmlrK y÷kd.kS' fuu
ls%hdj POST – Power On Self Test f,i y÷kajhs'
2. Load the Interrupt Handler & Device Drivers mß.Klh ;=< iú lrwe;s WmlrK ms<snoj Micro Processer hg
f;areïlr fok uDÿldx. iuQyhla we;' tajd .nvd lr .ekSu isÿlrhs'
3. Intialize registers & Power management Micro processor yd iïnkaO Registers ls%hdlrùu yd mß.Klfha Power
management wdrïNh tfukau fjk;a WmlrK fldgia j,o ^PCI / ISA / AGP) wdosfha o BIOS we;' tajd o ls%hd;aul
lrùu isÿ lrhs '
4. Booting the Computer & Display Settings mß.Klh ;=< u;lh iõlr we;s Hard disk iy VGA Card ms<sno
f;dr;=re ;srhu; o¾Ykh fõ' ^fuh kj;ajd ne,Sug Pause h;=r Tnkak& Boot jk wjia:d folls' tkï"
Cold Boot:- BIOS u.ska ishÆu WmlrK mßlaIdj isÿlrhs' Re boot:- fuysoS Post mßlaIdj isÿ fkdfõ'
5. Determine with device are bootable mß.Klh mK.ekafjk wdldrh ke;fyd;a Boot Sequence yÿkd.ekSu B
<Õ ld¾hh fú' tkï fufyhqï moaO;sh r|jd we;s ia:dkh y÷kdf.k Bg wod< f;dr;=re u;lhg heùuhs' fuu
ls%hdj Boot Strap f,i y÷kajhs' tf,i y÷kd fkd.; fyd;a “ Non – System disk or Disk Error” mKsõvh o¾Ykh fõ'
Flashing
fuu BIOS fmr ld,j,oS .,jd kej; iõ l< yels jqjo wo Flash BIOS iú lr we;s neõka th l< fkdyel' tfy;a
tys f;dr;=re fjkia l< yelsh' BIOS program hï hï fodaI oelaùug Beep Sound Ndõ;d lrhs '
Ami BIOS jdr jro
2-3 RAM
4-5-7-10 Mother Board
8 VGA
9 BIOS Chip
6 Key Board
BIOS chip ksIamdok kï" AMI , Acer Labs, Win Bond, Phonix Tec
10
fï ioyd M bit yd MB/ GB fu.d$.s.d nhsÜ fhdod .efka
fuuß Ñmfha Odß;dj Mbits
fuuß fudâhq,fha Odß;dj MB fyda GB
iEu Ñmhlau l=vd ffi,^ cell & rdYshl tl;=jls' fuu cell tlla ;=< 1 bit tll Odß;djla r|jdf.k isà'
tu cell ish,af,a tl;=j chipfha Odß;djhs '
64Mbit
Virtual memory
m%Odk u;lfha Odß;dj uos jq wjia:dj,os tu u;lh fjkqjg wjYH f;dr;=re /ialr .eksug oaj;shsl .nvd
WmlrKh jk Hard disk ;=< hï bv m%udKhla fjkalr ;eìh yelsh' fuu l%shdj Swapping kï jk w;r fuh
(Vertual memory) woH;k u;lh f,i y÷kajhs' fuu u;lh l%shd;aul jk wjia:dfõ mß.Klfha iuia;
l%shdldß;ajh wvqfõ '
200 n sec
ROM CPU ^Wod# ñks;a;= 3 1$2 kñ&
12000000 n sec
Hard CPU ^Wod# udi 4 1$2 muK&
11
wêl .K;ajhlska hq;=j o;a; .nvd l< yelsh' f,ai¾ lsrK ;dCIKh u.ska o;a; .nvd lsÍu iy kej; ,nd
.ekSu isÿlrkq ,nhs’ i¾ms,dldrj fuys o;a; .nvd jk má msysgd we;’ (Spiral track) úYalïnh wkqj"
laquer layer
laquer
CD-ROM
motion
laquer
aluminum dye
PIT
data layer
polycarbonate
LAND LAND substrate
clear
plastic
CD-R
sensor sensor
Protective coating
laser laser
Laquer layer
(A) Disk- (1) CD - 4.75/ mini CD 3.5 jYfhka olakg ,efí' Recording layer (dye)
Disc substrate (polycarbonate resin)
12
13
f;dr;=re ikaksfõokh
1 f;dr;=re ikaksfõokh lrk WmlrK
tljr iïfma%IKh úh yels ìÜ .Kk wkqj Depending on Number of Bits
tkï ikaksfõok uOHka ;=, o;a; ikaksfúokh fndfyda úg ìÜ ixl,khla jYfhka fyda hï rgdjla wkqj
(Bit Combination or Patterns ) isÿfõ' fuysoS o;a; ikaksfúokh m%Odk wdldr 2 la by; mßos y÷kd .ksuq'
1 Parallel Transmission (byte by byte)
o;a; ikaksfúokfha oS o;a; .uka lrk ud¾. ixLHdj jeä kï tljr o;a; melÜgqfú ys we;s Bit ldKavfha
Byte tl tla tla ud¾.fha fjka fjkaj Ndú; lrñka tlu fú,djla ;=, wfkla wka;hg ikaksfúokh ùu fuu l%ufha
oS isÿfõ' fuh fndfyda úg flÜ ÿr ikaksfúokhg Ndú; fõ'
2 Serial Trasnmission (Bit by bit )
os.+ ÿr o;a; ikaksfõokhg Ndú; jk fuh tla ud¾.hla Tiafia o;a; melÜgqfú tl jrlg íÜ tl neúka
wkql%ñlj wfkla wka;h f;la .uka lsÍu isÿfõ' m<uqj Digital wxls; o;a; Anolog njg m;a lsÍu;a bkamiq os.+
o;a; ikaksfúok udOHhla Tiafia wfkla wka;hg f.dia tys oS kej; Anolog ix{d Digital njg m;aúu;a
fndfyda úg oelsh yelsh'
external
chain
CD-ROM
internal
chain
disks
DIN Connector-
Deutsches Institut Normung 5-pin DIN
1/2"
5/16"
6-pin Mini-DIN
Used on mouse, keyboard and other devices
(PS/2 connector)
USB Connector
IDE connector - Integrated Drive Electronic
Parallel Port & Connector
14
mß.Kl tl,ia lsÍu ioyd wjYH fuj,ï MAINTENANCE & REPAIR TOOLS
15
ATTACH FRONT PANEL CONNECTORS
mother board ys wod, connector j,g flaiskfha bosßmi we;s mßmd,k mqjrefú jh¾ ksjrosj f;dardf.k iúlsÍu
1 powre on off iaúpfha oaú;aj jhrh
2 restart iaúpfha oaú;aj jhrh
3 power LED iaúpfha oaú;aj jhrh
4 Hard disk Drive isg meïfKk oaú;aj jhrh
5 System Speaker j, isg meïfKk oaú;aj jhrh
bosß mi msysá USB Wmdx. iïnkaO lsÍu Connect the Front USB Connectors
flaiskfha bosß mi msysá hQtiaî Wmdx. iïnkaO lrk ia:dk fj;
uõmqjrefõ isg tk jhr iú úh hq;=h' tajd iú úh hq;= ms<sfj, uõ mqjrej iuÕ
,efnk w;a fmdf;ys ioyka fõ'
mß.Klhg ;u moaO;shg wod< jev lghq;= lr .ekSu i|yd Ndú; lrkq ,nk uDÿldx. moaO;s uDÿldx.
