www.sciencemyanmar.

com Curoisity Page 1

Curoisity Page 2 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 3
 မိတ္ဆက္ rmwdum
ေခတ္အဆက္ဆက္က ပညာရွင္ေတြဟာ သိပၸံပညာကို အသံုးခ်ၿပီး လူသားမ်ိဳးႏြယ္ကို ပိုမို အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႔တဲ့
ေနထိုင္မႈဘဝေတြ ဖန္တီးေပးခဲ့ပါတယ္။ ယေန႔ေခတ္မွာ လမ္းေတြတံတားေတြ၊ ယာဥ္ေတြ၊ ဓါတုပစၥည္းေတြ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေန႔စဥ္
- ကမာၻအျမင့္ဆံုး ဧဝရတ္ေတာင္ ၆
အသံုးျပဳေနတဲ့ လက္ကိုင္ဖုန္းေတြ ကအစ ၾကယ္ေတြ၊ ၿဂိဳဟ္္ေတြ လြန္းပ်ံယာဥ္ေတြအဆံုး လက္ညႇိဳးထိုး မလြဲေလာက္ေအာင္ - သစ္ပင္ေန ဆေလာ့ (Sloth) တို႔အေၾကာင္း ၁၀ ခ်က္ ၈
အရာအားလံုးက သိပၸံပညာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
အရာအားလံုးနီးပါး သိပၸံပညာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ေခတ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြဟာ သတိလက္လြတ္ မေနသင့္ေတာ့ပါဘူး။
- အပင္ေတြမရွိဘဲ ေအာက္ဆီဂ်င္ ထုတ္လို႔ရသလား ၁၁
မိမိပတ္ဝန္းက်င္မွာ ရွိေနတဲ့အရာေတြကို ဘာေၾကာင့္ ဘယ္လိုျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိရွိေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။ သိပၸံပညာနဲ႔ - ငါးမန္းမ်ားအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ ၁၀ ခ်က္ ၁၄
ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္ေတြဖတ္မယ္၊ Internet မွာ ေလ့လာမယ္ ဒါမွမဟုတ္ မိမိနဲ႔ လက္လွမ္းမီတဲ့ ဗဟုသုတ ႏွံ႔စပ္တဲ့လူကို
ေမးခြန္းေတြေမးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မိမိသိလိုတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြအျပင္ သိပၸံဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚေတြပါ ရရွိလာမွာ - အျမင္အာ႐ံုထဲ ထူးဆန္းဖြယ္ ေမ်ာ္ေနတဲ့ အစက္အေပ်ာက္ေလးေတြ ၁၇
ျဖစ္ပါတယ္။
- ရပ္ဆဲလ္ (Russell) ရဲ႕ ေရေႏြးကရား ၂၀
သိပၸံပညာဆိုတာ စူးစမ္းေလ့လာမႈကို အေျခခံထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ စူးစမ္းေလ့လာလိုစိတ္ ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ကိုယူၿပီး
နာမည္ေပးထားတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ Curiosity Magazine ဟာ အခုဆို Issue ၅ ခုထိ ေအာင္ျမင္စြာ ထုတ္ေဝေပးႏိုင္ခဲ့ၿပီ - ေျမကမာၻမွ မိတ္ဆက္စာ ၂၃
ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမဂၢဇင္းကို ခုခ်ိန္ထိ ရပ္တည္ႏိုင္ဖို႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အမ်ားႀကီး ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အခု issue မွာ
- ျဒပ္ဆြဲအားဆိုတာ ဘာလဲ ၂၈
ပံုမွန္ စာမူေပးပို႔ေနက်ျဖစ္တဲ့သူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေက်ာင္းစာေမးပြဲေတြ၊ Project ေတြလုပ္ေနရတဲ့အတြက္ စာမူရဖို႔
အေတာ္ ႀကိဳးစားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မဂၢဇင္းမွာ သိပၸံဆိုင္ရာအေၾကာင္းအရာေတြကို စိတ္အားထက္သန္စြာ - နာဆာ သိပၸံပညာရွင္မ်ား ေရပူပန္း ၁၀၁ ခုကို ေစတန္ၿဂိဳဟ္ အရံလေပၚတြင္ ရွာေတြ႕ျခင္း ၃၀
ေရးသားေပးပို႔ၾကတဲ့ Contributor ေတြကိုလည္း အထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အင္တာနက္လိုင္းေႏွးတာကို မမႈဘဲ
- အာကာသဝတ္စံုအေၾကာင္း ေလ့လာၾကမယ္ ၃၂
မဂၢဇင္းကို Website ကေန Download လုပ္ၿပီး ဖတ္႐ႈတဲ့ ပရိတ္သတ္ေတြကိုလည္း တကယ့္ကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
တစ္ကယ္လို႔ Curiosity Science Magazine ကတဆင့္ သိပၸံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဝမွ်လိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာ - Stargazer ကိုမ်ိဳးလႈိင္ ၃၅
ရွိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ editor@sciencemyanmar.com ကို စာမူေပးပို႔ႏိုင္ေၾကာင္း အသိေပးအပ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ မဂၢဇင္းရဲ႕
- အာကာသ စူးစမ္းေလ့လာမႈ သမိုင္းမွတ္တိုင္မ်ား ၃၇
website ျဖစ္တဲ့ www.sciencemyanmar.com ကိုလည္း ဝင္ေရာက္ ၾကည့္႐ႈေလ့လာဖို႔ ဖိတ္ေခၚပါရေစ။
အားေပးမႈနဲ႔ ထိုက္တန္ေအာင္ အေကာင္းဆံုး ႀကိဳးစားလ်က္ . . . - သမိုင္းဝင္ Apollo 13 ျဖစ္ရပ္ ၄၇

- ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) Chaos Theory ဆိုတာ ဘာလဲ ၅၂

ထူးေဇာ္လြင္
Co-Founder and Marketing Executive
Curiosity Science Magazine
htoozawlwin@sciencemyanmar.com
Curiosity Science Magazine အဖြဲ ့သားမ်ား

Curoisity Page 4 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 5

 ဧဝရတ္ေတာင္ရဲ႕ ျဖစ္စဥ္မွာေတာ့ ဥေရာပနဲ႔
အာရွတိုက္ေတြ ပါဝင္တဲ့ Eurasian ေက်ာက္ဖ်ာကို
၎ဆီသို႔ ဦးတည္ေ႐ြ႕လ်ားလာတဲ့ အိႏိၵယ ေက်ာက္ဖ်ာ
(ယေန႔ေခတ္ အိႏိၵယ၊ ပါကစၥတန္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ တို႔ပါဝင္တဲ့
ေက်ာက္ဖ်ာ) က ဝင္တိုက္မိၿပီး တီးသိုင္စ္ပင္လယ္ (Tethys
Sea) ၾကမ္းျပင္ဟာ ႂကြတက္လာကာ အလြန္ႀကီးမားလွတဲ့
ေတာင္ေၾကာႀကီးေတြ ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။ ဝင္ေဆာင့္မႈ
ေၾကာင့္ တီးသိုင္စ္ပင္လယ္ဟာ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၂ဝ
တည္းက ေပ်ာက္ကယ
ြ သ
္ ာြ းခဲေ
့ ပမယ္လ
့ ည္း ပင္လယ္ၾကမ္းျပင္
မွ ႂကြတက္လာတဲ့ အနည္အႏွစ္ေတြ ေက်ာက္ေတာင္ေတြကို
ယခုဟိမဝႏၲာ ေတာင္တန္းႀကီးအျဖစ္ ျမင္ေတြ႕ရျခင္း
ျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ စာေရးဆရာႀကီး ဂၽြန္မက္ဖီးက
ဧဝရတ္ေတာင္အေၾကာင္း ေရးသားထားတဲ့ သူ႔ရဲ႕စာအုပ္
Basin and Range မွာ ဧဝရတ္ေတာင္ထိပ္ကို
အဏၰဝါထံုးေက်ာက္ျဖစ္ေၾကာင္း The Summit of Mt. Ever-
est is marine limestone လို႔ ေဖာ္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

လူတိုင္း လူတိုင္း ရင္းႏွီးၿပီးသား နာမည္တစ္ခုပါ။ ရရွိထားတဲ့ ဂုဏ္ပုဒ္ကေတာ့ ကမာၻေပၚမွာ အျမင့္ဆံုးေတာင္။

အျမင့္ေပက ၂၉ဝ၃၅ ေပ (၈၈၅ဝ မီတာ) ။ တည္ရွိရာ ေနရာကေတာ့ နီေပါႏိုင္ငံနဲ႔ တိဘက္ႏိုင္ငံစပ္ၾကား ဟိမဝႏၲာေတာင္ၾကား
(The Himalayas)။
စဥ္းစားစရာ အခ်က္က ဤမွ်ျမင့္မားလွတဲ့ ေတာင္ႀကီး မည္သုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာရသလဲ ဆိုတာပဲ။
ဘယ္လိုအေၾကာင္းမ်ိဳးေၾကာင့္လဲ၊ ဧဝရတ္ေတာင္ႀကီးမွာ အျခား လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားေကာ ရွိေသးလား အစရွိေသာ
ေမးခြန္းမ်ားရဲ႕အေျဖကို သိပၸံပညာရွင္ေတြ၊ ကမာၻေက်ာ္ ေတာင္တက္သမားႀကီးေတြ၊ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ႀကီးေတြက ေလ့လာ
စူးစမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၆၅ သန္း ေလာက္က စတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့တဲ့ ဧဝရက္ေတာင္ရဲ႕ အဓိက အေၾကာင္းအရင္း
ကေတာ့ ကမာၻ႔ေျမမ်က္ႏွာျပင္ ေ႐ြ႕လ်ားမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုမို တိက်စြာ ေျပာရရင္ေတာ့ ဒီလိုရွိပါတယ္။ ကမာၻေျမမ်က္ႏွာျပင္ဟာ
မိုင္ ၃ဝ ခန္႔ ထူတဲ့ အေပၚခြံအလႊာ (Crust) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေပၚခြံရဲ ႔ ေအာက္မွာ ပူျပင္းလွတဲ့ ေခ်ာ္ရည္ေတြက မိုင္ရာခ်ီေအာင္
ထူတဲ့ အလယ္ေခ်ာ္သားအလႊာ (Mantle) ရွိတယ္။ အလယ္ေခ်ာ္သားလႊာက ကမာၻ႔အေပၚခြံလႊာကို အက္ကြဲေၾကာင္း
နယ္နမိတ္ေတြ အျဖစ္ စိတ္ပိုင္းလိုက္တယ္။ ကေလးေတြေဆာ့တဲ့ ရုပ္ဆက္ကားခ်ပ္ ကစားနည္းလို ပံုသဏၭာန္ရွိတာေပါ့။
ဒီအေပၚခြံ ေက်ာက္လႊာအခ်ပ္ႀကီးေတြကို ဘူမိေဗဒမွာ ကမာၻ႔ေက်ာက္ဖ်ာ (Plate) လို႔ေခၚပါတယ္။ အထက္မွာ ဆိုခဲ့သလို
ကမာၻ႔ေက်ာက္ဖ်ာခ်ပ္ေတြၾကား နယ္နမိတ္မွာ အမ်ိဳးမ်ိဳး႐ွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ နယ္နမိတ္ေတြ ၾကားကေန ေခ်ာ္ရည္တိုးထြက္ေနလို႔
ကြဲထြက္နယ္နမိတ္ရွိတယ္။ ကြဲထြက္တဲ့ေက်ာက္ဖ်ာေတြက တျခားေက်ာက္ဖ်ာတစ္ခုနဲ႔ ဝင္တိုက္မိတဲ့ ေပါင္းစည္းနယ္နမိတ္
ရွိတယ္။ သမုဒၵရာေက်ာက္ဖ်ာနဲ႔ ေပါ့ပါးတဲ့ တိုက္ေက်ာက္ဖ်ာ ဝင္တိုက္ၾကရင္ သိပ္သည္းတဲ့ သမုဒၵရာေက်ာက္ဖ်ာက ကမာၻ႔အျမင့္ဆံုး ေတာင္ျဖစ္တဲ့ ဧဝရက္ေတာင္ရဲ႕ အျမင့္ေပကို စတင္ တိုင္းတာခဲ့သူကေတာ့ နယူးဇီလန္ ႏိုင္ငံသား Sir
ေအာက္ကိုလည္းေကာင္း၊ ေပါ့ပါးတဲ့ တိုက္ေက်ာက္ဖ်ာက အေပၚကိုလည္းေကာင္း ထပ္ကုန္တယ္။ တိုက္ေက်ာက္ဖ်ာ ႏွစ္ခု Edmund Hillary ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့သူ အဆိုပါ ႏိုင္ငံသားဟာ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္မွာ ဧဝရတ္ေတာင္ထိပ္ေပၚသို႔
တိုက္မိရင္ေကာ။ ဘာျဖစ္မလဲ။ တိုက္ေက်ာက္ျဖစ္ႏွစ္ခု တိုက္မိရင္ေတာ့ ေပါင္းစည္းနယ္နမိတ္ေနရာမွာ ေက်ာက္သားေတြဟာ ပထမဦးဆံုးအျဖစ္ တက္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ထူးျခားတဲ့အခ်က္မွာ သူတိုင္းခဲ့တဲ့ အျမင့္ေပမွာ ယခုလူအမ်ား သတ္မွတ္ထားတဲ့
တြန္႔ေခါက္ ျမင့္မားလာမွာပါပဲ။
Curoisity Page 6 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 7
 အျမင့္ေပထက္ နိမ့္ခဲ့ပါတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကမာၻ႔ေက်ာက္ဖ်ာေတြရဲ႕ ျဖည္းညႇင္းစြာ ေရြ႕လ်ားမႈေၾကာင့္ ဧဝရတ္ေတာင္မွာ
ႏွစ္စဥ္ ၄မီလီမီတာ ျမင့္တက္လ်က္ ရွိပါတယ္။ ဧဝရတ္ေတာင္ရဲ႕ အျမင့္ေပမွာ ဆက္လက္ျမင့္တက္လာဖို႔သာ ရွိေနပါတယ္။
ေတာင္တက္ အားကစားသမားတိုင္းရဲ႕ဆႏၵမွာ ဧဝရတ္ေတာင္ထိပ္ေပၚသို႔ တက္ေရာက္ႏိုင္ရန္နဲ႔ မိမိႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕
အလံကို ေတာင္ထိပ္မွာ လႊင့္ထူႏိုင္ေရးပင္ျဖစ္မွာ ဧကန္မလြဲပါပဲ။ သို႔ေပမယ့္ ဧဝရတ္ေတာင္ႀကီးကို အလြန္ခက္ခဲစြာ
တက္ရမည့္အျပင္ စရိတ္လည္း ျမင့္မားလွတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေတာင္တက္သမားမ်ား သတ္မွတ္ထားတဲ့ Death Zone
(အျမင့္ေပ ၂၆ဝဝဝ နဲ႔ အထက္ ကမာၻ႔ေလထုသိပ္သည္းဆ ၃ပံု ၁ပံု သာ ရွိတဲ့အျမင့္) မွာ ေက်ာ္ျဖတ္ရန္ မလြယ္ကူလွပါဘူး။
မေတာ္တဆမႈ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ပြားရာေနရာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေရခဲေတာင္မ်ားရဲ႕သဘာဝအေလ်ာက္ ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲ
ကလည္း အလြန္ျမင့္လွပါတယ္။ ကုန္က်စရိတ္ မွာလည္း အနည္းဆံုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၅ဝဝဝမွ အမ်ားဆံုး ၁၂၂ဝဝဝ
အထိ ရွိပါတယ္။
အဆိုပါ အခက္အခဲမ်ားၾကားမွ ဧဝရတ္ေတာင္ေပၚမွာ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာက အလံေတြ လႊင့္ထူႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတာင္တက္သမားမ်ားကေတာ့ တက္ေရာက္ လႊင့္ထူႏိုင္ျခင္း မရွိေသးပါ။ ထိုကဲ့သို႔ စြန္႔စားခန္းေပါင္းမ်ားစြာျဖင့္
လူသားတို႔အား စိန္ေခၚလ်က္ရွိတဲ့ ဧဝရတ္ေတာင္ႀကီးအား ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေအာင္ျမင္စြာ တက္ေရာက္မည့္ေန႔ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ရင္း
ခန္႔မွန္းမရတဲ့ လူ႔အနာဂတ္အရ တစ္ေန႔ေန႔ တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ မိမိ တက္ေရာက္ဖို႔ အခြင့္ႀကံဳလာပါက တုံ႔ဆိုင္းေနမည္ မဟုတ္ပဲ
ေအာင္ျမင္စြာ တက္ေရာက္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးစားသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Source:
http://climbing.about.com/od/Mount-Everest/a/Geology-Of-Mount-Everest.htm
~ ထြန္းခိုင္လင္း
တစ္လ အခ်ိန္ယူရသည္။ ၎တို႔သည္ လံုၿခံဳသည့္ သစ္ပင္ေပၚမွ အညစ္အေၾကးစြန္႔ရန္ အခ်ိန္မွလြဲ၍ ဆင္းသက္ခဲသည္။
ကံေကာင္းသည္မွာ ၎တို႔သည္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ဝမ္းကိုထိန္းထားႏိုင္ၿပီး တစ္ပတ္တြင္ တစ္ႀကိမ္သာ သစ္ပင္ေပၚမွဆင္း၍
အညစ္အေၾကး စြန္႔ေလ့့႐ွိသည္။ တစ္ႀကိမ္ အေပါ့အေလး သြားၿပီးလွ်င္လည္း ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္၏ သံုးပံုတစ္ပံုမွ်
ေလ်ာ့သြားႏိုင္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ၎၏ ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္ ထက္ဝက္ရွိသည့္ အညစ္အေၾကးမ်ားကို ထိန္းထားႏိုင္ျခင္း
ျဖစ္သည္။
(၂) ဆေလာ့၏ သားေမြးတြင္ မႈိႏွင့္ ေရညႇိ ပါဝင္သည္
ဆေလာ့သည္ တစ္မိနစ္အတြင္း သံုးမီတာ မွ်သာ ေ႐ြ႕လ်ားႏိုင္သျဖင့္ အလြန္ ေႏွးေကြးသည့္ တိရစာၦန္ ျဖစ္သည္။
အျခားသူမ်ား သူတို႔ကို မျမင္ေအာင္ ေနျခင္းသည္သာ သားရဲအႏၲရာယ္ (လင္းယုန္၊ က်ားသစ္၊ ေႁမြ၊ ႏွင့္ မုဆိုး) မ်ားမွ အဓိက
ခုခံေရွာင္လႊဲသည့္နည္း ျဖစ္သည္။ ဆေလာ့တြင္ သားေမြးႏွစ္ထပ္ ရွိသည္။ အတြင္းဖက္သားေမြးသည္ တိုၿပီး ႏူးညံ့သည္။
အပူဒဏ္ထိန္းသိမ္းေပးၿပီး ေႏြးေထြးေစသည္။ အျပင္ဖက္သားေမြးသည္ ၾကမ္းတမ္းၿပီး အက္ကြဲေၾကာင္းမ်ား ပါသည္။
၎အက္ကြဲေၾကာင္းမ်ား၌ ေရညိႇႏွင့္ မႈိမ်ား ေပါက္သည္။ ညစ္ေထးၿပီး ေရညိႇစိမ္းမ်ား ဖံုးေနသည့္ ဆေလာ့သည္ သစ္ပင္ေပၚ၌
ေကာင္းစြာ ကိုယ္ေဖ်ာက္ေပးထားႏိုင္သည္။
(၃) သားေမြးသည္ အင္းဆက္ေဂဟာတစ္ခု
မႊားႏွင့္ ကျမင္းေကာင္တို႔ပါဝင္မည့္ ေသြးစုပ္အင္းဆက္မ်ားကို ဆေလာ့သားေမြးတြင္ ထံုးစံအတိုင္း ေတြ႕ရႏိုင္သည္။
မစင္စားသည့္ အင္းဆက္မ်ားကိုလည္း ဆေလာ့တြင္ ေတြ႕ရႏိုင္သည္။ ဆေလာ့၏ သားေမြးထဲတြင္ ပိုးေတာင္မာ၊
ကျမင္းေကာင္ႏွင့္ ဖလံေကာင္ မ်ိဳးစိတ္ စုစုေပါင္း ၉ ခုအထိ ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ဆေလာ့တစ္ေကာင္ဆိုလွ်င္ ၎၏သားေမြးထဲ၌
ပိုးေတာင္မာ အေကာင္ေရ ၉၈ဝ မွ်ပင္ ေတြ႕ရသည္။
ဆေလာ့ဖလံေကာင္ မ်ိဳးစိတ္ငါးခုသည္ ဆေလာ့အိမ္ရွင္တစ္ေကာင္ ရွာလ်က္ ၎အေပၚတြင္ ေနထိုင္ေလ့ရွိသည္။
သစ္ပင္ေပၚမွဆင္း၍ အညစ္အေၾကး စြန္႔သည့္အခါ ဖလံသည္ မစင္ထဲတြင္ ဥဥခ်ခဲ့သည္။ ပိုးမမည္ (Larva) သည္
မစင္ေျခာက္ထဲတြင္ သက္ႀကီးေကာင္အျဖစ္ ႀကီးထြားၿပီး အိမ္ရွင္ဆေလာ့ တစ္ေကာင္ ရွာၾကမည္ ျဖစ္သည္။ ဖလံတို႔သည္

opfyifae qavmh (Sloth) wdkYtaMumif; 10 csuf ဆေလာ့သားေမြးထဲတြင္ ေသဆံုးေသာ္ မႈိႏွင့္ ေရညိွအတြက္ ေျမၾသဇာျဖစ္ေစျခင္းျဖင့္ ဆေလာ့အတြက္ အက်ိဳးရွိေစသည္။

(၄) ေတာထဲမွ ဆေလာ့မ်ားသည္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ထင္သကဲ့ေလာက္ မအိပ္

ဖမ္းထားသည့္ ဆေလာ့မ်ားကို ေလ့လာၿပီးေနာက္ သုေတသီတို႔က ဆေလာ့သည္ တစ္ေန႔လွ်င္ ၁၅ မွ ၁၈ နာရီအထိ
အိပသ
္ ည္ဟု သိရထ
ိွ ားသည္။ ထိေ
႔ု ၾကာင့္ ဆေလာ့သည္ အလြန္ အအိပႀ္ ကီးသည္ဟု လူသမ
ိ ်ားပါသည္။ သိေ
႔ု သာ္ ၂ဝဝဂ ခုႏစ
ွ ္
ေလ့လာခ်က္တစ္ခု၌ ဆေလာ့အ႐ိုင္းမ်ားတြင္ ဦးေႏွာက္လွ်ပ္စစ္လႈပ္ရွားမႈ တိုင္းသည့္ ကိရိယာ (Electrocephalogram
– EEG) တပ္ၿပီး ေလ့လာၾကည့္ေသာ္ တစ္ေန႔လွ်င္ ၉ မွ ၁ဝ နာရီမွ်သာ အိပ္ေၾကာင္း သိရသျဖင့္ ပွ်မ္းမွ် လူသားတစ္ဦးႏွင့္
မ်ားစြာ မကြာျခားလွေပ။ ထိန္းသိမ္းထားသည့္ ဆေလာ့တြင္ သားရဲအႏၲရာယ္ မရွိျခင္းသည္ ၎တို႔ ႏွစ္ၿခိဳက္စြာအိပ္ႏိုင္သည့္
အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ႏိုင္ေကာင္းသည္။ အစားအေသာက္ႏွင့္ အျခားအေၾကာင္းရင္းမ်ားလည္း ရွိေကာင္း ရွိႏိုင္ပါသည္။

