IMP Polity Question Answer for P.I. & S.T.I.

Prelims
1. બંધારણ સભા િવશે નીચેનામાંથી કȻ ંુ િનવેદન સાȧ ંુ છે ?
1. તેની રચના ક°‡બનેટ િમશનના ̆ƨતાવ પર આધાˆરત હતી
હતી.
2. તેના સƟયો મયા½ˆદત મતાિધકારના આધાર° ȧટં ૂ ાયા હતા
હતા.
3. તેના સƟયોની પસંદગી સાવ½િ́ક ȶુƉત મતાિધકારના આધાર° કરવામાં આવી હતી
હતી.
4. તે બɆુ પëીય એકમ હતી.
A. મા́ 1 અને 2 B. મા́ 1 અને 3
C. ફƈત 1, 2 અને 4 D. મા́ 1, 3 અને 4
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: િનવેદન 3 ખોȬું છે , કારણ ક° બંધારણ સભાના સƟયો સીધા લોકો Ďારા ȧટં ૂ ાયેલા ન હતા
હતા, પરં ȱ ુ પરોë

રŽતે 1935 માં ƨથપાયેલી ̆ાંતીય િવધાનસભાના સƟયો Ďારા ȧટં ૂ વામાં આƥયા હતા.
હતા
- િમશન, 1946માં Ȑɂુ ં જ હȱુ.ં તેની બેઠકો વƨતીના ̆માણમાં નïŽ કરવામાં
બંધારણ સભાની રચના ક°‡બનેટ િમશન
આવી હતી. એક બેઠકનો ȤુણોĂર આશર° 1 િમ‡લયનની વƨતી પર Ⱥ ૂકવામાં આƥયો હતો.
હતો
- મયા½ˆદત ̇°ƛચાઇઝીનો ઉપયોગ તેની ȧટં ૂ ણીમાં કરવામાં આવતો હતો
હતો, Ȑમ ક°: િમલકત અને શૈë‡ણક લાયકાતના
આધાર° ટ°ƈસ મયા½ˆદત હતો.
- થયા, Ȑમ ક° ȢૃƧક ̆Ĥ પાટ—
કҭ˴ેસ અને ȺુŠƨલમ લીગ િસવાય અƛય નાના પëો અને ȩૂથો સામેલ થયા પાટ—, સાƠયવાદŽ
પાટ—, સંઘવાદŽ પાટ— વગેર°. તેથીી, બંધારણ સભા બɆ-ુ પëીય સંƨથા હતી.
2. નીચેનામાંથી કȻ ંુ િવધાન ખોȬું છે ?
હતી.
A. બંધારણ સભા અનેક સિમિતઓ Ďારા કાય½રત હતી
ડો. રાȐƛ̃ ̆સાદને બનાવવામાં આƥયો હતો.
B. બંધારણ સભાના ̆થમ ̆Ⱥુખ ડો
C. ઉĆે Ʀયની દરખાƨત પં. જવાહરલાલ નહ°ȿુ Ďારા રȩૂ કરવામાં આવી હતી
હતી.
D. બંધારણ સભામાં તમામ સȺુદાયોને ȶ ૂરતી રȩૂઆત કરવામાં આવી હતી.
- સમȩૂતી: િવધાન B ખોȬું છે , કારણ ક° બંધારણ સભાની પહ°લી બેઠક 9 ˆડસેƠબર,, 1946 ના રોજ થઈ હતી, Ȑમાં

ડૉ. સԔƍચદાનંદ િસ„હાને અƨથાયી અƚયë તરŽક° િનમȰ ૂક કરવામાં આƥયાં હતા. 11 ˆડસેƠબર 1946 ના રોજ ડો.
રાȐƛ̃̆સાદને બંધારણ સભાના કાયમી અƚયë બનાવવામાં આƥયા.
- હતી. બંધારણ સભા આ તમામ સિમિતઓ
બંધારણ સભામાં આઠ મોટŽ સિમિતઓ અને અƛય નાની સિમિતઓ હતી
Ďારા કાય½રત હતી.
- બંધારણ સભામાં ઉĆે Ʀય ઠરાવ 13 ˆડસેƠબર 1946 ના રોજ પં. જવાહરલાલ નેહȿુ Ďારા રȩૂ કરવામાં આƥયો હતો
હતો,
Ȑ 22 ĤƛȻુઆરŽ, 1947 ના રોજ બંધારણ સભા Ďારા પસાર કરવામાં આƥયો હતો.
- બંધારણ સભાના તમામ સȺુદાયોને યોƊય ̆િતિનિધƗવ આપવામાં આƥȻું હȱુ,ં Ȑમ ક° ˆહƛȳુ, ȺુŠƨલમ, શીખ,
‡˳ƨતી, અȵુɅ ૂ‡ચત Ĥિત અને જનĤિત, Ęીઓ વગેર°.
પારસી, ӜƊલો-ભારતીય, ભારતીય ‡˳ƨતી
- બંધારણ સભામાં 15 મˆહલા સƟયો અને અȵુɅ ૂ‡ચત Ĥિતના28 સƟયો હતા.

3. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો :

1. 22 ȩુલાઈ, 1947 ના રોજ, બંધારણ સભા Ďારા રાƧ˼ƚવજના ˾ાƝટનો ƨવીકાર કરવામાં આƥયો.
આƥયો
2. રાƧ˼ƚવજની વƍચે વȱુળ 4 આરા છે .
½ માં224
પહોળાઈ ર° િશયો 4: 3 છે .
3. રાƧ˼ƚવજની લંબાઈ-પહોળાઈ
કરો:
નીચે આપેલા કથનોનો ઉપયોગ કરŽને સાચો જવાબ પસંદ કરો
A. મા́ 1 અને 2 B. મા́ 2
C. મા́ 2 અને 3 D. 1, 2, 3 અને 4
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી: િનવેદન 3 ખોȬું છે , કારણ ક° રાƧ˼ƚવજની લંબાઈ
ાઈ-પહોળાઈ ȤુણોĂર 3: 2 છે .