f,i y÷kajhs' mß.Kl moaO;sfha we;s oDvdx. fldgia md,kh lsÍu" taldnoaO lsÍu" l<ukdlrKh lsÍu fuu.ska isÿ
lrkq ,nhs'
mß.Kl moaO;sfha we;s oDvdx. fldgia md,kh" l<ukdlrKh yd taldnoaO lrñka mß.Kl mßYS,lhd yd
oDVdx. w;r w;=re uqyqK;la (User Interface) f,i l%shd lsÍu" fufyhqï moaO;sh u.ska isÿ lrkq ,nhs'
fufyhqï moaO;shla u.ska bgq flfrk m%Odk ld¾hhka lsysmhla my; ±lafõ'
oDVdx. yd mßYS,lhd w;r w;=re uqyqK;la f,i l%shd lsÍu' (Providing user Interface)
u;lh l<ukdlrKh lsÍu' (Memory Management)
wdodk $ m%;sodk Wmdx. md,kh lsÍu' (Controlling input / Output devices)
jevigyka lSmhla tljr yeisrùu' (handle multi programs)
mß.Klfha wdrCIdj mj;ajd .ekSu' (Maintenance security checks)
16
fufyhqï moaO;s i|yd WodyrK
DOS
Windows 3.1, 95, NT, 98, 2000, XP, Vista
Mac OS
Unix
Linux; Red Hat Linux,Ubuntu,Fedora
fufyhqï moaO;shg wu;rj mß.Kl moaO;shg wjYH lghq;= isÿ lr .ekSu i|yd fuu uDÿldx. Ndú;d
lrhs'
WodyrK
Backup utility software
Defragmenter programs
Scandisk programs
Disk formatting programs
mß.Kl NdIdjlska ,shk ,o jevigyka (Source Program) mß.Klhg f;areï .; yels jevigyka (Object
Program) njg m;alsÍu fuu uDÿldx. u.ska isÿ lrhs'
WodyrK(- Compilers, Interpreters
mß.Kl mßYS,lhdf.a jev lghq;= (Applications) lr .ekSu i|yd Ndõ; lrkq ,nk uDÿldx. fuu .Khg
wh;afõ' fhojqï uDÿldx. m%Odk fldgia follg fjka l< yel'
1' Application packages
2' Languages
Application Packages
mß.Klh u.ska úúOdldr jQ ld¾hhka lr.ekSu i|yd fuu Packages Ndú;d lrkq ,nhs' ckm%sh Package
j¾. lsysmhla my; ±lafõ'
mß.Kl jevigyka ilia lsÍu i|yd Ndú;d lrkq ,nk mß.Kl NdIdjka fuu .Khg wh;afõ'
WodyrK (- C, C++ , Java, Python, PHP, vb.Net, Prolog, Lisp
17
uDÿldx.
(Software)
Firmware
mßj¾;k uDÿldx. 2.3.1 BIOS (Basic Input / Output System)
(Translator Programs)
wm mß.Klhla On l< úg Processor tl ieliSfï ld¾h wdrïN lrhs' flfia
fj;;a moaO;s u;lh ysiah' tneúka Processor tlg Execute lsÍug fyda fjk hula lsÍug fyda fkdyel' tu ksid
mß.Klhg yeu úgu tys we;s BIOS w;HjYH uDÿldx. ud¾. moaO;shls' th oDVdx. mßlaId lr Operating System ys
wdrïNl jev igyk i|yd o;a; ieliqï ,nd foa' fïjd ROM ys .nvd lr we;' fïjd ROM BIOS f,i ye|skafõ'
BIOS, w¨f;ka y÷kajd fok Software i|yd hdj;ald,Sk úh hq;=hs' th l< fkdyels kï fjkia l< hq;= fõ'
w¨f;ka tk MOTHER BOARD ys BIOS FLASH MEMORY f,i mj;S' túg th uDÿldx. weiqfrka
hdj;ald,Sk l< yel' fuh BIOS FLASH lsÍu f,i y÷kajuq'
CMOS BATTERY
mß.Klh BOOT lsÍu i|yd wjYH jk oskh" fõ,dj" DISK TYPE, u;l Odß;dj jeks ñKsh yels
mrdñ;sl(Parameter) w.hkaf.a ieliqï .nvd lsÍu i|yd Yla;sh imhhs'
18
2.4 INSTALLATION
2.4.1 HARD DISK PARTITIONING & FORMATTING
;d¾lslj fmfkk fia HARD DISK tl fldgia lsysmhlg ^Odß;djfhka& fn§u fuysoS isÿ flfrk
w;r fN!;sl yd iudk f,iska fmkakqï flfrk ;d¾lsl Ñ;%Khls'
PARTITION TABLE
PARTITIONS m%Odk jYfhka fldgia folls' tajd PRIMARY PARTITIONS, EXTENDED
PARTITIONS hkqfjks' fuysoS PRIMARY PARTITION fldgia 4lg iSud fõ' ;j ÿrg;a wu;r PARTITIONS
LOGICAL PARTITIONS f,i wka;¾.; l< yels w;r fïjd EXTENDED PARTITION ;=< iEosh yelsh'
FAT TABLE
NTFS
fuu l%uh FAT l%ufha ÿn,;d j,g ms<shï jYfhka ìys ù we;s w;r o;a; j, wdrlaIdj yd
úYajdikSh;ajh ;yjqre lrk l%uhls' o;a; myiqfjka ;ekam;a l< yels Wiia yd fõ.j;a l%uhla f,i ye|ska úh
yelsh'
19
l< yelsh' fuu SYSTEM SOFTWARE idudkHfhka CD Drive wdOdrfhka ,nd fok w;r Hand Held Computers j, OS
tl fmr ia:dms; Ñmhla f,i mj;sk wjia:d we;'
OS ia:dms; lsÍug wju jYfhka tla PARTITION tlla fyda ;sìh hq;=h'
Hard disk tl FORMAT lr kj fufyhqï moaO;shla ia:dms; lsÍu my; mßos wdrïN l< yelsh'
20
HARD DISK PARTITIONING
21
HARD DISK PARTITIONING
Windows mode ;=<ska o isÿ l< yelsh' tfy;a Operating System we;=<;a PARTITION tl i|yd fkdfõ' ta
my; wdldrfhks' Control Panal Administrative Tools Computer Management
22
23
by; ld¾hh fï whqßka o l< yelsh' Right click on My Computer icon Manage Disk Management
2.4.3 DRIVERS
ish¨u oDVdx. fufyhqï moaO;sh yryd fkdhhs' fufyhqï moaO;sh ixialrKhla ;=<ska jeä ÿr
y÷kajd osula isÿfõ' y÷kd fkd.;a oDVdx. mß.Klhg y÷kajd osh hq;=h' tajd y÷kajd oSu tu WmlrKh iu. ,nd
fok uDÿldx.fhka isÿ l< hq;= w;r fkdtfia kï tu uDÿldx.h wka;¾cd,fhka nd .; (Download) hq;=h' oDVdx.