(၅) ဆေလာ့ သည္ အတိတ္ကထက္ မ်ားစြာ ေျပာင္းလဲသြားသည္

ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔ ယေန႔ သိရသည့္ ဆေလာ့ မ်ိဳးစိတ္
ေျခာက္ခုသည္ သစ္ပင္ေန တိရစာၦန္မ်ား ျဖစ္ၿပီး ဆင္တီမီတာ
၅ဝ-၆ဝ မွသာ ႀကီးထြားႏိုင္ၾကသည္။ လြန္ခဲ့သည့္
ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာက ေနထိုင္ခဲ့သည့္ ဆေလာ့မ်ားသည္
ေျမျပင္ေန တိရစာၦန္မ်ား ျဖစ္ၿပီး မီဂါသီရီယမ္
ဆေလာ့ (Sloth) ဟူသည္ မီဂါလိုနီခစ္ေဒး (Megalonychidae) ႏွင့္ ဘရက္ဒီေပါ့ဒစ္ေဒး (Bradypodidae) မ်ိဳးရင္းဝင္
(Megatherium) ကဲ့သို႔ ေရွးဦးမ်ိဳးစိတ္မ်ားသည္
မ်ိဳးစိတ္ ေျခာက္ခု တြင္ ပါဝင္ေသာ ေႏွးေကြးစြာ ေရြ႕လ်ားသည့္ တိရစာၦန္မ်ားကို ရည္ၫႊန္းသည္။ သူတို႔၏ ေႏွးေကြးေလးလံသည့္
ေျခာက္ေပအထိ ရွည္ၿပီး ငါးတန္ အေလးခ်ိန္ ရွိသျဖင့္
အမူအရာမွ တပါး သူတို႔အေၾကာင္း သင္ဘယ္ေလာက္ သိထားပါသလဲ။ ဆက္ဖတ္ၾကည့္ရေအာင္။
အာဖရိကန္ဆင္ အရြယ္အထိ ရွိပါသည္။ ထို ဧရာမ
(၁) ဆေလာ့မ်ားတြင္ အလြန္ေႏွးေကြးသည့္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ ရွိသည္
ဆေလာ့ေကာင္ႀကီးမ်ားသည္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္
ဤအခ်က္သည္ လူသိအမ်ားဆံုး ဆေလာ့အေၾကာင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ၎၏ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္ မည္မွ် ၃၅သန္းခန္႔တြင္ စတင္ေပၚေပါက္လာၿပီး လြန္ခဲ့သည့္
ေႏွးေကြးသည္ကိုမူ ေဖာ္ျပသင့္ပါသည္။ ႏႈိင္းယွဥ္မည္ဆိုပါက ပွ်မ္းမွ် လူသားတစ္ဦးသည္ အစာစား၊ အစာေခ်ဖ်က္၍ ႏွစ္တစ္ေသာင္းခန္႔၌ လူသားမ်ား ေတာင္အေမရိကသို႔
အညစ္အေၾကးစြန္႔သည္အထိ အခ်ိန္ ၁၂ နာရီမွ ၄၈ နာရီအထိ ၾကာႏိုင္သည္။ ဆေလာ့အတြက္ အရြက္တစ္ရြက္ကို ေခ်ဖ်က္ရန္ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာေသာအခါ မ်ိဳးျပဳန္းသြားခဲ့သည္။

Curoisity Page 8 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 9

 (၆) ေျခေခ်ာင္း ႏွစ္ေခ်ာင္း ဆေလာ့မ်ား၌ ေျခေခ်ာင္း သံုးေခ်ာင္း႐ွိသည္ ႏို႔တိုက္သတၱဝါ ျဖစ္ပါသည္။ ေျခေခ်ာင္းသံုးေခ်ာင္း ဆေလာ့တြင္ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ၈ခုမွ ၉ခုအထိ ရွိႏိုင္သည္။
မီဂါလိုနီခစ္ေဒး (Megalonychidae) မ်ိဳးရင္းသည္ ေျခေခ်ာင္းႏွစ္ေခ်ာင္း ဆေလာ့မ်ိဳးႏြယ္ျဖစ္ၿပီး ဘရက္ဒီေပါ့ဒစ္ေဒး ဤပံုမွန္မဟုတ္သည့္ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ အေရအတြက္ မည္သို႔ ေပၚေပါက္လာေၾကာင္း ေကာင္းစြာ
(Bradypodidae) မ်ိဳးရင္းသည္ ေျခေခ်ာင္းသံုးေခ်ာင္း ဆေလာ့မ်ိဳးႏြယ္ ျဖစ္သည္။ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္း ဆေလာ့မ်ားသည္ မရွင္းလင္းေသးပဲ ဇီဝေဗဒပညာရွင္မ်ား ၾကား၌ ေဆြးေႏြး အျငင္းပြားဆဲရွိသည္။ အျခားတိရစာၦန္မ်ားအတြက္မူ
အမွန္စင္စစ္ကား ေရွ႕ေျခ(လက္) ၌ ေျခေခ်ာင္း ႏွစ္ေခ်ာင္း ရွိေသာ္လည္း ေနာက္ေျခ (ေျခေထာက္)တြင္မူ ေျခေခ်ာင္းသံုးေခ်ာင္း လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ အေရအတြက္ မူမမွန္ျဖစ္ပါက ကေလးသည္ အေသေမြးေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေမြးၿပီး ၾကာၾကာ
ရွိေပသည္။ စပိန္နာမည္မွ အဂၤလိပ္နာမည္ ဘာသာျပန္စဥ္၌ နားလည္လြဲခဲ့ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ အေၾကာင္းမွာ စပိန္ဘာသာ၌ အသက္မရွင္ႏိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္သည္။ လည္ပင္းေက်ာ႐ုိးဆစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ လည္ပင္းအာ႐ံုေၾကာႏွင့္
‘Dedo’ သည္ ေျခေခ်ာင္းႏွင့္ လက္ေခ်ာင္း ႏွစ္ခုလံုးကို ၫႊန္းဆို၍ ျဖစ္သည္။ ေသြးေၾကာ ေရာဂါႏွင့္ ကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ဆေလာ့၏ ေႏွးေကြးသည့္ ဇီဝကမၼစနစ္သည္ ကင္ဆာကို ကာကြယ္ၿပီး
အသက္႐ႈေႏွးသည့္အတြက္ လည္ပင္းအာ႐ံုေၾကာ ထိခိုက္မႈလည္း မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ ေျခေခ်ာင္းသံုးေခ်ာင္း ဆေလာ့မ်ား၌မူ
(၇) ဆေလာ့သည္ အံ့ၾသဖြယ္ရာ ေရကူးက်င္လည္သည္
လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ အပိုရွိေသာေၾကာင့္ ဦးေခါင္းကို ၂၇ဝ ဒီဂရီ အထိ အံ့ၾသဖြယ္ရာ လွည့္ႏိုင္ပါသည္။
အညစ္အေၾကးစြန္႔ဖို႔အျပင္ ေရကူးရန္အတြက္လည္း သစ္ပင္ေပၚမွ ဆင္းတတ္သည္။ မိုးရာသီ၌ တစ္ခါတစ္ရံတြင္
ဆေလာ့တို႔သည္ ေရထဲသို႔ ခုန္ခ်လ်က္ အျခားသစ္ပင္ဆီသို႔ ေရကူးသြားႏိုင္သည္။ ေရကူးပံုသည္ ေခြးကူးႏွင့္ ဖားကူး
Source:
ပံုစံႏွစ္မ်ိဳး ေပါင္းစပ္ထားသည္ ႏွင့္တူ၏။ စင္စစ္ ဆေလာ့သည္ ေျမျပင္တြင္ လမ္းေလွ်ာက္သည္ထက္ ေရကူးသြားလွ်င္ သံုးဆ
http://www.iflscience.com/plants-and-animals/happy-sloth-week-heres-ten-facts-about-sloths
ပိုျမန္သည္။ ၎၏ ေႏွးေကြးသည့္ ဇီဝကမၼျဖစ္စဥ္သည္ ေရကူးရာ၌ သာလြန္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ပံုမွန္ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း၏
သံုးပံုတစ္ပံု ထက္နည္းေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္၍ ေရေအာက္၌ မိနစ္ ၄ဝ မွ် အသက္ေအာင့္ထားႏိုင္သည္။ ~ ေက်ာ္စြာလင္း

(၈) ထူးျခားသည့္ ခႏၶာတည္ေဆာက္ပံုေၾကာင့္ တြဲလြဲဆြဲႏိုင္သည္

သစ္ပင္ေပၚ ေနစဥ္၌ ဆေလာ့သည္ သစ္ကိုင္းတြင္ တြဲလြဲ ဆြဲေနေလ့႐ွိသည္။ ဤအေနအထားျဖင့္ အစားစားသည္။
မိတ္လိုက္သည္။ ကေလးေမြးပါသည္။ ၎တို႔၏ ဝမ္းတြင္းကလီစာမ်ားႏွင့္ စုသိမ္းထားသည့္ အညစ္အေၾကးမ်ားသည္
ရင္ေခါင္းကန္႔ ႂကြက္သား (Diaphragm) ကို အေပၚမွ ဖိထားႏိုင္သည္။ ရင္ေခါင္းကန္႔ ႂကြက္သားသည္ အဆုတ္
tyifawG r&SdbJ atmufqD*sif xkwfvdkY&ovm;
႐ႈံ႕ကားရန္အတြက္ အထက္ေအာက္ လႈပ္ရွားေပးရသည္။ ဤသို႔ဖိထားသျဖင့္ အသက္႐ႈရာတြင္ အတားအဆီး ျဖစ္မည္ေလာဟု
ေမးရန္ရွိလာသည္။ ဝမ္းတြင္းအဂၤါမ်ားသည္ ဝမ္းဗိုက္တြင္ ခ်ိတ္ဆြဲထားေၾကာင္း သုေတသီတို႔က ေတြ႕ရွိထားသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ စင္စစ္တြင္ အသက္႐ႈရာ၌ အတားအဆီး မျဖစ္ပါ။ ဤခႏၶာဖြဲ႕စည္းပံုသာ မရွိလွ်င္ အသက္႐ႈရန္ အင္အား ပိုသံုးရၿပီး
ထိုအင္အားကို ၎၏ ဇီဝကမၼစနစ္ကလည္း ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။

(၉) ဆေလာ့၏ မိဘေမတၱာသည္ အႁခြင္းအခ်န္ မရွိ မဟုတ္ပါ

တိရစာၦန္မ်ိဳးႏြယ္မ်ားစြာ၌ မိဘတို႔သည္ မ်ားစြာအားထုတ္၍ ၎၏ သားသမီးမ်ားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္
ေပးတတ္ၾကသည္။ ဆေလာ့မိခင္မ်ားသည္ ကေလးကို အမွန္တကယ္ ေစာင့္ေရွာက္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အတိုင္းအတာ
တစ္ခုအထိ ျဖစ္သည္။ ေမြးၿပီး ပထမ ၃လ မွ ၈လသား ဆေလာ့ေပါက္စမ်ားသည္ ႏို႔ျပတ္ၿပီးခ်ိန္၌ပင္ မိခင္ေပၚတြင္ တြယ္တက္
ေနထိုင္ၾကသည္။ ဤသို႔ ေနထိုင္ေနစဥ္ မိခင္သည္ သားရဲမ်ားကို ၎၏ လက္သည္းရွည္မ်ားျဖင့္ ေျခာက္လွန္႔လ်က္
သားသမီးကို ေစာင့္ေရွာက္သည္။
တစ္ခါတစ္ရံ၌ ကေလးငယ္သည္ မိခင္ကိုယ္မွ ေခ်ာ္၍ ေျမျပင္သို႔ က်သြားႏိုင္သည္။ ဆေလာ့သည္ သဘာဝအေလ်ာက္
ႀကံခိုင္သည့္ တိရစာၦန္မ်ား ျဖစ္ၿပီး အပင္မွ ျပဳတ္က်႐ံုျဖင့္ ေသဆံုးေလ့ မရွိေပ။ မိခင္သည္ ျပဳတ္က်သြားၿပီး ငိုေနသည့္
ကေလးကို လာမေကာက္ယူျခင္းသည္သာ အႏၲရာယ္အစစ္ ျဖစ္သည္။ တကယ့္ လက္ေတြ႔၌ ကေလးကို သားရဲတိရစာၦန္
မလာခင္ ျပန္ေကာက္ယူရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ သို႔ျဖစ္၍ မိခင္အေနျဖင့္ မည္သို႔မွ် မတတ္ႏိုင္ေပ။ ထို႔အျပင္ မိခင္ကိုယ္မွ ေခ်ာ္က်ျခင္း
ကိုယ္တိုင္ကပင္ ဆေလာ့ေပါက္စ၏ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ျဖစ္ႏိုင္ေကာင္းသည္။
အခ်ိဳ႕ စြန္႔ပစ္ခံ ဆေလာ့ေပါက္စမ်ားကို လင္းယုန္ႏွင့္ က်ားသစ္က မရွာေတြ႕မီ ၾကင္နာသနားတတ္သည့္
လူမ်ားက ကံေကာင္းစြာ ရွာေတြ႕သြားလွ်င္ ၎တို႔ကို လံုၿခံဳရာအရပ္၌ ထိန္းသိမ္းေပးထားၿပီး အ႐ြယ္ႀကီးလာမွ ေတာထဲသို႔
ျပန္လႊတ္ေပးေလ့ ရွိသည္။ ေအာ္ငိုေနသည့္ ကေလးကို ေသသည္အထိ ပစ္ထားသည့္ မိခင္အေၾကာင္း ေတြးမိလွ်င္ စိတ္ပ်က္
ဖြယ္ရာျဖစ္သည့္တိုင္ေအာင္ ဆေလာ့ေပါက္စေလးမ်ား၏ အသံသည္ အင္မတန္ ခ်စ္စရာေကာင္းပါသည္။

(၁ဝ) ႏို႔တိုက္သတၱဝါ၏ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ဥပေဒသသည္ ဆေလာ့အတြက္ ႁခြင္းခ်က္

ႏို႔တိုက္သတၱဝါအားလံုး၏ ဘိုးေဘး တိရစာၦန္သည္ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ခုနစ္ခုသာ ပါသည့္အေလ်ာက္
ႏို႔တိုက္သတၱဝါ အားလံုးနီးပါးသည္ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ခုနစ္ခု ရွိၾကသည္။ အႀကီးဆံုး ႏို႔တိုက္သတၱဝါ ေဝလငါးျပာ၊ ပံု - Nasa
လည္ပင္းရွည္လွသည့္ သစ္ကုလားအုတ္၊ အေသးဆံုး ႏို႔တိုက္သတၱဝါ ကစ္တီ ဝက္ႏႈတ္သီး လင္းႏို႔ (Kitti’s Hog-Nosed Bat)
အားလံုးတြင္ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ခုနစ္ခု ရွိၾကသည္။ မင္နာတီး ေရဝက္မ်ား၌ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ေျခာက္ခုရွိသည္။ ကမာၻႀကီးဟာ ဟိုးအရင္ကဆိုရင္ မားစ္တို႔ ဗီးနပ္စ္တို႔လိုပါပဲ၊ အသက္ဓာတ္ ေအာက္ဆီဂ်င္ဆိုတာ မရွိဘဲ
သို႔ေသာ္ ေျခေခ်ာင္းႏွစ္ေခ်ာင္း ဆေလာ့မ်ား၌မူ လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ ငါးခုသာ ရွိၿပီး လည္ပင္းေက်ာ႐ိုးဆစ္ အနည္းဆံုး အသက္႐ႈက်ပ္စရာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္နဲ႔ အျခားဓာတ္ေငြ႕ အေရာေတြပဲရွိတာပါ။

Curoisity Page 10 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 11

 ယခုအခ်ိန္အထိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ယံုၾကည္ေနၾကတာက မဟာေအာက္ဆီဂ်င္ျဖစ္စဥ္ (Great Oxygen-
eration Event) လို႔ေခၚတဲ့ ကာလအပိုင္းျခားတစ္ခုမွာ အပင္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းနဲ႔အတူ သူတို႔ရဲ႕ ဖိုတိုဆန္းသစစ္
ျဖစ္စဥ္ေတြက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကေန ေအာက္ဆီဂ်င္ထုတ္ေပးတယ္ဆိုတဲ႔ အယူအဆကိုပါ။ ဒါေပမယ္႔ လက္ရွိ
ေလ႔လာမႈအသစ္တစ္ခမ
ု ွာေတာ႔ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို သံုးၿပီး ကာဗြနဒ
္ င
ို ္ေအာက္ဆဒ
ို က
္ ေန ေအာက္ဆဂ
ီ ်င္ထတ
ု တ
္ ာကလည္း
အျခားနည္းတစ္ခု ျဖစ္နိုင္တယ္လို႔ ဆိုလာပါၿပီ။
ဒီေတြ႕ရွိခ်က္က ကမာၻ႔ေလထုဟာ ဘယ္လို ေျပာင္းလဲျဖစ္ေပၚလာတယ္ဆိုတာကို ရွင္းျပႏိုင္မွာ ျဖစ္သလို
အာကာသထဲမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ထုတ္ႏိုင္မည့္ နည္းတစ္ခုအတြက္ လမ္းစလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ အခုသုေတသန
ပညာရွင္ေတြက ဆိုလာပါၿပီ။ လက္ရွိသိပၸံပညာရွင္ေတြက ကမာၻမွာလက္ရွိ ရွိေနတဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏအမ်ားစုကို
အပင္ေတြက ထုတ္လုပ္တယ္လို ထင္ေနၾကေပမယ္႔ သူတို႔ကေတာ့ ဒီ ဖိုတိုဆန္းသစစ္ ေဆာင္ရြက္တဲ႔ သက္ရွိ (အပင္) ေတြ
မေပၚခင္ကပင္ ကမာၻေပၚမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္ရွိေနနိုင္တယ္ဆိုတဲ့ သံသယမ်ိဳး ရွိခဲ႔တယ္လို႔ ဒီေန႔ပဲ (2014, Oct 2) Journal Sci-
ence မွာ သူတို႔ရဲ႕ေတြ႕ရွိခ်က္ကို ေဖၚျပခဲ့တဲ့ Cheuk-Yiu Ng (a physical chemist at the University of California), Davis
နဲ႔ အဖြဲ႕ကဆိုပါတယ္။
Cheuk-Yiu Ng က ေအာက္ဆီဂ်င္ေမာ္လီက်ဴး (O2) ဟာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ (CO2) ၿပိဳကြဲျခင္းကေန
ထြက္လာတာမဟုတ္ပဲ ေအာက္ဆီဂ်င္အက္တမ္ ႏွစ္ခုတိုက္ၿပီး မ်က္နွာျပင္အခ်ိဳ႕ေပၚမွာ ေပါင္းစည္းျခင္းကေန ျဖစ္လာတယ္လို႔
ေတြးခဲ့ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ေတာ့ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကို အလင္းနဲ႔ၿဖိဳခြဲတဲ့အခါ ေအာက္ဆီဂ်င္အက္တမ္
(O) တစ္ခု နဲ႔ ကာဗြန္မိုေနာက္ဆိုဒ္ေမာ္လီက်ဴး (CO) တစ္ခုစီအေနနဲ႔ပဲ ကြဲသြားၾကတာပါ။ သီအိုရီတစ္ခုမွာေတာ့
ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ကိုယ္တိုင္ကိုက ေအာက္ဆီဂ်င္ေမာ္လီက်ဴး (O2) နဲ႔ ကာဗြန္ (C) ပံုစံမ်ိဳး ကြဲထြက္လိုတဲ့သေဘာရွိတယ္လို႔
ဆိုထားပါတယ္။ Cheuk-Yiu Ng ကေတာ့ ဒီျဖစ္စဥ္မ်ိဳး အရင္က ဘယ္သူမွ မေတြ႕ေသးဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ Cheuk-Yiu Ng
တို႔အဖြဲ႕က ေလဟာနယ္တစ္ခုထဲမွာ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ကို သံုးၿပီး ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကို ၿဖိဳခြဲၾကည့္ဖို႔ ကိရိယာတစ္ခု
တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကိရိယာမွာ ေလဆာႏွစ္ခုပါပါတယ္၊ အဲဒီမွာ ေလဆာတစ္ခုက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကို ခြဲၿပီး
ေနာက္ေလဆာတစ္ခုက ထြက္လာတဲ့အပိုင္းအစေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ စစ္ေဆး (detect လုပ္) တာပါ။
ဒီသုေတသနမွာ သူတို႔ေတြ႕တာက ပထမေလဆာက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကို ၿဖိဳခြဲလိုက္တဲ့အခါ ဒုတိယေလဆာမွာ
ေအာက္ဆီဂ်င္ေမာ္လီက်ဴး (O2) ေတြနဲ႔ ကာဗြန္အက္တမ္ (C)ေတြကို detect လုပ္မိတာပါ။ သူတို႔အဆို ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္
ပမာဏအနည္းငယ္ (၅% ခန္႔) ဟာ ေအာက္ဆီဂ်င္အျဖစ္ ေျပာင္းသြားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီပမာဏက နည္းတယ္ဆိုေပမယ့္
ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကေန ဇိဝျဖစ္စဥ္မဟုတ္တဲ့နည္းနဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ထုတ္လို႔ရတယ္ဆိုတာ သက္ေသျပဖို႔အတြက္ေတာ့
လံုေလာက္တယ္လို႔ Cheuk-Yiu Ng ကဆိုပါတယ္။
သူတို႔အဖြဲ႕ကေတာ့ ခုေတြ႕ရွိခ်က္ဟာ ကမာၻနဲ႔အျခားၿဂိဳဟ္ေတြရဲ႕ ေလထုထဲကို ေအာက္ဆီဂ်င္ေရာက္ရွိလာႏိုင္တဲ႔
အျခား ျဖစ္ႏိုင္ေခ် နည္းလမ္းတစ္ခုကို ေဖၚျပေနတာပဲလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ Cheuk-Yiu Ng ကေတာ့ ဒီေတြ႕ရွိခ်က္က အျခားကမာၻ
သက္ရွိေတြ ရွာေဖြမႈနယ္ပယ္မွာလည္း သက္ေရာက္မႈ ရွိမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဆိုပါၿဂိဳဟ္ေတြရဲ႕ ေလထုမွာ ေအာက္ဆီဂ်င္
ေတြ႕ရွိမႈ တစ္ခုတည္းကို အားကိုးၿပီး သက္ရွိ ရွိ၊ မရွိ ဆံုးျဖတ္တာဟာ မလံုေလာက္ေသးဘူးလို႔လည္း အႀကံျပဳပါေသးတယ္။
ေနာက္ဆံုးသူတို႔ Hint ေပးသြားတာကေတာ့ အာကာသထဲမွာ (ဒါမွမဟုတ္) အျခားၿဂိဳဟ္တစ္ခုေပၚမွာ
ဒီနည္းကို အသံုးျပဳၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္ထုတ္မယ္ဆိုရင္ ျဖစ္နိုင္တယ္ ဆိုတာပါပဲ။ သိပၸံပညာရွင္ေတြကေတာ႔ ဒီ reac-
tion ဘယ္လိုျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ေျခခံျဖစ္စဥ္ (fundamentals) ကို သက္ေသျပ (verify လုပ္) ဖို႔ သုေတသနေတြ ထပ္လုပ္ဖို႔
လိုဦးမယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