- બંધારણ સભાની Ȣુલ 12 બેઠકો યોĤઇ હતી

હતી. છે ƣલી બેઠક 24 ĤƛȻુઆરŽ, 1950 ના રોજ મળŽ હતી
હતી, Ԍયાર° તેના
હતી. બંધારણ સભાએ તેના ચોથા સ́માં 22 ȩુલાઇ1947 ના રોજ
સƟયોએ બંધારણ પર સહŽ કરŽ હતી
રાƧ˼ƚવજના˾ાƝટને અપનાƥયો.
- રાƧ˼ƚવજ વƍચેના વȱુળ આરાની Ȣુલ સંƉયા 24 છે .
½ માં આરા
- ˴ેનિવલેઓŒƨટને તેમના ȶુƨતક,, ભારતીય બંધારણમાં લƉȻુ ં છે ક° બંધારણ સભા એક પëની સંƨથા છે .
િવધાનસભા કҭ˴ેસ છે અને કҭ˴ેસ ભારત છે .
- આઇવરȐિન„Ɗસના જણાƥયા Ⱥુજબ ભારતીય બંધારણનાઘડવૈયાઓએ ભારતીય સંઘમાં લȥુમતી ˆહતો અને
ભાવનાઓને ઓછામાં ઓછા રાખવાનો ̆યƗન કયҴ છે .
૪. નીચેનામાંથી ðા િનવેદનો ખોટા છે ?
A. ભારતીય બંધારણ બનાવવામાં 2 વષ½ 11 મˆહના અને 18 ˆદવસ થયા.
B. ભારતીય બંધારણની રચના થાય Ɨયાં Ʌુધી બંધારણ સભાની Ȣુલ 11 બેઠકો યોĤઇ હતી
હતી.
C. બંધારણ સભાએ 26 ĤƛȻુઆરŽ 1950 ના રોજ રાƧ˼ગીત અપનાƥȻુ.ં
D. બંધારણ સભાની રચના માટ°નો ̆થમ િવચાર 1934 માં રȩૂ થયો હતો.
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: િનવેદન C અસƗય છે , કારણ ક° 24 ĤƛȻુઆરŽ 1950 ના રોજ બંધારણ સભા Ďારા રાƧ˼ગીત
અપનાવવામાં આƥȻુ ં હȱુ.ં 24 ĤƛȻુઆરŽ 1950 ના રોજ ડો.રાȐƛ̃
રાȐƛ̃ ̆સાદ ભારતના ̆થમ રાƧ˼પિત તરŽક°
ȧટં ૂ ાયા.
- ભારતીય બંધારણ ઘડવામાં2 વષ½ 11 મˆહના અને 18 ˆદવસ થયા. તેમાં બંધારણ સભાની Ȣુ લ 11 બેઠકો યોĤઇ
હતી. ̆થમ બેઠક ˆડસેƠબર 9-23,
23, 1946 માં મળŽ હતી અને 11 મી બેઠક નવેƠબર 14-26, 1949 માં મળŽ હતી.
બંધારણ સભાની છે ƣલી બેઠક 24 ĤƛȻુઆરŽ 1950 ના રોજ મળŽ હતી. આ બેઠકમાં બંધારણ સભાના સƟયોએ
બંધારણ પર સહŽ કરŽ હતી.
- ભારતમાં બંધારણ સભાની રચનાનો િવચાર સૌ ̆થમ 1934 માં ભારતના ડાબેરŽ ચળવળના નેતા એમ
એમ.એન.
હતો, પરં ȱ ુ ƨવરાજ પાટ— Ďારા 1934 માં ભારતીય વતી બંધારણ સભાની માંગણી
રોય Ďારા આપવામાં આƥયો હતો
હતો. . તેમાં એક ઠરાવ પસાર કરŽને કɖું ક° ȶુƉત મતાિધકારના આધાર°
કરવાનો ̆થમ ̆યાસ કરવામાં આƥયો હતો
ȧટં ૂ ાયેલા ભારતીય ̆િતિનિધઓની એક બંધારણ સભા હશે, Ȑ બંધારણની રચના કરશે. આ પછŽ, વષ½ 1935 માં,
ભારતીય રાƧ˼Žય કҭ˴ેસે સĂાવાર રŽતે ભારતના બંધારણની રચના માટ° બંધારણ સભાની રચના
રચનાની માંગ કરŽ.
૫. નીચેનામાંથી કોણ ̆ાĮપ સિમિતના સદƨયો નથી ?
1. Ȑ.બી. Ȣૃપલાની 2. સરદાર પટ°લ
3. ગોપાલƨવામી આયંગર 4. અƣલાદŽ ȢૃƧણƨવામી ઐơયર
5. ટŽ.ટŽ. ȢૃƧણમચારŽ
A.મા́ 1 અને 2 B. ફƈત 1, 2 અને 3
C.મા́ 1, 2 અને 5 D.મા́ 1, 4 અને 5
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી : સરદાર પટ°લ અને Ȑ..બી. Ȣૃપલાણી બંધારણની ȺુસĆા સિમિતના સƟય ન હતા
હતા, તે િસવાય બધા તેના
સƟયો હતા.
- બંધારણની ȺુસĆા સિમિતની રચના 29 ઑગƨટ, 1947 ના રોજ કરવામાં આવી હતી,
હતી Ȑમાં અƚયë સˆહત
નીચેના સાત સƟયો હતા:
- 1. ડો.બી.આર. ӕબેડકર (અƚયë
અƚયë)
- 2. એન. ગોપાલƨવામી આયંગર
- 3. અƣલાદŽ ȢૃƧણƨવામી અơયર
- 4. ડો. ક°. એમ. Ⱥુનશી
- 5. સૈયદ મોહƠમદ સȳુƣલા
- 6. એન. માધવ રાવ (બી.એલ. િમ́ાની જƊયાએ
જƊયાએ)
- 7. ટŽ.ટŽ. ȢૃƧણમચારŽ (ડŽ.પી.ખૈ
ખૈતનના અવસાન પછŽ
પછŽ)
6. Ʌ ૂ‡ચ -1 ની સાથે મેચ -2 મેચ કરો
કરો:

Ʌ ૂ‡ચ- ૧ Ʌ ૂ‡ચ -2
A. ƨટŽઅˆર„ગ કિમટŽ 1. પં. જવાહરલાલ નહ°ȿુ
B. ̆ાંતીય બંધારણ સિમિત 2. Ȑ.બી. Ȣૃપલાની
C. સંઘીય બંધારણ સિમિત 3. સરદાર પટ°લ
D. Ⱥ ૂળȹ ૂત અિધકાર પેટા સિમિત 4. ડો.રાȐƛ̃ ̆સાદ
A B C D A B C D
A) 1 2 3 4 B) 1 2 4 3
C) 4 3 1 2 D) 4 3 2 1
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: બંધારણને લગતા િવિવધ કામો કરવા માટ° બંધારણ સભા Ďારા અનેક સિમિતઓની રચના કરવામાં
હતી, Ȑમાંથી ક°ટલીક મહƗવȶ ૂણ½ સિમિતઓની
આવી હતી, Ȑમાં 8 મોટŽ સિમિતઓ અને અƛય નાની સિમિતઓ હતી
Ʌ ૂ‡ચ નીચે Ⱥુજબ છે
સિમિત અƚયë

1. સંઘ શŠƈત સિમિત પં. જવાહરલાલ નહ°ȿુ

2. સંઘીય બંધારણ સિમિત પં. જવાહરલાલ નહ°ȿુ
3.̆ાંતીય બંધારણ સિમિત સરદાર પટ°લ
4. Ʌુકાન સિમિત ડૉ. રાȐƛ̃ ̆સાદ
5. કાય½વાહŽ િનયમો સિમિત ડૉ.રાȐƛ̃ ̆સાદ
6. રજવાડાઓ સાથે વાત કરવા માટ° રચાયેલી સિમિત ડૉ. રȐƛ̃ ̆સાદ
7. Ⱥ ૂળȹ ૂત અિધકાર પેટા સિમિત Ȑ. બી. Ȣૃપલાની
8. લȥુમતી પેટા સિમિત એચ.સી. Ⱥુખજ˜
9. સલાહકાર સિમિત સરદાર પટ°લ
7. ભારત અને અમેˆરકાના બંધારણને લગતી નીચેની કઇ જોગવાઈ સમાન છે ?

A. બંનેમાં એકલ નાગˆરકƗવની જોગવાઈ છે . B. બંનેમાં એક જ ƛયાયતં́ જોવા મળે છે .

C. બંનેના બંધારણમાં ́ણ Ʌ ૂ‡ચ છે . D. બંધારણના અથ½ઘટન માટ° એક ƨવતં́ ƛયાયતં́ મળે છે .
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈતમાંથી િવકƣપ (D) સાȧુ ં છે , કારણ ક° Ȼુનાઇટ°ડƨટ°ͫસ અને ભારતમાં બંધારણના અથ½ઘટન
માટ° એક ƨવતં́ ƛયાયતં́ છે , Ȑમાં ƛયાિયક સમીëાની શŠƈત છે .
- ભારતમાં એકલ નાગˆરકƗવની જોગવાઈ છે , Ԍયાર° Ȼુનાઇટ°ડƨટ°ͫસમાં, ક°ƛ̃ અને રાԌય માટ° અલગ
નાગˆરકƗવની જોગવાઈ છે .
- રાԌય પોતાȵું
ભારતȵુ ં એક જ ƛયાયતં́ છે , Ԍયાર° Ȼુ.એસ. માં, ƛયાયતં́ની Ďભાષા છે , એટલે ક° ક°ƛ̃ અને રાԌયને
ƛયાયતં́ છે .
- ભારતના બંધારણમાં ́ણ ̆કારનાં યાદŽ છે . સંઘની યાદŽ, રાԌય યાદŽ અને એકŽȢૃત યાદŽ, Ԍયાર° Ȼુ.એસ.માં,
સંઘને લગતા િવષયો લƉયા છે અને બાકŽની સĂા રાԌયોને સҭપવામાં આવી છે . ભારતમાં, બાકŽની શŠƈતઓ
ક°ƛ̃ પાસે છે , Ԍયાર° Ȼુ.એસ. માં, રાԌયો પાસે છે .
- હતી, પરં ȱ ુ અમેˆરકાȵુ ં બંધારણ િવĖȵુ
લે‡ખત બંધારણની શĮઆત અમેˆરકાથી થઈ હતી ȵું સૌથી નાȵું લે‡ખત બંધારણ
છે , Ⱥ ૂળ બંધારણમાં ફƈત સાત કલમો છે . ભારતȵુ ં બંધારણ એ િવĖȵુ ં સૌથી મોȬું લે‡ખત બંધારણ છે . ભારતના
Ⱥ ૂળ બંધારણમાં 395 કલમો, 22 ભાગો અને 8 યાદŽ છે (હવે 12 યાદŽ છે ).
8. ુ બ કȻ ંુ િનવેદન સાȧ ંુ છે ?
ભારત અને ‡̈ટŽશ બંધારણને લગતા નીચે Ⱥજ
બંને દ° શોમાં સંસદŽય ƥયવƨથાની જોગવાઈ છે . B. બંને દ° શોમાં ƨવતં́ ƛયાયતં́ની જોગવાઈ છે .
A.બં
C. બંને દ° શોએ સંઘીય િસƨટમ અપનાવી છે . D. બંને દ° શોȵુ ં બંધારણ લ‡ચɀુ છે .
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી: િવકƣપ (A) સાȧુ ં છે , કારણ ક° ભારત અને ‡̈ટનમાં સંસદŽય પćિત અપનાવવામાં આવી છે . તેમાં
વાƨતિવક અને નĥવી કારોબારŽ માટ°ની જોગવાઈ છે . સાȺ ૂˆહક જવાબદારŽ પćિત અપનાવવામાં આવી છે ,
એટલે ક°, કારોબારŽ િવધાનસભા માટ° જવાબદાર છે . અમેˆરકામાં રાƧ˼પિત પćિત અપનાવવામાં આવી છે .
- ભારત અને Ȼુનાઇટ°ડ ƨટ°ͫસમાં ફ°ડરલ પćિત અપનાવવામાં આવી છે , Ԍયાર° ‡̈ટનમાં ȻુિનટરŽ પćિત
અપનાવવામાં આવી છે .
- ભારત અને Ȼુનાઇટ°ડ ƨટ°ͫસમાં બંધારણની અથ½ઘટન માટ° એક ƨવતં́ અદાલતની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે ,
Ԍયાર° ‡̈ટનમાં ƨવતં́ ƛયાયતં́નો અભાવ છે . તેથી, ભારત અને અમેˆરકામાં ƛયાિયક સમીëાની જોગવાઈ છે ,
Ԍયાર° ‡̈ટનમાં તેનો અભાવ છે . ‡̈ટનમાં સંસદ સૌથી ̆ભાવશાળŽ છે .
- ˆરપԔƞલકન પćિત ભારતમાં અપનાવવામાં આવી છે , કારણ ક° ભારતમાં રાƧ˼પિતની પસંદગી આડકતરŽ રŽતે
લોકો Ďારા કરવામાં આવે છે , Ԍયાર° ‡̈ટનમાં રાĤશાહŽ પćિત અપનાવવામાં આવી છે , કારણ ક° Ɨયાં સ̊ાટ
રાજવંશની પરં પરાના આધાર° ȧટં ૂ ાય છે .
9. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો:

