ALGUNOS ROMANCES DEVOTOS PARA MOVER A LAS ILOCANOS  Pangunahing kabuhayan nila rito ay ang pagtatanim ng:  Palay 

Ni: FRANCISCO LOPEZ Tabako  Bulak  Mga gulay

ISANG ROMANSANG PANDEBOSYON BILANG PANGGANYAK SA MGA
ILOCANO
Salin ni: PERLA G. ULIT
Alamin
Ito’y isang tulang iluko na sinulat ni Padre Francisco Lopez noong ika-
17 siglo. Tulad ng mga ibang tula sa panahon ng mga kastila, taglay ng
tulang ito ang isang pangaral para sa mga taong higit na nagpapahalaga sa
kanilang sarili at mga kayamanan kaysa sa Panginoon at sa kapwa.
Ipinakilala ng makata na ang kayamanan sa lupa ay maaring mawala at ang
sinumang labis na magmahal sa mga ito ay pupunta sa impyerno.
Ang wikang Ilocano, tulad ng mga ibang wikang katutubo sa ating
bansa ay gumagamit din ng baybay kastila.
Mga pinaniniwalaang pinagkunan ng mga Ilokano ng salitang ILOKOS:
1. Ang bayan umano ng mga taong ito sa Hilaga ay matatagpuan sa
maliliit na baybayin na tinatawag na “look”. Ang panlaping I
2. Ito’y nagmula sa “loko” na ang ibig sabihin ay “bayan sa kapatagan”
at dinagdagan na lamang ng “I”.
3. Maaari rin umanong nagmula sa salitang tagalog na “iloc” at dahil sa
nahihirapan ang mga Kastilang bigkasin ang “g” ang ilog ay naging
“iloc”.
Ilokano- Tawag sa lipi ng mga taong naninirahan sa mga unang lugar na
nabanggit.
Samtoy - Tawag sa wika ng mga Ilokano “saomi daytoy” o wika namin ito
Kurditan - Tawag sa panitikan ng mga Ilokano

Hal. Nagmula sa salitang “kurdit”- sumulat

Denggendac - denggendak (pakingan ako)

Ibagac - ibagak (sasabihin ko)
NIHAGA Ni: FRANCISCO ALVARADO
Nacascasdaao - nakaskasdaaw (nakakapagtataka)
Cocoa – kukua (ari- arian) ALAMIN

Infierno – impierno (impiyerno) Ang tulang ito ay isinulat ni Francisco Alvarado noong 1930 bilang
ILOKANO handog sa kadakilaan ni Benedicto Nihaga, isang tinyenteng taga Samar
nong panahon ng mga kastila. Siya ay binaril sa Bagumbayan noong Enero
 Ang Kailukanuhan ay binubuo ng higit kumulang 21, 945.49 na mga 11, 1887 dahil hinalaan siyang kasapakat ng mga Katipunero.
lupain.
 Ang mga lupaing ito ay napapaligiran ng mga matatarik na bangin at Inilarawan ng makata ang kabayanihan ni Nihaga, hindi lamang para
pinakamahabang baybayin. sa Samar kundi pati narin sa Leyte. Naging bukambibig ang pangalan niya
bilang isang tunay na mandirigma.

1
 Waray
Halimbawa
- Bisayang grupong etniko sa Pilipinas. Matatagpuan ang
karamihan sa kanila sa Silangang Kabisayaan na kabilang 1. An Lagas Nga Nag-ganso Han Gudti-ayay Nga Tawo (The old woman who
ang Samar, Hilagang Samar, at Silangang Samar, habang bumubuo ng tricked the weefolk)
signipikong populasyon sa Leyte at Sorsogon. Ang pangunahing hanapbuhay
2. An Makopa Nga Engkantada (The enchanted makopa)
nila ay ang pagsasaka, pangingisda, paggawa ng banig at iba't ibang
kagamitan yari sa abaka, kahoy, at niyog.