Source;
http://www.livescience.com/48125-oxygen-made-from-carbon-dioxide.html
~ ေအာင္ႏိုင္ဝင္း

Curoisity Page 12 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 13

 ig;ref;rsm;taMumif; odaumif;p&m 10 csuf (၂) ငါးမန္းမ်ိဳးစိတ္ ၄ဝဝ ေက်ာ္ရွိတယ္
ငါးမန္းေတြမွာ ပံုသဏၭာန္၊ အ႐ြယ္အစားနဲ႔ အေရာင္အေသြး အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကပါတယ္။ အႀကီးဆံုး ငါးမန္းမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး
အႀကီးဆံုး ငါးလည္း ျဖစ္တဲ့ ေဝလငါးမန္း (Whale Shark) မွာ ၅၉ ေပအထိ ႐ွည္တဲ့အေကာင္ ေတြ႕ဖူးပါတယ္။
အေသးဆံုးငါးမန္းကေတာ့ မီးအိမ္ငါးမန္းပု (Dwarf Lanternshark) ျဖစ္ၿပီး ၆ လက္မ ကေန ၈ လက္မ ေလာက္ပဲ ရွည္ပါတယ္။

(၃) ငါးမန္းမွာ သြားအတန္းလိုက္ ရွိတယ္

ငါးမန္းသြားေတြမွာ သြားအျမစ္ မရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ တစ္ပတ္ေလာက္ေနရင္ ေႂကြက်သြားပါတယ္။
ကမာၻ႔သမုဒၵရာမ်ားစြာမွာ က်က္စားေနတဲ့ ငါးမန္းမ်ိဳးစိတ္ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ အရြယ္အစားအရ ၁ဝ လက္မ ကေန သို႔ေပမယ့္ ေမး႐ိုးတစ္ေနရာစီမွာ သြားေတြက ေဒါင္လိုက္ စီတန္းတည္ရွိေနတဲ့အတြက္ သြားတေခ်ာင္း ေႂကြသြားၿပီး
ေပ၅ဝ အထိ ရွိၾကပါတယ္။ သားေကာင္ကို က်င္လည္စြာ ဖမ္းယူႏိုင္တဲ့ ဒီအဏၰဝါသတၱဝါေတြဟာ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ ေကာင္းတဲ့ ေနာက္တရက္အတြင္းမွာ ၎ေအာက္က သြားက အစားထိုးႏိုင္ပါတယ္။ ငါးမန္းအမ်ားစုမွာ သြားတန္း ၅ခု ရွိတတ္ေပမယ့္
ဂုဏ္ပုဒ္ေတြကို ပိုင္ဆိုင္ေလ့ရွိတယ္။ အဲဒီ့အျပင္ သူတို႔ရဲ႕ ဇီဝအခ်က္အလက္ေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြမွာ ၁၅ တန္းေလာက္ေတာင္ ရွိႏိုင္ပါတယ္။
(၁) ငါးမန္းေတြဟာ အ႐ိုးႏုငါးျဖစ္ပါတယ္ (၄) သြားအေရျပား ရွိတယ္
ငါးရဲ႕ အ႐ိုးျငမ္းစနစ္ဟာ အ႐ိုးမာနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတာ မဟုတ္ပဲ အ႐ိုးႏုနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတဲ့အတြက္ အ႐ိုးႏုငါး (Cartilag- ငါးမန္းမွာ အေရျပားမွာ အေၾကးခြံေတြနဲ႔ ဖံုးအုပ္
inous Fish) လို႔ေခၚပါတယ္။ အ႐ိုးႏုငါးရဲ႕ ေရယက္ေတြဟာ အ႐ိုးႏုျပားႀကီး ျဖစ္တဲ့အတြက္ အ႐ိုးမာငါးရဲ႕ ေရယက္ေတြလို ထားတယ္။ အေၾကးခြံဆိုတာလည္း အေထြအထူးေတာ့
ပံုသ႑ာန္ ေျပာင္းလဲလို႔ မရပါဘူး။ ေခါက္သိမ္းလို႔ မရပါဘူး။ အ႐ိုးႏုငါးျဖစ္ေပမယ့္ ေက်ာ႐ိုးရွိတဲ့အတြက္ ေက်ာ႐ုိးရွိသတၱဝါ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေျပာျပရင္ လန္႔သြားဦးမယ္။
အုပ္စုဝင္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ အယ္လက္စမိုဘရန္ခီ႐ိုင္း (Elasmobranchii) မ်ိဳးေပါင္းထဲမွာ ပါဝင္ၾကတယ္။ အဲဒီ့မ်ိဳးေပါင္းထဲမွာ တကယ္ေတာ့ ငါးမန္းအေၾကးခြံနဲ႔ ငါးမန္းသြားက အတူတူ
ငါးမန္းနဲ႔ ငါးလိပ္ေက်ာက္ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၁ဝဝဝ ေလာက္ ပါဝင္ပါတယ္။ ပါပဲ။ ငါးမန္းအေၾကးခြံကို (Dermal Denticles; Der-
mal=အေရျပား၊ Dentine=သြား) လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္
ငါးမန္းဟာ ေမး႐ိုးမွာတင္ သြားေတြနဲ႔ ျပည့္ေနတာ မဟုတ္ပဲ
ခႏၶာကိုယ္ တစ္ခုလံုးကို သြားေတြနဲ႔ ဖံုးအုပ္ထားတယ္
လို႔ေတာင္ ေျပာႏိုင္တယ္။ သင့္အေနနဲ႔ ငါးမန္းကို ထိကုိင္မယ္
ဆိုရင္ေတာင္ သတိထားပါ။

(၅) ငါးမန္းမွာ ေဘးတိုက္အာ႐ံုခံစနစ္ ပါရွိတယ္

ငါးမန္းရဲ ႔ ခႏၶာကိုယ္ေဘးတစ္ေလွ်ာက္မွာ ေရစီးဆင္းမႈကို ခံစားႏိုင္တဲ့ အာ႐ံုခံအဂၤါေတြရွိတယ္။ အျမင္အာ႐ံု အသံုးျပဳဖို႔
မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့တဲ့ ေရနက္ပိုင္းနဲ႔ ညအခါမွာ အမဲလိုက္ဖို႔ ေရကူးသြားလာဖို႔အတြက္ ဒီေတြ႕ထိအာ႐ံုကို အားကိုးပါတယ္။

Curoisity Page 14 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 15

 ေဘးတိုက္အာ႐ံုခံစနစ္မွာ အရည္ေတြနဲ႔ ျဖည့္ထားတဲ့ အေရျပား ေအာက္ကေျမာင္းကြန္ယက္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတယ္။ ပိုေပးပါတယ္။ ငါးမန္းမ်ိဳးစိတ္မ်ားစြာဟာ ဖမ္းဆီးမႈေၾကာင့္
ေရထုထဲက တုန္ခါလႈပ္ရွားမႈေတြက ေျမာင္းထဲက အရည္ေတြကို တုန္ခါေစတယ္။ ေျမာင္းမွာရွိတဲ့ အာ႐ံုခံဆဲလ္ေတြမွာ တုန္ခါမႈ မ်ိဳးျပဳန္းမႈအႏၲရာယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ကို
သက္ေရာက္တယ္။ တုန္ခါမႈေၾကာင့္ လႈံ႕ေဆာ္ခံရတဲ့ အာ႐ံုခံဆဲလ္ေတြကေန ဦးေႏွာက္ကို သတင္းပို႔ၿပီး အာ႐ံုခံစားႏိုင္ပါတယ္။ ငါးမန္း သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးရတယ္။ ဒါေပမယ့္

(၆) ငါးမန္းေတြ အိပ္ပံုက ထူးျခားပါတယ္ ကမာၻတစ္ဝွမ္းမွာ တစ္ႏွစ္အတြင္း ငါးမန္းကိုက္လို႔ လူ ၁ဝ

ေယာက္ခန္႔ပဲ ေသတာပါ။ ငါးမန္းဟာ အသက္ရွည္တဲ့မ်ိဳးစိတ္
ငါးမန္းရဲ႕ ပါးဟက္ကို ေရျဖတ္သန္းေနမွသာ ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ဓာတ္ေငြ႕အလဲအလွယ္
ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္အရ ဇီဝစက္မွာလည္း
လုပ္ႏိုင္တယ္။ လူေတြက ေလကို ႐ႈ႐ႈိက္ရသလိုပဲေပါ့။ သို႔ေပမယ့္ ငါးမန္းက ေရကူးေနမွသာ ပါးဟက္ထဲကို ေရစီးပါတယ္။
သားေပါက္အနည္းငယ္သာ ေမြးဖြားေလ့ရွိတယ္။
တခ်ိဳ႕ငါးမန္းေတြမွာေတာ့ ေရ႐ႈေပါက္ (Spiracle) ေခၚတဲ့ အဂၤါေတြ ပါတယ္။ မ်က္လံုးအေနာက္နားမွာ ႐ွိတဲ့ ေရ႐ႈအဂၤါေတြကေန
ဒါေၾကာင့္ အလြန္အကၽြံငါးဖမ္းဆီးမႈ ဒဏ္ကို မခံႏိုင္ပါဘူး။
ပါးဟက္ဆီကို ေရကို စုပ္သြင္းေပးႏိုင္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ငါးမန္းအမ်ားစုကေတာ့ ေရကူးမေနရင္ အသက္မ႐ႈႏိုင္ပါဘူး။
အလြန္ျဖဳန္းတီးလြန္းၿပီး ရက္စက္ရာက်လြန္းတဲ့
ထာဝရ ေရကူးေနရမယ့္ ငါးမန္းက တျခားသတၱဝါေတြလို အိပ္လို႔မရပါဘူး။ ေရကူးတာနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ သူတို႔မွာ ၿငိမ္သက္ခ်ိန္နဲ႔
ငါးဖမ္းနည္းကေတာ့ ငါးမန္းေတာင္ျဖတ္ျခင္း ပါပဲ။
တက္ႂကြခ်ိန္ေတြ ရွိတယ္။ ၿငိမ္သက္ေနခ်ိန္မွာ ေရကူးေပမယ့္ ဦးေႏွာက္အနားယူခ်ိန္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖင့္
ငါးမန္းကို ဖမ္းယူၿပီးရင္ အ႐ိုးႏုနဲ႔လုပ္ထားတဲ့ အေတာင္ (ေရယက္) ေတြကို ျဖတ္ယူၿပီး က်န္တာကို လႊင့္ပစ္ေလ့ရွိတယ္။
ေရကူးရင္းနဲ႔ အိပ္တယ္ (Sleep Swimming) လို႔ပဲ ေျပာရမွာပဲ။
အက်ိဳးအျမတ္ကေတာ့ တန္ဖိုးအႀကီးဆုံး အေတာင္ေတြကိုပဲ သိမ္းထားၿပီး ငါးမန္း အေရအတြက္မ်ားစြာ တၿပိဳင္တည္း
(၇) တခ်ိဳ႕က ဥဥတယ္၊ တခ်ိဳ႕ကေတာ့
ဖမ္းယူျခင္းပါပဲ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္မွာ ငါးမန္းထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး အက္ ဥပေဒကို ျပဌာန္းခဲ့ၿပီး
အေကာင္လိုက္ေမြးတယ္
သူ႔ေရပိုင္နက္မွာ ငါးမန္း အေတာင္ျဖတ္ဖမ္းယူျခင္းကို တားျမစ္ခဲ့ပါတယ္။
ငါးေတြရဲ႕ထံုးစံအတိုင္း ငါးမန္းအခ်ိဳ႕ဟာ ဥဥပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ထူးထူးျခားျခား အေကာင္လိုက္ေမြးတယ္။
Ref: http://marinelife.about.com/od/vertebrates/tp/sharkfacts.htm
အဲဒီ့လို အေကာင္လိုက္ေမြးတဲ့ မ်ိဳးစိတ္ေတြမွာ
~ ေက်ာ္စြာလင္း
လူ႔သေႏၶသားမွာလို အခ်င္းအဂၤါမ်ိဳး ပါတာလည္း ရွိတယ္။
မပါတာလည္း ရွိတယ္။ အခ်င္းမပါတဲ့မ်ိဳးစိတ္ေတြမွာေတာ့
ငါးမန္းသေႏၶသားေတြက အႏွစ္အိတ္ (Yolk Sac) ကေန
အာဟာရ ရယူႀကီးထြားတယ္။ သို႔မဟုတ္ သေႏၶမေအာင္တဲ့
ဥအႏွစ္ေတြကို စားသံုးတယ္။ တခ်ိဳ႕ငါးမန္းမွာဆိုရင္
tjriftm&HkxJ xl;qef;zG,f arsmaewJh tpuftaysmufav;awG
အေျခအေနက ပိုေတာင္အၿပိဳင္အဆိုင္ မ်ားေသးတယ္။ သင္ရဲ႕ အျမင္အာ႐ံုေပၚမွာ တီေကာင္လို အမွ်င္ေလးေတြ အစက္အေပ်ာက္ေလးေတြ ဦးတည္ရာမရွိ စီးေမ်ာေနတာကို
အႀကီဆံုး သေႏၶသားႏွစ္ေကာင္က က်န္တဲသေႏၶသားေတြရဲ႕ သတိထားမိလား။ အဲဒီ ပင့္ကူမွ်င္လို အကြက္အမွ်င္ေလးေတြကို Floater လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ့ ထူးထူးဆန္းဆန္း အရာေတြကို
ဥႏွစ္ေတြကို စားပစ္ေလ့ရွိတယ္။ လူဦးေရရဲ႕ ၇ဝ% ခန္႔မွာ ေတြ႕ျမင္ရပါသတဲ့။ ဒါဆိုရင္ သူတို႔ေတြက ဘယ္ကျဖစ္လာတာပါလိမ့္။
ငါးမန္းအားလံုးဟာ ကိုယ္တြင္းမွာ သေႏၶေအာင္ပါတယ္။ ငါးမန္းအထီးက သူ႔ရဲ႕ တင္ေရယက္ႏွစ္ခုၾကားက
ဖက္တြယ္အဂၤါ (Clasper) နဲ႔ ငါးမန္းအမကို ဖက္တြယ္ၿပီး သုက္ရည္ကို အမကိုယ္ထဲကို လႊတ္ေပးတယ္။ အမရဲ႕
မ်ိဳးဥဆဲလ္ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္သေႏၶတည္ၿပီးရင္ သေႏၶသားက ဥအိမ္နဲ႔အတူ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတယ္။ ဥဥတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္ေတြမွာေတာ့ အဲဒီ့ဥကို
ဥခ်လိုက္တာေပါ့။ အေကာင္လိုက္ေမြးတဲ့ မ်ိဳးႏြယ္ေတြမွာေတာ့ ဥဟာ သားအိမ္ထဲမွာပဲ ဆက္လက္ႀကီးထြားပါတယ္။

(၈) ငါးမန္းေတြလည္း အသက္ရွည္ပါတယ္

အေျဖအစစ္ကို ဘယ္သူမွ မသိေလာက္ေသးေပမယ့္ ေဝလငါးမန္းေတြဟာ အႏွစ္ ၁ဝဝ ကေန ၁၅ဝ ေလာက္အထိ
ေနႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆရတယ္။ သူ႔ထက္ ပိုေသးတဲ့ငါးမန္းေတြဆိုရင္လည္း ႏွစ္ ၂ဝ-၃ဝ ေလာက္ အသက္ရွည္ၾကပါတယ္။

(၉) ငါးမန္းေတြဟာ လူသားစားၾကဴးတဲ့ ဘီလူးေတြ မဟုတ္ပါဘူး

လူထုၾကားက ငါးမန္းမ်ိဳးစိတ္ အနည္းငယ္ရဲ ႔ပံုရိပ္ေၾကာင့္ ငါးမန္းေတြအားလံုးဟာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ လူသားႀကိဳက္တဲ့
သားရဲတိရစာၦန္ေတြ အေနနဲ႔ ျမင္ေလ့ရွိၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႐ႊတ္ေနာက္ေနာက္ ေျပာရရင္ ပင္လယ္ကမ္းေျခမွာ
ေနသူတစ္ေယာက္အတြက္ ငါးမန္းကိုက္ခံရမွာထက္ အုန္းသီးေခါင္းေပၚ ျပဳတ္က်ၿပီး ေသဖို႔ ျဖစ္တန္စြမ္းက ပိုမ်ားတယ္ဆိုပဲ။
အမွန္ေတာ့ ငါးမန္းမ်ိဳးစိတ္ေတြထဲက မ်ိဳးစိတ္ ၁ဝ ခုကသာ လူအတြက္ အႏၲရာယ္႐ွိတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ လူသားစား
ဘီလူးေတြ မဟုတ္ဘူးဆိုတိုင္းလည္း ငါးမန္းကို မထီမဲ့ျမင္လုပ္လို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ သူတို႔နဲ႔ ဆက္ဆံတဲ့အခါ သတိႀကီးစြာ
ဆက္ဆံရမွာပါ။ အနည္းဆံုး ငါးမန္းကိုက္ရင္ ဒဏ္ရာေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ရဦးမွာပဲ။

(၁ဝ) လူသားေတြဟာ ငါးမန္းအတြက္ အႏၲရာယ္ျဖစ္တယ္

သင့္အေနနဲ႔ ပင္လယ္ကမ္းေျခတစ္ခုမွာ ေရကူးေနစဥ္ ငါးမန္းတစ္ေကာင္ ေတြ႕ရရင္ သိပ္လန္႔သြားႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္
ပံု - အျမင္အာ႐ံုမွာ ေတြ႔ရတဲ့ Floater မ်ား
ငါးမန္းတစ္ေကာင္အတြက္ လူနဲ႔ ေတြ႕တိုင္း လန္႔ေနရမွာပါ။ ငါးမန္းက လူကို အႏၲရာယ္ေပးတာထက္ လူက ငါးမန္းကို အႏၲရာယ္
Photo Credit: http://upload.wikimedia.org
Curoisity Page 16 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 17
 Floater ေတြ အေၾကာင္း မေျပာမီ မ်က္စိရဲ႕ တည္ေဆာက္ပံုကို အနည္းငယ္ ေျပာျပခ်င္ပါတယ္။ ကေန ကြာထြက္သြားရင္ Weiss Ring Floater လို႔ေခၚတဲ့ စက္ဝိုင္း ကြင္းပံုသဏၭၭာန္ Floater ႀကီး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
မ်က္လံုးရဲ႕မွန္ဘီလူးနဲ႔ ျမင္လႊာၾကားထဲက မ်က္လံုးအတြင္းခန္းထဲကို မ်က္စိရည္ပ်စ္ (Vitreous Humor) ေခၚတဲ့
ေက်ာက္ေက်ာနဲ႔ အလားပံုသဏၭၭာန္တူၿပီး ၾကည္လင္ ပ်စ္ခဲတဲ့ အရည္တစ္မ်ိဳးနဲ႔ ျဖည့္ထားပါတယ္။ အဲဒီ့အရည္ရဲ႕ ပ်စ္ေစးမႈနဲ႔
မ်က္လံုးရဲ႕ပံုသဏၭၭာန္ကို ထိန္းသိမ္းထားတာပါ။ မွန္ဘီလူးကို ျဖတ္လာတဲ့ အလင္းဟာ မ်က္လံုးအေနာက္ျခမ္းမွာ ရွိတဲ့
ျမင္လႊာကို ေရာက္ရွိဖို႔ မ်က္စိရည္ပ်စ္ကို ျဖတ္သန္းရပါတယ္။ မ်က္စိရည္ပ်စ္ထဲမွာ ေရနဲ႔ အမ်ားဆံုး ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပ႐ိုတင္းနဲ႔ တျခားဓာတ္ပစၥည္းေတြလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ Floater ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ မ်က္စိရည္ပ်စ္ မွာ
ေမ်ာေနတဲ့ အရာဝတၳဳေတြကေန ျဖစ္တဲ့ အရိပ္ေတြပါ။

ပံု - စကၡဳအာ႐ံုေၾကာ ေရွ႕မွာ မ်က္စိရည္ပ်စ္ ကြာထြက္လို႔ ျဖစ္ရတဲ့ Weiss Ring Floater

Photo Credit: http://macularhope.org

ဒါနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ လကၡဏာတစ္ရပ္ အေနနဲ႔ မ်က္စိရည္ပ်စ္က ျမင္လႊာကေန ကြာထြက္သြားရင္ မ်က္လံုးအခန္းထဲမွာ

အဆန္ေခ်ာင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သြားေလ့ရွိတယ္။ မ်က္စိရည္ပ်စ္နဲ႔ ျမင္လႊာ ႐ိုက္မိရင္ အျမင္အာ႐ံုထဲမွာ လင္းကနဲ
ပံု - မ်က္စိရည္ပ်စ္ထဲမွ Floater မ်ား ျဖစ္သြားေလ့ ရွိပါတယ္။ အဲဒါကိုေတာ့ Flash လို႔ေခၚပါတယ္။ မ်က္လံုးကို ပိတ္ၿပီး လက္နဲ႔ပြတ္ၾကည့္ပါ။ Flash အငယ္စားကို
Photo Credit : http://www.sublereyecare.com ေတြ႕ရႏိုင္တယ္။ စာဖတ္ရင္းလည္း စမ္းသပ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို မ်က္စိရည္ပ်စ္ ကြာထြက္ရင္ေတာ့ အလိုလိုေနရင္းကို

Floater ေတြဟာ အမ်ားအားျဖင့္ မ်က္စိရည္ပ်စ္ထဲမွာ စုကပ္ေနတဲ့ ပ႐ိုတင္းအခဲေလး ေတြျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ အဲဒီ Flash ေတြျဖစ္ေနမွာပါပဲ။