̆ƨતાવનાને બંધારણનો આƗમા કĜો છે .

1. ડૉ. ભીમરાવ ӕબેડકર° બંધારણની ̆ƨતાવના
 2. એસ.આર. બોƠમાઇ િવ Ȼુિનયન ઓફ ઇŒƛડયામાં Ʌુ̆ીમ કોટ² ̆ƨતાવનાને બંધારણનો અ‡ભđ ભાગ માƛયો છે .
A. મા́ 1 B. મા́ 2
C. 1 અને 2 બંને D. ના તો 1 ક° 2
જવાબ: (B)
- િવ. Ȼુિનયન ઑફ ઇŒƛડયા, 1994ના ક°સમાં, ભારતની Ʌુ̆ીમ કોટ² ̆ƨતાવનાને
સમȩૂતી: એસ.આર. બોƠમાઇ િવ

બંધારણનો અ‡ભđ ભાગ માƛયો છે . ક°શવાનંદ ભારતી િવȿુć ક°રળ રાԌય,, 1973 ના ક°સમાં Ʌુ̆ીમ કોટ² પણ
ભારતીય બંધારણને Ⱥ ૂળȹ ૂત ભાગ Įપે ̆ƨતાવના ƨવીકારŽ છે .
- ̆ƨતાવનાƗમક' માનવામાં આવે છે , પરં ȱ ુ ડૉ. ӕબેડકર બંધારણની ભાવનાને '̆ƨતાવના'
બંધારણની આƗમાને'̆ƨતાવનાƗમક
અિધકાર' (અȵુછેદ -32) માનતા હતા. તેથી િવધાન -1 ખોȬું છે .
બંધારણીય ઉપાયનો અિધકાર
નહӄ, પણ 'બં
- ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવનામાં દશા½વેલ આદશҴ અને ઉĆે શો Ⱥ ૂળȹ ૂત અિધકાર
અિધકાર, રાԌય નીિતના િનદ² શક
િસƚધાંતો અને Ⱥ ૂળȹ ૂત ફરજોમાં સમĤવવામાં આƥયા છે .
- બંધારણ સભાની ȺુસĆા સિમિતના સƟય ક° . એમ. Ⱥુનશીના જણાƥયા Ⱥુજબ, આ ̆ƨતાવના 'આપણા સાવ½ભૌમ
લોકશાહŽ ̆ĤસĂાકની જƛમાëર છે .
- રાજકŽયશાĘી અન±ƨટ બાક½ ર° ભારતીય ȶુƨતકની ̆ƨતાવના સાથે તેમના િસƚધાંતોની સામા‰જક અને રાજકŽય
િથયરŽની શĮઆત કરŽ.
10. લો:
ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવના ƚયાનમાં લો

1. ચાર ̆કારના ƛયાયની ચચા½ કરવામાં આવે છે .

2. ચાર ̆કારની ƨવતં́તાની ચચા½ કરવામાં આવે છે .
3. સમાનતાના ́ણ ̆કારો પર ચચા½ કરવામાં આવી છે .
4. બંધારણના દĂક, અમલ અને આƗમસમપ½ણની તારŽખ 26 નવેƠબર 1949 છે .
ઉપરોƈતમાંથી કȻુ ં િવધાન સાȧુ ં છે
A. મા́ 1 અને 2 B. મા́ 2 અને 3
C. મા́ 4 D. મા́ 2 અને 4
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈત ફƈત 4 જ યોƊય છે . બંધારણ સભામાં બંધારણના દĂક, અમલ અને આƗમ સમપ½ણની
તારŽખ 26 નવેƠબર 1949 AD છે .
- ̆ƨતાવનામાં ́ણ ̆કારનો ƛયાય છે : સામા‰જક, આિથક અને રાજકŽય ƛયાય.
- ƨવતં́તાના પાંચ ̆કાર છે : િવચાર તા.
િવચાર, અ‡ભƥયŠƈત, માƛયતા, ધમ½ અને ઉપાસનાની ƨવતં́તા
- સમાનતા.
સમાનતા બે ̆કારના હોય છે : ̆િતƧઠા અને તકની સમાનતા
- નાગˆરકƗવ, ȧટં ૂ ણીઓ, સંસદ વગેર° 26 નવેƠબર 1949 માં અમલમાં આƥયા અને બંધારણની બાકŽની
જોગવાઈઓ26 ĤƛȻુઆરŽ,, 1950 ના રોજ અમલમાં આવી.
- દર વષ± 26 ĤƛȻુઆરŽએ આપણે ̆Ĥસ
̆ĤસĂાક ˆદવસની ઉજવણી કરŽએ છŽએ.
- છŽએ.
દર વષ± 26 નવેƠબર, આપણે બંધારણ ˆદવસની ઉજવણી કરŽએ છŽએ
- ગƨટ° ƨવતં́તા ˆદવસની ઉજવણી
દર વષ± 15 ઑગƨટ° ઉજવણી.
- ડો. ӕબેડકર° બંધારણને પિવ́ દƨતાવેજ ગણાƥȻુ ં છે .
11. ભારતીય લોકશાહŽના સંદભ½માં નીચેનામાંથી કȻ ંુ યોƊય છે ?