ia:dms; lsÍu m%Odk jYfhka wdldr follska isÿ flfrk w;r tajd ON BOARD iy SEPARATE jYfhks' fuys oS ON
BOARD oDVdx. MOTHER BOARD iu. ,nd fok uDÿldx. we;=,;a CD tl u.ska y÷kajd osh yels w;r th
MOTHER BOARD DRIVER CD hkqfjka y÷kajkq ,efí' ndysrj iïnkaO lrk WmlrK ^PRINTERS, SCANERS,
JOYSTICS, MODEM jeks& y÷kajd oSu tajdg wod< DRIVER CD u.ska fyda fjk;a l%uhlska ^wka;¾ cd,fhka
(Download lsÍfuka & isÿ l< hq;=h'
my; WodyrKh mßos mshjr lSmhla bosßhg hdfuka myiqfjka iajhxlS%hj fuu jevigyka ia:dmkh lr .; yelsh'
24
MS OFFICE PACKAGE INSTALATION
25
mß.Kl cd, Computer Network
cd,hla hkq l=ula o?
o What is a Network?
idudcslhska tla wfhll=g jvd jeäfhka isák yd ta ish¨u idudcslhska w;f¾ wka;¾ iïnkaO;djh mj;ajd
f.k hkakla cd,hla f,i yÿkajhs.
Wod(- uyck nexl= cd,h
Ys% ,xld fg,sfldï cd,h
Node
mß.Kl cd,hg iïnkaO computer, printer, file server jeks oE mß.Kl cd,fha node f,i yÿkajkq ,efí'
mß.Kl cd,fha iEu node tllgu wkkH jQ ,smskhla we;' ( Unique IP Address )
Client
mß.Kl cd,fhka hï lsis fiajdjla b,a,d isák (Request) node tl client f,i yÿkajkq ,efí'
Server
Client u.ska b,a,d isák fiajh imhkq ,nk node tl Server f,i yÿkajkq ,efí'
26
Microcomputer Microcomputer
Printer
Client
Printer Minicomputer
Server
Network Topology
mß.Kl cd,hla fN!;sl jYfhka ia:dms; lr we;s wdldrh (physical layout) network topology f,i yÿkajkq
,efí'
Star Topology
rEmfha oelafjk wdldrhg fuysoS mß.Kl cd,hg iïnkaO iEu mß.Klhlau Hub / Switch tllg fyda Host
Computer tllg iïnkaO ùfuka mß.Kl cd,h ks¾udKh fõ'
Host Computer
Host Computer
Hub / Switch Hub / Switch
27
Ring Topology
rEmfha oelafjk wdldrhg mß.Kl cd,fha we;s tla mß.Klhla ks;ru ;j;a mß.Kl follg iïnkaO ù
j,hdldrj we;s kï tjeks mß.Kl cd,hla Ring Topology f,i yÿkajkq ,efí'
Bus topology
rEmfha oelafjk wdldrhg mß.Kl cd,fha we;s ieu mß.Klhlau tla m%Odk k,hlg (Common Channel)
iïnkaO ùfuka mß.Kl cd,h ks¾udKh fõ'
Terminator
Terminator
j¾. m%udKhla muK ) LAN f,i yÿkajkq ,efí' tla wdh;khl LAN úYd, m%udKhla we;' Bus / star network
topology Ndú;d flf¾'
28
2 Metropolitan Area Network (MAN)
Local Area Network j,g jvd úYd, N+f.da,sh m%foaYhla wdjrKh lrkakd jq mß.Kl cd,hla f,i yÿkajkq
,efí' WodyrKhla f,i fuys oS iudk ;dËKhla hgf;a ls%hd;aul jk k.r lsysmhl we;s wdh;k tlg iïnkaO lr
msysgqjd we;s mß.Kl cd,hla yÿkajd osh yel'
29
UTP Cable
Network Interface Card Hub or
(NIC) Switch
RJ 45 Connectors
Modem
mß.Klhla wka;¾cd,hg iïnkaO jkafka Analog Signal Ndú; lrkd ÿrl:k ud¾.hla yryd kï mß.Klh
yd ÿrl;k ud¾.h tlsfklg iïnkaO lsÍfï w;rueosfhl= f,i Modem kï WmlrKh Ndú;d flf¾' fï u.ska isÿ
flfrkqfha mß.Klh u.ska ckkh lrk Digital Signal ÿrl:k ud¾.h Tiafia .uka l< yels Analog Signal njg
mßj¾;kh lr oSu;a ÿrl:k ud¾.h yryd ,efnkd Analog Signal mß.Klhg f;areï .; yels Digital Signal njg
mßj¾;kh lr oSu;ah' fuys oS RJ11 Connecters Ndú;d lr mß.Klh yd Modem WmlrKh iïnkaO flf¾' m%Odk
jYfhka Modem j¾. folla we;'
1 Internal Modem
2 External Modem
Telephone Computer
30
Routers
tlsfklg wiudk jQ mß.Kl cd,hka folla tlg iïnkaO lsÍu ioyd Router kï WmlrKh Ndú; fõ'
Router kï úfYaIs; WmlrKh my; ioyka ld¾hka ioyd fhdod .kS'
Router
fuys os WAN Port tlg my; ioyka iïnkaO;d Ndú; l< yels fõ'
1 Dial-Up connection
2 Leased Line Connections
3 ISDN Connections
4 ADSL Connections
Hub
mß.Kl cd,hla ks¾udKh lsÍfïos mß.Kl tlsfklg iïnkaO lsÍu ioyd Hub keu;s WmlrKh Ndú;d fõ'
mß.Kl cd,fha we;s ieu mß.Klhlau Hub tlg fjk fjku iïnkaO fõ' fï ioyd RJ 45 Connectors iy UTP
Cable Ndú;d fõ' Hub tlla Passive Device tlla f,i kï flf¾' tkï tla tla mß.Klfhka ,efnk o;a; (Data
Packet) úYaf,aIKh lsÍfï yelshdjla Hub tlg fkdue;'
31
Hub tlla Ndú; lr LAN tlla ms<sfh< lr .ekSug wjYH oE(-
• Network Interface Card (NIC)
• UTP Cable
• RJ 45 Connectors
Switch
mß.Kl cd,hla ks¾udKh lsÍfïoS mß.Kl tlsfklg iïnkaO lsÍu ioyd Switch keue;s WmlrKh Ndú;d
fõ' fuu WmlrKh nqoaêu;a WmlrKhla (Intelligent Device) f,i yeoska fõ' tkï tla mß.Klhlska ,efnk o;a;