ႀကိဳးမွ်င္လို ပ႐ိုတင္းအခဲေလးေတြေၾကာင့္ အလင္းကို ပိတ္ကာထားၿပီး ျမင္လႊာမွာ အရိပ္ျဖစ္ေစတာပါပဲ။ Floater ေတြက မ်က္စိရည္ပ်စ္ က်ံဳ႕သြားတဲ့အခါ ျမင္လႊာကို ဆြဲခြာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမင္လႊာကေန ပဲ့က်လာတဲ့
ၾကည္လင္တဲ့ စက္ဝိုင္းပံုေလးေတြ၊ မညီမညာ အကြက္ေလးေတြအျဖစ္ ျမင္ရၿပီး အျမင္အာ႐ံုထဲမွာ အၿမဲတမ္းရွိေနတတ္တယ္။ အမႈန္အမႊားေတြကေနလည္း Floater ေတြျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ သူတို႔ေတြကေတာ့ ပင့္ကူမွ်င္ေတြလို ပံုသဏၭၭာန္ ရွိတတ္ပါတယ္။
ေနသာတဲ့ မိုးေကာင္ကင္၊ ဒါမွမဟုတ္ စကၠဴအျဖဴတစ္႐ြက္လို ေတာက္ပတဲ့ ႐ွင္းလင္းတဲ့ ေနာက္ခံအလင္းေရာင္မွာ ပိုၿပီး မ်က္စိရည္ပ်စ္နဲ႔ ျမင္လႊာ ကြာထြက္မႈ ပိုဆိုးလာရင္ေတာ့ ျမင္လႊာဆုတ္ၿပဲႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္လာရင္ေတာ့
သိသိသာသာ ျမင္ရႏိုင္တယ္။ မ်က္စိရည္ပ်စ္ထဲကို ေသြးေတြစိမ့္ထြက္လာၿပီး ေျမာက္မ်ားစြာေသာ အစက္အေျပာက္မ်ားအျဖစ္ Floater ေတြလည္း
Floater ေတြဟာ မတည့္တဲ့၊ သို႔မဟုတ္ အရည္အေသြးမေကာင္းတဲ့ ေဆးဝါးေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ႐ုတ္တရက္ ေပၚထြက္လာႏိုင္တယ္။ အဲဒီလို အေျခအေနဆိုရင္ေတာ့ မ်က္စိကြယ္ႏိုင္လို႔ ေဆးကုသမႈ ခ်က္ခ်င္းခံယူရမွာပါ။
ဒါမွမဟုတ္ Toxoplasma ကူးစက္ေရာဂါေၾကာင့္လည္း ျမင္လႊာနဲ႔ မ်က္စိရည္ပ်စ္ ေရာင္ရမ္းၿပီး Floater ေတြျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ဆိုးဝါးတဲ့ Floater ေတြကို ခြဲစိတ္ကုသႏိုင္ေပမယ့္ မ်က္စိရည္ပ်စ္ ယို႔ယြင္းမႈကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္တဲ့ ကုသနည္းေတာ့
မ်က္စိရည္ပ်စ္ထဲမွာ ျဖတ္သန္းစီးဆင္းေနတဲ့ ေသြးေၾကာေတြလည္း ရွိတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ အဲဒီ့ေသြးေၾကာေလးေတြ မရွိပါဘူး။ Floater ေတြက အသက္ႀကီးရင့္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိၿပီး ဦးေႏွာက္က အေလ့အက်င့္ရၿပီး လစ္လ်ဴ႐ႈတတ္သြားရင္
ေပါက္ၿပီး ေသြးယိုစီးရင္လည္း ေသြးနီဆဲလ္ေတြက မ်က္စိရည္ပ်စ္ထဲ ေရာက္ရွိလာတယ္။ အဲ့ဒီေသြးေၾကာင့္လည္း ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိပ္မ်ားလြန္းရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ဖို႔ လိုေကာင္းလိုအပ္ႏိုင္တယ္။
Floater ေတြျဖစ္တတ္တယ္။ ပိုလည္း မ်ားလာတတ္တယ္။ မီးခိုးလို ပံုသဏၭၭာန္ ရွိပါတယ္။ ေသြးမရွိေတာ့ရင္ေတာ့ ပထမတစ္နည္းကေတာ့ မ်က္စိရည္ပ်စ္ခြဲထုတ္ျခင္း (Vitrectomy) ျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္ျဖဴသားကို အေပါက္ေလး
ျပန္ေပ်ာက္သြားပါတယ္။ သံုးခု ေဖာက္ပါတယ္။ အေပါက္တစ္ခုကေန ဖန္ႁပြန္အလင္းေပးပါတယ္။ ေနာက္အေပါက္ကေန ခြဲစိတ္ ကိရိယာကို
ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါ မ်က္စိရည္ပ်စ္လည္း က်ံဳ႕ဝင္လာေလ့ရွိတယ္။ မ်က္စိရည္ပ်စ္ ထည့္ၿပီး မ်က္စိရည္ပ်စ္ကို စုပ္ထုတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအေပါက္ကေန စုပ္ထုတ္တဲ့ မ်က္စိရည္ပ်စ္ကို အစားထိုးဖို႔အတြက္
က်ံဳ႕ဝင္သြားတဲ့အခါ ျမင္လႊာနဲ႔ ကြာထြက္လာတယ္။ တကယ္လို႔ မ်က္စိရည္ပ်စ္က စကၡဳအာ႐ံုေၾကာအညႇာ (Optical Disc) ျပင္းအားညီဆားရည္ (Normal Saline) ကို ထည့္ေပးရတယ္။ မ်က္စိရည္ပ်စ္ကို စုပ္ထုတ္ခ်ိန္မွာ ျမင္လႊာကြာက်ျခင္း

Curoisity Page 18 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 19

 မျဖစ္ေအာင္ ဒီဇိုင္းဆြဲထားေပမယ့္ အႏၲရာယ္ရွိေနဆဲပါ။ “ကမာၻနဲ႔ အဂၤါၿဂိဳဟ္္ၾကားမွာ တရုတ္ေရေႏြးကရားတစ္လံုးဟာ ေနကို ဘဲဥပံု စက္ဝန္းနဲ႔ ပတ္ေနတယ္။ အဲ့ဒီ
ဒုတယ
ိ နည္းကေတာ့ မ်က္စရ
ိ ည္ပ်စ္ၿဖိဳခြျဲ ခင္း (Vitreolysis) ျဖစ္ပါတယ္။ မ်က္လးုံ အထူးျပဳ ေလဆာကိရယ
ိ ာနဲ႔ ေရေႏြးကရားဟာ အရမ္းေသးလြန္းေတာ့ ဘယ္လိုအားေကာင္းတဲ့ မွန္ေျပာင္းနဲ႔ၾကည့္ၾကည့္ မျမင္ရဘူး ဆိုၾကပါစို႔။
မ်က္စရ
ိ ည္ပ်စ္ထက
ဲ အဖတ္ေတြကုိ ၿဖိဳခြတ
ဲ ာပါ။ ေလဆာစြမး္ အင္န႔ဲ Floater ေတြမာွ ပါတဲ့ ေကာ္လာဂ်င္ (Collagen) ပ႐ိတ
ု င္းနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္အဲ့ဒီလို ေလွ်ာက္ေျပာမယ္ဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ့္အဆိုကို မေခ်ဖ်က္ႏို္င္ေပမယ့္ အဓိပၸါယ္မရွိတာေတြ
ဟိက
ု ယ
္ ယ္လ႐
ူ န
ြ း္ နစ္ အက္ဆစ္ (Hyaluronic Acid) ေတြကုိ အေငြ႕ပ်ံေစတယ္။ (ပိေ
ု သးေအာင္ ၿဖိဳခြတ
ဲ ာ မဟုတပ
္ ါဘူး၊ ေလွ်ာက္ေျပာေနတယ္လို႔ လူေတြက သတ္မွတ္ၾကမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ဒီအဆိုဟာ ဟိုးေရွးေခတ္ကတည္းက အစဥ္အလာအရ
အေငြ႕ျဖစ္ေစတာပါ) အဲဒအ
့ီ ေငြ႕ေတြကုိ မ်က္လးုံ ထဲမာွ ပ်ံ႕ႏွစ
႔ံ ပ
ု ယ
္ သ
ူ ာြ းပါတယ္။ အေငြ႕ပ်ံတအ
့ဲ တြက္ Floater လံးု ဝ လက္ဆင့္ကမ္းလာတာမ်ိဳး ျဖစ္ရင္ေတာ့ လူေတြ ယံုၾကည္ၾကလိမ့္မယ္။”
ကြယေ
္ ပ်ာက္သာြ းႏိင
ု သ
္ လိ၊ု အျမင္အာရံမ
ု ာွ မေႏွာက္ယက
ွ ေ
္ လာက္ေအာင္ အရြယပ
္ ေ
ုိ သးငယ္သာြ းေအာင္ ကုသေပးႏိင
ု ပ
္ ါတယ္။ ဒီစကားကို ေျပာခဲ့သူကေတာ့ ကမာၻေက်ာ္ဒႆနဆရာၾကီး ဘာထရန္ရပ္ဆဲလ္ (Bertrand Russell) ပဲျဖစ္ပါတယ္။
စာေရးသူ ငယ္စဥ္က ေနသာတဲ့ ေန႔ေတြမွာ ဘယ္ေနရာၾကည့္ၾကည့္ မ်က္စိထဲမွာ ေလွ်ာက္ေျပးေနတဲ့ ဒီအဆိုကို ရပ္ဆဲလ္၏ ေရေႏြးကရား (Russell’s Teapot) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ရပ္ဆဲလ္ရဲ႕ ေရေႏြးကရား အေၾကာင္းကို
တီေကာင္လို ႀကိဳးမွ်င္ေလးေတြ ဆူပြက္ေနတဲ့ အကြက္ေလးေတြကို တစ္အံ့တစ္ၾသ ေတြးခဲ့ဖူးတယ္။ Floater ေတြဟာ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။
သဘာဝအေလ်ာက္လည္း ျဖစ္တတ္သလို၊ ေရာဂါ အေျခအေန တစ္ခုခုရဲ႕ လကၡဏာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ သံသယျဖစ္ဖြယ္ အဂၤါၿဂိဳဟ္္နဲ႔ ကမာၻၾကားက ေနကို ပတ္ေနတဲ့ ဘယ္လို မွန္ေျပာင္းနဲ႔ ၾကည့္ၾကည့္ မျမင္ရတဲ့ ေရေႏြးကရား
ေကာင္းေအာင္ Floater ေတြမ်ားလာခဲ့ရင္၊ သတိျပဳမိလာခဲ့ရင္ မ်က္စိက်န္းမာေရး စစ္ေဆးသင့္လွပါတယ္။ မရွိေၾကာင္း သင္ဘယ္လိုမွ ျငင္းခ်က္ မထုတ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအဆိုဟာ အဓိပၸာယ္ မရွိ။ သက္ေသဘယ္လိုမွ မျပႏိုင္တဲ့
အဆိုျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရေႏြးကရားဟာ လံုးဝ မရိွႏိုင္ဘူးလို႔ဘဲ ေနာက္ဆံုး ေကာက္ခ်က္ခ်ရပါလိမ့္မယ္။ ဘာထရန္ရပ္ဆဲလ္
~ ေက်ာ္စြာလင္း ဆိုလိုခ်င္တဲ့ သေဘာကေတာ့ သက္ေသျပရန္တာဝန္ဟာ မယံုၾကည္သူ၊ ေမးခြန္းထုတ္သူအတြက္ မဟုတ္ဘဲ
ဒီအဆိုကို တင္ျပလာသူ၊ ယံုၾကည္သူေပၚမွာသာ ရွိေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုတစ္ရပ္ရပ္ကို တင္ျပသူတို႔ဟာ ထိုအဆို
မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းသက္ေသျပလို႔ မရတဲ့အတြက္ လက္ခံဖို႔ ေျပာလို႔မရပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း

&yfqJvf (Russell) &JU a&aEG;u&m;

သက္ေသျပလို႔မရတာ မွန္ေပမယ့္ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္းလည္း သက္ေသျပစရာ မရွိလုိ႔ပါဘဲ။ ဒါေၾကာင့္ သက္ေသျပရန္ တာဝန္ဟာ
အဆိုျပဳသူအေပၚမွာဘဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဆိုျပဳသူဟာ ခိုင္လံုတဲ့၊ လံုေလာက္တဲ့ သက္ေသျပခ်က္၊ ေျဖရွင္းခ်က္ေတြ
ေပးႏိုင္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ျငင္းဖို႔ တာဝန္ဟာ မယံုၾကည္သူ၊ လက္မခံသူအေပၚမွာ က်ေရာက္သြားၿပီပဲ
ျဖစ္ပါတယ္။

ပံု - ကမာၻနဲ႔ အဂၤါၿဂိဳဟ္္ၾကားက ေနကို ဘဲဥပံုသ႑ာန္ပတ္လမ္းနဲ႔ ပတ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္ ေရေႏြးကရားအိုး

သိပၸံပညာနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ဒီဘိတ္ေတြ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ အဆိုတင္သြင္းမႈေတြမွာ ဒီျပႆနာကို ႀကံဳေတြ႕ရေလ့ရွိပါတယ္။

ပံု - ဘာထရန္ရပ္ဆဲလ္ (Bertrand Russell) အဆိုတင္ျပသူနဲ႔ လက္မခံသူတို႔ဟာ သက္ေသျပဖို႔ တာဝန္ဟာ ဘယ္သူ႔အေပၚမွာ ရွိသလဲဆိုတာ အျငင္းပြားေလ့
ရွိၾကပါတယ္။ သိပၸံနည္းက်ေလ့လာမႈေတြမွာ ဒါမွမဟုတ္ သီအိုရီတစ္ခုကို ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ အၾကမ္းအားျဖင့္ အဆင့္သံုးဆင့္
ရွိပါတယ္။ ပထမအဆင့္ကေတာ့ ေလ့လာျခင္း (observation) ပါဘဲ။ ဒီေလ့လာမႈေတြကို အေျခခံၿပီး ဟိုက္ပိုသစ္ဆစ္စ္
Curoisity Page 20 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 21
 (hypothesis) သို႔မဟုတ္ အႏုမာနေတြးဆခ်က္ ကိုေဖာ္ေဆာင္ အဆိုတင္သြင္းရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အဲ့ဒီ အႏုမာန မွန္၊
မမွန္ စမ္းသပ္မႈေတြလုပ္ၿပီး လံုေလာက္တဲ့ သက္ေသအေထာက္အထား ရွာရပါတယ္။ အေထာက္အထားေတြ စုေဆာင္း၊
ajrurÇmrS rdwfqufpm
ခိုင္လံုၿပီဆိုေတာ့မွ ဟိုက္ပိုသစ္ဆစ္စ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ၊ သက္ေသျပခ်က္ေတြကို ပညာရွင္ေတြ အခ်င္းခ်င္း လြန္ခဲ့ေသာ ၃၅ႏွစ္ေက်ာ္ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ အတြင္းက အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားေလေၾကာင္းႏွင့္ အာကာသ ေအဂ်င္စီ
ေဆြးေႏြးၾကရပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အားလံုးသေဘာတူတဲ့အခါမွ သီအိုရီတစ္ခု အျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္လည္း (National Aeronautics and Space Administration – NASA) ကေန Voyager Program အရ လူမအ
့ဲ ာကာသယာဥ္ ၂ စင္း
ဒီအႏုမာန ေအာင္ျမင္ေၾကာင္း၊ မွန္ကန္ေၾကာင္း ထုတ္ေဝပံုႏွိပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အႏုမာနအတြက္ လံုေလာက္တဲ့ ျဖစ္ေသာ Voyager 1 ႏွင့္ Voyager 2 ကို ၁၉၇၇ စက္တင္ဘာလ ၅ရက္ေန႔ႏွင့္ စက္တင္ဘာ ၂ဝ ရက္ေန႔တြင္ အသီးသီး
သက္ေသျပႏိုင္ျခင္း မရွိတဲ့အခါမွေတာ့ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့ သက္ေသျပဖို႔ တာဝန္ဘယ္သူ႔မွာ ရွိသလဲဆိုတဲ့ ျပႆနာတက္ လႊတ္တင္ခဲ့ပါသည္။
ပါေတာ့တယ္။ ဒီေနရာမွာ ရပ္ဆဲလ္ရဲ႕ ေရေႏြးကရားအိုး ဥပမာ ဝင္လာပါတယ္။ သက္ေသျပဖို႔ တာဝန္ဟာ အဆိုတင္သြင္းသူ သူတို႔ရဲ႕ အဓိကရည္႐ြယ္ခ်က္ကေတာ့ ဓာတ္ေငြ႕ၿဂိဳဟ္္
အေပၚမွာပဲ ရွိပါတယ္။ အဆိုတင္သြင္းသူဟာ သက္ေသျပခ်က္ (ခိုင္ခိုင္လံုလံု) ျပၿပီးတဲ့အခါမွာသာ သက္ေသျပဖို႔ တာဝန္ဟာ (Gas Planet) မ်ား ျဖစ္ၾကေသာ ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္္ႏွင့္
အဆိုကို ျငင္းပယ္သူ၊ လက္မခံသူအေပၚ က်ေရာက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စေနၿဂိဳဟ္္တို႔ကို ေလ့လာရန္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သူတို႔သည္
ဇီဝေဗဒပါေမာကၡ ရစ္ခ်တ္ေဒၚကင္းစ္ (Richard Dawkins) ကေတာ့ ရပ္ဆဲလ္ရဲ႕ ေရေႏြးကရားကို မွီးျငမ္းၿပီး လက္ရွိတြင္ ထိုၿဂိဳဟ္္ႀကီးမ်ားကို ေလ့လာၿပီး ေက်ာ္လြန္ကာ
ဒ႑ာရီပံုျပင္ထဲက ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ ကြ်တ္သြားတဲ့ သြားေတြကို လူေတြအိပ္ခ်ိန္မွာ လာယူတတ္တဲ့ Tooth Fairy ဆိုတဲ့ ေနအဖြဲ႕အစည္း၏ အျပင္ရွိ အာကာသ (Interstellar Space)
နတ္သမီးငယ္ေတြနဲ႔ ဥပမာေပးပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဟာ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ မရွိေၾကာင္း သက္ေသမျပႏိုင္ရံု၊ သို႔ဆက္လက္ ခရီးဆက္ခဲ့ၾကသည္။
မျမင္ႏိုင္၊ မေတြ႕ႏိုင္႐ံုနဲ႔တင္ မရွိေၾကာင္းေျပာလို႔ မရဘူးဆုိရင္ Tooth Fairy ရွိေၾကာင္းကိုလည္း လက္ခံရလိမ့္မယ္လို႔
ေဒၚကင္းစ္က ဆိုပါတယ္။ ေရေႏြးကရားနဲ႔ Tooth Fairy ကို မႀကိဳက္ဘူးဆိုရင္လည္း ေဂၚဇီလာအစ Pokemon အဆံုး ဥပမာ
ေပးလို႔ရပါတယ္။ ေဂၚဇီလာဟာ ႐ုပ္ရွင္ထဲမွာသာရွိတာ မဟုတ္။ အျပင္မွာ တကယ္ရွိတယ္၊ သမုဒၵရာေအာက္မွာ ေနေနတယ္၊
လူေတြကသာ မေတြ႕ေသးတာလို႔ ေျပာလာၿပီဆိုပါစို႔။ တကယ္လို႔သာ မေတြ႕ႏိုင္၊ မသိႏိုင္တာနဲ႔ မရွိဘူးလို႔ ေျပာလို႔မရတာနဲ႔
တကယ္ရွိႏိုင္ေၾကာင္းကိုသာ လက္ခံရမယ္ဆုိရင္ ေဂၚဇီလာ တကယ္ရွိတယ္ဆိုတာ သင့္အေနနဲ႔ လက္ခံရပါလိမ့္မယ္။
သင့္ကို လူတစ္ေယာက္က သင့္အေနနဲ႔ သိပၸံနည္းက်ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ယုတၱိေဗဒနည္းက် ေသာ္လည္းေကာင္း
မေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ၊ အရာဝတၳဳ၊ ျဖစ္ရပ္ တစ္ခုခုကို ရွိေၾကာင္း ေျပာလာတယ္ဆိုပါစို႔။ သင့္အေနနဲ႔ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊
မရွိႏိုင္ေၾကာင္း ျငင္းမယ္။ သက္သက္တစ္ခုခု ျပခိုင္းမယ္။ ဒီအခါမွာ ထိုသူက သက္ေသမျပႏိုင္၊ မေတြ႕ႏိုင္၊ မျမင္ႏိုင္တာနဲ႔
မရွိေၾကာင္း မေျပာႏိုင္ေၾကာင္း ျပန္ေျပာလိမ့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔ကို ရပ္ဆဲလ္ရဲ႕ ေရေႏြးကရားအေၾကာင္းသာ ေျပာျပလိုက္ပါ။

Source:
Dawkins, R 2006, The God Delusion, Transworld Publishers, London, Great Britain.
McLelland, CV n.d., The Nature of Science and the Scientific Method, The Geological Society of America. ပံု - Voyager 1 အား Titan Rocket ျဖင့္

Russell, B 1952, Is there a God?, commissioned by Illustrated Magazine. ၁၉၇၇ စက္တင္ဘလက လႊတ္တင္စဥ္

Images: ပံု - Voyager 1 က ေပးပို႔ေသာ

Blackman M 2013, Minister Mashatile's 'Teapot' Will Not Save Us!, Artthrob, viewed 16th October 2014, ၾကာသပေတးၿဂိဳဟ္္၏ Great Red Spot ပံု
<http://www.artthrob.co.za/Feature/Minister_Mashatiles_Teapot_Will_Not_Save_Us__by_M_Blackman_
on_17_September.aspx> ၂ဝ၁၂ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ ၂၅ရက္ေန႔မွာေတာ့ Voy-

Open Library 2008, Bertrand Russell, Open Library, viewed 16th October 2014, <https://openlibrary.org/ ager 1 သည္ ေနအဖြဲ႕အစည္း ျပင္ပအာကာသ သုိ႔

authors/OL112912A/Bertrand_Russell> ပထမဆံုးေရာက္ရွိေသာ လူသားတို႔ ျပဳလုပ္ထားသည့္

အရာဝတၳဳ ျဖစ္ခဲ့သည္။ Voyager 2 သည္လည္း
ထိုအာကာသသို႔ ၂ဝ၁၆တြင္ ေရာက္မည္ဟု
~ ထက္ခ်ိဳ
ခန္႔မွန္းထားၾကသည္။

ပံု - Voyager 1 မွ Saturn အား အနီးကပ္

ျဖတ္သန္းသြားစဥ္ ေတြ႕ရပံု

Curoisity Page 22 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 23

 သူတို႔တြင္ ၿဂိဳဟ္္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ေနအဖြဲ႕အစည္း ျပင္ပရွိ အရာဝတၳဳမ်ားကို ေလ့လာရန္ Imaging System, Radio Science
Equipment မ်ား၊ Infrared Spectrometer မ်ား၊ ပံုရိပ္ဖမ္းစနစ္မ်ား (Imaging Systems) ၊ ေရဒီယို သတင္းပို႔ကိရိယာမ်ား၊
အနီေရာက္ ေရာင္စဥ္တိုင္းကိရိယာ (Infrared Spectrometer) မ်ားပါဝင္ၾကသည္။ စၾကဝဠာေရာင္ျခည္မ်ားကို ေလ့လာရန္
စက္ကိရိယာမ်ား အပါအဝင္ ဆယ္ခုထက္ မနည္းေသာ သိပၸံကိရိယာမ်ား တပ္ဆင္ထားသည္။