1. લોકમત 2. પહ°લ
3. ̆Ɨયાવત½ન 4. જનમત િનણ½ય
નો ઉપયોગ કરŽને સા
નીચે આપેલા િવકƣપનો સાચાઉતરિન પસંદગી કરો:
A. મા́ 2 B. મા́ 1 અને 2
C.મા́ 2, 3 અને 4 D. ઉપરોƈત કોઈ નય.
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈતમાંથી કોઈ પણ ભારતીય લોકશાહŽના સંદભ½માં સાȧું નથી
નથી, કારણ ક° ઉપરોƈત તમામ ̆Ɨયë
લોકશાહŽ સાથે સંબિં ધત છે , Ԍયાર° ભારતમાં પરોë લોકશાહŽ અથવા ̆િતિનિધ લોકશાહŽ છે .
- ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવનામાં લોકશાહŽનો ƥયાપક ઉપયોગ કરવામાં આƥયો છે . રાજકŽય ƨવતં́તાની
સાથે, સામા‰જક અને આિથક ƨવતં́તાનો સમાવેશ કરવામાં આƥયો છે .
12. નીચેનામાંથી કȻ ંુ િવધાન 'ખોȬું' છે ?
A. એસ. ક°. ધર કિમશને ભાષકŽય ધોરણે ભારતમાં રાԌયોના ȶુનગ½ઠનને મંȩૂરŽ આપી હતી.
હતી
B. જવાહરલાલ નહ°ȿુ, વƣલભભાઇ પટ°લ અને પüાભી સીતારામૈયાની સિમિતએ ભારતમાં ભાષાકŽય ધોરણે
રાԌયોના ȶુનગ½ઠનને નકારŽ દŽȴુ ં હȱુ.ં
ફઝલ અલી કિમશને ભારતમાં રાԌયોના ȶુનર½ ચનાના ભાષાકŽય આધારને ƨવીકાયҴ.
C.ફઝલ ƨવીકાયҴ
D. ƨટ°ͫસ ˆરઓના½ઇઝેશન એƈટ,, 1956 હ°ઠળ, ભારતમાં 14 રાԌયો અને 6 ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શોની રચના કરવામાં
આવી હતી.
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી: િવકƣપ (A) ખોȬું છે . ȩૂન 1948 માં એસ. ક°. ધરની અƚયëતામાં 'ભાષાિવષયક
ભાષાિવષયક ̆ાંત કિમશન'
કિમશન ની

રચના કરવામાં આવી. કિમશને ˆડસેƠબર 1948 માં પોતાનો અહ°વાલ રȩૂ કયҴ હતો અને ભાષાકŽય ધોરણે
રાԌયોના ȶુનગ½ઠનના ƨથાને ભારતમાં વહŽવટŽ Ʌુિવધાને ̆ાધાƛય આƜȻું હȱુ.ં
- ˆડસેƠબર 1948 માં, જવાહરલાલ નેહȿુ, વƣલભભાઇ પટ°લ અને પüભી સીતારમૈયા (JVP
( કિમટŽ)ની
- બનેલી બીĥ ભાષાિવષયક ̆ાંત સિમિતની રચના કરવામાં આવી હતી
હતી. સિમિતએ એિ̆લ 1949 માં પોતાનો
અહ°વાલ રȩૂ કયҴ હતો અને ભારતમાં રાԌયોના ȶુનઃઃગઠનના
ગઠનના ભાષાકŽય આધારને નકારŽ કાઢÇા
કા હતા.
- ˆડસેƠબર 1953 માં, ફઝલ અલીની અƚયëતામાં ́ણ સƟયોની રાԌય ȶુનગ½ઠન પંચ (ફઝલ અલી કિમશન) ની
એન. ȢુંજĮ હતા. તેણે 1955માં
રચના કરવામાં આવી. તેના અƛય બે સƟયો - ક°.એમ. પા‡ણકર અને એચ.એન
પોતાનો અહ°વાલ રȩૂ કયҴ હતો અને કɖું હȱુ ં ક° ભારતમાં રાԌયોȵુ ં ȶુનગ½ઠન ભાષાકŽય ધોરણે થɂું જોઈએ.
જોઈએ
- અિધિનયમ, 1956 હ°ઠળ 14
1 નવેƠબર, 1956 ના રોજ, રાԌય ȶુનગ½ઠન કાયદો અને 7મો બંધારણ Ʌુધારો અિધિનયમ
રાԌયો અને 6 ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શોની રચના કરવામાં આવી હતી
હતી.
- ુ ુ ભાષાકŽય ëે́ોને લઈને મ̃ાસમાં લાંબી
ӕ̄ ̆દ° શની રચના ભાષાકŽય ધોરણે વષ½ 1953માં થઈ હતી. તેɀȤ
ુ ું 56 ˆદવસની ȹ ૂખ હડતાલ પછŽ
ચળવળ ચાલી રહŽ હતી. આ ӕદોલનમાં, કҭ˴ેસના નેતા પોüી ̒ી રાȺુɀȵ
Ⱥ ૃƗȻુ થȻુ,ં પˆરણામે ӕ̄̆દ° શની રચના થઈ
થઈ.
13. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો:
ફ°ડર° શન
1. ભારતીય સંિવધાનમાં 'ફ° ન' શƞદનો ðાંય ઉપયોગ થતો નથી.
2. ભારત શƞદનો અથ½ ભારતીય બંધારણના પહ°લા લેખમાં વપરાય છે .
ઉપરોƈત કȻુ ં િનવેદનો યોƊય છે .
A. મા́ 1 B. મા́ 2
C. 1 અને 2 બંને D. 1 અથવા 2 નહӄ
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈત બંને િનવેદનો યોƊય છે , કારણ ક° ભારતીય બંધારણમાં ફ°ડર° શન (સંઘીય) શƞદનો ðાંય
ારણમાં 'Ȼુિનયન ઑફƨટ°ͫસ' (રાԌયનો સંઘ) શƞદનો ઉપયોગ થાય છે .
ઉપયોગ થતો નથી. ભારતીય બંધારણ
અમાȿંુ બંધારણ અમેˆરકાના બંધારણની Ȑમ કોઈ પણ કરારȵુ ં પˆરણામ નથી
નથી. આપણા બંધારણમાં, કોઈ પણ
રાԌયને અલગ થવાની ƨવતં́તા નથી
નથી.
- આપણો દ° શ િવભા‰જત રાԌયોȵુ ં એક અિવભા‰જત સંઘ છે , Ԍયાર° અમેˆરકા અિવભા‰જત રાԌયોȵું એક
અિવભા‰જત સંઘ છે .
- ભારતીય બંધારણનો ̆થમ ભાગ સંઘ અને તેનો ̆દ° શ છે અને 1અȵુછેદમાં જણાવાȻું છે ક° ભારત રાԌયોȵું સંઘ
બનશે.
14. ભારતીય રાԌય અને તે ના ̆દ° શ Ӕગે નીચેનામાંથી કȻ ંુ િનવેદન યોƊય નથી
નથી.