úYaf,aIKh lr th ,nd osh hq;= mß.Klh (Using Destination Address) fï u.ska y÷kd .kq ,efí' fï ioyd NIC Card
j, we;s MAC Address Ndú;d flf¾'
Gateway
tlsfklg fjkia jQ Protocol Ndú; lrkakd jQ Network folla tlsfklg iïnkaO lsÍu ioyd Gateway Ndú;
fõ' Network Gateway we;eï úg iïmQ¾Kfhkau Software tlla úh yel ke;skï iïmQ¾Kfhkau Hardware tlla úh
yel' tfia;a ke;s kï fuu fldgia foflysu (Hardware & Software) tl;=jla úh yel'
Bridge
tlsfklg iudk jQ Protocol Ndú; lrkakd jQ Network folla tlsfklg iïnkaO lsÍu ioyd Bridge Ndú;
fõ'
Server
mß.Kl cd,hlg iïnkaO wfkl=;a mß.Kl j,g fiajd imhkq ,nk mß.Kl jevigyka (Computer
Program) wvx.= úfYaI mß.Kl Server f,i yÿkajkq ,efÄ'
32
Server
Client Client
Web Servers / FTP Servers / Mail Servers / News Servers / Proxy Servers /DNS Servers
Proxy Server
Proxy Server u.ska isÿflfrkqfha wka;¾cd,fha Clients u.ska lrkq ,nk b,a,Sï (Requests) fjk;a Servers lrd
fhduq lrùfï ld¾hh fõ' tkï Proxy Servers u.ska isÿ lrkqfha fjk;a Servers j, we;s úúO iïm;a wod< b,a,Sï
lrkakd jQ Clients fj; ,nd osuhs'
33
UTP (Unshielded Twisted Pair)
UTP Cable j,g 10 Mbps / 100 Mbps yd 1000Mbps fõ.fhka o;a; ikaksfõokh lsÍfï yelshdjla we;' fï
ksid j¾;udkfha LAN j, ld¾hlaIu;dj jeä lr .ekSu ioyd UTP Cable Ndú;d fõ' 100 m l ÿrla UTP Cable u.ska
o;a; iïfm%aIKh l< yel'
02 Coaxial Cable
Coaxial Cable j,g 10 Mbps yd 100 Mbps fõ.fhka o;a; ikaksfõokh lsÍfï yelshdjla we;' LAN uq,skau
ks¾udKh lr .kakd ,oafoa Coaxial Cable Ndú;fhks' 500 m l ÿrla Coaxial Cable u.ska o;a; iïfm%aIKh l< yel'
34
2 Wireless Transmission Media (Radiated Media)
fuys oS f¾äfhda ixLHd; (Radio Frequency) [RF] Ndú; lr o;a; iïfm%aIKh lr .kq ,efí' o;a; .%yKh lr
.kakd WmlrKhg Wireless Adapter NIC tlla ;sìh hq;= fõ' Ndú; lrkakd jQ f¾äfhda ixLHd; mrdih u; Wireless
Transmission Media my; mßos fldgia flf¾'
Microwave
Infra Red
Radio
Blue Tooth
Network Connectors
RJ45 (Registered Jack) Local Area Network tllg mß.Klhla iïnkaO lsÍu ioyd fuh Ndú; flf¾'
RJ11 ÿrl:k yd iïnkaO WmlrK iïnkaO lsÍu ioyd Ndú; flf¾'
Cable Fixing
mß.Kl cd,hla ks¾udKh lsÍfïos UTP Cable yd RJ45 Connectors iïnkaO lsÍfïos my; i|yka
iïu;hkag wkql+,j th isÿ l< hq;= fõ'
Pin T568A T568B
1 White / Green White / Orange
2 Green Orange
3 White / Orange White / Green
4 Blue Blue
5 White / Blue White / Blue
6 Orange Green
7 White / Brown White / Brown
8 Brown Brown
UTP Cable yd RJ 45 Connectors iïnkaO lsÍfï m%Odk l%u folla we;' tu l%u T568A yd T568B
f,i kï flf¾'
35
Straight Cable Fixing
mß.Klhla Hub fyda Switch tllg iïnkaO lsÍfïoS Straight Cable Fixing l%uh Ndú; fõ' fuys oS
mß.Klhg iïnkaO lrk RJ45 Connector tl T568A l%uhg iïnkaO lrkafka kï Hub fyda Switch tllg iïnkaO
lrk RJ45 Connector tl T568A l%uhgu iïnkaO l< hq;= fõ' ke;skï mß.Klhg iïnkaO lrk RJ45 Connector
tl T568B l%uhg iïnkaO lrkafka kï Hub fyda Switch tllg iïnkaO lrk RJ45 Connector tl T568B l%uhgu
iïnkaO l< hq;= fõ'
Protocol
idudkH jHjydrhg wkqj " Protocol hk jpkh yd iu wre;a we;s isxy, jpk f,i kS;s Í;s hk mo fol
oelaúh yel' fuf,iu" mß.Kl cd,hla u; jQ mß.Kl folla w;r ikaksfõokh i|yd o lsishï kS;s Í;s moaO;shla
wjYH fõ' fuu kS;s u.ska m%Odk jYfhkau Client yd Server w;r o;a; iïfm%aIKh ioyd iïuq;shla we;s lr .kshs'
tkï o;a; hjk fõ.h " o;a; ,nd .kakd fõ.h " tallhla f,i yÿkajk o;a; m%udKh wdos lreKq ikaksfõok
Protocol tlla ;=< wvx.= fõ'
TCP / IP
wka;¾cd,h u; ikaksfõok lghq;= i|yd fhdod .kakd Protocol tl TCP / IP kñka yeoskafõ' fuys TCP f,i
Transmission Control Protocol hk mo lsysmh o IP u.ska Internet Protocol jYfhka yÿkajk ,smsk iïuq;sh o olajd ;sfí'
f,dalfha mß.Kl oDvdx. ^Hardware) fldgia ksIamdolhska úYd, m%udKhla we;' tfiau f,dalfha úúO j¾.fha
fufyhqï moaO;s (Operating System) o oelsh yel' TCP / IP u.ska flfrkqfha fuu fjkia oDVdx. yd úúO j¾.fha
fufyhqï moaO;s tla iïuq;shlg f.k wka;¾cd,fha ikaksfõok lghq;= isÿ lsÍuhs'