ပံု - Voyager 1 and 2 နွင့္ အျခားလူမဲ့ယာဥ္ Pioneer 10 and 11 တို႔ရဲ႕လမ္းေၾကာင္း (trajectory) မ်ား

ပံု - Voyager Golden Record ေခၚ ေရြျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ဓာတ္ျပား

ထို႔အျပင္ အထူးျခားဆံုးမွာ ေျမကမာၻမွ မိတ္ဆက္စာသဖြယ္ျဖစ္ေသာ Voyager Golden Record ေခၚသည့္ ေ႐ႊျဖင့္

ျပဳလုပ္ထားေသာ ဓာတ္ျပား တစ္ခ်ပ္ျဖစ္သည္။ ၎ဓာတ္ျပားမွာ လူသားတို႔၏ စကားသံမ်ား၊ သဘာဝ႐ႈခင္းမ်ား အစရွိသည့္
ကမာၻမွ အေၾကာင္းအရာမ်ား ပါဝင္ၿပီး ထို Voyager ကို အာကာသအတြင္းရွိ အသိဥာဏ္ရွိေသာ အျခားကမာၻေလာကမ်ားမွ
သက္ရွိမ်ားက ေတြ႕ရွိခဲ့လွ်င္ မိမိတို႔လူသားကမာၻ အေၾကာင္း သိရွိေစရန္ႏွင့္ ဖိတ္ေခၚလိုေသာ သေဘာပင္ ျဖစ္သည္။
အလြန္က်ယ္ေျပာေသာ စၾကဝဠာတြင္ ထိုသို႔ျဖစ္ႏိုင္ရန္မွာ အလြန္နည္းေသာ္လည္ Voyager 1 သည္ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း
၄ဝဝဝဝ တြင္ Gliese 445 ၾကယ္၏ အနီးအနားသို႔ ေရာက္မည္ဟု ဆိုပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ Voyager ကား ကမာၻ႔ျပင္ပ သက္ရွိမ်ားကို ဆက္သြယ္ရန္ထက္ အာကာသသို႔ လႊတ္တင္ထားခဲ့ေသာ
မိမိတို႔ လူသားမ်ား၏ အခ်ိန္စုဘူး (Time Capsule) တစ္ခုဟု ေျပာလွ်င္ ပိုမို သင့္ေလ်ာ္ပါသည္။
ထိုဓာတ္ျပားတြင္ ပါဝင္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို NASA မွ Carl Sagan ဦးေဆာင္ေသာ အဖြဲ႕မွ ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး
ပါဝင္သည့္အေၾကာင္းအရာ အေသးစိတ္မွာ ကမာၻ႔ေရ၊ ေျမ၊ ေတာေတာင္ သစ္ေတာ၊ ႐ႈခင္းတိရစာၦန္ေပါင္းစံု၏ ဓာတ္ပံု
စုစုေပါင္း ၁၁၆ ပံု၊ ငွက္ႏွင့္ ေဝလငါးတို႔၏ အသံမ်ား၊ ေလတိုက္သံ၊ လိႈင္းလံုးမ်ား ႐ိုက္ခတ္သံမ်ားအျပင္ ေနရာေဒသမ်ိဳးစံု၊
ေခတ္မ်ိဳးစံုမွ ေတးသီခ်င္းမ်ား မိနစ္ ၉ဝ ၾကာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ဘာသာစကားေပါင္း ၅၅ ခု ၏ ႏႈတ္ဆက္စကားမ်ားလည္း
ပါသည္။ ႏႈတ္ဆက္စကားမ်ားတြင္ အက္ကာဒီးယန္း (Akkadian) ေခၚသည့္ ေရွးေဟာင္း ဆူမား (မက္ဆိုပိုေတးမီးယားေဒသ)
ဘာသာစကားမွ Wu ဟုေခၚေသာ ေခတ္သစ္ တ႐ုတ္ဘာသာစကားတစ္ခုႏွင့္ ဆုံးသည္။ အေမရိကန္သမၼတ ဂ်င္မီကာတာ၏
မိန္႔ခြန္း၊ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ကြတ္ဝါဟိုင္း ၏ ေျပာၾကားခ်က္မ်ားလည္း ထည့္သြင္းထားသည္။
၎ဓာတ္ျပားကို အလူမီနီယမ္ အကာျဖင့္ ဖံုးအုပ္ထားသည္။ ၎အကာတြင္ မည္သို႔ဖြင့္ရမည္ ဟူေသာ
သေကၤတမ်ား၊ ကမာၻႏွင့္ ေနအဖြဲ႕အစည္း၏ တည္ေနရာမ်ားကို ႏ်ဴထရြန္ၾကယ္ ၁၄ ခု ၏ ေနရာႏွင့္ အတိအက်
တြက္ျပထားေသာ ပံုမ်ား ပါဝင္သည္။ ထို အကာ ေပၚတြင္ပင္ ေရဒီယိုသတၱိႂကြ ယူေရနီယမ္ အိုင္ဆိုတုပ္ ၂၃၈ ပါဝင္သည္။
၎ ယူေရနီယမ္၏ တစ္ဝက္ေလ်ာ့သက္တမ္းမွာ ႏွစ္သန္း ၄၅ဝဝ ျဖစ္ၿပီး ရွာေဖြေတြ႕ရွိသူမ်ားသည္ Mass Spectrometry ေခၚ
ပံု - Voyager 1 ၏ တည္ေဆာက္ပံု ေရာင္စဥ္တိုင္းနည္းတစ္မ်ိဳးျဖင့္ အာကာသယာဥ္၏ သက္တမ္းကို သိႏိုင္ေစရန္ ျဖစ္သည္။

Curoisity Page 24 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 25

 ထိုအရာသည္ က်ယ္ေျပာလွေသာ သမုဒၵရာႀကီးထဲသို႔ စာထည့္ထားေသာ ပုလင္းေလးတစ္ခုကို ေမွ်ာလိုက္သကဲ့သို႔
ျဖစ္ေသာ္လည္း လူသားတို႔အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေလး တစ္ခု ျဖစ္ေနေၾကာင္း Carl Sagan က ဆိုခဲ့ေပသည္။
“Launching of this bottle into the cosmic ocean says something very hopeful about life on this planet”
-Carl Sagan

ပံု - Cover ရိွ အၫြန္းသေကၤတမ်ားနွင့္ ၫြန္ၾကားခ်က္မ်ား

ပံု - Voyager spacecraft

Source:
Wikipedia
NASA jet propulsion laboratory archives
NASA Voyager program
Images by NASA.gov, Wikipedia, Google
~ သီဟ

ပံု - NASA သိပၸံပညာရွင္ Carl Sagan

Curoisity Page 26 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 27

 j'yfqGJtm; qdkwm bmvJ (၂) Albert Einstein
ဤသို႔ျဖင့္ ၂ဝ ရာစု ထဲသို႔ ေရာက္လာခဲ့သည္။ သိပၸံပညာလည္း လြန္စြာ ထြန္းကားလာခဲ့သည္။ ဤအေတာတြင္းမွာပဲ
ပညာရွင္အားလံုးကို အံ့အားသင့္ေစခဲ့ေသာ Einstein ၏ Relativity Theory သည္ တစ္ခမ္းတစ္နား ေပၚထြန္းခဲ့သည္။
ျဒပ္ဆြဲအားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး Relativity က ေဖာ္ထုတ္ျပသမႈအရ အခ်ိန္သည္ ဟင္းလင္းျပင္ႏွင့္ သီးျခားမဟုတ္။
ဟင္းလင္းျပင္၏ သံုးဖက္တိုင္း ျဖစ္ေသာ အလ်ား၊ အနံ၊ အျမင့္သည္ တစ္သားတည္း တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္သကဲ့သို႔
အခ်ိန္သည္ ဟင္းလင္းျပင္ သံုးဖက္တိုင္း (Three Dimensions) ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္သည္ဟု ျပဆိုေပသည္။ ဤသို႔
ဟင္းလင္းျပင္ႏွင့္ အခ်ိန္ ေပါင္းစည္းထားသည့္ ေလးဖက္တိုင္း သေဘာတရား ကို အခ်ိန္ဟင္းလင္းျပင္ (Space-time)
ဟု သမုတ္လိုက္သည္။ အိုင္းစတိုင္းက ဆက္လက္ထုတ္ေဖာ္သည္မွာ ျဒပ္သား (Matter) မ်ားႏွင့္ စြမ္းအင္ (Energy)
သည္ ယင္းတည္ရွိရာ အခ်ိန္ဟင္းလင္းျပင္ကို ေကြးေစသည္ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ အမွန္စင္စစ္ ျဒပ္ဆြဲအားဆိုသည္မွာ လူမ်ားက
ႀကီးမားေသာ အရာဝတၳဳမ်ား အနီးတြင္ ေကြးေနေသာ အခ်ိန္ဟင္းလင္းျပင္ ကို ေတြးၾကည့္၍ မရ၍ စိတ္ကူးႏွင့္ တီထြင္ထားေသာ
အမွန္တကယ္မရွိသည့္ အားတစ္ရပ္သာ ျဖစ္သည္။ အမွန္ကား Space time ကသာ ေကြးေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤအယူအဆ
မွန္မမွန္ စဥ္းစားၾကည့္ၾကပါစို႔။
ဥပမာ။ သေဘၤာသားတစ္ေယာက္သည္ ကၽြန္းတစ္ကၽြန္းကို သေဘၤာျဖင့္ ႀတိဂံပံုစံ အတိုင္းပတ္မည္ဟု
ယူဆၾကည့္ပါ။ သူသည္ ကၽြန္းကို အေကြ႕တစ္ေကြ႕လွ်င္ 30° က်ပတ္မည္ဟု စာ႐ြက္ေပၚတြင္ စေကး အရင္ခ်လိမ့္မည္။ ၿပီးမွ
ထိုအတိုင္းအတာျဖင့္ လက္ေတြ႕ပတ္မည္ ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ သူသတိမထားမိေသာ အခ်က္သည္ ကမာၻႀကီးသည္ အလံုႀကီးျဖစ္သည္ ဟူေသာအခ်က္ျဖစ္သည္။
ထိုေၾကာင့္ စက္လံုးကမာၻေပၚရွိ ႀတိဂံသည္ 30° ထက္ ပို၍ႀကီးမည္။ သေဘာၤသားသည္ ကၽြန္းကို 30° ျဖင့္ ပတ္ေနသည္ျဖစ္ရာ
ေနာက္ဆံုး ပတ္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ကၽြန္းႏွင့္ ပိုနီးေနမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္သေဘာၤသားက တစ္ကယ္မျဖစ္ႏုိင္ေသာ
လုပ္ႀကံမႈမ်ားျဖင့္ ကၽြန္းနားသို႔ ကပ္သြားသည့္အေၾကာင္းကို ရွင္းပါလိမ့္မည္။
ဥပမာ။ ကၽြန္းေအာက္တြင္ သံလိုက္ဓာတ္ပါရွိေသာ ပစၥည္းမ်ား စုပံုေန၍ သူ႔သေဘၤာအား ကၽြန္းဆီသို႔ ဆြဲငင္ျခင္လည္း
ျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း။ ထိ႔ုအျပင္ ေလ၏ ဦးတည္တိုက္ခိုက္မႈသည္ ကၽြန္းဘက္သို႔ ဦးတည္ေန၍ သေဘာၤကို ကၽြန္းဘက္သို႔
ဆြဲေခၚသြားျခင္း ျဖစ္ေႀကာင္းလည္း ရွင္းျပႏုိင္သည္။
ဤသ႔ိုပင္ အခ်ိန္ဟင္းလင္းျပင္ ေကြးေနျခင္းကို မေတြးႏုိင္သျဖင့္ တကယ္မရွိေသာ အားတစ္ရပ္ကို တီထြင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
Gravity သို႔မဟုတ္ ျဒပ္ဆြဲအား ဆိုတာကို ၉ တန္း ေက်ာင္းသားကုိ သြားေမးေတာင္ သိေသးတယ္ဟု အလြယ္တကူ
Newton က ျဒပ္ဆြဲအားသည္ ဘာေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေနသည္ကို ရွင္းျပႏုိင္ျခင္း မရွိေပ။ ထိုေႀကာင့္ Einstein ၏ ျဒပ္ဆြဲအား
ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ဤေလာက္ မလြယ္လွေပ။ ယခုအခ်ိန္ထိ ရွင္းမျပႏုိင္ေသာ ျပသာနာမ်ားထဲတြင္ တစ္ခုအပါအဝင္
ျဖစ္သည္။ သိပၸံပညာရွင္မ်ား ေခါင္းစားေနေသာ အရာတစ္ခုျဖစ္သလို အခက္အခဲႀကီး တစ္ခုလည္း ျဖစ္ေနသည္။ ယခုထက္ထိ
မည္သူမွတိတိက်က် မသိေသးေပ။ ကဲဒါဆို ျဒပ္ဆြဲအားက ဘယ္ကစခဲ့သလဲ။

(၁) Issac Newton 1665

ပန္းသီး ဟုေျပာလိုက္လွ်င္ လူတိုင္းသိၾကပါတယ္။ ပန္းသီးတစ္လံုး၏ ျပႆနာသည္ ယခုထက္ထိ ပေဟဠိတစ္ခု
ျဖစ္ေနသည္။ Newton က သူ႔မိခင္၏ ဥယ်ာဥ္အတြင္း ေႂကြက်လာေသာ ပန္းသီးတစ္လံုးကို ၾကည့္ရင္း ျဒပ္ဆြဲအား၏
ဥပေဒသမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ ရရွိခဲ့သည္ ဆိုေသာ အျဖစ္သည္ ဒ႑ာရီဆန္ဆန္ ျဖစ္ေနသည္။ အမွန္တကယ္တြင္လည္း
Newton ကိုယ္တိုင္က သူ၏ အတၳဳပၸတၱိကို ေရးသားမည့္ သူငယ္ခ်င္းအား ေျပာျပခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္က Newton
စဥ္းစားေနသည္မွာ ကမာၻဆြဲအားသည္ ကမာၻကိုေက်ာ္လြန္ၿပီး လအထိ ေရာက္ႏုိင္၊ မေရာက္ႏုိင္ ျဖစ္သည္။
ေနာက္ဆံုးတြင္ Newton သည္ ပန္းသီးကဲ့သို ေျမေပၚသို႔ က်ဆင္းေနေသာ အရာဝတၳဳတစ္ခု၏ အလ်င္တိုးႏႈန္း
(Acceleration) ကို လ၏ ဗဟိုကပ္အား (Centripetal force) ႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္ရာ အေျဖကိုေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ဤသိုျဖင့္
ကမာၻ၏ ျဒပ္ဆြဲအားက လကို ကမာၻပတ္လမ္းအတြင္း ရွိေနေအာင္ ဆြဲထားျခင္း ျဖစ္ေႀကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ဤနည္းတူစြာပင္
ၿဂိဳဟ္အားလံုးကို ေနပတ္လမ္းေႀကာင္း အတြင္း ဆြဲထားေသာအား မွာလည္း ေန၏ျဒပ္ဆြဲအားပင္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိခဲ့သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ Newton က ''စၾကဝဠာအတြင္း မည္သည့္ ျဒပ္ထု ႏွစ္ခုမဆို တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆြဲငင္ေနသည္။ ဆြဲငင္ေနေသာအား
သည္ ျဒပ္ဆြဲအား Force ျဖစ္သည္။'' ဟု ျဒပ္ဆြဲအားကို ပံုေဖာ္ခဲ့သည္။ Newton ၏ ျဒပ္ဆြဲအား သည္ ၂ဝ ရာစု အစပိုင္းထိ
သိပၸံပညာရွင္မ်ား အားလံုးလက္ခံခဲ့ရသည့္ နာမည္ႀကီး ဥပေဒသတစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ သိ႔ုေသာ္ သူ၏ ဥပေဒသသည္
ျဒပ္ဆြဲအား ကို ျပည့္စံုစြာ ပံုေဖာ္ႏုိင္ျခင္း မရွိခဲ့ေခ်။

Curoisity Page 28 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 29

 ရွင္းလင္းမႈသည္ အခ်ိန္ဟင္းလင္းျပင္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ တိက်ေသာ အေျဖကို ေပးႏုိင္ခဲ့ေပသည္။ သိပ္မၾကာခင္ကပဲ သိပၸံပညာရွင္မ်ားဟာ ေနစၾကဝဠာထဲမွာ သက္ရွိရွာေဖြေနျခင္းကို လက္ေလွ်ာ့ေတာ့မလို

(၃) String Theory ျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သက္ရွိမ်ားျဖစ္ေပၚရန္ Venus နဲ႔ Mercury ၿဂိဳဟ္မ်ားဟာ သိပ္ကိုပူျပင္းလြန္းပါတယ္။ Mars ၿဂိဳဟ္ဟာလည္း
အလြန္ ေျခာက္ေသြ႕လြန္း ေနျပန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားဆီက စိတ္ပ်က္စရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို
ဤသီအိုရီက ေဖာ္ျပထားသည္မွာ အမႈန္ (Particle) အားလံုးကို ပို၍ ေယဘုယ်က်ေသာ ေသးငယ္သည့္
တစ္ဖန္ ျပန္လည္ သံုးသပ္လာခဲ့ရပါၿပီ။ Jupiter နဲ႔ Saturn ၿဂိဳဟ္မ်ားရဲ႕ ေရခဲဖံုးေနတဲ့ လမ်ားကုိ သက္ရွိျဖစ္တည္မႈဆိုင္ရာ
စြမ္းအင္ႀကိဳးမွ်င္ (တင္စားခ်က္တစ္ခု) String မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ အမႈန္႐ူပေဗဒ ပညာဘက္တြင္
အေျခခံ အေဆာက္အအံုမ်ား ရွိႏိုင္မလားလို႔ ရွာေဖြခဲ့ၾကတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ သက္ရွိေတြ ျပင္ပကမာၻေတြထဲမွာ ရွိေနရမယ္လို႔
သိပၸံပညာရွင္မ်ားသည္ အမႈန္တိုက္စက္ (Particle Collider) မ်ားတြင္ စမ္းသပ္ရင္း အမႈန္ အသစ္မ်ားကို ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသည္။
ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအရာဟာ တကယ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ နာဆာကလႊတ္တင္ထားတဲ့ Cassini (ကတ္ဆီနီ
အမႈန္မ်ားသည္ ရာႏွင့္ခ်ီ၍ ထြက္ေပၚေနၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Scientist မ်ားက သဘာဝအားေလးမ်ိဳးကို အမႈန္မ်ားျဖင့္
ေလ့လာေရးယာဥ္) ကSaturn ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ အရံၿဂိဳဟ္ Enceladus (အန္ဆီလာဒပ္စ္) ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ကို ႐ိုက္ယူလာခဲ့တဲ့ ဓါတ္ပံု
ရွင္းျပႏုိင္လိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္လာၾကသည္။ ႏ်ဴကလိယအားျပင္း (Strong Nuclear Force) ႏွင့္ ႏ်ဴကလိယအားေပ်ာ့
၂ ပံုအား Astronomical Journal မွာ ထုတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ အားေကာင္းတဲ့ အျငင္းအခံုျပဳမႈမ်ားထံ ဦးတည္ေစခဲ့ၿပီး
(Weak Nuclear Force) မ်ားကို အမႈန္မ်ားျဖင့္ ရွင္းျပႏုိင္သကဲ့သို႔ လွ်ပ္စစ္သံလိုက္အား (Electromegnetic Force) ကိုလည္း
Enceladus ဟာ သက္ရွိရွာေဖြဖို႔ အေကာင္းဆံုးေနရာအျဖစ္ သက္မွတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။
ရွင္းျပႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ျဒပ္ဆြဲအား တစ္ခုကား က်န္ေနေသးသည္။ သူကိုေတာ့ မရွင္းျပႏုိင္ေသးပါ။ ထိုအခ်ိန္တြင္
ႀကိဳးမွ်င္သီအိုရီ (String Theory) ဘက္တြင္ John Schwarz သည္ String Theory ၏ Functionမ်ားကို ေျဖရွင္းရင္း ဓါတ္ပံုထဲမွာ ေတြ႕လိုက္ရတဲ့ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာမွာ ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ေတာင္ဝင္႐ိုးစြန္းေဒသမွာ ၁၀၁ ခု ထက္မပိုတဲ့

ျဒပ္ဆြဲအားကို ရည္ၫႊန္းေနေႀကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ ျဒပ္ဆြဲအားကို ေသးငယ္ေသာ ဂရက္ဗစ္တြန္ (Grav- ေရပူပန္းမ်ား ေတြ႕ရွိလိုက္ရျခင္းပါပဲ။ သိပၸံပညာရွင္ ကာ႐ိုလင္းေပၚကိုက "ကၽြန္မ တကယ္ပဲ စိတ္လႈပ္ရွားေနတယ္"

iton) ဟုေခၚသည့္ အမႈန္မ်ားက သယ္ေဆာင္သည္ဟူ၍ ယူဆခဲ့ၾကသည္။ ျဒပ္ဆြဲအားကို String Theory က ပံုစံတစ္မ်ိဳး လို႔ေျပာပါတယ္။ သူမဟာ အာကာသယာဥ္မွ ဓါတ္ပံု႐ိုက္ယူေရးအဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ပါ။

ေပးအပ္ခဲ့ပါၿပီ။ အကယ္၍သာ Graviton ေတြသာ ရွာေတြခဲ့မယ္ဆိုရင္ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ေသာ ပေဟဠိႀကီးကို ကဲ။ ဘယ္သူ ျငင္းခ်က္ ထုတ္ခ်င္ပါေသးလဲ။ တကယ့္အျဖစ္မွန္ဟာလည္း ၿဂိဳဟ္ေပၚက ေရခိုးေရေငြ႕ေတြဟာ

ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္သြားၿပီ ျဖစ္သည္။ ယခုထိေတာ့ ရွာမေတြ႕ေပမယ့္ အသည္းအသန္ ဆက္လက္ ရွာေဖြေနဆဲ ျဖစ္သည္။ Grav- အာကာသထဲ မႈတ္ထုတ္ျခင္းခံေနရတာပါပဲ။ကတ္ဆီနီဟာ ဒီၿဂိဳဟ္ရံလရဲ႕မ်က္ႏွာျပင္ဆီကေနၿပီး ဒီလိုျဖစ္ရပ္ကို ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ

iton သည္ ယေန႔ ရွာမေတြ႕ေသာလည္း မနက္ဖန္ ရွာေတြ႕ႏုိင္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Newton ၏ ပန္းသီးတစ္လံုးသည္ကား ပထမဆံုး ေတြ႕ရွိခဲ့တာပါ။ ပမာဏ အလြန္မ်ားျပားတဲ့ အရာဝတၱဳေတြဟာ အန္ဆီလာဒပ္စ္ ဆီကေန လြင့္ထြက္လာၾကတာပါ။