PANITIKANG WARAY
PUSO Ni: VICTORINO BALBIN (ILOKANO)
1668-pinakamatandang panitikang waray na naisulat
BUGTONG PUSO (salin ni: PERLA G. ULIT)
 Ganap na tugma kada linya
ALAMIN
 Imaheng nagsisilbing pahiwatig sa tamang sagot
Hal:
Ang “puso” ay isang tulang Iluko ni Victorino Balbin na isinulat noong
1. Kapti ako; Malorop ako.
(Hawakan mo ako’t sisisid ako) panahon ng mga Amerikano. Maingat na ipinakilala ng makata sa tula ang
elementong pag-ibig ng teoryang romantisismo na siyang namalasak noong
2. Uupat an siki; Di nakakalakat
panahon ng pananakop. Inilarawan niya ang dalawang uri ng pag-ibig: ang
(Apat ang paa, ngunit hindi makalakad)
pag ibig sa kapwa tao at pag ibig sa Diyos.
SALAWIKAIN
 Pamamaraan ng pag-iisip ng mga Waray at sinaunang kaugalian
hal: ANG AKING ITAK
1. An kariko diri dayuday. (Ang yaman ay di magpakailanman iyo.)
Ni; FELIPE DE LEON (CEBUANO)
2. An kalibutan dalunutan. (Ang mundo ay puno ng ‘di inaasahang ALAMIN
pangyayari.)
Ito’y isang tula mula sa Cebu na isinulat mula noong 1935. Masining
AWIT
na inilarawan ni De Leon ang naging tungkulin ng itak bilang sandata ng mga
 Pagmamahal sa kalikasan
Pilipino laban sa mga mananakop na puti. Ang itak ay sagisag ng
KWENTONG-BAYAN katapangan ng mga Pilipino.
 Ekstra-ordinaryong mga tao at iba’t ibang supernatural phenomena
 Layon: pinagmulan ng tao, lugar, hayop, atbp

2
 TAKNA NA! (PANAHON NA!) Ni: Agustin El O’ Mora

ANG BUHAY AT PANITIKAN NG CEBUANO
Hindi lamang kilala ang mga Cebuano sa kanilang Otap, Dried Mango,
Daing, at dekalidad na gitara. Kilala rin ang lugar na ito sa kanilang makulay
na kasaysayan at maging sa kanilang masining na panitikan. Kung gaano
kayaman ang kanilang kasaysayan at lugar ay ganoon din ang kanilang
panitikan. Dahil sa makulay nitong nakaraan, mayaman ang Cebu sa iba’t
ibang uri ng panitikan na nasusulat sa dalawang uri ng wika na kanilang
ginagamit: ang kanilang local na diyalekto na Cebuano at ang banyagang
wikang Ingles.
ALAMIN
Ito’y isang tula mula sa Samar Leyte na sinulat noong panahon ng
mga Hapon. Sa pamamagitan ng tulang ito, ginigising ng makata ang
damdaming makabayan ng mga mamamayang Pilipino. Panahon na upang
ipagtanggol nila ang kanilang bayan sa kamay ng mga mananakop. Panahon
na upang unahin nilang isaalang alang ang kapakanan ng kanilang Lupang
tinubuan. Panahon na upang sila’y magkaisa at magsama-sama para
makamit ang kalayaan ng kanilang bansa.

 Balak o Tula
 Handumanan o Talambuhay NALIDAY A MALEM Ni: VICENTE LLANES (ILOKANO)
-Mga kasaysayan ng buhay na isinasadula sa radio
 Tigmo o Bugtong (MALUNGKOT NA HAPON (SALIN NI: PERLA G. ULIT)
-“ duha ka puting sundalo, balik balik sa campo”(dalawang puting
sundalo, pabalik balik sa campo) ALAMIN
Sagot: Sipon Ito ay isang tulang liriko na kababanaagan ng personal na emosyon
 Awiting Bayan ng makata tungkol sa karaniwang nagiging wakas ng mga bagay-bagay sa
-Si Pelimon mundo. Alam niyang ang lahat ng bagay ay may katapusan ngunit kung siya
-Ako si takuri sana ang masusunod, nais niyang magiging masaya ang wakas ng lahat.
-May pato ako Gayunpaman, dahil nga sa hindi ang hangad niya ang nakapangyayari kundi
-Ania si Rosas Pandan ang kabaligtaran nito, nadaramaniya ang kanyang puso ang kapighatian dahil
batid niya na magwawakas na malungkot ang lahat.

Inihhanda ni: Molo, Raymark C.

Lumawas, Brigette Kim M.