4' 2 mß.Kl fCIa;%fha oS wk;=re j,ska je<lSug .; hq;= l%shdud¾. yd wdrCIdldÍ jgmsgdjla
ilid .ekSu (
mdi,a orefjl= fyda jeäysáfhl= jqj o úÿ,sh iïnkaOj hïlsis oekqula ,nd .ekSu w;HjYH lreKls'
mdi,a orejka jk Tng mdif,a §" ksjfia § yd fjk;a úúO ia:dk j,§ úÿ,suh wjYH;d yd ne|S lghq;= lsÍug
isÿfõ' fujka wjia:dj, § hï ir, wjfndaOhla ,nd .ekSu b;d jeo.;a fõ'
36
Rcq Odrdj Direct Current (D/C)
úÿ,sh fkdue;s ÿIalr m%foaYj, mdi,a orejkaf.a m%fhdackh ioyd mß.Kl tall ,nd§ we;s w;r" tajd
l%shd;aul lsÍug wjYH úÿ,sh iQ¾h Yla;s mqjre yryd negß moaO;shla wdfrdamKh lr .ksñka ,nd .kS' fuu.ska
wmf.a idudkH mß.Kl fuka tu mß.Kl o l%shd;aul lr.; yel' iQ¾h Yla;sh Wmfhda.S lr.kakd wdldrh fufia
Èiafõ'
Solar Panels
37
m%;Hdj¾; Odrdj Alternative Current (A/C)
wm tÈfkod Ôú;fha lrkq ,nk Ndú;hkaf.a wjYH;dj u; fuh kej; fldgia follg fnÈh yel' tkï"
wm rfÜ nyq;rhla i|yd úÿ,sh ,nd § we;af;a fuu l%u Wmfhda.S lrf.kh' fuys§ tla Odrdj iys;
/yekla ^ ¬ & f,i yd Odrdjla rys; /yekla ^ - & f,i fhdod f.k mßm: j,g iïnkaO;d ,nd § we;'
cd;Hka;r m%ñ;slrKh wkqj Ok úÿ,s /yekl we;=<; wdjrKhka fyda msg; wdjrKhka ÿUqre j¾Kfhka
olajk w;r iDK úÿ,s /yekl we;=,; wdjrKfhka fyda msg; wdjrKhka ks,a j¾Kfhka olajhs fuys§
úÿ,sh .uka lrk /yek ÿUqre j¾Kfhka hq;a /yek f,i myiqfjka f;areï .; yel'
wm rfÜ jdKscuh wjYH;djhka ioyd fuf,i úÿ,sh ,ndfoa' ;jo Tnf.a mß.Kl úoHd.dr i|yd o f;l,d
úÿ,sh ,nd§ we;s wjia:d fndafyda h' fuys§ Odrdj iys; /yeka ^¬& f,i 03 la yd Odrdj rys; /yeka ^ - &
f,i tlla jYfhka m%Odk fufyhqï moaO;sh fj; ,ndfoa'
fuys§ úfYaIfhka i|yka l< hq;af;a jeä úÿ,sh CIu;djhla ^Ampererage& ,nd.kakd Wmdx. Ndú;d lrk
wjia:djka j,§" tajdg wjYH kshñ; úÿ,s Odrdj fkdwvqj ,nd§uhs' kuq;a hï m%foaYhkays úÿ,sh ,nd .kakd
mdßfNda.sl ixLHdj wjYH m%udKhg jvd jeä ùfuka kshñ; úÿ,s Odrdj fkd,efnk wjia:d o w,amj mj;S'
tjeks wjia:dj, § w;sf¾l g%dkaiaf*dau¾ (Transformer) fhdod .ekSfuka tu ;;a;ajh uÕ yrjd .; yel'
38
Rcq Odrdj Direct Current (D/C)
fuu l%uh u.ska úoq,sh ,nd.ekSu wm ljqre;a fkdys;du lrk lreKls' WodyrK f,i .;a l, ksjfia we;s
úÿ,s mkaou jdykfha negßh yd iïnkaO úÿ,s moaO;sh yd úúO jQ negß wdY%S; WmlrK fuu l%uhg we;=,;a
fõ'
fuysoS o b;d iq¿ mßudKfha úÿ,s Odß;djhl isg úYd, mßudKfha úÿ,s Odß;djhka olajd úÿ,sh ,nd.;
yel' fuys§ jeä weïmsh¾ m%udKhla tljr ,nd.; yels jqjo" th taldldÍj jeä ld,hla r|d mj;ajd .;
fkdyel' tfyhska negß wdfrdamKh (Charge) lsÍu u.ska kej; h:d ;;a;ajhg m;a lr .kS'
o ma,.a fíia tflys iaúph iu. we;s iïnkaOlh fj; Ok wdfrdams; .=re j¾Kfhka hq;a
/yek ^Line& iú l< hq;=h'
o ks,a j¾Kh iys; RK wdfrdams; /yek ^Neutral& wfkla iïnkaOlh yd iïnkaO l<
hq;=h'
ñka miq mß.Klfha jeo.;au úÿ,suh Wmdx.h jk ^Uninterruptable Power Supply& Unit - UPS tl fj;
úÿ,sh ,nd§fuka miq mß.Klhg wjYH úÿ,sh ,efnk w;r" hï úÿ,s úikaê ùul§ tys we;s fldaIh
^Battery) u.ska mß.Klh wlS%h fkdù hï ld, iSudjla ls%hd;aul lr ùug iu;a fõ' fuys § negßh u.ska
,ndfok úÿ,sh bf,lafg%daksl moaO;shla u.ska m%;Hdj¾: Odrdjla ^AC& njg m;a lrhs'
fufia iúlr .;a mß.Klh l%shd;aul lsÍfuka miq m%Odk fufyhqï moaO;sh^System Unit& iys; ;yvq
wdjrKh fj; úÿ,sh jEiaiSula isÿ fkdúh hq;=h' ;jo" fudksgrfha bÈßmi ùÿre wdjrKhg o úÿ,sh
jEiaiSula isÿ fkdúh hq;=h' tfia isÿjkafka kï úÿ,suh jYfhka fodaYhla ;sfnk nj fmkajhs'
39
fujka ;;ajhla ;sìh § jqj o mß.Klhla ls%hd;aulj mj;sk kuqÿ wm úiska mß.Klh yd iïnkaO
lrk ndysr WmlrK wl%sh ;;ajhlg m;aúug fndfyda fihska bv we;' fujka fodaIhla myiqfjka .%yKh
lr.; yels l%uhla jkafka fgiagrh ^Tester& Ndú; lsÍfuka fmkajk wdf,dal ;;a;ajfhks'
hï lsis m%foaYhl Ôj;aajk wm fj; ,efnk úÿ,s fjda,àh;djh wvq kï muKla ia:djr
fjd,aàh;djhla ,nd.; yels mßÈ fjda,afÜÊ iageì,hsi¾ ^Voltage Stabilizer& la Ndú; l< yelsh' tu.ska
oS¾> ld,Skj mß.Klh fyda fjk;a Wmdx. wdrCId flf¾' fuu.ska isÿjkafka hï Odrd mrdihla ;=,g wvq
fyda jeä jYfhka ,efnk úÿ,sh kshñ; 230¹ fjda,aàh;djhl r|jd ;nd .ekSuhs'
YS% ,xldj msysgd we;af;a uy ihqfrka jg jqK l=vd ¥m;la f,i jk w;r rg wNHka;rfha úYd, m%udKfha