ယခုအခ်ိန္ထိ လွ်ိဳ႕ဝွက္ေနဆဲ ျဖစ္ေပသည္။ ထိုအရာေတြဟာ ခမ္းနားလွတဲ့ ၿဂိဳဟ္ပတ္ကြင္းေတြထဲ ေရာက္ရွိသြားတာပါ။

ကဲ။ ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္ေတာ့ ဒီျဖာထြက္လာတဲ့အရာေတြဟာ ၿဂိဳဟ္ရဲ႕မ်က္ႏွာျပင္ကပဲလာသလား သို႔မဟုတ္

~ NeXon ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ အတြင္းပိုင္းက လာၾကသလား။ တစ္ခုပဲရွိတယ္။ ဒါဟာ ေနာက္က်ၿပီးမွသိရတဲ့ သက္ရွိရွာေဖြျခင္းဆိုင္ရာ

သတင္းေကာင္းတစ္ခုေပါ့။ ဒါဟာ ဘာကို ၫႊန္ျပခဲ့သလဲဆိုရင္ ေရကန္ေတြနဲ႔ အၿမဲတမ္းရွိတဲ့ေရေတြဟာ
သက္ရွိေတြျဖစ္တည္ႏိုင္မႈအတြက္ အေျခခံအက်ဆံုးပဲေပါ့။ ဒီေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ ယံုၾကည္မႈဟာ ကတ္ဆီနီအာကာသယာဥ္
၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မွာေရပူပန္းမ်ားကို ျဖတ္ေက်ာ္ပ်ံသန္းအၿပီးမွာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ တိုင္းတာေရးကိရိယာမ်ားက ဒီအရာေတြဟာ
emqm odyÜHynm&Sifrsm; a&ylyef; 101 ckudk apwefN*dK[f ေရျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဆားငန္ဓါတ္ရွိေၾကာင္း သက္ေသျပႏိုင္ခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ခိုင္မာတဲ့သာဓကအေနနဲ႔ ၿဂိဳဟ္ေပၚမွာ ေရ (H²O) ဟာ

t&Hvay:wGif &SmawGU jcif; ၾကာျမင့္စြာကပင္ တည္ရွိခဲ့ၿပီး ေက်ာက္ေဆာင္ထူထပ္တဲ့ အန္ဆီလာဒပ္စ္ ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ အတြင္းပိုင္းဆီမွာ ရွိေနတာပါ။ ပိုမို ခိုင္မာတဲ့
သက္ေသ သာဓကေတြကိုေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ လအနည္းငယ္ကမွ ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ ဆြဲငင္အားကို တိုင္းတာၾကည့္မွ ထြက္ေပၚလာခဲ့တာပါ။
ကတ္ဆီနီ အာကာသယာဥ္က သက္ေသျပေပးခဲ့တာက ႀကီးမားတဲ့သမုဒၵရာႀကီးတစ္ခုဟာ မိုင္ ၃၀ နက္တဲ့ အန္ဆီလားဒပ္စ္
ၿဂဳိဟ္ရဲ႕ ေရခဲထုေအာက္မွာ လဲေလ်ာင္းလို႔ ရွိေနပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ထပ္မံရရွိတဲ့ပံုေတြအရ အန္ဆီလာဒပ္စ္က
ေရပူပန္းေတြဟာ Jupiter ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ အရံလ Europa လိုမ်ိဳး မ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ ကိုက္ အနည္းသာ မႈတ္ထုတ္တာမဟုတ္ပဲ
ဒီေရတက္မႈနဲ႔ ေရခဲအရည္ေပ်ာ္မႈေတြကေန ေရပူပန္းေတြဟာ ဧရိယာက်ယ္ျပန္႔စြာ ျဖစ္ေပၚလာၾကတာပါ။
ကာရိုလင္းဆက္ေျပာသည္က ကၽြန္မတို႔ ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားတာက အဲဒီအရာေတြ (ေရပူပန္း) ေတြဟာ ၿဂိဳဟ္ရဲ႕
ေတာင္ဝင္ရိုးစြန္းက အက္ကြဲေနတဲ့ ေနရာေလးခုမွာ ထင္ထင္ရွားရွားႀကီးကို ျမင္ရတာပါ။ အက္ကြဲေၾကာင္းေတြကို
နာမည္ေပးထားတာ က်ားလက္သည္းျခစ္ရာ ေတြလို႔ပါ။ အဲဒီ ျဖာထြက္ေနတဲ့ ၃ ခု (ဒါမွမဟုတ္) ၄ ခု ဟာ သိပ္မေဝးၾကပါဘူး။
ကိုက္ အနည္းငယ္သာ ကြာၾကတာပါ။
သူမကထပ္ေျပာပါတယ္ "အဲဒီမွာ အႀကီးႀကီးရွိေသးတယ္"။ ဒီအရာေတြဟာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေျပာရရင္
ၿဂိဳဟ္မ်က္ႏွာျပင္နား ကပ္ၿပီးျဖစ္လာတဲ့ သဘာဝျဖစ္စဥ္ မဟုတ္ဘူး။ ဒီပံုေတြကေျပာတာကေတာ့ ဒီေရပူပန္း
ျဖာထြက္လာမႈျဖစ္စဥ္ေတြဟာ ၿဂိဳဟ္ရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ေအာက္က ပင္လယ္ဆီကပါပဲ။ ဒီကိစၥကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့
အဲဒီပင္လယ္ေတြထဲမွာ ဇီဝဆိုင္ရာျဖစ္စဥ္ေတြကို ျဖာထြက္လာတဲ့အရာေတြထဲမွာ စမ္းသပ္လို႔ရႏိုင္ေကာင္းမယ္ ထင္ပါရဲ႕။
အကယ္၍ Cassini သာ ဒီအရာေတြကို ေထာက္လွမ္းမိခဲ့ရင္ေပါ့ေလ ကြ်န္မတို႔ သူ႔ (Cassini) ကို အေရးႀကီး အမိန္႔ေပး ခိုင္းေစၿပီး
ဒီၿဂိဳဟ္အနား တာဝန္အသစ္ခ်ဖို႔ ျပန္ခိုင္းရမွာေပါ့ေလ။ ကာ႐ိုလင္းက ထပ္ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အန္ဆီလာဒပ္စ္ဟာ
သက္ရွိေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မွာ ဂ်ဴပီတာၿဂိဳဟ္ရဲ႕ အရံလ Europa (ယူရိုပါ) ထက္ေတာင္ အခြင့္အေရးမ်ားေနေသးတယ္။
ယူရိုပါဟာလည္း ေရခဲဖံုးလႊမ္းထားတဲ့ ပင္လယ္ျပင္ႀကီးေတြ ၿဂိဳဟ္မ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ ရွိေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အန္ဆီလာဒပ္စ္ရဲ႕
ၿဂိဳဟ္မ်က္ႏွာျပင္က လိုေရခဲေအာက္ပင္လယ္က ျဖာထြက္ေနတဲ့ ေရပူပန္းေတြ မရွိပါဘူး။
သင္ျပန္သြားလိုက္ပါ။ ေျခခ်ၾကည့္လိုက္ပါ။ သင့္လွ်ာကိုထုတ္ၾကည့္လိုက္ပါ။ သင္ေပးဆပ္ခဲ့မႈအတြက္ ဘာျပန္ရမလဲ

Curoisity Page 30 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 31

 ဆိုတာကိုေပါ့။ ကာရိုလင္းကေျပာပါတယ္ "ကၽြန္မတို႔ ၿမိဳ႕ေပၚတက္သင့္ၿပီ"။ • အာကာသထဲမွ အရွိန္ျပင္းစြာ သြားလာေနေသာ ေက်ာက္အစိုင္အခဲမ်ားႏွင့္ ႐ိုက္ခတ္မိႏိုင္ျခင္း။
ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ပါ။ နာဆာ (NASA) ဟာ ဘတ္ဂ်က္အေနအထား အေတာ္က်ပ္တည္းေနတာပါ။ သူတို႔ရဲ႕ စတဲ့ အႏၲရာယ္ေတြ ျဖစ္ေပၚႏိုင္တာေၾကာင့္ အာကာသဝတ္စံုကို ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားနဲ႔ ပါဝင္ တည္ေဆာက္
ခိုင္မာၿပီးစစ္မွန္တဲ့ အျငင္းအခံုပြဲႀကီး မၿပီးမခ်င္း ဒီအခ်ိန္ကို ေစာင့္ပါေတာ့။ ထားပါတယ္။
• သင့္တင့္တဲ့ ေလထုဖိအား ရရွိႏိုင္ျခင္း။
~ ျမတ္သက္ေအာင္ • ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ စြန္႔ထုတ္ၿပီး ေအာက္ဆီဂ်င္ ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ျခင္း။
• သင့္ေတာ္ေသာ အပူခ်ိန္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ျခင္း။
• ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္မႈနဲ႔ အာကာသတြင္း အစိုင္အခဲမ်ား ႐ိုက္ခတ္ျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ျခင္း။

tmumo 0wfpHktaMumif; avhvmMur,f 

• ျမင္ကြင္းျပတ္သားျခင္း၊ လြယ္ကူစြာ လႈပ္ရွားႏိုင္ျခင္း၊ ေကာင္းမြန္ေသာ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ ရရွိႏိုင္ျခင္း စတဲ့
အရည္အေသြးေတြရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေလထုဖိအား
အာကာသဝတ္စံုဟာ သင္တင့္တဲ့ ေလထုဖိအားကို ထိန္းညႇိေပးထားတဲ့အတြက္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းက အရည္ေတြကို
ဆူပြက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ခိုင္းႏိႈင္းျပရရင္ ဒီ၀တ္စံုေတြဟာ ေမာ္ေတာ္ကား တာယာေတြနဲ႔ တူပါတယ္။
အတြင္းပိုင္းမွာ ေလပူေဖာင္းရွိေနၿပီး အျပင္ဘက္ကိုေတာ့ ရာဘာသားနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတာ ျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ေလပူေဖာင္းရွိတဲ့အပိုင္းက
ေန႔အတြင္းပိုင္းက အာကာသယာဥ္မွဴးကို ေလဖိအားေထာက္ပံ့ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

သင္ အရမ္းေအးတဲ့ ေန႔တစ္ေန႔့မွာ အျပင္ထြက္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုအဝတ္အစားမ်ိဳး ဝတ္မလဲ။ ေသခ်ာတာကေတာ့

အနည္းဆံုး အေႏြးထည္တစ္ထည္နဲ႔ ေဘာင္းဘီရွည္ထူထူတစ္ထည္ေတာ့ ဝတ္မွာပါပဲ။ အာကာသထဲသြားရင္ေတာ့ ဒီလို
သာမန္ အဝတ္အစားမ်ိဳးနဲ႔သြားလို႔ မရပါဘူး။ အထူး တီထြင္စီမံထားတဲ့ အာကာသဝတ္စံုေတြ ဝတ္မွသာ အာကာသထဲမွာ
အသက္ရွင္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အာကာသဝတ္စံုေတြဟာ ဝတ္ဆင္သူကို သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိေစၿပီး အာကာသတြင္း အႏၲရာယ္မ်ားမွလည္း
ကာကြယ္ေပးႏိုင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟင္းလင္းျပင္ဟာ အလြန္ အႏၲရာယ္မ်ားတဲ့ ေနရာျဖစ္ၿပီး အာကာသဝတ္စံု မဝတ္ဘဲ
အာကာသထဲ သြားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေအာက္ပါ အက်ိဳးဆက္ေတြ ခံစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
• ေအာက္ဆီဂ်င္ မရွိတဲ့အတြက္ အခ်ိန္ ၁၅ မိနစ္အတြင္းမွာ သတိလစ္ ေမ့ေျမာႏိုင္ျခင္း။ ေအာက္ဆီဂ်င္
• ေလထုဖိအားအလြန္နည္းျခင္း/ မရွိျခင္းေၾကာင့္ ေသြးႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိ အရည္မ်ား ဆူပြက္ျခင္း၊ ထို႔ေနာက္ အာကာသဝတ္စံုေတြမွာ ပံုမွန္ ေလ (၇၈% ႏိုက္ထရိုဂ်င္၊ ၂၁% ေအာက္ဆီဂ်င္၊ ၁% အျခားဓါတ္ေငြ႕) ကို
ေအးခဲျခင္း။ အသံုးျပဳလို႔ မရပါဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အာကာသထဲက အလြန္နည္းပါးတဲ့ ေလထုဖိအားဟာ အဆုတ္နဲ႔ ေသြးထဲက

• ကိုယ္တြင္းအရည္မ်ား ဆူပြက္ျခင္းေၾကာင့္ အေရျပား၊ ႏွလံုးနဲ ့အျခားကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြ ျပန္႔ကားလာႏိုင္ျခင္း။ ေအာက္ဆီဂ်င္ပမာဏကို ေလ်ာ့နည္းေစတဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ရွဴႏိုင္ဖို႔ ေအာက္ဆီဂ်င္ သီးသန္႔

• ျပင္းထန္တဲ့ အပူ၊ အေအး ဒဏ္ခံစားရႏိုင္ျခင္း။ ထုတ္လႊတ္ေပးရပါတယ္။ ဝတ္စံုေတြဟာ ေအာက္ဆီဂ်င္ကို အာကာသယာဥ္မ်ားမွ ႀကိဳးေတြနဲ႔ သြယ္တန္းရယူေလ့ ရွိၿပီး
ေက်ာပိုးအိတ္အသြင္နဲ႔လည္း သယ္ေဆာင္ေလ့ရွိပါတယ္။
• ေရာင္ျခည္ျဖာထြက္မႈမ်ားနဲ႔ ေနမွထုတ္လႊတ္ေသာ လွ်ပ္စစ္ေဆာင္အမႈန္ငယ္မ်ားႏွင့္ တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕ျခင္း။
Curoisity Page 32 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 33
 ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္
အာကာသယာဥ္မွဴးဟာ အသက္ရွဴထုတ္တဲ့အခါ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆုိဒ္ ဓါတ္ေငြ႕ကို ထုတ္လႊတ္ပါတယ္။
အာကာသဝတ္စံုထဲမွာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆုိဒ္ ပမာဏမ်ားလာရင္ အလြန္အႏၲရာယ္ႀကီးမားတဲ့အတြက္ ဒီဓါတ္ေငြ႕ကို
အာကာသထဲ စြန္႔ထုတ္ပစ္ရပါတယ္။ အာကာသ ဝတ္စံုေတြမွာ လစ္သီယမ္ဟိုက္ေျဒာက္ဆိုဒ္ ဗူးမ်ားပါဝင္ေလ့ရွိၿပီး
ထိုဗူးမ်ားဟာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆုိဒ္ဓါတ္ေငြ႕ကို အာကာသထဲ စြန္႔ထုတ္ဖို႔ လုပ္ေဆာင္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဗူးေတြကို
အာကာသယာဥ္မွဴးရဲ႕ အသက္ကယ္ ေက်ာပိုးအိတ္ထဲ သို႔မဟုတ္ အာကာသယာဥ္ေပၚမွာ ထားရွိေလ့ ရွိပါတယ္။

အပူခ်ိန္
အပူ၊ အေအး လြန္ကဲမႈဒဏ္ကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ အာကာသဝတ္စံုေတြကို အလႊာမ်ားစြာနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။
ေနေရာင္ျခည္ကို ေရာင္ျပန္ေစတဲ့ အလႊာမ်ားလည္း ပါဝင္ေလ့ ရွိပါတယ္။ အတြင္းပိုင္း ျပဳလုပ္ထားပံုကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာပါ။
အာကာသယာဥ္မွဴးေတြရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္က အပူထုတ္လႊတ္ပါတယ္။ ဒီအပူကို မစြန္႔ထုတ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ေခြ်းထြက္ၿပီး မွန္မ်ားကို
ေရေငြ႕႐ိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ အာကာသယာဥ္မွဴးမွာလည္း ေရဓါတ္ခမ္းေျခာက္ႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္
အပူကို စြန္႔ထုတ္ဖို႔ ေလေအးမႈတ္စက္နဲ႔ ေရအေအးခံထားတဲ့ အဝတ္မ်ားကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။

ၿဂိဳဟ္သိမ္၊ ၿဂိဳဟ္မႊားမ်ား
အာကာသထဲမွာလြင့္ပ်ံေနတဲ့ ၿဂိဳဟ္သိမ္၊ ၿဂိဳဟ္မႊားအစအနေတြရဲ႕ ေဘးအႏၲရာယ္ကေန ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔
အာကာသဝတ္စံုကို (က်ည္ကာအက်ႌေတြမွာသံုးတဲ့ အဝတ္လို) အၾကမ္းခံႏိုင္တဲ့ ပစၥည္းမ်ားနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားပါတယ္။
အာကာသဝတ္စံုေတြကို မေတာ္တဆ အာကာသယာဥ္ သိမ
႔ု ဟုတ္ ၿဂိဳဟ္မ်က္ႏွာျပင္န႔ဲ အရွန
ိ ္ျပင္းျပင္း ႐ိက
ု ခ
္ တ္မတ
ိ အ
ဲ့ ခါမွာေတာင္
မၿပဲသြားေအာင္ အလႊာမ်ားစြာနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ၾကည္လင္ျပတ္သားတဲ့ ျမင္ကြင္း
အာကာသဝတ္စံုေတြရဲ႕ ဦးေခါင္းခြံေတြကို ပလတ္စတစ္ အၾကည္သားနဲ႔ ျပဳလုပ္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီပလတ္စတစ္ေတြဟာ ေနေရာင္ျခည္ကို ေရာင္ျပန္ေစႏိုင္ၿပီး ေနကာမ်က္မွန္လို အလင္းအားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္တဲ့
ဂုဏ္သတၱိေတြ ရွိၾကပါတယ္။ အာကာသထဲ မေစလႊတ္ခင္ ဒီပလတ္စတစ္မွန္ေတြကို ေရေငြ႕မရိုက္ေစတဲ့ ေဆးျဖန္းေပးေလ့
ရွိပါတယ္။ ယခု ေခတ္ေပၚ ဝတ္စံုေတြမွာေတာ့ မီးသီးမ်ားပါရွိတဲ့အတြက္ ေမွာင္မည္းတဲ့ေနရာေတြထိပါ သုေတသနျပဳလုပ္ႏိုင္မွာ
ျဖစ္ပါတယ္။

ဆက္သြယ္ေရး
အာကာသဝတ္စံုေတြမွာ ေရဒီယို အသံဖမ္းစက္၊ လႊင့္စက္ေတြပါရွိတဲ့အတြက္ ေျမျပင္စခန္း သို႔မဟုတ္
အာကာသယာဥ္မွဴးအခ်င္းခ်င္း သတင္းအခ်က္အလက္ ဖလွယ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ဆက္သြယ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္
အာကာသယာဥ္မွဴးေတြဟာ နားၾကပ္နဲ႔ မိုက္ခ႐ိုဖုန္းေတြကို ဝတ္ဆင္ထားရပါတယ္။ ေရဒီယိုအသံဖမ္းစက္၊
လႊင့္စက္ေတြကိုေတာ့ အာကာသယာဥ္မွဴးရဲ႕ ေက်ာပိုးအိတ္မ်ားမွာ ပူးတြဲ တပ္ဆင္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေခတ္ေပၚ အာကာသဝတ္စံုေတြကိုေတာ့ EMU (Extravehicular Mobility Unit) လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။
ဒီဝတ္စံုေတြမွာေတာ့ အလႊာေပါင္း ၁၃ လႊာနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဝတ္စံုရဲ႕ အေလးခ်ိန္ဟာ ၂၈၀
ေပါင္ ထိရွိပါတယ္။ ဝတ္စံုတစ္ထည္ရဲ႕ တန္ဖိုးကေတာ့ ေဒၚလာ ၁၂ သန္း ခန္႔ ရွိတယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။ သင္ေရာ
အာကာသဝတ္စံု တစ္ထည္ဝယ္ဖို႔ စိတ္ကူး မရွိဘူးလား။ အနာဂတ္မွာ အာကာသယာဥ္မွဴးတစ္ေယာက္ မျဖစ္လာဘူးလို႔
ဘယ္သူေျပာႏိုင္မလဲ . . .

