ALGUNOS ROMANCES DEVOTOS PARA MOVER A LAS

ILOCANOS
Ni: FRANCISCO LOPEZ

ISANG ROMANSANG PANDEBOSYON BILANG

PANGGANYAK SA MGA ILOCANO
Salin ni: PERLA G. ULIT

Alamin
Ito’y isang tulang iluko na sinulat ni Padre
Francisco Lopez noong ika-17 siglo. Tulad ng
mga ibang tula sa panahon ng mga kastila,
1
taglay ng tulang ito ang isang pangaral para sa
mga taong higit na nagpapahalaga sa kanilang
sarili at mga kayamanan kaysa sa Panginoon at
sa kapwa. Ipinakilala ng makata na ang
kayamanan sa lupa ay maaring mawala at ang
sinumang labis na magmahal sa mga ito ay
pupunta sa impyerno.

2
 Ang wikang Ilocano, tulad ng mga ibang
wikang katutubo sa ating bansa ay gumagamit
din ng baybay kastila.
Hal.
Denggendac - denggendak (pakingan ako)
Ibagac - ibagak (sasabihin ko)
Nacascasdaao - nakaskasdaaw
(nakakapagtataka)
Cocoa – kukua (ari- arian)
3
Infierno – impierno (impiyerno)

ILOKANO
Ang Kailukanuhan ay binubuo ng higit
kumulang 21, 945.49 na mga lupain.
Ang mga lupaing ito ay napapaligiran ng mga
matatarik na bangin at pinakamahabang
baybayin.

4
 Pangunahing kabuhayan nila rito ay ang
pagtatanim ng:  Palay  Tabako  Bulak 
Mga gulay
Mga pinaniniwalaang pinagkunan ng mga
Ilokano ng salitang ILOKOS:
1. Ang bayan umano ng mga taong ito sa
Hilaga ay matatagpuan sa maliliit na baybayin
na tinatawag na “look”. Ang panlaping I

5
 2. Ito’y nagmula sa “loko” na ang ibig sabihin
ay “bayan sa kapatagan” at dinagdagan na
lamang ng “I”.
3. Maaari rin umanong nagmula sa salitang
tagalog na “iloc” at dahil sa nahihirapan ang
mga Kastilang bigkasin ang “g” ang ilog ay
naging “iloc”.
Ilokano- Tawag sa lipi ng mga taong naninirahan
sa mga unang lugar na nabanggit.
6
Samtoy - Tawag sa wika ng mga Ilokano “saomi
daytoy” o wika namin ito
Kurditan - Tawag sa panitikan ng mga Ilokano
Nagmula sa salitang “kurdit”- sumulat

7
 NIHAGA Ni: FRANCISCO ALVARADO
ALAMIN
Ang tulang ito ay isinulat ni Francisco Alvarado
noong 1930 bilang handog sa kadakilaan ni
Benedicto Nihaga, isang tinyenteng taga Samar
nong panahon ng mga kastila. Siya ay binaril sa
Bagumbayan noong Enero 11, 1887 dahil
hinalaan siyang kasapakat ng mga Katipunero.

8
 Inilarawan ng makata ang kabayanihan ni
Nihaga, hindi lamang para sa Samar kundi pati
narin sa Leyte. Naging bukambibig ang pangalan
niya bilang isang tunay na mandirigma.
Waray

- Bisayang grupong etniko sa Pilipinas.

Matatagpuan ang karamihan sa kanila
sa Silangang Kabisayaan na kabilang
ang Samar, Hilagang Samar, at Silangang
9
Samar, habang bumubuo ng signipikong
populasyon sa Leyte at Sorsogon. Ang
pangunahing hanapbuhay nila ay
ang pagsasaka, pangingisda, paggawa ng banig
at iba't ibang kagamitan yari sa abaka, kahoy, at
niyog.

PANITIKANG WARAY

1668-pinakamatandang panitikang waray na

naisulat
10
BUGTONG
Ganap na tugma kada linya
Imaheng nagsisilbing pahiwatig sa tamang
sagot
Hal:
1. Kapti ako; Malorop ako.
(Hawakan mo ako’t sisisid ako)
2. Uupat an siki; Di nakakalakat
(Apat ang paa, ngunit hindi makalakad)

SALAWIKAIN
11
 Pamamaraan ng pag-iisip ng mga Waray at
sinaunang kaugalian
hal:
1. An kariko diri dayuday. (Ang yaman ay di
magpakailanman iyo.)