.x.d we, fod, yd c,dY msysgd we;' fuys m%;sM,hla jYfhka wm wjg jd;fha we;s c, jdIam m%;sY;h hï
m%udKhlska by, uÜgul mj;S' fuh ukdj Tmamq jk ldrKhla jkafka wm Ndú; lrk leurd iqrCIs;j
;enqjo" ál ld,hlska tys ldpfha §,Sr (Fungus) we;sùuhs' fuu leurdju jdhqf.da,Sh wd¾ø;djh b;d wvq
rgl ;enqfõ kï tu ;;ajh Wod fkdjkq we;'
mß.Klhl m%Odk fufyhqï moaO;sh ^System Unit& tl ;=< we;s ish¨u oDVdx. fldgia idod we;af;a
bf,lafg%daksl fldgia j, tl;=jla f,isks' tfyhska fuu fldgia j, ¥ú,s ne|S ;sìfuka" jd;fha we;s c,
jdIam yd tlaùfuka bf,lafg%daksl moaO;s ;=, úÿ,s yqjudreùï ¨yqj;aùï ^Short& u.ska mß.Klfha fldgia
j,g ydks isÿ ùug mq¨jk' tu.ska mß.Klh wlS%h ;;ajhlg m;a lrhs'
40
fuu ;;ajh jdhq iólrKh lr we;s mß.Kl úoHd.drh fyda fjk;a ia:dk j, we;s mß.Klhka ioyd
n,fkdmdhs' kuq;a idudkH f,i m%fhdackhg .kakd mß.Kl wju jYfhka udi 03 lg jrla j;a jdhq mSvk
hka;%hla ^Blower& fyda jdhq weo .ekSfï hka;%hla ^Vacuum Cleaner& u.ska msßisÿ lr .; hq;=h' ;jo fuu
msßisoq lsÍu uqøK msgm;a hka;% i|yd o l< hq;=fõ'
;dmh ( (Heat)
mß.Klh yd ne|S mj;akd Wmdx. Ndú;fha oS" tu WmlrK j, wNHka;r WIaK;ajh fia u ndysr WIaK;ajh
flfrys o" wjOdkh fhduq lrkq leue;af;ñ'
mß.Klhl wNHka;rfha we;s oDVdx. fldgia j,g §¾> ld,Skj oeä WIaaK;ajhla mej;shfyd;a tu fldgia
j, l%shdldÍ ;;ajhka wvqùug;a iïmQ¾K wlS%h ;;ajhlg m;aùug;a bv we;' tfia fyhska wêl WIaK;ajhla
we;s fkdùug my; lreKq .ek ie,ls,su;a úh hq;=h'
wu;r l=vd mßudKfha mxld 01 fyda 02 la iú lsÍu ^ fuys§ tla mxldjla we;=,; WIaK;ajh t<shg
weo ouk(Exhaust) whqre ielish hq;=h'&
41
hï m%udKhl jd;dY%hla ,efnk ia:dkhl mß.Klh ia:dms; lsÍu'
;jo fuys hï hï wNHka;r fldgia ioyd fjka fjka jYfhka isis,a lsÍfï mxld iys;j ksIamdokh
lr we;s jqjo" tajdfha l%shdldß;ajh ms<snoj hï wjOdkhlska isáh hq;=h' ^ Wod VGA Cards,
Hard Disk Drives, Capture Cards, TV Cards, Sound Cards, etc.,&
wm ljqre;a okakd jdhqiólrK hka;% j, l%shdj,sh ms<sno úuiuq' iEfyk ld,hl mgka úúO udÈ,s
/ilska iukaú; jdhqiólrK hka;% wmf.a Ndú;h ioyd tlaj we;' fuys§ mß.Kl fCIa;%h yd
iïnkaOùfï§ jdhqiólrKhl we;s wjYH;djh úuid n,uq'
ud uq,ska ioyka l< mßÈ Y%S ,xldfõ nyq;r m%foaYhl jdhqf.da,fha we;s c, m%;sY;h by, uÜgul
mj;S' fuu ;;ajh uev meje;aùu i|yd wmg we;s id¾:l Wmdx.h jkqfha jdhqiólrK hka;%hhs' fuu.ska
ld¾hd,hl" mdi,l" ksjil fyda hï wNHka;r ia:dkhl we;s mßir wjldYfha c,jdIam m%udKh fuu
hka;%h u.ska Wrd f.k msg;g hjkq ,nk w;r fldïfm%irh u.ska jdhqj mSvkhlg ,lalsÍfuka miq isis,a
jdhqj we;=,; wjldYhg íf,dajrhla u.ska uqod yßkq ,nhs' fuu wjia:dfõ§ we;=,; WIaK;ajh md,kh lsÍu
ioyd wmg wjYH WIaK;ajh ielish yels mßÈ md,lhla iúlr we;' kùk ;dCIKfha ÈhqKqj;a iu. fuu
WmlrKhka ish,a, ijxl%Shj isÿ jk mßÈ ilid we;'
42
wm mdi,a mß.Kl úoHd.dr iEfyk m%udKhl jdhqiólrK hka;% we;s w;r tfia fkdue;s mdi,a
fndfyda m%udKhla ;sfí mß.Kl wNHka;rfha we;s fm%dfii¾ j,ska ckkh jk ;dmh Wrd .ekSu ioyd ^Heat
Zink& ;dmh Wrd.kakd f,day m;=re iúlr we; kuq;a wdishdkq rgj, mßirfha we;s jeä WIaK;ajh o fya;=
fldg f.k jdhqiólrK rys; ia:dkj, we;s mß.Kl j, wNHka;r WIak;ajh jeäùu §¾> ld,hla ;sîu
u.ska fm%dfii¾ j, l%shdldÍ fõ.h l%ufhka wvqúh yel fujka ;;ajhla j,lajd .ekSu ioyd wu;r mxld
iúlrkq ,efí'
jdhqiólrK Ndú;fha§ wêl úÿ,s ì,la oeÍug isÿjk nj wm ljqre;a okakd lreKls th wju lsÍu ioyd
wm úiska my; ioyka lreKq ms<sno jeä wjOdkhla fhduq l< hq;=h'
• mdi,l fouy,a fyda f;uy,a f.dvke.s,a,l kï ldurh fyda Yd,dj f;dard .ekSfï § by, u uy, f;dard
fkd.; hq;=h' ulao jy,h u.ska msglrk ;dmh u.ska wNHka;r mßirh o jeä WIaK;ajhlg Ndckh jk
neúks'
• fujka wjia:djla we;sjqjfyd;a thska we;sjk n,mEu wju lr .ekSu ioyd jy,fha iqÿ fyda hï ,d j¾Khla
wdf,am lsÍu yd we;=< isú,sug by,ska wo fj<ofmdf,a we;s WIaK;ajh Wrd fkd.kakd wdjrKhka (Alluminium
Foil) Ndú;d lsÍfuka tu ;;ajh uev mj;ajd .; yel'
43
• tu ia:dkhg Wfoa jrefõ ;o ysre rIañh ,efnk ia:dkhla f;dard .ekSu fkdl< hq;=h'