~ ထူးေဇာ္လြင္

Curoisity Page 34 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 35

 tmumo avhvmpl;prf;rI ordkif;rSwfwdkifrsm;
ေအာက္တိုဘာ ၄ ရက္ေန႔သည္ လူသားတို႔ရဲ႕ ပထမဆံုး လူမပါေသာ ၿဂိဳဟ္တု Sputnik 1 လြတ္တင္ခဲ့ေသာ ၅၇
နွစ္ေျမာက္ ေန႔နွင့္ တိုက္ဆိုင္ေနေသာေၾကာင့္ လူသားတို႔ရဲ႕ အာကာသ စူစမ္းေလ့လာမႈမ်ားကို အက်ဥ္းခ်ံဳး Time line
အေနျဖစ္ ဖတ္ရ မွတ္ရလြယ္ေအာင္ တင္ျပလိုက္ပါသည္။

3 October 1942
နာဇီဂ်ာမနီရဲ႕ ထူးခၽြန္ေသာ ဒံုပ်ံပညာရွင္ Wernher von Braun ဦးေဆာင္ေသာ ပညာရွင္မ်ားက V 2 ဒံုးပ်ံကို
အာကာသသို႔ ေအာင္ျမင္စြာ ေရာက္ရိွခဲ့သည္ သို႔ေသာ္ ယင္းသည္ Earth Orbit ထဲသို႔ မေရာက္ခဲ့ပါ။

ပံု - V 2 ပံု - Wernher von Braun

4 October 1957
ဆိုဗီယက္ယူနီယံ USSR က ပထမဆံုး ၿဂိဳလ္တု artificial satellite
ျဖစ္ေသာ Sputnik 1 ကို ျပဳျပင္ အဆင့္ျမင့္ထားေသာ R 7 တိုက္ခ်င္းပစ္ ဒံုးပ်ံျဖင့္
လႊတ္တင္ခဲ့သည္။ လြတ္တင္ၿပီး နာရီ အနည္းငယ္အၾကာတြင္ ယင္းသည္
Earth orbit သို႔ေရာက္ေၾကာင္း radio signal မ်ား ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ၁၄၄၀
ႀကိမ္ Earth orbit တြင္ လည့္ပတ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၅၈ ဇန္နဝါရီ ၄ တြင္ ေလထုထဲသို႔

Stargazer udkrsdK;vIdif ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္ပ်က္စီးခဲ့သည္။

3 November 1957
2014 ခုႏွစ္အတြက္ Andromeda Galaxy ကို ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္ ႐ိုက္လိုက္တယ္။ M 13 လို႔လဲ ေခၚတယ္ဗ်။ ဆိုဗီယက္ ယူနီယံကပင္ ပထမဆံုးအာကာသေရာက္ သက္ရိွ
ၾသဂုတ္လ ကေန ဒီဇင္ဘာလေလာက္အထိ သင့္ေတာ္တဲ့ ျမင္ကြင္းနဲ႔ ျမင္ႏိုင္မွာပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ Milky Way နဲ႔ အျဖစ္ ေခြးေလး Laika ကို Sputnik 2 ျဖင့္ လႊတ္တင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္
အနီးဆံုး Spiral Galaxy နဲ႔ အလင္းႏွစ္ 2,5 million အကြာမွာ ရွိပါတယ္။ Galaxy 30 ေလာက္ရွိတဲ့ Local Group အာကာသအတြင္းတြင္ sputnik 2 စက္ခၽြတ္ယြင္းမႈေၾကာင့္ Laika
ထဲမွာ အႀကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ DSLR Lens နဲ႔ သင့္ေတာ္တဲ့ Subject လို႔ ထင္ပါတယ္။ Canon 6D, Ef 200mm, f ေသဆံုးခဲ့ရသည္။
2.8, F4, ISO 2000, 30 x 30 on Polarie Tracker (31 Frame Stacked in DSS) PS5 in Level, Curve.
ပံု - Sputnik 1

Curoisity Page 36 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 37

 ပံု - Laika

31 January 1961
အေမရိကန္က ခ်င္ပန္ဇီ Ham အား mercury-redstone 2 ယာဥ္ျဖင့္ အာကာသထဲသို႔ ပို႔ေဆာင္ခဲ့သည္။
စက္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပသနာ အနည္းငယ္ရိွေသာ္လည္း လႊတ္တင္ၿပီး ၁ နာရီခန္႔ အၾကာတြင္ Ham သည္ အသက္ရွင္လ်က္ ပံု - Vostok 1 And Yuri Gagarin
ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္းသက္ခဲ့ပါသည္။
16 June 1963
ဆိုဗီယက္ ယူနီယံကပထမဆံုး အမ်ိဳးသမီး အာကသယာဥ္မွဴး Valentina Tereshkova ကို vostok 2 ျဖင့္
လႊတ္တင္ခဲ့သည္။

ပံု - Ham
12 April 1961
ဆိုဗီယက္ ယူနီယံက ပထမဆံုး လူသားတစ္ေယာက္အား Earth orbit သို႔ ေအာင္ျမင္စြာ လြတ္တင္ခဲ့သည္။ Vo- ပံု - Valentina Tereshkova
stok 1 အာကာသယာဥ္သည္ အာကသယာဥ္မွဴး Yuri Gagarin အားသယ္ေဆာင္ကာ Earth orbit တြင္ ၁ နာရီေက်ာ္ခန္႔
ၾကာၿပီးေနာက္ ေျမျပင္သို႔ ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္းသက္ခဲ့သည္။ 18 March 1965
ဆိုဗီယက္ ယူနီယံမွ Voskhod 2 ယာဥ္မွဴး Alexey Leonov က အာကာသယဥ္ အျပင္ထြက္ကာ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း
extravehicular activity ကို ပထမဆံုးလုပ္ခဲ့သည္။

Curoisity Page 38 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 39

 21 July 1969

USA မွ Apollo 11 သည္ လမ်က္နွာျပင္သို႔ ပထမဦးဆံုး လူလိုက္ပါဆင္းသက္နိုင္ေသာ ပထမဆံုး နာမည္ေက်ာ္

Mission ျဖစ္ခဲ့သည္။ Neil Armstrong and Buzz Aldrin တို႔သည္ ပထမဆံုး လကမာၻေပၚေရာက္ လူသား ၂ ဦး ျဖစ္ခဲ့သည္။

ပံု - Alexey Leonov

14 July 1965
အေမရိကန္ရဲ႕ Mariner 4 လူမဲ့ယာဥ္ သည္ Mars ရဲ႕ အနီးကေန ပထမဆံုးပ်ံသန္းျခင္း Fly By ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။
ပံု - Neil Armstrong လကမာၻေပၚသို႔ ဆင္းသက္စဥ္နွင့္ Apollo-Saturn V မလႊတ္တင္မီပံု
24 January 1967
USSR မွ Soyuz 1 သည္ ေျမျပင္သို႔အဆင္းတြင္း ေလထီးမပြင့္ေသာေၾကာင့္ ယာဥ္မွဴး ၁ ဥိး ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ 23 April 1971
21 December 1968 USSR ရဲ႕ Salyut 1 သည္ Earth orbit တြင္ ၾကာျမင့္စြာေနႏိုင္ေသာ ပထမဆံုး အာကာသစခန္း ျဖစ္လာခဲ့သည္။
USA ရဲ႕ Apollo 8 သည္ လ သို႔သြားကာ လ ပတ္လမ္းေၾကာင္းသို႔ ေရာက္ခဲ့ေသာ ပထမဆံုး လူလိုက္ပါေသာ 3 March 1972
အာကာသယာဥ္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ US ရဲ႕ Pionner 10 သည္ ေနအဖဲြ႕အစည္း Solar System ရဲ႕ အျပင္သို႔သြားရန္ ပထမဆံုး လြတ္တင္ခဲ့ေသာ ယာဥ္
ျဖစ္လာသည္။

15 July 1975
USA ႏွင့္ USSR တို႔ ပူေပါင္းကာ US Apollo နွင့္ Russia Soyuz သည္ Earth orbit တြင္ ပထမဆံုး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ
mission အျဖစ္ ခ်ိတ္စက္ Docking လုပ္ခဲ့ၾကသည္။

ပံု - လပတ္လမ္းမွ ပထမဆံုးေတြ႕ရေသာ Earth Rise

ပံု - Apollo ဝဲဘက္ ႏွင့္ Soyuz ယာဘက္

Curoisity Page 40 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 41

 12 April 1981
US NASA က ပထမဆံုး လြန္းပ်ံယာဥ္ space shuttle Columbia ကို Kennedy အာကာသစခန္းက လႊတ္တင္ခဲ့သည္။
ယင္းသည္ ပထမဆံုး ျပန္လည္အသံုးျပဳႏိုင္ေသာ အာကသယာဥ္ ျဖစ္သည္။

ပံု - Multi modular space station Mir

ပံု - Columbia ရဲ႕ ပထမဆံုးခရီးစဥ္
24 April 1990
28 January 1986
US ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ Hubble space telescope ကို Discovery လြန္းပ်ံယာဥ္ျဖင့္ လႊတ္တင္ခဲ့သည္။ ယင္းသည္
အေမရိကန္ Shuttle Challenger သည္ လႊတ္တင္ၿပီး 73 seconds အၾကာတြင္ ေပါက္ကဲြကာ ယာဥ္မွဴး ၇ ဦး
Universe ရဲ႕ ရင္သက္ရႈေမာဖြယ္ ပံုေပါင္းမ်ားစြာကို ေပးပို႔ေနဆဲ ျဖစ္သည္။
အသက္ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္။ ယင္းတို႔ထဲမွ ေက်ာင္းဆရာမ ျဖစ္သူ S, Christa McAuliffe သည္ teacher in space program
လိုက္ပါလာသူ ျဖစ္သည္။

ပံု - နာမည္ေက်ာ္ Hubble space telescope ႏွင့္ ယင္းကေပးပို႔ေသာ Spiral galaxy တစ္ခုပံု

4 July 1997
USA ကပင္ ပထမဆံုး Mars rover ျဖစ္ေသာ Mars Pathfinder ကို ေအာင္ျမင္စြာ လႊတ္တင္သည္။
ပံု - Challenger explosion
1998
19 February 1986
အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အာကာသစခန္း International Space Station ရဲ႕ ပထမဆံုး အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို Russia ႏွင့္
ပထမဆံုး ၾကာရွည္စြာ ေနထိုင္သုေတသန ျပဳနိုင္ေသာ၊ စိတ္အပိုင္းမ်ားစြာပါေသာ Multi modular space station
US တို႔က စတင္ လႊတ္တင္သည္။
Mir ကို USSR က Earth orbit တြင္ စတင္တည္ေဆာက္သည္။

Curoisity Page 42 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 43

 ပံု - Cassini–Huygens

ပံု - International Space Station 14 Jan 2005

Saturn ရဲ႕ လ Titan သို႔ Huygens သည္ ညင္သာစြာ ဆင္းသက္ႏိုင္ခဲ့သည္။
1 February 2003
6 March 2009
Shuttle Columbia သည္ ေလထုထဲ ျပန္ဝင္စဥ္ မီးေလာင္ပ်က္က်ခဲ့သည္ ယာဥ္မွဴး ၇ ဦး အသက္ေသဆံုးခဲ့ရသည္။
NASA က Kepler space telescope ကို လႊတ္တင္သည္။ ထို telescope သည္ earth like planets မ်ားကို ရွာေဖြရန္
ပထမဆံုး Israel အာကာသယာဥ္မွဴး Ilan Ramon အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။
ပထမဆံုး design လုပ္ထားေသာ telescope ျဖစ္သည္။

25 August 2012
US Voyager 1 သည္ Solar system အလြန္ interstellar space သို႔ ပထမဆံုးေရာက္ေသာ လူလုပ္ အရာတစ္ခု
ျဖစ္လာသည္။

ပံု - Columbia ယာဥ္မွဴး ၇ ဦး

1 July 2004 ပံု - Voyager 1

ဒီေလာက္ဆိုလွ်င္ အာကာသ ေလ့လာမႈသမိုင္းကို စာရႈသူတို႔ အက်ဥ္းခ်ံဳး သိရိွမည္ဟု ထင္ပါသည္။
Cassini–Huygens သည္ ပထမဆံုး Saturn ကို ေရာက္ခဲ့ေသာ ယာဥ္ ျဖစ္လာသည္။
Ref. Time line of space exploration/ Wikipedia.org/ NASA image archives/ Google
~ သီဟ
Curoisity Page 44 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 45
 ordkif;0if Apollo 13 jzpf&yf
စာဖတ္သူအေနနဲ႔ ေဆာင္းပါးကို မဖတ္႐ႈခင္ ကၽြန္ေတာ့္ကို တစ္ခုေလာက္ ေမးခြင့္ျပဳပါ။ ဒါကေတာ့ စာဖတ္သူ ဘဝမွာ
အခက္ခဲဆံုးေသာ အေျခအေနတစ္ခုကို ေတြးၾကည့္ေပးပါ။ စာဖတ္သူရဲ႕ ဘဝမွာ အသက္အႏၲရာယ္ေတြ ႀကံဳေကာင္းႀကံဳဖူးမည္၊
မျဖစ္ႏိုင္ေသာ အတားအဆီးေတြကို ျဖတ္ေက်ာ္ရမည့္ အေျခအေနမ်ိဳးေတြလည္း ရွိခ်င္ရွိႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ကမာၻေျမ ျပင္ပတြင္
ေပါက္ကြဲခဲ့သည့္ အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္ေပၚမွ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား အျဖစ္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ အလြန္ေသးငယ္ေသာ
အခက္အခဲသာ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ ဆြဲငင္အားမဲ့ေသာ၊ မ်ိဳးႏြယ္တူ သက္ရွိ မရွိေသာ၊ ျမင္ျမင္ရာ ဟင္းလင္းျပင္ႀကီး ျဖစ္ေနေသာ
ေနရာတြင္ အားကိုး အသံုးျပဳေနရသည့္ အာကာသယာဥ္ေပါက္ကြဲျခင္း ျဖစ္စဥ္မွာ လူသားသမိုင္းတြင္ အမွန္တကယ္
ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုေပါက္ကြဲခဲ့သည့္ အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္မွာ Apollo 13 ပင္ ျဖစ္သည္။
အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၁၃ ဂဏန္းသည္ ကံမေကာင္းျခင္းမ်ားကို ယူေဆာင္လာတတ္သည္ဟု အဆိုရွိသည့္ အတိုင္း
Apollo 13 စတင္ လႊတ္မတင္မွီကပင္ အယူအဆရွိသူမ်ား၏ ကန္႔ကြက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရၿပီး အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္ အမည္ကို
“Apollo 12B” (သို႔) နံပါတ္ ၁၃ ကို ေက်ာ္၍ “Apollo 14” ဟု အမည္ေျပာင္းလဲ သတ္မွတ္ရန္ တြန္းအားေပးျခင္းကိုလည္း
ခံခဲ့ရသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း NASA မွ ေျပာင္းလဲျခင္း မရွိဘဲ Apollo 13 ဟုသာ ဆက္လက္ ေခၚေဝၚေစခဲ့သည္။ ထိုသုိ႔
ေခၚေဝၚေစခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ လာမည့္ အနာဂတ္ ၇ ရက္အတြင္း နာမည္ကိစၥတစ္ခုေၾကာင့္ NASA အေနျဖင့္ အယူသည္း
ယံုၾကည္သူမ်ား၏ ျပစ္တင္ေဝဖန္ျခင္း ခံရမည္ကို ႀကိဳတင္ မသိျမင္ခဲ့။
American Apollo Space Program ၏ လေပၚ လူသားဆင္းသက္ႏိုင္ျခင္းအတြက္ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္