A. સંસદમાં નવા રાԌયોના િનમા½ણ માટ°ȵ ુ ં ‡બલ રȩૂ થાય તે પહ°લાં રાƧ˼પિતની ભલામણ જĮરŽ છે .
B. નવા રાԌયોના િનમા½ણ માટ°ના ‡બલ સંસદમાં રȩૂ કરŽ શકા
શકાȱુ ં નથી, િસવાય ક° તે રાԌયની િવધાનસભાનો
ઉƣલેખ કરવામાં ન આવે, Ȑનો િવƨતાર
િવƨતાર, નામ અને હદ પર અસર પડ° છે .
 C. જો સંસદ બંધારણના આˆટ‘કલ 2 અને 3 માં જણાવેલ જોગવાઈઓને બદલવા માટ° બંધારણની ̆થમ અને
ચોથી Ʌ ૂ‡ચમાં કોઈ ફ°રફાર કર° છે , તો તે બંધારણના આˆટ‘કલ 368 હ°ઠળ Ʌુધારા તરŽક° ગણવામાં આવશે.
D. જો ભારત પોતાનો િવƨતાર બીĤ દ° શને આપે છે , તો બંધારણની કલમ 368 હ°ઠળ બંધારણમાં Ʌુધારો કરવો
જĮરŽ છે .
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: િનવેદન (C) ખોȬું છે , કારણ ક° બંધારણના અȵુƍછે દ -2 અને 3 માં આપવામાં આવેલી જોગવાઈઓને
બદલવા માટ° બંધારણની અȵુɅ ૂ‡ચ -1 અને 4 માં કોઈ Ʌુધારો અથવા ફ°રફાર કરવામાં આવે છે , તો પછŽ તેને
જોઈએ. Ʌુધારા Ӕગે િવચારણા કરવામાં આવશે
બંધારણની આˆટ‘કલ - 368 હ°ઠળ બંધારણમાં શામેલ કરવો જોઈએ
નહӄ. સંસદ સરળ બɆમ
ુ તી અને સામાƛય કાયદાકŽય ̆ˆ˲યા હ°ઠળ બંધારણના કલમ -2 અને 3 ને લગતા
ખરડાને પસાર કર° છે .
- નવા રાԌયોના િનમા½ણ માટ°ȵ ુ ં ‡બલ સંસદના કોઈપણ Ȥૃહમાં રȩૂ કરŽ શકાય તે પહ°લાં રાƧ˼પિતની ભલામણ
જĮરŽ છે .
- સંસદના કોઈપણ Ȥૃહમાં નવા રાԌયોના િનમા½ણને લગતા ખરડાની રȩૂઆત કરતા પહ°લા રાԌયના ધારાસભાȵુ
ધારાસ ં
નામ ƨપƧટ કરɂુ ં જĮરŽ છે ક° Ȑમ રાԌયȵુ ં નામ, ëે́ અને હદ અસર કર° છે . આ માટ° સમય મયા½દા નïŽ
કરવામાં આવી છે . રાƧ˼પિત રાԌય િવધાનસભાના મંતƥયોȵુ ં પાલન કરવા માટ° બંધાયેલા નથી.
નથી
- જો ભારત તેના ̆દ° શને બીĤ દ° શમાં સҭપે છે અથવા રાԌયની સીમાને નાȸ ૂદ કર° છે , તો બંધારણની કલમ 368
હ°ઠળ બંધારણમાં Ʌુધારો કરવો જĮરŽ છે . 9મો બંધારણીય Ʌુધારા અિધિનયમ,, 1960 Ďારા ભારતે પોતાનો
િવƨતાર પાˆકƨતાનને ƨથાનાંતˆરત કયҴ હતો અને 100માં બંધારણીય Ʌુધારો અિધિનયમ,
અિધિનયમ 2015 Ďારા ભારતને
Ӕતઝોન) અને બાંƊલાદ° શ 51 એƛƈલેવ (Ӕતઝોન) સҭપવામાં આƥȻું હȱુ.ં
બાંƊલાદ° શ 111 એƛƈલેવ (Ӕતઝોન
- ભારત અને અƛય દ° શો વƍચેના સીમા િવવાદને ઉક°લવા માટ° બંધારણીય Ʌુધારાની જĮર નથી
નથી, તે એ‹ƈઝɉુˆટવ
(Ʌુ̆ીમ કોટ½ , 1969) Ďારા કરŽ શકાય છે
15. નીચેનાનો િવધાનોȵ ંુ િવચાર કરો::
1. હˆરયાણા 2. મહારાƧ˼
3. નાગાલેƛડ 4. િસ‰ïમ
5. ગોવા
ભારતના સંઘના સંȶ ૂણ½ રાԌયનો દરƏજો મેળવવા માટ°ȵ ુ ં કાલ˲મ કȻુ ં છે ?
A. 1,2,3,4,5 B. 1,2,3,5,4
B. 2,3,1,4,5 D. 2,1,3,4,5
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈત (B) િવકƣપ સાચો છે
- મહારાƧ˼: મહારાƧ˼ અને Ȥુજરાત રાԌયોની રચના બોƠબે ˆરઓના½ઇઝેશન એƈટ,, 1960 હ°ઠળ 1960માં કરવામાં
આવી હતી.
- નાગાલેƛડ: નાગાલેƛડ રાԌયની રચના વષ½ 1963માં નાગાલેƛડ ƨટ°ટ એƈટ, 1962 હ°ઠળ થઈ હતી.
હતી
- હˆરયાણા: હˆરયાણાની રચના વષ½ 1966માં પંĤબ રાԌયમાંથી થઈ હતી.
- ˆહમાચલ ̆દ° શ: ˆહમાચલ ̆દ° શને વષ½ 1971માં સંȶ ૂણ½ રાԌયનો દરƏજો મƤયો.
- મ‡ણȶુર, િ́ȶુરા અને મેઘાલય: વષ½ 1972 માં, તેમને સંȶ ૂણ½ રાԌયનો દરƏજો મƤયો.
મƤયો
- િસ‰ïમ: 35 મા બંધ ારણીય Ʌુધારા અિધિનયમ, 1974 Ďારા તેને 'એલાઇડƨટ°ટ' નો દરƏજો આપવામાં આƥયો
ધારણીય
અિધિનયમ, 1975 હ°ઠળ તેને ȶ ૂણ½ રાԌયનો દરƏજો મƤયો
અને 36 મા બંધારણીય Ʌુધારા અિધિનયમ મƤયો.
- િમઝોરમ, અȿુણાચલ ̆દ° શ અને ગોવા
ગોવા: વષ½ 1987માં, તેમને રાԌયનો દરƏજો મƤયો.
મƤયો
- છĂીસગઢ, ઉĂરાખંડ અને ઝારખંડ: 2000માં, છĂીસગની રચના મƚય̆દ° શ, ઉĂરાખંડની ઉĂર ̆દ° શથી અને
ઝારખંડની ‡બહારથી થઈ હતી.
- ં ાણા: 2 ȩૂન, 2014 ના રોજ ӕ̄̆દ° શથી તેલગ
તેલગ ં ાણામાં એક નɂુ ં રાԌય બનાવવામાં આƥȻું
- હાલમાં, ભારતમાં ૨૮ રાԌયો અને ૮ ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શો છે .
16. નીચેનાિનવેદનો પર િવચાર કરો.
1. દાદરાનગર અને નગર હવેલી હ°ઠળ ̇°ƛચોȵુ ં શાસન હȱુ.ં
2. ȶુȮુચેરŽ પોȬ½ ુ ગલ હ°ઠળ હȱુ.ં
3. ȶુȮુચેરŽ ́ણ રાԌયોમાં Šƨથત છે .
ઉપરોƈત કȻુ ં િનવેદનો યોƊય છે .
A. મા́ 1 B. મા́ 2 અને 3
C. મા́ 3 D. 1, 2 અને 3
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી: ફƈત િનવેદન -3 યોƊય છે , કારણ ક° ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શ ȶુȮુચેરŽ ́ણ રાԌયોમાં Šƨથત છે :

