Osnove saobraćajnog projektovanja

Sadržaj:
Uvod ………….………………………………………………………………………………………………………………………… 3
1. Regulisanje saobraćaja u zonama izvođenja radova na putu ……..…………………………………….. 4
2. Vrste označavanja ……………………………………………………………………………………………………………. 4
3. Sredstva za označavanje ………………………………………………………………………………………………….. 6

1
1.Regulisanje saobraćaja u zonama izvođenja radova na putu:
Označavanje radova na putu izvodi se prema posebno propisanim tehničkim preporukama,koje se
odnose na način i sredstva za označavanje mesta na javnim putevima, gde se javljajusmetnje za
normalno odvijanje sobraćaja, koje su uzrokovane obavljanjem radova na putu(kolovozu ulice ili
trotoaru), ili pojavom drugih privremenih prepreka, osim smetnji za normalno odvijanje saobraćaja koje
su trajnog karaktera.

Signalizacija i oprema za obezbeđivanje radilišta ili privremenih prepreka, postavlja se na osnovu plan a
odvijanja saobraćaja i saobraćajne signalizacije i opreme, koji je odobren odstrane nadležnog organa.
Plan saobraćaja treba da sadrži sledeće elemente:

- Situacioni plan predmetne deonice puta na kojoj se obavljaju radovi sa tačnim položajem i značenjem
svih saobraćajnih znakova, oznaka i opreme za obezbeđenjeradilišta (izrađen u razmeri najmanje
1:1000)

- Situacioni prikaz okolne putne mreže, sa svim pratećim merama označavanja iobezbeđenja radilišta i
privremenih prepreka

- Signalni plan sa proračunom trajanja ciklusa i faza svetlosnih signala u slučajevimakada se vrši
naizmenično propuštanje saobraćaja primenom svetlosne signalizacije

- Kod automatskih svetlosnih uređaja, u planu se prikazuje tok po fazama, kao i ime I adresa nadležne
osobe, koja je u slučaju prekida ili smetnji na uređajima zadužen a za njihovo osposobljavanje, odnosno
za njihovo uklanjanje nakon izvršenih radova

2
- Obim i značaj radova zbog kojih je potrebno da se sprovede delimično ili potpuno zatvaranje puta

- Vreme zatvaranja, odnosno vreme trajanja smetnji

- Dodatne saobraćajne znakove neophodne za označavanje i regulisanje obilaznogsaobraćaja

- Posebne pojedinosti (npr. promene na znakovima vezane za zatvaranje saobraćajanoću ili za vreme
praznika)

Saobraćajni znaci, oznake i oprema, postavljaju se neposredno pre početka izvođenja radova,u skladu sa
važećim propisima i standardima. Ako se radovi privremeno prekidaju, a za tovreme nisu potrebna
ograničenja u saobraćaju, znaci koji se odnose na takva ograničenja se uklanjaju ili prekrivaju
neprovidnim zastorom.

2. Vrste označavanja:
Na deonicama puta, na kojima se javljaju smetnje za normalno odvijanje saobraćaja, preduzimaju se
sledeće mere za regulisanje saobraćaja i obezbeđenje radilišta i privremenih prepreka:

- Označavanje saobraćajnim znacima (opasnosti, izričitih naredbi i obaveštenja)

- Označavanje posebnim znacima obaveštenja

- Označavanje svetlosnim saobraćajnim znacima i oznakama

- Označavanje oznakama na kolovozu

- Ograničavanje i ograđivanje opremom za obezbeđenje radilišta i privremenih prepreka

- Ručno regulisanje

Označavanje znacima opasnosti se primenjuje sa ciljem da se učesnici u saobraćaju upozore na opasnosti

na koje nailaze na deonicama puta na kojima postoje smetnje za normalno odvijanje saobraćaja
(opasnost prouzrokovana obavljanjem radova ili pojavom drugih privremenih prepreka na putu,
opasnost zbog suženja puta, klizavosti, neravnina i drugihoštećenja, itd.)

Označavanje znacima izričitih naredbi se primenjuje za označavanje ograničenja brzine,zabrane

preticanja, ograničenja gabarita, zabrane saobraćaja za pojedine kategorije vozila,naizmenično
propuštanje saobraćaja, skretanje saobraćaja i zabrane zaustavljanja i parkiranja.

Označavanje znacima obaveštenja se primenjuje da se učesnici u saobraćaju obaveste o smetnjama na

koje nailaze, kao i o načinima njihovog savlađivanja.