ပံု - ဘယ္မွညာ - Lovell, Swigert, Haise

Curoisity Page 46 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 47
 ႀကိဳးစားျခင္း ျဖစ္ၿပီး ထုိ အစီအစဥ္အတြက္ Apollo 13 ကို အသံုးျပဳခဲ့သည္။ လေပၚသို႔ ယခင္ ႏွစ္ႀကိမ္ ဆင္းသက္မႈတြင္
Apollo 11 ႏွင့္ Apollo 12 အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္မ်ားကို အသံုးျပဳခဲ့ၿပီး ႏွစ္ႀကိမ္လံုးတြင္ လမ်က္ႏွာျပင္ေပၚသို႔ ေအာင္ျမင္စြာ
ဆင္းသက္ေလ့လာႏိုင္ခဲ့သည္။
တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ လေပၚသို႔ လူသားမ်ိဳးႏြယ္တို႔ စြန္႔စားသြားလာရန္အတြက္ Apollo 13 အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္ကို
၁၉၇၀ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၁ ရက္ေန႔ အေမရိကန္ ဗဟုိေဒသ စံေတာ္ခ်ိန္ ၁၃နာရီ ၁၃ မိနစ္ (မြန္းလြဲ ၁ နာရီ ၁၃ မိနစ္) တြင္
ဖေရာ္ရီဒါျပည္နယ္ရွိ ကေနဒီ အာကာသစခန္းမွ လႊတ္တင္ခဲ့သည္။ လြန္းပ်ံယာဥ္ အဓိက ထိန္းခ်ဳပ္သူ အေနျဖင့္ Jim
Lovell၊ လြန္းပ်ံယာဥ္ ေနာက္တြဲပိုင္း ထိန္းခ်ဳပ္သူအျဖစ္ Jack Swigert၊ လဆင္းယာဥ္ ထိန္းခ်ဳပ္သူ အျဖစ္ Fred Haise တို႔
အသီးသီး တာဝန္ယူခဲ့ၾကသည္။ လြန္းပ်ံယာဥ္ ေနာက္တြဲပိုင္း ထိန္းခ်ဳပ္သူအျဖစ္ တာဝန္ယူရေသာ Jack Swigert သည္ အရံ
ထားရွိေသာ ယာဥ္ေမာင္းျဖစ္ၿပီး ပင္မေမာင္းႏွင္သူ ျဖစ္သည့္ Ken Mattingly မွာ လြန္းပ်ံယာဥ္ လႊတ္တင္ရန္ ႏွစ္ရက္အလုိ
ေဆးစစ္ခ်က္တြင္ ဝက္သက္ေရာဂါ ရွိသည္ဟု ေတြ႕ရွိေသာေၾကာင့္ Apollo 13 အာကာသခရီးစဥ္မွ ဖယ္ရွားျခင္း ခံခဲ့ရသည္။
ပံု - ေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္ခဲ့သည့္ ယာဥ္ပ်ံ အစိတ္အပိုင္း
အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္ လႊတ္တင္ရန္ ႏွစ္ရက္အလုိမွ လူစားထုိးလုိက္ျခင္းေၾကာင့္ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ားအေနျဖင့္
အခ်င္းခ်င္း နားလည္မႈ ရရွိေအာင္ အနီးကပ္ ျပန္လည္ ေလ့က်င့္ခဲ့ရသည္။ ထုိသုိ႔ Apollo 13 ၏ အဆင္မေျပမႈ ျပႆနာမွာ
ရပ္တန္႔ မသြားခဲ့ပါ။ တိုက္ဆိုင္စြာ အဆင္မေျပျဖစ္ျခင္းမ်ားသည္ အကြက္ခ်ထားသလုိ အစီအစဥ္ႏွင့္ လိုက္လာေလသည္။
အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္ လႊတ္တင္သည့္ အခ်ိန္တြင္လည္း သာမန္မဟုတ္သည့္ အဆင္မေျပမႈ အခက္အခဲႏွင့္
ႀကံဳေတြ႔ရျပန္သည္။ လႊတ္တင္ရန္ ႀကိဳတင္ ႏိႈးထားေသာ အင္ဂ်င္မ်ားအနက္ ပင္မစင္တာ ဒုတိယအထပ္မွ အင္ဂ်င္တစ္လံုးသည္
လႊတ္တင္မႈ မျပဳလုပ္ခင္အထိ ႏွစ္မိနစ္ေစာ၍ အလုိအေလွ်ာက္ ရပ္တန္႔သြားခဲ့သည္။ ထိုသုိ႔ ျဖစ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယာဥ္ပ်ံ
ပ်ံတတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ အရံထားရွိေသာ အင္ဂ်င္ေလးလံုး ႏွင့္ ပင္မစင္တာ တတိယအထပ္မွ အင္ဂ်င္တစ္လံုးတုိ႔ကို အေရးေပၚ
ႏိႈးကာ ယာဥ္ပ်ံ ပ်ံတတ္ႏိုင္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ရသည္။ ႀကိဳးစားမႈ ရလာဒ္အရ Apollo 13 ကိုလည္း အာကာသလမ္းေၾကာင္းထဲသို႔
ေအာင္ျမင္စြာ လႊတ္တင္ႏိုင္ခဲ့သည္။
လသုိ႔ သြားရာ ကမာၻေျမမွ မိုင္ေပါင္း ၂ သိန္း အကြာအေဝးကို ေရာက္ရွိခ်ိန္တြင္ အဓိက ထိန္းခ်ဳပ္သူ Jim Lovell
မွ လြန္းပ်ံယာဥ္ ေနာက္တြဲပိုင္း ထိန္းခ်ဳပ္သူ Jack Swigert ကို ေအာက္စီဂ်င္ ႏွင့္ ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ ျဖည့္ထည့္ထားေသာ
Curoisity Page 48 www.sciencemyanmar.com
သုိေလွာင္ကန္ မွ ပန္ကာဒလတ္မ်ားကို လည္ေစရန္အတြက္ ခလုတ္ဖြင့္ေစရန္ ညႊန္ၾကားခဲ့သည္။ ထုိသုိ႔ ခလုတ္ကို ဖြင့္ရျခင္းမွာ
လူသားမ်ား (အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား) အေနျဖင့္ သတ္မွတ္ထားသည့္ အကြာအေဝးေရာက္ရွိလွ်င္ သက္ေသာင့္သက္သာ
ေနထိုင္ႏိုင္ရန္အတြက္ ျပင္ဆင္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။ ခလုတ္ဖြင့္ၿပီးေနာက္ ၉၃ စကၠန္႔အၾကာတြင္ ယာဥ္ပ်ံေနာက္ပိုင္းမွ
ႀကီးမားက်ယ္ေလာင္ေသာ ေပါက္ကြဲသံတစ္ခုကို ၾကားလုိက္ရသည္။ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား ပထမဆံုး ထင္ခဲ့သည့္ အျမင္မွာ
ထုိေပါက္ကြဲမႈသည္ ရာသီဥတုအေျခအေနေၾကာင့္ လဆင္းယာဥ္ထိခုိက္မိသြားျခင္းဟု ယူဆခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ျဖစ္စဥ္မွာ
သူတို႔ထင္သည္ထက္ မ်ားစြာ ပိုဆိုးေနသည္။
ေပါက္ကြဲခဲ့သည္မွာ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား အသက္ရွင္ရန္အတြက္ အဓိက အေရးႀကီးေသာ ေအာက္စီဂ်င္
သိုေလွာင္ကန္ ႏွစ္ခုမွ သိုေလွာင္ကန္ အမွတ္ ၂ ေပါက္ကြဲခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခုလို ျဖစ္ပြားသည့္ အခ်ိန္မွာ သူတို႔ ကမာၻေျမမွ ခြာၿပီး
၅၆ နာရီ အၾကာသာ ရွိေသးသည္။ ေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္စဥ္ေၾကာင့္ လြန္းပ်ံယာဥ္၏ ဆီသံုးစြဲမႈကိုလည္း ဆက္လက္ထိခိုက္ခဲ့သည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လြန္းပ်ံယာဥ္ ဆီသံုးစြဲမႈ ပံုစံကို ဟိုက္ဒ႐ိုဂ်င္ ႏွင့္ ေအာက္စီဂ်င္ ႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းစပ္ၿပီး ယာဥ္ပ်ံေပၚမွ
လွ်ပ္စစ္မီး၊ ေရ စသည္တုိ႔ကို ျပန္လည္ ရရွိေစရန္ ပံုေဖာ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
အဓိက ယာဥ္ပ်ံ အစိတ္အပိုင္း ထိခိုက္ သြားသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ လေပၚသုိ႔ ယာဥ္ပ်ံ ဆင္းသက္ရန္ လံုးဝ
မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ေၾကာင္းကို ေျမျပင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး အင္ဂ်င္နီယာမ်ားမွ ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ အကယ္၍ လေပၚသို႔ ဆင္းသက္ခဲ့လွ်င္
ကမာၻေျမသုိ႔ ျပန္လာရန္အတြက္ ဆီမလံုေလာက္ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမျပင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးစခန္းမွ
ပ်ံသန္းေရး အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ျဖစ္သူ Gene Kranz သည္ လေပၚသို႔ ေျခခ်ရန္ အစီအစဥ္ကို ဖ်တ္သိမ္းခဲ့ၿပီး ကမာၻေျမျပင္ကို
လဆြဲအား အသံုးျပဳၿပီး အစီအစဥ္ ေရးဆြဲခဲ့သည္။
ပံု - လဆြဲအားကို အသံုးျပဳၿပီး ကမာၻေျမသို႔ ျပန္လာခဲ့သည့္ လမ္းေၾကာင္း
အာကာတြင္း ျဖစ္ေနေသာ အေျခအေန ႏွင့္ NASA ႐ံုးခ်ဳပ္အတြင္းမွ ျဖစ္ေနသာ အေျခအေနမ်ားသည္ ခ်က္ခ်င္း
ဆိုသလုိ လူစိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာ အျဖစ္အပ်က္ တစ္ခု ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ျပင္သစ္ သတင္းစာ တစ္ေစာင္ ေခါင္းႀကီးပိုင္းတြင္
“လူသားအားလံုးဟာ သူတို႔ ျပန္လာဖို႔အတြက္ ဆုေတာင္းေပးေနၾကပါတယ္” ဟု အမည္ရ ေခါင္းစီးျဖင့္ ထုတ္ေဝခဲ့ရာမွ
တဆင့္ၿပီး တဆင့္ Apollo 13 မွ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား အိမ္ (ေျမကမာၻ) ျပန္လာႏိုင္ရန္အတြက္ ဆုေတာင္းပြဲမ်ား တစ္ကမာၻလံုး
ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့သည္။
အေမရိကန္ သမၼတ Nixon ႏွင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္တို႔မွ အလုပ္ခ်ိန္အတြင္း အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား ကမာၻေျမကို
ျပန္လာေရးအတြက္ ဆုေတာင္းပြဲမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ က်င္းပျပဳလုပ္ခြင့္ျပဳေၾကာင္း ဧၿပီလ ၁၄ ရက္ေန႔တြင္ တရားဝင္
ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္တြင္ အေမရိကန္ တစ္တိုင္းျပည္လံုး ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ ဝတ္ျပဳေက်ာင္းမ်ားတြင္ လူမ်ား
www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 49
 စည္ကားသြားခဲ့သည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္သာမက တစ္ျခားေသာ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ားသုိ႔ပါ ထုိ ဆုေတာင္းျခင္း အခမ္းအနား
လႈပ္ရွားမႈမ်ား လွ်င္ျမန္စြာ ျပန္႔ႏွံ႔သြားခဲ့သည္။ လူသား သမိုင္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ အညီညြတ္ဆံုးေသာ ကာလဟုပင္
ေျပာလွ်င္ ေျပာလုိ႔ ရႏိုင္သည္ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထုိသို႔ အေမရိကန္ အာကာသယာဥ္မွဴး သံုးဦးအတြက္ ဘာသာမတူ၊
လူမ်ိဳးမတူ၊ အသားအေရာင္ကြဲျပားသည့္ လူသားေပါင္း သန္း ၂၀၀ ေက်ာ္ခန္႔က Apollo 13 အာကာသ သူရဲေကာင္း သံုးဦး
ကမာၻေျမျပင္ကို ေဘးမသီ ရန္မခဘဲ အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းစြာ ျပန္လာႏိုင္ေစရန္ ျဖဴစင္ေသာ ေမတၱာ စိတ္ထား ဓါတ္ခံျဖင့္
ဆုေတာင္းေပးခဲ့ၾကျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပသည္။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ ဧၿပီ ၁၆ ရက္ေန႔ထုတ္ New York Times သတင္းစာတြင္
ဆုေတာင္းသူ တစ္ဦး ေျပာၾကားထားသည္မွာ “လေပၚမွာ သူတို႔ လမ္းေလွ်ာက္တာကို ကၽြန္ေတာ္ ရင္မခုန္ေတာ့ဘူး၊ သူတို႔
ျပန္လာရင္ ေက်နပ္ၿပီ” လုိ႔ ဆိုထားပါတယ္။
နယူးေယာက္ၿမိဳ႕မွ အင္ပါယာေနရွင္နယ္ဘဏ္မွ အစုဝင္မ်ား အစည္အေဝးတြင္လည္း အစည္အေဝးကို
မက်င္းပေတာ့ဘဲ အာကာသတြင္းမွ ကမာၻေျမကို အရွိန္ျပင္းစြာျဖင့္ ျပန္လည္ ဆင္းသက္လာမည့္ အာကာသ သူရဲေကာင္း
သံုးဦးအတြက္ ဆုေတာင္းပြဲကိုသာ အစည္းအေဝးအစား က်င္းပခဲ့ၿပီး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အေနျဖင့္လည္း ျပည္သူမ်ားႏွင့္
တစ္ေသြးတည္း တစ္သားတည္း ျဖစ္ေၾကာင္း ျပသခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ၿဗိတိန္၊ ျပင္သစ္၊ စပိန္ ႏွင့္ ဂ်ပန္တို႔မွလည္း အေမရိကန္
အာကာသ သူရဲေကာင္း သံုးဦးအတြက္ လိုအပ္သည့္ အကူအညီမ်ား ေပးအပ္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ကမ္းလွမ္းခဲ့သည္။
ပိုၿပီး ထူးဆန္းသည္မွာ ၿပိဳင္ဘက္ႏိုင္ငံႀကီး ျဖစ္ေသာ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံမွလည္း အေမရိကန္ အာကာသ သူရဲေကာင္း
သံုးဦး ႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ ကိစၥရွိလွ်င္ လုိအပ္သမွ်ကို ဆိုဗီယက္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားႏွင့္ စစ္တပ္မွ လိုေလးေသးမရွိ
ကူညီသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ကမ္းလွမ္းခဲ့ၿပီး Apollo 13 အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား ျပန္လည္ က်ေရာက္လာမည့္ ေနရာျဖစ္သည့္
ေတာင္ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာတြင္လည္း သေဘာၤမ်ား၊ ရဟတ္ယာဥ္မ်ားျဖင့္ အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား ျပန္လာလွ်င္ ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိရ
လြယ္ကူရန္အတြက္ ေစာင့္ၾကည့္ ကူညီေပးခဲ့သည္။
Apollo 13 အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္သည္ ကမာၻေျမဆြဲအား လမ္းေၾကာင္း အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္လာခဲ့ၿပီးေနာက္
ဆင္းသက္ယာဥ္ျဖင့္ သတ္မွတ္ထားသည့္ ေျမကမာၻမွ ေတာင္ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာ အတြင္းသို႔ ဆင္းသက္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။
ပံု - Apollo 13 ကမာၻေျမျပင္ေပၚသုိ႔ ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္းသက္လာၿပီးေနာက္ ေျမျပင္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔မွ ေအာင္ပြဲခံေနပံု
Curoisity Page 50 www.sciencemyanmar.com
သို႔ေသာ္ ကံမေကာင္းစြာျဖင့္ပင္ ထိုအခ်ိန္အတြင္း ေတာင္ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာ အတြင္း ဟာရီကိန္း မုန္တိုင္း တစ္ခု
ျဖစ္ေပၚေနေၾကာင္း ေျမျပင္အေျခစိုက္ မိုးေလဝသ စခန္းမွ ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျမျပင္အေျခစိုက္ မိုးေလဝသ
စခန္းမွ ဆင္းသက္ယာဥ္ ဆင္းသက္ရန္ ေနရာကို ျပန္လည္ ေရြးခ်ယ္သင့္ေၾကာင္း အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ားကို
အေၾကာင္းျပန္ခဲ့သည္။ ခ်ိဳ႕ယြင္းပ်က္စီးေနေသာ အာကာသလြန္းပ်ံယာဥ္ အေျခအေနေၾကာင့္ အရာရာဟာ ထိန္းခ်ဳပ္လုိ႔
မရေတာ့ေၾကာင္း ပင္မေမာ္က်ဴးႏွင့္ ဆင္းသက္ယာဥ္ အစိတ္အပိုင္းသည္ အေၾကာင္းရင္း ခိုင္မာမႈ မရွိသည့္ အခ်က္တစ္ခုနဲ႔
မတည္ၿငိမ္ျဖစ္ေနေၾကာင္း တကယ္လုိ႔ ေနရာထပ္ေရႊ႕မယ္ဆိုရင္ ဒီပံုစံအရ ေျမကမာၻသို႔ ဆင္းသက္လွ်င္ ဆင္းသက္ယာဥ္
အရွိန္မွာ သာမန္ထက္ ႏွစ္ဆျဖစ္ကာ ေရျပင္ထဲ မေရာက္ခင္ပင္ မီးေလာင္သြားႏိုင္ေၾကာင္း အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ားမွ
ေျမျပင္စခန္းသို႔ သတင္းပို႔ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အျငင္းပြားေနရန္ အခ်ိန္မဟုတ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အဆင္ေျပသည့္နည္းျဖင့္
ေျမျပင္သုိ႔ ဆင္းသက္ရန္ သေဘာတူညီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်လုိက္ၾကၿပီး အာကာသယာဥ္မွဴးသံုးဦးသည္လည္း ဆင္းသက္ယာဥ္ျဖင့္
ေျမကမာၻသို႔ ျပန္လည္ ဆင္းသက္ခဲ့သည္။
႐ုပ္ျမင္သံၾကား ထုတ္လႊင့္သူမ်ားမွလည္း ဆင္းသက္ယာဥ္ ဆင္းသက္လာမည့္ ေနရာသို႔ အဆင့္သင့္ ေရာက္ရွိေနၾကၿပီး
အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား အသက္ရွင္မလား ဆင္းသက္ယာဥ္သည္ မုန္တိုင္းၾကားထဲတြင္ပင္ ေပ်ာက္ဆံုးသြားမလားဆိုသည္ကို
ကမာၻ႔ျပည္သူလူထုႏွင့္ အတူ ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့ၾကသည္။ ဆင္းသက္ယာဥ္သည္ ပင္မ ေမာ္က်ဴးယာဥ္မွ စတင္ထြက္ခြာၿပီ
ဆိုတည္းကပင္ ေျမျပင္အေျခစိုက္စခန္းႏွင့္ အဆက္အသြယ္ လံုးဝ ျပတ္ေတာက္သြားခဲ့သည္။ ထုိ႔အတြက္ေၾကာင့္ NASA မွ
ေျမျပင္အေျခစိုက္ စခန္း တြက္ခ်က္ျခင္းအရ ၄ မိနစ္အတြင္း ကမာၻေျမသို႔ ဆင္းသင္ယာဥ္ မေရာက္ရွိခဲ့လွ်င္ ဆင္းသက္ယာဥ္
ပံု - ကမာၻေျမသို႔ ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္းသက္လာႏိုင္ခဲ့ေသာ Apollo 13 အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား
www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 51
 ေလထုအတြင္း မီးေလာင္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ေလထီးမပြင့္ျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ပြတ္အားျပင္းထန္ကာ
ေပါက္ကြဲျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ မုန္တိုင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား အသက္မရွင္ႏိုင္ဟု
ခန္႔မွန္းခဲ့ၾကသည္။ ေစာင့္ၾကည့္ကာလ ၄ မိနစ္ကို ႐ုပ္သံမီဒီယာမ်ားႏွင့္ အတူ တစ္ကမာၻလံုး ၾကည့္႐ႈေနခဲ့ေသာ္လည္း ၄
မိနစ္ျပည့္ေသာ အခ်ိန္ထိတိုင္ ဆင္းသက္ယာဥ္ ႏွင့္ Apollo 13 အာကာသယာဥ္မွဴးမ်ား ျမင္ကြင္းေပၚသို႔ ေပၚလာျခင္း
မရွိခဲ့ေပ။ အေၾကာင္းမွာ NASA ေမွ်ာ္လင့္ တြက္ခ်က္ထားသည့္ အခ်ိန္ထက္ ၈၇ စကၠန္႔ေနာက္က်ၿပီးမွ ဆင္းသက္ယာဥ္သည္
မုိးသားေကာင္းကင္တြင္ ေလထီးျဖင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ Apollo 13 အာကာသယာဥ္မွဴး သံုးဦးလံုး က်န္းမာစြာ
အႏၲရာယ္ကင္းရွင္းစြာျဖင့္ ေျမကမာၻသုိ႔ ျပန္လာႏိုင္ခဲ့သည္။ ထုိ အခိုက္အတန္႔တြင္ လူသားေပါင္း မည္မွ် မ်ားစြာ
ေပ်ာ္ရႊင္သြားခဲ့ေပမည္နည္း၊ ကၽြန္ေတာ္ ထုိေခတ္ကာလကို မမွီခဲ့ေသာေၾကာင့္ မသိခဲ့ပါ သုိ႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ့္တြင္ ခံစားမႈတစ္ခု
ရလိုက္ေလသည္။ အနာဂါတ္ကာလ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ Apollo 13 အျဖစ္အပ်က္သည္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ငယ္စဥ္က
ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ခဲ့ေသာ စင္ဒရဲလား၊ လူပုေလးမ်ား စသည့္ ပံုျပင္မ်ားလုိ စိတ္ကူးယဥ္ မဟုတ္ဘဲ ျဖစ္ရပ္မွန္ အိပ္ရာဝင္ ပံုျပင္မ်ား
ျဖစ္မလားဟု ေတြးမိရင္း . . .

~ ဝင္းကိုကိုေအာင္

upOfhuvsm; jzpfjcif; (odkYr[kwf)

Chaos Theory qdkwmbmvJ အမွတ္အသားေတြ ရွိပါေသးတယ္။
ေနာက္ထပ္သိသာတဲ့ ဥပမာတစ္ခုက Double Pendulum လို႔ေခၚတဲ့ ခ်ိန္သီး တစ္ခုနဲ႔တစ္ခုတြဲၿပီး ခ်ိတ္ထားလိုက္ပါ။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္က ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ေနတယ္ ဆိုတာ လက္ခံပါသလား။
ၿပီးလွ်င္ အားတစ္ခုနဲ႔လႊဲလိုက္ပါ။ အဲလို လႊဲလိုက္ရင္ လႊဲခ်က္တစ္ခ်က္နဲ႔ တစ္ခ်က္ မတူပါဘူး။ တူတယ္ ထင္ရေပမယ့္
အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ အိမ္က ကားေတြကို တစ္နာရီ မိုင္ ဘယ္ေလာက္ သြားႏုိင္တယ္လို ့ဆိုၿပီး ေရာင္းတယ္ ဝယ္တယ္
မတူပါဘူး။ အခ်ိန္ၾကာလာရင္ ပိုလို႔ေတာင္ မတူေတာ့ပါဘူး။ လံုးဝ ကြဲျပားျခားနာ သြားတာလည္း ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ ႏုိင္လိ္မ့္မယ္။
စသည္ျဖင့္ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒီ ေမာ္ေတာ္ကားေတြက တကယ္ေရာ အဲေလာက္ ေမာင္းႏုိင္လား အဲေလာက္
ကနဦးအစမွာ ကတည္းက လႊဲလိုက္တဲ့ ေနရာမတူလို႔ပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အေျခအေန ေတာ္ေတာ္ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ ဒါဟာ
အျမန္ႏႈန္း သြားမလား။ ဥပမာ ကားတစ္စီးက တစ္နာရီ မိုင္ ၁ဝဝ သြားႏုိင္တယ္ ဆိုရင္ အျပင္မွာ သြားရင္ တကယ္ အဲေလာက္
Chaos ပရမ္းပတာျဖစ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အစီအစဥ္မက်ျခင္းလို႔ ေခၚႏုိင္ပါတယ္။ Chaos ဟာ ေနရာတိုင္းမွာ ရွိပါတယ္။ Chaos
မရဘူးဗ်။ အျပင္မွာ ရထားလမ္း ပိတ္မယ္ မီးပြိဳင့္မိမယ္ Slow Down ေတြ႕လို႔ အရွိန္ေလွ်ာ့လိုက္မယ္ စသည္ျဖင့္ေပါ့။ အဲဒီ
Theory ဆိုတာ Nonlinear အျဖစ္အပ်က္ေတြ Unpredictable အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ဘယ္လို ေလ့လာမယ္ဆိုၿပီး Science ကို
အေျခအေနေတြေၾကာင့္ တကယ္ ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ အျမန္ႏႈန္းကို မေရာက္ႏုိင္ဘူးဗ်။ ဒီလိုဆိုရင္ Highway လမ္းမေတြ
အံ့အားသင့္ဖြယ္ ျပသလိုက္တဲ့ Theory ပါ။ ေမွ်ာ္မွန္းလို႔ မရတာကို ေမွ်ာ္မွန္းတတ္ေအာင္ သင္ေပးတယ္လို႔လဲ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။
ဆိုရင္ေရာလို႔ ေမးမွာပါ။ အဲဒီ လမ္းေတြမွာေတာင္ Toll Gate
Nonlinear ေတြကို ခန္႔မွန္းတဲ့ေနရာမွာ ေကာင္းေကာင္းအသံုးခ်ႏိုင္ပါတယ္။ Nonlinear ဆိုတာ မိုးေလဝသခန္႔မွန္းမႈ၊ Stock
ရပ္တာတို႔ လမ္းမွာႏြားေတြ႕လို႔ ရပ္လိုက္တာတို႔ မရွိဘူးလား
ေစ်းကြက္ေတြနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ တို႔ဦးေႏွာက္ရဲ႕ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗ်ာ။
Chaos (ကစဥ့္ကလ်ား ျဖစ္ျခင္း) - ယခုအေျခအေနေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ အနာဂတ္ကို ဆံုးျဖတ္ႏုိင္ပါတယ္ ဒါေပမယ့္
အဲလို ခန္႔မွန္းဖို႔ခက္ခဲတဲ့ Theory ကို Chaos
ယခုအေျခအေနရဲ႕ အနီးစပ္ဆုံးေပၚမူတည္ၿပီး အနာဂတ္ကို အနီးစပ္ဆံုး ဆံုးျဖတ္လို႔ မရပါဘူး။
Theory လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။ Chaos Theory ဆိုတာ
တစ္နည္းအားျဖင့္ သခ်ၤာဘာသာရပ္ တစ္ခုပဲ။ ဘယ္မွာ Chaos နိယာမ
သံုးလဲဆိုေတာ့ အထူးသျဖင့္ မိုးေလဝသမွာ အသံုးျပဳတာ Butterfly Effect
မ်ားပါတယ္။ စတင္ေတြ႕ရွိတဲ့သူကေတာ့ Edward Nor- Brazil ႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ လိပ္ျပာတစ္ေကာင္ ေတာင္ပံ ခတ္လိုက္တာက အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာ မုန္တိုင္းျဖစ္ေစတယ္
ton Lorenz ျဖစ္ပါတယ္။ သူကေတာ့ မိုးေလဝသပညာေရာ ဆိုတာ ဟုတ္ႏုိင္ပါသလား။ Lorenz စတင္ျပသတုန္းက မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အေတြးလို႔ ေတြးခဲ့ပါတယ္။ တကယ္လည္း
သခ်ၤာဘာသာမွာပါ ထူးခၽြန္တဲ့လူ တစ္ေယာက္ပါ။ Cha- ဟုတ္ပါတယ္။ သူတို႔ႏွစ္ခုၾကား ခ်ိတ္ဆက္မႈ ရွိပါတယ္။ လိပ္ျပာတစ္ေကာင္က အခ်ိန္နဲ႔ ေနရာတစ္ခုခုမွာ ေတာင္ပံမခတ္ခဲ့ရင္
os Theory ဆိုတာ တစ္နည္းအားျဖင့္ ကနဦးအစပိုင္းမွာ မုန္တိုင္းမျဖစ္လာပါဘူး။ တိုက္ဆိုက္မႈလို႔ဘဲ ဆိုရမလားေပါ့ေလ။ အနည္းငယ္ေျပာင္းလဲမႈဟာ ႀကီးမားေသာ ေျပာင္းလဲမႈ
ျဖစ္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ အရမ္းကို ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ဖက္ကေန စဥ္းစားၾကည့္ရင္လည္း လိပ္ျပာေတာင္ပံ ခတ္လိုက္တာဟာ မုန္တုိင္းျဖစ္ေစတာ ျဖစ္ႏုိင္သလို
ကြာျခားတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ မုန္တုိင္းမျဖစ္ႏုိင္ေအာင္လည္း တားဆီးေပးတာေရာ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလား လို႔ေတြးမိမွာပါ။
ဥပမာအားျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူသားေတြကိုၾကည့္ပါ။ ခန္႔မွန္းလို႔မရျခင္း
ေမြးဖြားလာတာက မိခင္ဗိုက္ထဲကသာ ေမြးဖြားလာပါတယ္။
႐ႈပ္ေထြးလြန္းလွတဲ့ စနစ္တစ္ခုမွာ လက္ရွိအေျခအေနေပၚ မူတည္ၿပီး အနာဂတ္ကို မခန္႔မွန္းႏုိင္ဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့
ဒါေပမယ့္ အစ္ကို ျဖစ္ေစ အစ္မ ျဖစ္ေစ တစ္ေယာက္မဟုတ္က
လက္ရွိအေျခအေနမွာ ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ အေျခအေန (Perfect Condition) ကို မသိရလို႔ Perfect Resultant ကိုလည္း
ဘယ္သူနဲ႔မွ ခၽြတ္စြတ္မတူပါဘူး။ အမႊားပူးေတာင္မွ ကြဲျပားတဲ့

Curoisity Page 52 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 53

 မရႏုိင္ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ခန္႔မွန္းမႈေတြက နည္းနည္းေလး လြဲေနတာရွိသလို အလြဲႀကီးလြဲေနတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္
တိက်ေသခ်ာတဲ့ မိုးေလဝသ ခန္႔မွန္းမႈလည္း မျဖစ္လာႏိုင္ပါဘူး။

အစီအစဥ္က်မႈ/ ပရမ္းပတာျဖစ္ျခင္း
Chaos ဆိုတာ အံ့ၾသစြာ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အစီအစဥ္က်မႈနဲ႔ ပရမ္းပတာ ျဖစ္ျခင္းတို႔ ၾကားထဲ မွာတည္ရွိတာပါ။

တန္ျပန္သက္ေရာက္မႈ
စနစ္တစ္ခုဟာ တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု တန္ျပန္သက္ေရာက္ေနၿပီဆိုရင္ Chaos ျဖစ္လာပါၿပီ။ ဥပမာ Stock ေစ်းကြက္
အတက္အက်ဟာ လူေတြေရာင္းတာ ဝယ္တာနဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ သခ်ၤာနိယာမေတြက လက္ေတြ႕ကို ခ်ဥ္းကပ္လာၿပီဆိုရင္
အေျဖမွန္ဖို႔ မေသခ်ာေတာ့ဘူး။ ဒီလိုဘဲ အလြန္ေသခ်ာေနတဲ့ သခ်ၤာအေျဖကလည္း လက္ေတြ႕မဆန္လွဘူးဗ်။ ဒါကို
ဘယ္သူေျပာတယ္ထင္လဲ ကၽြန္ေတာ္ေတြးတယ္မထင္ပါနဲ႔ Albert Einstein က သူ Chaos Theory နဲ႔ပတ္သက္တာကို
ေျပာျပခဲ့တာပါ။

Source:
http://www.abarim-publications.com/ChaosTheoryIntroduction.html#.VDbJt3kYXtA
http://www.FractalFoundation.org/WhatisChaosTheory
~ ေက်ာ္ၫြန္႔လင္း

Thanks For Contribution

ကိုမ်ိဳးလႈိင္ (Stargazer)၊ ကိုသီဟ၊ ကိုသန္႔ထူးေအာင္ (အာကာသႏွင့္ စၾကဝဠာ)၊ ကုိထက္ခ်ိဳ။

Curoisity Page 54 www.sciencemyanmar.com www.sciencemyanmar.com Curoisity Page 55