- 1. તિમલનાȮુ: કરµ કલ અને ȶુȮુ ચેરŽ

- 2. ӕ̄̆દ° શ: યનામ
- 3. ક°રળ: માહ°
- દાદર અને નગર હવેલી 1954 Ʌુધી પોȬ½ ુ ગલ શાસન હ°ઠળ હતા, ̇°ƛચ હ°ઠળ ન હતા
હતા. 10મો બંધારણ Ʌુધારા
અિધિનયમ, 1961 Ďારા તેને ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શમાં પˆરવિતત કરવામાં આƥયો.
- ȶુȮુચેરŽ 1954 Ʌુધી ̇°ƛચ હ°ઠળ હતા અને પોȬ½ ુ ગલ હ°ઠળ નહӄ
નહӄ. 1954 માં ̇ાƛસે તેને ભારતને સҭƜȻુ.ં 14મા
બંધારણ Ʌુધારા અિધિનયમ Ďારા તેને ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શ Ĥહ°ર કરવામાં આƥયો
આƥયો.
- પોȬ½ ુ ગીઝોએ ગોવા, દમણ અને દŽવȵુ ં વચ½ƨવ લીȴુ ં હȱુ.ં 1961માં, પોલીસ કાય½વાહŽ Ďારા આ ëે́ો હƨતગત
ારણીય Ʌુધારા અિધિનયમ, 1962 Ďારા ક°ƛ̃ શાિસત ̆દ° શોમાં પˆરવિતત
મા બંધારણી
કયા½ હતા. આ ëે́ોને 12મા
મા બંધારણીય Ʌુધારા Ďારા ગોવામાંથી અલગ કરવામાં આƥયા હતા
કરવામાં આƥયા હતા. દમણ અને દŽવને 56મા
અને ગોવામાં સંȶ ૂણ½ રાԌયનો દરƏજો આપવામાં આƥયો હતો
હતો.
17. ભારતȵ ંુ બંધારણ એ િવĖȵ ંુ સૌથી મોȬંુ લે‡ખત બંધારણ છે . આ િવષયમાં નીચેનામાંથી કȻ ંુ િવધાન યોƊય નથી?
નથી

