Professional Documents
Culture Documents
Γεώργιος Παπαδόπουλος PDF
Γεώργιος Παπαδόπουλος PDF
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Το 1937 εισήχθη στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ' όπου αποφοίτησε δέκατος[4] με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού το 1940, και
εν συνεχεία πραγματοποίησε σπουδές στην Ανωτέρα Σχολή Πολέμου. Με την έναρξη της κατοχής, τον Απρίλιο του 1941 εγγράφεται
στη σχολή πολιτικών μηχανικών του Πολυτεχνείου, χωρίς να αποφοιτήσει. Το 1943 ξεκινά αντιστασιακή δράση κι εντάσσεται στην
οργάνωση Μίδας 614 του συνταγματάρχη Τσιγάντε. Παράλληλα, αποστέλλεται ως πληροφοριοδότης των συμμάχων στα Τάγματα
Ασφαλείας: όταν συγκροτήθηκαν τα Τάγματα Ασφαλείας από τους κατακτητές, προσκλήθηκε και συμμετείχε ως οργανωτής στο
Τάγμα της Πάτρας που τελούσε υπό τη διοίκηση του συνταγματάρχη Κουρκουλάκου.[5][1] Μετά την διάλυσή της οργάνωσης Μίδας
614, εντάσσεται στην «Οργάνωση Χ» του Γεωργίου Γρίβα. Το 1944, με τη βοήθεια των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, διέφυγε
στη Μέση Ανατολή, όπου και του απονεμήθηκε ο βαθμός του υπολοχαγού. Κατά την εκεί παραμονή του πιθανολογείται η ένταξή
του στην αντιδημοκρατική και αντικομουνιστική ομάδα ΕΝΑ (Ένωση Νέων Αξιωματικών), της οποίας ηγετικό στέλεχος ήταν ο
αντισυνταγματάρχης Καραγιάννης. Το 1945 όταν επανήλθε στην Ελλάδα και η οργάνωση ΕΝΑ και άλλες συγχωνεύτηκαν στον
ΙΔΕΑ, ο Γ. Παπαδόπουλος εντάχθηκε από τους πρώτους σ' αυτόν. Στη συνέχεια έλαβε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο (1946-1949) και
τιμήθηκε με χρυσό αριστείο ανδρείας, μετάλλιο εξαίρετων πράξεων και πολεμικό σταυρό.[6] Κατά τη δεκαετία του '50 υπηρέτησε σε
διάφορες μονάδες σε υψηλή θέση και μετεκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ. Όπως αποκάλυψε ο Αμερικανός δημοσιογράφος David Binder[7],
ο Παπαδόπουλος ήταν πράκτορας της CIA και εισέπραττε παχυλό μισθό ήδη από το 1952.[8]
Ο Γ. Παπαδόπουλος τοποθετήθηκε στην ΚΥΠ (1959-1964) και το 1961 ως αντισυνταγματάρχης της ΚΥΠ, και αρχηγός από το 1961
της παράνομης οργανώσεως Ένα στον Στρατό, είχε συμμετάσχει στη διαμόρφωση του σχεδίου «Περικλής», που είχε ως στόχο την
άσκηση συστηματικής βίας για τη μείωση της επιρροής της ΕΔΑ. Ο στόχος εξειδικευόταν ως εξής: "Ενδεικνυόμενα μέτρα, ώστε ο
κομμουνισμός εις το εγγύς μέλλον να υποστή κάμψιν και το ποσοστόν του να κατέλθη εις επίπεδα κάτω του 20%". Η συμμετοχή του
αποκαλύφθηκε στις 23 Φεβρουαρίου 1965 από τον τότε πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου. Οι αποκαλύψεις βασίστηκαν σε ανακριτικό
πόρισμα του αντιστράτηγου Χ. Λουκάκη, σύμφωνα με τις οποίες η διαμόρφωση του σχεδίου "Περικλής" (είχε συνταχθεί ήδη από το
1959 επί Καραμανλή από την ΚΥΠ) ολοκληρώθηκε στις 12 Αυγούστου 1961, σε ειδική συνεδρίαση της δευτεροβάθμιας επιτροπής
πληροφοριών και διαφωτίσεως του ΓΕΕΘΑ, υπό την προεδρία του Α/ΓΕΣ Β. Καρδαμάκη. Ως στέλεχος της ΚΥΠ διατηρούσε επαφές
με τα στελέχη της CIA.[9]
Συγκεκριμένα, οχήματα της 117ης ΜΠΠ (Μοίρας Πεδινού Πυροβολικού), η οποία έδρευε στηνΟρεστιάδα και είχε διοικητή τον τότε
αντισυνταγματάρχη Γ. Παπαδόπουλο, είχαν ακινητοποιηθεί λόγω βλαβών από κακή συντήρηση. Ο Παπαδόπουλος βρέθηκε υπό την
πίεση των προϊσταμένων του στρατηγών Τσολάκα, Μανέτα και Βαρδουλάκη οι οποίοι ζητούσαν εξηγήσεις για τις βλάβες.