2. An kalibutan dalunutan. (Ang mundo ay puno

ng ‘di inaasahang pangyayari.)

AWIT
Pagmamahal sa kalikasan
12
KWENTONG-BAYAN
Ekstra-ordinaryong mga tao at iba’t ibang
supernatural phenomena
Layon: pinagmulan ng tao, lugar, hayop, atbp

Halimbawa

1. An Lagas Nga Nag-ganso Han Gudti-ayay Nga

Tawo (The old woman who tricked the weefolk)

13
2. An Makopa Nga Engkantada (The enchanted
makopa)

PUSO Ni: VICTORINO BALBIN (ILOKANO)

PUSO (salin ni: PERLA G. ULIT)
ALAMIN
Ang “puso” ay isang tulang Iluko ni Victorino
Balbin na isinulat noong panahon ng mga
14
Amerikano. Maingat na ipinakilala ng makata sa
tula ang elementong pag-ibig ng teoryang
romantisismo na siyang namalasak noong
panahon ng pananakop. Inilarawan niya ang
dalawang uri ng pag-ibig: ang pag ibig sa kapwa
tao at pag ibig sa Diyos.

15
 ANG AKING ITAK
Ni; FELIPE DE LEON (CEBUANO)
ALAMIN
Ito’y isang tula mula sa Cebu na isinulat mula
noong 1935. Masining na inilarawan ni De Leon
ang naging tungkulin ng itak bilang sandata ng
mga Pilipino laban sa mga mananakop na puti.
Ang itak ay sagisag ng katapangan ng mga
Pilipino.
16
 ANG BUHAY AT PANITIKAN NG CEBUA
NO
Hindi lamang kilala ang mga Cebuano sa
kanilang Otap, Dried Mango, Daing, at dekalidad
na gitara. Kilala rin ang lugar na ito sa kanilang
makulay na kasaysayan at maging sa kanilang
masining na panitikan. Kung gaano kayaman ang
kanilang kasaysayan at lugar ay ganoon din ang
kanilang panitikan. Dahil sa makulay nitong
nakaraan, mayaman ang Cebu sa iba’t ibang uri
17
ng panitikan na nasusulat sa dalawang uri ng
wika na kanilang ginagamit: ang kanilang local na
diyalekto na Cebuano at ang banyagang wikang
Ingles.
Balak o Tula
Handumanan o Talambuhay
-Mga kasaysayan ng buhay na isinasadula sa
radio
Tigmo o Bugtong
18
 -“ duha ka puting sundalo, balik balik sa
campo”(dalawang puting sundalo, pabalik balik
sa campo)
Sagot: Sipon
Awiting Bayan
-Si Pelimon
-Ako si takuri
-May pato ako
-Ania si Rosas Pandan
19
TAKNA NA! (PANAHON NA!) Ni: Agustin El O’
Mora
ALAMIN
Ito’y isang tula mula sa Samar Leyte na sinulat
noong panahon ng mga Hapon. Sa pamamagitan
ng tulang ito, ginigising ng makata ang
damdaming makabayan ng mga mamamayang
Pilipino. Panahon na upang ipagtanggol nila ang
kanilang bayan sa kamay ng mga mananakop.
20
Panahon na upang unahin nilang isaalang alang
ang kapakanan ng kanilang Lupang tinubuan.
Panahon na upang sila’y magkaisa at magsama-
sama para makamit ang kalayaan ng kanilang
bansa.

NALIDAY A MALEM Ni: VICENTE LLANES (ILOKANO)

21
 (MALUNGKOT NA HAPON (SALIN NI: PERLA G. ULIT)
ALAMIN
Ito ay isang tulang liriko na kababanaagan ng
personal na emosyon ng makata tungkol sa
karaniwang nagiging wakas ng mga bagay-bagay
sa mundo. Alam niyang ang lahat ng bagay ay
may katapusan ngunit kung siya sana ang
masusunod, nais niyang magiging masaya ang
wakas ng lahat. Gayunpaman, dahil nga sa hindi
22
ang hangad niya ang nakapangyayari kundi ang
kabaligtaran nito, nadaramaniya ang kanyang
puso ang kapighatian dahil batid niya na
magwawakas na malungkot ang lahat.

23