• ldurh fyda Yd,dj ;=, we;s fodrj,a yd cfka, ndysr mßirh;a iu. jdhq yqjudre fkdjk whqre ilid .;
hq;=h' úfYaIfhka fodrj,a iajxl%shj jeiSfï w,a¨ (Door Closers) Ndú;d lsÍu jeo.;afõ'
• jdhqiólrK ;=, we;s fmrKhka (Filters) ksis fõ,djg msßisoq l< hq;=h tu.ska úÿ,sh wmf;a hEu wju lr
.; yel'
• mß.Kl úoHd.drhl kï we;=,; mßirfha ¥ú,s fkdue;s ;;ajhlg m;a l< hq;=h'
Malware
Malware hkq Ndú; lrkakdf.a wkqoekqula fkdue;sj mß.Kl moaO;shg ydks lsÍu i|yd ie,iqï lrk
uDÿldx.hls' fuu uDÿldx. virus, worm , Trojan wdoS jYfhka j¾.SlrKh l< yel'
Worm
Computer Worm hkq iajhxj wkqrE ilid .kakd jevigykls' th ;u wkqrE ^msgm;a& mß.Kl cd, wka;hka lrd
heùu i|yd mß.Kl Ndú; lrhs' th tfia lrkafka mß.Klh Ndú; lrkakdf.a ueosy;a ùulska f;drj h'
ffjrihlg fuka fuhg mj;sk mß.Kl jevigyklg iïnkaO ùug wjYH ke;'
ffjri ks;ru b,lal lr .;a mß.Klfha f.dkq j,g ydks lrk w;r Worms ks;ru cd,hlg ydks lrhs'
44
Trojan / Trojan Horse
Trojan fyda Trojan Horse hkq fjk;a hula lrk uqjdfjka ydks lsÍug n,dfmdfrd;a;+ jk uDÿldx.fha
;ekam;a jk jevigykls' Trojan Horse jvd;a wúkS; jkafka ydks lsÍfï fÉ;kdfjka n, rys;j fyda wkjirfhka
úkaos;hdf.a (Victim) hka;%hg ÿria:j <Õd ùulg bv i,ik back door jevigyka we;+<;a ( install ) lsÍfï oS h'
mß.Kl ffjria fuka Trojan Horse ;u ixfla; wfkl+;a mß.Kl f.dkqj,g we;+<;a lsÍfuka wkqrE
fkdidohs' Trojan Horse hk fhÿu .S%l ñ;Hd l:d j,ska ì|S wdjls' ñ;Hd l:dj, tk Trojan Horse fia u fuu ydks
lrk uqjdfjka tk ixfla; iel fkdis;k" mß.Kl Ndú;d lrkafkl+g lsisÿ ydkshla fkdlrk" m%fhdackj;a is;a
.kakd fia fmfkk wdldrfhka mß.Kl jevigyka j, fyda wfkl+;a mßs.Kl f.dkq ;=< ieÕ ù isà' iel fkdis;k
mß.Kl Ndú;d lrkafkl+ úiska fuu mß.Kl jevigyka fyda f.dkq ls%hd;aul lroaoS ydks lsÍfï n,dfmdfrd;a;+ we;s
ixfla; o Trojan Horse kï ydks lsÍfï wruqKq we;s jevigyk iQodkï lrñka l%shd;aul fõ'
fuh ñksiqka y÷kajkafka uDÿldx. wdl%uKh lsÍu hkqfjks' fuu ld¾hh jdksc uÜgñka idOdrK f,i mj;sk
;;a;ajh fuka fkdj wkqlrKh lsÍï yd kS;s W,a,x>Kh lsÍï h'
iuyr rgj, ixialrKh lrk ,o uDÿldx. wkaO whf.a;a" YsIHhkaf.a;a wOHdmksl ksmehqï i|yd fyda ta
yd iudk ld¾hhka i|yd wf,úhg kS;s u.ska bv oS we;' kS;s Í;s fjkia lsÍï isÿ lrkafka wêlrKuh ls%hdjka f.ka
úkd fjk;a l%uhlska fkdfõ'
we;eï rgj, fuh uDÿldx. ñ, oS .kakdf.a uQ,sl whs;sjdislula f,i olakg ,efí' ^ Wod c¾uksh" iamd[a[h"
n%iS,h iy ms,smSkh& úúO rgj, j¾;udkfha isÿjk fjkiaùï wkqj fuh kS;s yd wêlrK ;Skaÿ j, w¾:l:khkag
wkqj kS;s W,a,x>Kh lsÍula úh yelsh' mß.Kl w¨;ajeähd lroaoS ;dlaI“l iyh fiajd i|yd msgm;a iE¥ (Back
up copies) iud.ïj,g tfrysj wefußldj kS;suh ls%hdud¾. .kakd ,oS' fuys m%;sM,hla f,i mß.Kl w¨;ajeähd
lroaoS ;dlaI“l iyh fiajd msgm;a (Back up coppies) iEoSu kS;s W,a,x>Kh lsÍula fkdjk njg wefußldfõ kS;s
fjkia lrk ,oS'
45
uq,a uDÿldx. msgm;a l+,shg oSu
fndfyda úg uDÿldx. n,m;% idudkH whs;Ska fyda ñ,oS .kakd wh úiska fjk;a wfhl+g oSu iSud lrkafka ke;'
we;eï wêlrK ;Skaÿ j, oS fujeks iSud lsÍï w¾nqohlg ,lalr we;' kuq;a we;eï uDÿldx. l+,shg oSug" msgm;a
ysñlref.a wjirh wjYH fù'
uDÿldx. whs;Ska W,a,x>Kh lsÍu tlai;a ckmofha;a fulaisfldafõ "Ökfha " bkaÿkSishdfõ" reishdfõ" n%iS,fha"
isïndífõ yd f,dalfha ;j;a m%foaY lsysmhl;a nyq,j isÿfõ' fndfyda rgj, uDÿldx. i|ydo fhdod .; yels f,aLk
whs;sh ms<sn| kS;s we;' kuq;a we;eï rgj, fuu kS;s wfkl+;a kS;sj,g jvd n, .kajd we;'
Wrysia ksoyiaj
;srfha uqÿk weia uÜgug
bosß ndyq iy w;a Rcq f¾Ldjl fyda uola my;ska ^hula
háka ;nd fyda fïih
Tijd fyda Tn fudksgrfha
bosß ndyq iudka;rj fyda uo by<g tiù Wi ilid .; hq;= h'&
udkj Ndú;h i|yd mßirh "moaO;s " jia;+ka ie,iqï lsÍu yd úoHd;aul f;dr;=re fhdod .ekSu ld¾hCIu;d
wOHhkh ^udkj idOl& fõ'
^2007 cd;Hka;r ld¾hCIu;d wOHhk ix.uh úiska ms<s.;a w¾l:kh'& ld¾hCIu;d wOHhkh hkak nyq,j .kq
,nkafka iud.ï úiska fiajlhkaf.a ld¾hCIu;d iy .=Kd;aul ;;a;ajh Wmßu lsÍu i|yd ld¾hhka yd ld¾hh
lafIa;% ie,iqï lrk wdldrh f,ih' flfia jqj;a ld¾hCIu;d wOHhkh iEu ñksia lghq;a;la iu.u ths' ld¾hh