Απολογούμενος, ο Παπαδόπουλος απέδωσε τα προβλήματα στην εντατική χρήση των φορτηγών αλλά και σε ενδεχόμενη
δολιοφθορά (σαμποτάζ) για την οποία θα προχωρούσε σε έρευνες.[10] Στη συνέχεια, έστησε προβοκάτσια σε συνεργασία με το
τμήμα Α2 της μονάδας, αξιωματικός του οποίου παρακίνησε έναν στρατιώτη με γονείς αριστερών φρονημάτων να προκαλέσει
βραχυκύκλωμα σε ένα όχημα. Ο στρατιώτης συνελήφθη την ώρα της δολιοφθοράς ενώ την επόμενη μέρα συνελήφθησαν και άλλοι
φαντάροι, στα οχήματα των οποίων είχαν παρουσιαστεί βλάβες. Μετά από σειρά βίαιων ανακρίσεων με χρήση βασανιστηρίων, ο
Παπαδόπουλος πρόβαλε τη θεωρία της κομμουνιστικής συνωμοσίας, οργανωμένης από παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ.[11] Την ίδια
ημέρα που ο Παπαδόπουλος έστειλε το πόρισμα στο ΓΕΣ, και πριν καν αυτό φτάσει στον προορισμό του, τρεις εφημερίδες του
δεξιού πολιτικού χώρου (Ακρόπολις, Εθνικός Κήρυξ, Ελληνικός Βορράς) δημοσίευσαν με μεγάλους τίτλους την είδηση. Στην τρίτη
μόνο από αυτές, το ρεπορτάζ ανέφερε εσφαλμένα ότι, σύμφωνα με το πόρισμα, χρησιμοποιήθηκε ζάχαρη για το σαμποτάρισμα
τεθωρακισμένων. Αποτέλεσμα του συγκεκριμένου δημοσιεύματος ήταν να δημιουργηθεί ένας αρκετά διαδεδομένος σχετικός μύθος,
ζ χαρης και τεθωρακισμένων.[12]
παρ' όλο που το ίδιο το Υπουργείο Άμυνας επίσημα διέψευσε τα περί ά
Στις επόμενες ημέρες ένα όργιο φημών κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και ακολούθησαν συλλήψεις συγγενών των
στρατιωτών που φέρονταν αναμεμειγμένοι στη δολιοφθορά[13]. Όμως σύντομα οι τακτικοί ανακριτές της στρατιωτικής δικαιοσύνης
(ο λοχαγός Νικόλαος Νικολαΐδης και ο βασιλικός επίτροπος αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Γκόπης) θεώρησαν ότι οι ομολογίες
των στρατιωτών ήταν προϊόν βασανισμών, απαλλάσσοντας τελικά τους περισσότερους από τους συλληφθέντες. Στις 20 Ιουλίου,
ασκήθηκε δίωξη κατά των αξιωματικών που ήταν φυσικοί αυτουργοί των βασανισμών, και εναντίον του Παπαδόπουλου για ηθική
αυτουργία. Τελικά ο Παπαδόπουλος απαλλάχθηκε από τον αντισυνταγματάρχη στρατιωτικής δικαιοσύνης Θεμιστοκλή Δηματάτη με
απαλλακτικό βούλευμα στις 29 Νοεμβρίου 1965, δύο ημέρες πριν από την έναρξη της δίκης του. Η απαλλαγή αυτή συνέβη την
περίοδο που αρχηγός ΓΕΣ είχε αναλάβει ο μετέπειτα πραξικοπηματίας Γρηγόριος Σπαντιδάκης, ενώ το πολιτικό σκηνικό
χαρακτηριζόταν από την αστάθεια που ακολούθησε την Αποστασία του 1965. Έχει διατυπωθεί η υπόθεση ότι η απόφαση του
Δηματάτη είχε σχέση με τον κατοπινό διορισμό του ως προέδρου του Στρατοδικείου Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια της
δικτατορίας.[14]
Το 1966 διορίστηκε από το ΓΕΣ τμηματάρχης στο 4ο Επιτελικο γραφείο του ΓΕΣ. Έκτοτε άρχισε την προπαρασκευή του
πραξικοπήματος, μαζί με τουςΠαττακό, Μακαρέζο και άλλους 26 αξιωματικούς.