Označavanje posebnim znacima obaveštenja se primenjuju s ciljem da se učesnici usaobraćaju obaveste

o obilasku, skretanju ili naizmeničnom propuštanju saobraćaja i načinjunjihovog izvršenja.Označavanje
svetlosnim saobraćajnim znacima i oznakama se vrši u cilju ukazivanja na:

- Prioritet i pravo prolaska pri naizmeničnom propuštanju saobraćaja

3
- Ivice radilišta i privremenih prepreka u okviru površina namenjenih saobraćaju

- Dopunsko upozorenje na pojedine saobraćajne znakove opasnosti ili izričitih naredbi na području
radilišta

- Označavanjem oznakama na kolovozu, koje se razlikuju od oznaka koje postoje na putu, omogućava se
bezbedno kretanje u izmenjenim okolnostima, kao što su suženje puta, delimično zatvaranje puta,
skretanja na obilazni put, itd.-

Ograničavanje i ograđivanje, kao mere za obezbeđenje radilišta i privremenih prepreka, se primenjuju

sa ciljem da se granice prostora na kojem se obavljaju radovi ili javljaju privremene prepreke, učine jasno
uočljivim i da se na taj način izbegne prelazak učesnika u saobraćaju u zabranjenu zonu.

-Ograđivanje se ne primenjuje u slučajevima, kada se ne javljaju denivelacije u odnosuna ravan puta gde
se vrši saobraćaj, kao i prilikom naizmeničnog propuštanjasaobraćaja u slučajevima kada se radovi
pomeraju duž puta (npr. Presvlačenje kolovoza, obnavljanje horizontalne signalizacije).

Ograđivanje se vrši:

- Branicima sa čeone i začeone strane u svim slučajevima suženja, delimičnog ili potpunog zatvaranja
puta

- Zaprekama duž bočnih strana, koje se graniče sa površinama namenjenim za odvijanjesaobraćaja, u

svim slučajevima kada na prostoru izvođenja radova postoje denivelacijeu odnosu na ravan puta ili ima
teških mašina i druge opreme i materijala, koji predstavljaju fizičku prepreku

- Zaprekama sa čeone, začeone i duž bočnih strana, gde se javljaju denivelacije u odnosu na ravan puta

- Ograničavanje predstavlja označavanje bočnih strana radilišta ili privremen ih prepreka I primenjuju se
u svim slučajevima kada se u blizini površina predviđenih za odvijanjesaobraćaja, ne javljaju denivelacije
u odnosu na ravan puta, i kada nema teških mašina i drugeopreme i materijala, koji mogu ugroziti
bezbednost saobraćaja.

- Ručno regulisanje prioriteta i prava prolaska sa zastavicama, odnosno pločama, prinaizmeničnom

propuštanju saobraćaja, primenjuje se u slučajevima kada se radovi pomeraju duž puta, a između dva
kraja radilišta postoji dobra vidljivost ili su radnici koji regulišu saobraćaj povezani radio vezom.

3.Sredstva za označavanje:

Sredstva za označavanje su u direktnoj funkciji vrste označavanja radilišta i privremenih

prepreka i dele se na:

- Saobraćajni znaci (opasnosti, izričitih naredbi i obaveštenja sa ili bez dopunskih tabli )

- Posebni znaci obaveštenja

4
- Svetlosni saobraćajni znakovi i svetlosne oznake

- Oznake na kolovozu

- Oprema za obezbeđenje radilišta i privremenih prepreka

- Sredstva za ručno regulisanje saobraćaja

Saobraćajni znaci moraju da odgovaraju važećim propisima i standardima, koji su važeći uovoj oblasti, i
postavljaju se sa desne strane puta, gledano u smeru vožnje, osim na putevimavan naselja na kojima je
brzina kretanja ograničena na 100 km/h i više i na putevima i ulicamakoje imaju najmanje dve
saobraćajne trake za kretanje vozila u istom smeru, na kojima se prilikom izvođenja radova, saobraćajni
znaci postavljaju sa obe strane puta.

U zavisnosti od oznake saobraćajnog znaka (prema Pravilniku o saobraćajnim znacima), postoje

propisane tehničke preporuke o udaljenosti na kojoj se postavljaju saobraćajni znaci u odnosu na zonu u
kojoj se izvode radovi ili se nalaze privremene prepreke.U posebne znakove obaveštenja spadaju:

- Putokaz za obilazak
- Predznak za obilazak-
- Predznak za skretanje
- Predznak za zatvaranje saobraćajne trake
- Predznak za ručno regulisanje saobraćaja
- Dopunska tabla za obilazak
- Dopunska tabla za završetak obilaska

Slika 1. Predznak za obilazak

5
Slika 2. Predznak za ručno regulisanje saobraćaja

Slika 3. Predzank za skretanje

6
 Slika 4. Predzank za skretanje

U svetlosne saobraćajne znakove i svetlosne oznake, koji se koriste na mestima izvođenja radova i
privremenih prepreka spadaju:

- Svetlosni znakov i za regulisanje saobraćaja vozila (semafori)

- Svetlosni znakov i za označavanje radova na putu
- Svetlosne oznake

Semafori se postavljaju na oba prilaza suženom delu puta na kome se vrše naizmenična propuštanja
saobraćaja, sa desne strane saobraćajne trake koja se koristi za saobraćaj, gledanoiz smera vožnje na koji
se signal odnosi, a na udaljenosti od oko 10 m od mesta početkasuženja.