moaO;Ska lS%vd" úfkdaoh" fi!LH yd wdrlaIdj uekúka ixúOdkh lrkafka kï ld¾hCIu;d wOHhk m%;sm;a;s wka;¾.;
úh hq;= h'
th l%shdlre fjfyilrùu yd wmyiqj wvq lsÍfuka M,odhs;dj Wmßu lsÍfï wruqKska fuj,ï ie,iqï
lsÍfï jHjydßl úoHdjhs' fuu lafIa;%h ffcj ;dlaIKh " udkj bxcsfkare úoHdj " udkj idOl bxcsfkare úoHdj
hkqfjka o ye|skafù'
ld¾h b,a¨u yd ne÷Kq udkj yelshdjka wOHhkh lrk jev wOHhklrejka úiska uQ,sl jYfhka
jev wOHhkh ms<sn|j m¾fhaIK isÿ lrk ,oS' jev wOHhkfhka Nskakj wd f;dr;=re ld¾hh" /lshd " ksIamdok"
mßirh yd moaO;s ie,iqï lsÍug odhl ù h' ta udkj iSud" yelshd iy wjYH;djhkag wkqrEmSj h'
46
uQislh (mouse ) yeisrùug m%udKj;a bvla ;sìh hq;= h' ueKsla lgqj Rcqj ;nd .kakg;a ndyq fmaYs fjfyi ùu
je<elaùug ueKslalgqjg wdOdrhla fyda ndyq wdOdrlhla mdúÉÑ lrkak'
fudksgrfha yevhg fyda ÿrg .e<fmk fia ,sms f,aLk r|jkhla mdúÉÑ lrkak'
bosß ndyq fmd<jg iudka;rj ;sìh hq;= h' ^ wdikak jYfhka j,ska wxYl 90 la muK &
uQislh h;=re yqjudrejg iómj iudk Wilska ;sìh hq;= h' ^ wjYH kï yeisrúh yels h;=re mqjre r|jkh mdúÉÑ
lrkak' &
wkjYH Wilska h;=re mqjrejg ,Õd ùu j<lajd .kak' ueKslalgqj ksoyiaj ;sìh hq;= h' ^ wkjYH f,i os. yeÍu
fyda yels,úu fkdl< hq;= h'&
uQislh Ndú;d fkdlrk úg ta u; w; fkd;nkak' o;a; we;=<;a fkdlrk úg w;a Wl=< u; ksoyiaj ;nd .kak'
fuys§ wm úia;r lrkq ,nkafka WINDOWS fufyhqï moaO;shla ia:dmkh lr we;s mß.Khlg DUAL BOOT
wdldrhg Alternative CD Ndõ;fhka UBUNTU ia:dmkh lrk wdldrhhs'
47
fuysoS olakg ,efnk m<uq ;srfhka fufyhqï moaO;sh ia:dmkh lsÍfï È Tn Ndõ;d lrk NdIdj f;dard .; yel'
48
3' Tn Ôj;a jk
jk m%foaYh f;dard .ekSu' (Choosing country)
fuys§ Tn Ôj;a jk m%foaYh f;dard .kak'
Other hkak f;dard Enter Tnkak'
49
4' Tn Ndú;d lrk h;=re mqjrej y÷kd.ekSu' (Detecting keyboard)
50
5' Tnf.a ydâ äialh ilia lr .ekSu' (Partitioning hard disk)
fuys§ uq,ska lS mßÈ wm úia;r lrkq ,nkafka WINDOWS fufyhqï moaO;shla ia:dmkh lr we;s
Hard Disk tlla Partition lrk wdldrhhs'
51
Yes hkak f;dard Enter Tnkak'
Windows Partition tl i|yd wjYH m%udKh Giga Byte j,ska Type lr Enter Tnkak'
52
fuysoS m<uqj Swap area tl i|yd Partition tl
ilia lruq'
ta i|yd Tnf.a RAM tfla m%udKh fuka
fo.=Khla fyda 1GB g wvq m%udKhla New partition
size tl f,i ,nd fokak'
53
Swap area hkak f;dard Enter Tnkak'
54
fojkqj wms Root Partition tl ilia lruq'
ta i|yd kej;;a Free space hkak f;dard Enter Tnkak'
55
Beginning hkak f;dard Enter Tnkak'
56
fuysoS Tng Swap area tl iy Root i|yd Partitions ilia ù we;s wdldrh ±l.; yel'
57
fuys§ fmr f,iu Mount point tl f,i Home
(/home) hkak yd wod< File system tl f,i
ReiserFS journaling file system hkak ,nd § Done
setting up the partition hkak f;dard Enter Tnkak'
58
Tnf.a User account tlg we;=¿ ùug Ndú;d
lrk Username i|yd kula ,nd fokak'
59
Continue hkak f;dard Enter Tnkak'
60
Tn " ksoyia yd újD; fla; uDÿldx."
uDÿldx. f,dalhg hg we;=¿ fjñka '
(You are entering FOSS – “Free & Open Source Software” World)
61
±ka Tn meñK isákafka UBUNTU 8.10 Desktop fj;hs'
fujeks újD; yd ksoyia uDÿldx." fufyhqï moaO;s wdosh wo f,dal wd¾:sl w¾nqoh;a iuÕ m%p,s;
fjñka mj;sk w;r ta ms<sn| oekqu yd Ndú;h j¾Okh lr .ekSfuka Tng mß.Kl f,dj ch.; yels jkq
we;'
62
Advisors
Minister of Education Hon. A. D. Susil Premajayantha
Secretary for Education Mr M.M.N.D. Bandara
Guidance
Mr. G.M. Niel Gunadasa,
Director of Education,
Information and Communication Technology Branch, Ministry of Education
Mrs. S.M.L.K.Senevirathna
Deputy Director of Education,
Information and Communication Technology Branch, Ministry of Education
Coordination
Mr. M.D.R Amaranayake
Assistant Director of Education,
Information and Communication Technology Branch, Ministry of Education
Supported by
Mrs. W.A.Sumudu Wasana
Assistant Director of Education,
Information and Communication Technology Branch, Ministry of Education
63
Resource Team
02. Mr. A.K.Upali Gunathilaka ( Hardware Team Leader of North Western Province)
03. Mr.K.M.D.H.J.Senevirathna
64