Κατά τον Δ' αραβοϊσραηλινό πόλεμο ή πόλεμο του Γιομ Κιπούρ τον Οκτώβριο του 1973 η δικτατορική Κυβέρνηση αρνήθηκε προς
τους Αμερικανούς να χρησιμοποιήσουν το αεροδρόμιο της Κρήτης για εφοδιασμό των ισραηλινών δυνάμεων, γεγονός που
προκάλεσε την δυσμένεια του Υπουργού Εξωτερικών των Η.Π.Α. Χένρυ Κίσσινγκερ[18]
Ακολούθησε η εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου 1973 και στη συνέχεια το Πραξικόπημα του Ταξιάρχου Δ. Ιωαννίδη
στις 25 Νοεμβρίου 1973, κατά το οποίο ο Παπαδόπουλος ετέθη σε κατ' οίκον περιορισμόν. Κατά τη διάρκεια της δικτατορικής
διακυβέρνησής του διέμενε σε υπερπολυτελή έπαυλη στο Λαγονήσι, ιδιοκτησίας του Αριστοτέλη Ωνάση, την οποία είχε
παραχωρήσει στον Παπαδόπουλο έναντι οικονομικών εξυπηρετήσεων.[19]
Συνέπεια των κυπριακών γεγονότων ήταν η παράδοση της διακυβέρνησης της χώρας σε πολιτικούς, από τον τότε χουντικό Πρόεδρο
της Δημοκρατίας Φαίδωνα Γκιζίκη, με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ως πρωθυπουργό κυβέρνησης εθνικής ενότητας.
Ο Παπαδόπουλος επιδίωξε να συμμετάσχει με δικό του κόμμα στις πρώτες βουλευτικές εκλογές, το 1974, αλλά η τότε πολιτική
ηγεσία του το απαγόρευσε.
Στη συνέχεια, βάσει της Συντακτικής Πράξης της 3ης Οκτωβρίου 1974, τόσο ο Γ. Παπαδόπουλος όσο και οι άλλοι πρωτεργάτες της
Δικτατορίας χαρακτηρίστηκαν ως πρωταίτιοι πολιτικών αδικημάτων, εξαιρουμένων του στρατηγού Φ. Γκιζίκη που παρέμενε ακόμα
πρόεδρος της Δημοκρατίας (παρέμεινε μέχρι τις 18 Δεκεμβρίου 1974), της υφιστάμενης στρατιωτικής ηγεσίας, του αρχιεπισκόπου
Σεραφείμ καθώς και όλων των πολιτικών προσώπων των κυβερνήσεων Παπαδόπουλου και Ιωαννίδη. Έτσι ως παραβάτες του
Ποινικού Κώδικα, οι φερόμενοι ως πρωτεργάτες υπήχθησαν στην αρμοδιότητα του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών, ενώ περί τα
τέλη Οκτωβρίου του ίδιου έτους οι παραπάνω εκτοπίστηκαν στην Κέα σε ένα ξενοδοχείο στο μυχό του λιμένα, υπό τη φύλαξη
μικρής ομάδας χωροφυλάκων συνεπικουρούμενης από ένα μικρό σκάφος του Λιμενικού Σώματος, περιορισμένων δυνατοτήτων με
τριμελές πλήρωμα.