7
 Slika 5. Kontrolerski pokretni semafor

Svetlosni znakovi za označavanje radova na putu se daju pomoću stalnog i trepćućegnarandžastog

svetla.

Stalna narandžasta svetla se primenjuju:

U naseljima, kada je radilište osvetljeno javnom rasvetom, za označavanje čeone i začeonestrane

radilišta i privremnih prepreka, kao i za uzdužno označavanje bočne strane radilištakada je radilište u
denivelaciji.

Van naselja i u naselju kada radilište nije osvetljeno, za označavanje začeone strane radilišta i
privremenih prepreka, kao i za uzdužno označavanje bočne strane radilišta sa denivelacijom u odnosu na
ravan puta, na putevima sa dozvoljenom brzinom manjom od 80 km/h.

Trepćuća narandžasta svetla se primenjuju:

U naseljima, kada je radilište osvetljeno javnom rasvetom, za označavanje čeone straneradilišta, u

slučajevima kada se primenjuju mere naizmeničnog propuštanja saobraćaja i namestima gde se zbog
delimičnog ili potpunog zatvaranja puta vrši skretanje saobraćaja.

8
Van naselja i u naselju, kada radilište nije osvetljeno, za označavanje čeone strane radilišta i privremenih
prepreka u slučajevima suženja delimičnog zatvaranja i potpunog zatvaranja puta, u svrhu kanalisanja,
odnosno usmeravanja saobraćaja na obilazak.

Na putevima na kojima je dozvoljena brzina veća od 80 km/h, za uzdužno označavanje bočnestrane

radilišta kada se po ivici suženog dela puta javlja denivelacija u odnosu na ravan putaili se u zoni radilišta
i privremenih prepreka nalaze teške mašine i druga oprema i materijali koji predstavljaju fizičku
prepreku i ugrožavaju bezbednost saobraćaja.

Za čeono i bočno označavanje radilišta na sredini kolovoza puta sa dve ili više saobraćajnihtraka, kada se
saobraćaj odvija sa obe strane radilišta u jednom ili oba smera.

Kao samostalni svetlosni znakovi za dopunsko naglašavanje pojedinih saobraćajnih znakovaopasnosti I

izričitih naredbi u zoni radilišta i privremenih prepreka.

Slika 6. Trepćuća narandžasta svetla

Svetlosne oznake su smerokazi sa refleksnim staklima ili reflektujućim materijalima ireflektujuće trake.
Smerokazi se primenjuju na radilištima i privremenim preprekama nakolovozu aktivne dužine veće od
100 m za ograničavanje sa bočne strane, koja se graniči sakolovozom, u slučajevima kada radovi duže
traju i kada na prostoru gde se obavljaju radovinema denivelacije u odnosu na ravan puta, teških mašina
i druge opreme i materijala koji predstavljaju fizičku prepreku.

Oznake na kolovozu se postavljaju na prilazu i duž radilišta i privremenih prepreka i izvodese:

Bojenjem premazom retroreflektujućih osobina u slučajevima kada je predviđeno da radovitraju duže i

kada uklanjanje privremenih oznaka na kolovozu ne zahteva mnogo vremena.

Lepljenjem retroreflektujućih plastičnih traka ili postavljanjem uzdignutih oznaka na kolovozu (prizme i
markeri), koje se po završetku radova odlepljuju, odnosno uklanjaju sakolovoza.Uzdignute oznake na
kolovozu (prizme i markeri) predstavljaju elemente od gume ili plastike pričvršćene na kolovozu, u koje
su ugrađene retroreflektujuće oznake.

9
Prizme i markeri se mogu postavljati umesto ili u kombinaciji sa obojenim linijama, i to:

- Za razdvajanje saobraćajnih tokova suprotnih smerova

- Za razdvajanje saobraćajnih tokova istog smera

- U funkciji ivične linije kod skretanja saobraćaja

Sve oznake na kolovozu treba da omoguće jasno uočavanje izmenjene putanje kretanja vozila u svim
vremenskim periodima i uslovima.

Opremu za obezbeđenje radilišta i privremenih prepreka sačinjavaju: branici, zapreke, kupe,

trake, zastavice i radilišna vozila. Sva oprema za obezbeđenje radilišta i privremenih preprekana
površinama okrenutim saobraćaju, obojena je naizmeničnim poljima bele i crvene boje,reflektujućih
osobina. Branici i zapreke moraju da budu noću i u uslovima slabe vidljivosti o značeni svetlosnim
znakovima za označavanje radova na putu, a radilišna vozilakatadiopterima ili reflektujućim materijama
odgovarajuće površine, na 4 najistaknutije tačke svog gabarita.