Ακολούθησαν πολιτικές διεργασίες και στις 15 Ιανουαρίου 1975 εκδόθηκε το Δ΄ Ψήφισμα της Ε΄ Αναθεωρητικής Βουλής που όριζε
τη διενέργεια δίκης των "Απριλιανών" μετά από μήνυση του δικηγόρου Α. Λυκουρέζου, που είχε καταθέσει πρώτος από τον
προηγούμενο Σεπτέμβριο. Η Δίκη τελικά ξεκίνησε, χωρίς ιδιαίτερα αλεξίσφαιρα μέτρα ασφαλείας π.χ. γυάλινους κλωβούς κ.λπ., έξι
μήνες μετά, στις 28 Ιουλίου, ημέρα Δευτέρα, στη δικαστική αίθουσα των γυναικείων φυλακών Κορυδαλλού, όπου στο μεταξύ από
τις 21 Ιανουαρίου (έξι ημέρες μετά το ψήφισμα), είχε γίνει η μεταγωγή των Απριλιανών από την Κέα και διήρκεσε ακριβώς ένα
μήνα, μέχρι 29 Αυγούστου. Τελικά η θανατική ποινή που του επιβλήθηκε μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά, άνευ αιτήματος χάριτος, με
απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή (στον οποίο αποδίδεται, σχετικά, η ιστορική φράση «... και όταν λέμε ισόβια, εννοούμε
ισόβια»).
Στις 30 Ιανουαρίου 1984, ίδρυσε μέσα από τις φυλακές την ΕΠΕΝ. Το 1992, η κυβέρνηση Κ. Μητσοτάκη αποφασίζει να
αποφυλακίσει τον Παπαδόπουλο και τους άλλους πραξικοπηματίες, επίσης άνευ προηγουμένου σχετικού αιτήματος, αλλά ο τότε
Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής ασκεί βέτο. Πέθανε στις 27 Ιουνίου 1999 μετά από καρκίνο στο
ουροποιητικό σύστημα στο Λαϊκό Νοσοκομείο όπου νοσηλευόταν, υπερασπιζόμενος το πραξικόπημα και τη δικτατορία και
αρνούμενος να κάνει χρήση των νομικών δυνατοτήτων (λόγοι υγείας, αίτηση χάριτος) για να αποφυλακιστεί, σε αντίθεση με άλλους
συγκατηγορούμενούς του. Ο τάφος του βρίσκεται στοΑ' Νεκροταφείο Αθηνών.[20]
Μετά την καταδίκη του Γ. Παπαδόπουλου ακολούθησαν κατόπιν μηνύσεων (Νοέμβριος 1975) διάφορες έρευνες για σκάνδαλα
παράνομου πλουτισμού[26][27] Από τις έρευνες διαπιστώθηκε ότι ο Γ. Παπαδόπουλος είχε αγοράσει τρία ακίνητα: ένα πολυτελές
διαμέρισμα 5 κυρίων δωματίων στη Νέα Σμύρνη, μία πολυτελή μονοκατοικία 5 κυρίων δωματίων, στην Αθήνα στην οδό
Τζουμέρκων, με την οποία προικοδότησε τον γαμβρό του Β. Ζάπα, και ένα διαμέρισμα 5 κυρίων δωματίων, στην Αθήνα, το
τελευταίο αντί 1.300.000 δρχ. Η Δέσποινα Παπαδοπούλου είχε αγοράσει επίσης ένα διαμέρισμα 6 κυρίων δωματίων επί της οδού
Σορβόλου στην Αθήνα, αντί ποσού 1.700.000 δρχ. Για όλα τα παραπάνω που δόθηκαν προικώα των παιδιών τους, τίποτε μεμπτό δεν
βρέθηκε και κανένα δεν δημεύτηκε.
Το 1976 η Δέσποινα Παπαδοπούλου αθωώθηκε από την κατηγορία της απάτης της αργομισθίας εις βάρος του Δημοσίου. Το
δικαστήριο δέχτηκε ότι διαπράχτηκε η απάτη, αλλά αθώωσε την Παπαδοπούλου επειδή έκρινε ότι επέδειξε έμπρακτη μεταμέλεια
κ το στάδιο της προδικασίας της υπόθεσης.[28]
επιστρέφοντας το σύνολο της παράνομης μισθοδοσίας (περίπου 750.000 δραχμές)ατά
Οικογενειακή κατάσταση
Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος είχε τελέσει δύο γάμους. Από τον πρώτο του γάμο με τη Νίκη Βασιλειάδη (1942) απέκτησε ένα γιο, το
Χρήστο που μετά την αποφοίτηση του από το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο μετέβη για μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ όπου
και εγκαταστάθηκε, και μία κόρη, τη Χρυσούλα, μετέπειτα σύζυγο του Βασιλείου Ζάππα. Παράλληλα όμως φέρεται από το 1957-
1958 να διατηρούσε δεσμό με τη Δέσποινα Σερέτη, πρώην πολιτική υπάλληλο στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ) απ' όπου
ήταν αποσπασμένη στη Διεύθυνση Α2 του ΓΕΣ. Όταν διατάχθηκε η επάνοδός της στη ΓΥΣ απολύθηκε, πλην όμως επί εποχής
Νάτσινα προσελήφθη στην ΚΥΠ. Την ίδια εκείνη εποχή ο Γ. Παπαδόπουλος ήταν αποσπασμένος στη Διεύθυνση πυροβολικού της
VI Μεραρχίας. Οι διάφορες κινήσεις της και οι ύποπτες έξοδοί της από το ΓΕΣ είχαν προκαλέσει το ενδιαφέρον της
παρακολούθησής της από την ίδια την υπηρεσία κατ' εντολή του τότε Α/ΓΕΣ Πέτρου Νικολόπουλου. Πολύ αργότερα, μετά από 10
περίπου χρόνια παράνομου δεσμού, ο Γ. Παπαδόπουλος χωρίζοντας τη γυναίκα του νυμφεύθηκε τη Δέσποινα Σερέτη (εκ του
επιθέτου του συζύγου της αστυνομικού, τον οποίον επίσης χώρισε). Ο γάμος τους τελέσθηκε το 1968, σε κλειστό κύκλο, τον οποίον
και ευλόγησε ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος Α'. Το ζεύγος Παπαδόπουλου απέκτησαν μία κόρη, τη Μάχη (Υπερμαχεία), σήμερα
σύζυγο του Γιώργου Καλογιάννη.
Παραπομπές
1. Καλλιβρετάκης, Λεωνίδας (2006).«Γεώργιος Παπαδόπουλος, Τάγματα Ασφαλείας και “Χ”: Μια απόπειρα
συγκέντρωσης και επανεκτίμησης του παλαιότερου και νεότερου τεκμηριωτικού υλικού» (http://helios-eie.ekt.gr/EIE/h
andle/10442/8762). Αρχειοτάξιο 8: 109-147. http://helios-eie.ekt.gr/EIE/handle/10442/8762 . Ανακτήθηκε στις 27 Dec
2016.
2. Jerry Kloby, Inequality, power, and development: issues in political sociology, 2004, "Papadopoulos had been a
captain in the Nazi Security Battalions"
3. Συνεντεύξεις του Γιάννη Μανουσάκη, Ιδιαίτερου Γραμματέα του Γεωργίου Παπανδρέου, και του Άγγελου Παπαθάνου,
εξαδέλφου του Παπαδόπουλου, στην τηλεοπτική εκπομπή Φάκελοι, 21 Απριλίου 2007 (http://folders.skai.gr/main/the
me?id=204&locale=el)
4. Καλλιβρετάκης, Λεωνίδας. «Τι συνέβη τον Ιανουάριο του 1968;» (http://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/15333/
1/LK_2014_02_TEXT.pdf), σ. 10. http://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/15333/1/LK_2014_02_TEXT .pdf.
5. Kloby, 2004
6. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος τομ.48ος, σελ.101-102
7. Intercontinental Press, vol 12, 1974
8. Brendan O'Malley, Ian Craig, The Cyprus conspiracy: America, Espionage and the Turkish Invasion, 2001, σελίδα
126 "because the leader of the junta, Colonel Papadopoulos, had been on the payroll of the CIA since 1952, and had
acted as the senior liaison officer between the Greek secret service and the CIA.
9. Αλέξης Παπαχελάς, Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας, εκδόσεις Εστία, Αθήνα 1997, σελ. 21
10. Καλλιβρετάκης (2010), σ.132.