Branici se koriste za ograđivanje radilišta i privremenih prepreka sa prednje i zadnje strane.Primenjuju

se dve vrste branika:

Čeoni branici – postavljaju se upravno na uzdužnu osu puta, na mestima gde se javlja suženje,kao i na
mestima gde se zbog delimičnog zatvaranja puta vrši naizmenično propuštanjesaobraćaja.

Usmeravajući branici–postavljaju se sa prednje i zadnje strane radilišta ili privremenih prepreka, na

mestima gde se javljaju delimično ili potpuno zatvaranje puta i skretanjesaobraćaja, i to tako da su
vrhovi naizmeničnih polja u obliku strelice okrenuti u smeru skretanja saobraćaja.

Slika 7. Desni čeoni branik

10
 Slika 8. Levi čeoni branik sa saobraćajnim znacima

Zapreke se koriste za ograđivanje radilišta i privremenih prepreka sa bočne strane pri čemu razlikujemo:

- Horizontalne zapreke:

Postavljaju se duž radilišta ili privremenih prepreka, po strani duž kojese odvija saobraćaj, na mestima
gde se javljaju suženja ili delimično zatvaranje puta i gde sena površinama na kojima se obavljaju radovi
javljaju denivelacije u odnosu na ravan puta ili se nalaze teške mašine i oprema ili deponije materijala
koji mogu da ugroze bezbednostsaobraćaja u slučaju prodora vozila na radilište.

- Vertikalne zapreke:

Koriste se za usmeravanje saobraćaja sa čeone strane radilišta na mestima gde se javlja skretanje
saobraćaja duž ivice trouglastih nekorisnih površina i po pravilu se postavljaju pod određenim uglom,
tako da su zakošena naizmenična polja bele i crvene bojenagnuta prema slobodnoj strani kolovoza, na
koju se saobraćaj usmerava.

11
 Slike 9. i 10. Horizontalna i vertikalna zapreka

Kupe se koriste u sledećim slučajevima:

- Na malim radilištima na kolovozu, sa prednje, zadnje i bočnih strana koje se graniče sa

kolovozom i kada su radovi kratkotrajni
- Na mestima suženja ili delimičnog zatvaranja puta i naizmeničnog propuštanja saobraćaja sa
prednje, zadnje i bočnih strana, u uslovima kada se radovi pomeraju duž puta.
- Na radilištima na kolovozu, duž bočnih strana, koje se graniče sa kolovozom, kada su radovi
kratkotrajni, a radilište aktivne dužine do 100 m, i kada na prostoru gde se obavljaju radovinema
denivelacije u odnosu na ravan puta, nema teških mašina i druge opreme i materijalakoji
predstavljaju fizičku prepreku
- Na malim pokretnim radilištima, pri obeležavanju uzdužn ih oznaka na kolovozu.

Vozila za obavljanje radova na putu moraju da budu označena na poseban način i to:

- Obojenim branicima i obojenim zadnjim stranicama vozila, naizmeničnim kosim

poljimareflektujuće bele i crvene boje, simetrično u odnosu na osu vozila
- Rotacionim narandžastim svetlima koja se postavljaju na krovu vozila
- Reflektujućim zaprečnim tablama sa zadnje strane vozila ukoliko nije izvršeno obeležavanjesvih
vertikalnih površina na prednjoj i zadnjoj strani vozila naizmeničnim poljima bele I crvene boje
- Saobraćajnim znakovima sa zadnje strane vozila (I–19 “radovi na putu“, II– 28 “zabrana
preticanja“, II–45 “obavezno obilaženje sa desne strane“, pravougaone table sa natpisima)

U novije vreme, sve češće su u primeni tzv. "upozoravajuće prikolice", koje objedinjujusvetleći sadržaj u
obliku treptača i reflektujući sadržaj u obliku barijera sa crveno belim poljima i saobraćajnim znacima.

12
 Slika 11. Upozoravajuća prikolica

Slika 12. Upozoravajuća prikolica

Zaprečne trake i užad se postavljaju duž radilišta koja nisu denivelisana u odnosu na ravan puta i na
njima nema teških mašina i druge opreme i materijala koji mogu da predstavljaju fizičku prepreku i

13
ugroze bezbednost u slučaju prodora vozila na radilište. Zastavica u obliku znaka I –19 “radovi na putu“
može se upotrebljavati za označavanje radnika na putu, odnosnooznačavanje mesta gde pojedini radnik
obavlja radove na održavanju puta.

Sredstva za ručno regulisanje saobraćaja obuhvataju su zastavice i ploče. Zastavice i ploče su namenjene
za regulisanje saobraćaja u dnevnim uslovima.

14