11. Καλλιβρετάκης (2010), σ.134-135.
12. Καλλιβρετάκης (2010), σ.136-137.
13. Καλλιβρετάκης (2010), σ.138-139.
14. Καλλιβρετάκης (2010), σ.154-156.
15. Κυβέρνησις Γεωργίου Παπαδόπουλου (http://www.ggk.gov.gr/?p=1261), Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης.
16. Ορκωμοσία του Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπαδόπουλου ως Αντιβασιλέα από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και
Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμο-Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο [1] (http://mam.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_
id=3375&thid=10183)
17. Η Ελλάδα τον 20ό αιώνα, 1970-1980(http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/12/19121999.pdf) , Καθημερινή - 7
Ημέρες, 19/12/1999, σ. 3. (pdf)
18. Χρήστου Μπάκα, Οι Πρωθυπουργοί της Ελλάδας, Από τον πρώτο Κυβερνήτη μέχρι σήμερα, εκδ. Καρακώτσογλου,
Αθήνα 2004, σελ. 178.
19. Nicholas Fraser Aristotle Onassis σελίδα 275
20. Epochi, rizospastis.gr | Synchroni.«rizospastis.gr - Πέθανε ο πρώην δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος» (http://www.rizos
pastis.gr/story.do?id=3777286). ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ. http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3777286. Ανακτήθηκε στις
2017-07-16.
21. Πολιτικά Θέματα, 8.2.75
22. Λεωνίδας Παπάγος Σημειώσεις 1967-1977
23. Ταχυδρόμος, 12.9.74
24. Αλέξανδρος Δρεμπέλας ο θρήνος του Χωροφύλακα 1998
25. Δρεμπέλας 1998
26. Εφημερίδα Νέα φ.13.11.1975
27. Δ. Παραλίκας "Συνωμοσίες ΙΔΕΑ και ΑΣΠΙΔΑ" σελ.60
28. «Η Δέσποινα αθωώθηκε επειδή επέστρεψε α τ χρήματα». Τα Νέα: σελ. 14. 16 Δεκεμβρίου 1976.
29. Thomas Bodenheimer Robert Gould Rollback!: right-wing power in US foreign policy σελίδα 31 "The leader , George
Papadopoulos, worked with the Nazis in World War II, was trained in the United States, and had been on the CIA
payroll for fifteen years"
30. Lawrence S Wittner American intervention in Greece 1943-1949 σελίδα 305 "Among them was Papadopoulos, a
right-wing military officer who had been on the CIA's payroll since 1952"
31. The Observer, 1/7/1973
32. https://archive.is/20130630012237/homepage.ntlworld.com/jksonc/docs/phoenix-sasc-19730702.html , 2 Ιουλίου
1973
Πηγές
Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεωτέρου Ελληνισμού 1830-2010 - Αρχεία Ελληνικής Βιο
γραφίας, Εκδόσεις Μέτρον,
2011, τόμος Γ΄
H EΛΛAΔA TON 20ό AIΩNA 1965-1970, Καθημερινή - 7 Ημέρες, 12-12-1999 (pdf)
Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Το «σαμποτάζ» του Έβρου χωρίς ζάχαρη. Μια απόπειρα αναψηλάφησης, Περιοδικό
Αρχειοτάξιο (τ.12), Εκδόσεις Θεμέλιο, 2010 (pdf)
Αντώνης Μακρυδημήτρης, Οι υπουργοί των εξωτερικών της Ελλάδας 1829-2000, εκδ.Καστανιώτης, Αθήνα, 2000,
σελ.105
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Despina Papadimitriou,George Papadopoulos and the Dictatorship of the Colonels , συμβολή στο Balkan
Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South Eastern Europe
, επιμ. Bernd Jürgen Fischer, Purdue
University Press, 2007, σ. 393 κ.ε.ISBN 1-55753-455-1
Συνέντευξη του Γ. Παπαδόπουλου στον Γ. Βότση, από τη φυλακή, Ελευθεροτυπία, 23/04/2007
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Οι Φάκελοι του Αλέξη Παπαχελα-Γεώργιος Παπαδόπουλος
Έναρξη δίκης των κατηγορουμένων για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στις Φυλακές Κορυδαλλού (Αρχείο
ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)