A. ભારતȵુ ં બંધારણ એ સંઘ અને રાԌયોȵુ ં એક જ બંધારણ છે .

B. બંધારણ સભામાં કાયદાનાિનƧણાતોȵુ ં ̆ȹુƗવ હȱુ.ં
C. આમાં િવિવધ રજવાડાઓમાં ̆વત˜ રહ°લા કાયદાઓને પણ ƨથાન આપવામાં આƥȻું છે .
D. ભારતના બંધારણને ભારત સરકારના અિધિનયમ 1935 Ďારા ̆ભાિવત કરવામાં આƥયા છે .
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: નીચેના કારણો ભારતીય બંધારણના િવƨતરણ માટ° જવાબદાર છે
- ભારતȵુ ં િવƨતરણ અને િવિવધતા
- ભારત સરકાર અિધિનયમ,, 1935 ની અસર, કારણ ક° આ કાયદો વȴુ િવƨȱ ૃત હતો
- બંધારણ સભામાં કાયદાનાિનƧણાતોȵુ ં ̆ȹુƗવ હȱુ ં
18. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો:
1. ભારતની શાસન ƥયવƨથા સંસદŽય અને રાƧ˼પિત શાસનની ̆ણાલીનો સંકલન છે .
2. રાƧ˼પિત ̆ણાલીનો Ⱥ ૂળ તƗƗવ બંધારણની કઠોરતા છે .
3. સાȺ ૂˆહક જવાબદારŽનો િસćાંત સંસદŽય શાસનની ̆ણાલીમાં જોવા મળે છે
ઉપરોƈતમાંથી કȻુ ં િવધાન સાȧુ ં છે .?
A. મા́ 1 B. મા́ 1 અને 2
C. મા́ 3 D.મા́ 2 અને 3
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: 1 અને 2નાં
નાં િનવેદનો સાચા નથી
નથી, કારણ ક° ભારતમાં સંસદŽય શાસનની ̆ણાલી (‡̈ટનની Ȑમ જ)
અપનાવવામાં આવી છે . ક°‡બનેટનાં સƟયો સંસદનાં સƟયો હોય છે અને ક°‡બનેટનાં સƟયો લોકસભા માટ° સાȺ ૂˆહક
રŽતે જવાબદાર હોય છે . તેથી સંસદŽય શાસનની ̆ણાલીમાં સાȺ ૂˆહક જવાબદારŽનો િસƚધાંત જોવા મળે છે .
- રાƧ˼પિત પદ Ȼુનાઇટ°ડ ƨટ°ͫસથી અપનાવવામાં આƥȻુ ં છે . આ શાસન ̆ણાલીનો Ⱥ ૂળ તƗવ એક કારોબારŽȵું છે .
રાԌય અને સરકારના વડા રાƧ˼પિત હોય છે . રાƧ˼પિત તેમના પોતાના િવવેકȸુćના આધાર° તેમની ̆ધાન
 મંડળની પસંદગી કર° છે . કારોબારŽ
કારોબારŽ, િવધાનસભા અને ƛયાયતં́નો અિધકાર અને અિધકારëે́ અલગ છે . આ
િસƨટમમાં રાƧ˼પિતની Ⱥુદત િનિĔત હોય છે અને તે પહ°લા રાƧ˼પિતને હટાવી શકાય નહӄ
નહӄ.
19. ̆ĤસĂાક િસƨટમ િવશે નીચેનામાંથી કયા િનવેદનો ખોટા છે
A) ‡̈ટનમાંˆરપԔƞલકનિસƨટમઅપનાવવામાં આવી નથી
નથી.
B) ̆ĤસĂાક પćિતમાં રાԌયનો વંશપરં પરાગત નથી.
C) ભારતમાં રાƧ˼પિતની પસંદગી લોકો Ďારા પરોë રŽતે કરવામાં આવે છે .
D) ઉપરોƈત કૉઈ નથી.
જવાબ: (D)
- ઈ િનવેદનો ખોટા નથી
સમȩૂતી: ઉપરોƈત કોઈ નથી પરં ȱ ુ
નથી. ̆ĤસĂાક ̆ણાલીમાં, રાԌયના વડા વંશપરં પરાગત નથી,

લોકો Ďારા ̆Ɨયë અથવા પરોë રŽતે પસંદ કરવામાં આવે છે .

- ‡̈ટનમાં રાĤશાહŽ પćિત અપનાવવામાં આવી છે . Ɨયાં રાԌયના વડા સ̊ાટ/
/મહારાણી છે , Ȑ વારસાગત
પćિત Ďારા પસંદ કરવામાં આવે છે . તેથી ‡̈ટનમાં ˆરપԔƞલકન િસƨટમઅપનાવવામાં આવી નથી
- ભારતમાં રાԌયના વડા (રાƧ˼પિત
રાƧ˼પિત) ની પસંદગી લોકો Ďારા પરોë રŽતે કરવામાં આવે છે . તેથી જ ભારતમાં
ˆરપԔƞલકન િસƨટમ અપનાવવામાં આવી છે
- ભારત અને અમેˆરકા લોકશાહŽ ̆ĤસĂાક છે , Ԍયાર° ‡̈ટન લોકશાહŽ રાĤશાહŽ છે
20. ુ ય ̔ોત નીચેનામાંથી કȻ ંુ છે ?
ભારતમાં રાજકŽય શŠƈતનો ȺƉ

A. Ĥહ°ર B. સંસદ
C. બંધારણ D. એ‹ƈઝɉુˆટવ
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી: ભારતમાં રાજકŽય શŠƈતનો ȺુƉય ̔ોત લોકો છે , કારણ ક° ભારતȵું બંધારણ "અમે ભારતના લોકો ..."
છે . થી શĮ થાય છે તેથી, ભારતમાં, રાԌય Ĥહ°ર જનતામાં સમાયેɀ ું છે .
21. બંધારણીય શાસન સંબિં ધત નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો
લો:
1. આવી શાસન ƥયŠƈતની ƨવતં́તાના ˆહતમાં રાԌયની શŠƈત પર અસરકારક ̆િતબંધો લાદ° છે .
2. આવી શાસન રાԌયની શŠƈતના ˆહતમાં ƥયŠƈતની ƨવતં́તા પર અસરકારક ̆િતબંધો લાદŽ દ° છે .
ઉપર આપેલ િવધાનોમાંથી કȻુ ં િવધાન યોƊય છે .?
A. મા́ 1 B. મા́ 2
C. 1 અને 2 બંને D. ના તો 1 ક° 2
જવાબ: (A)
- સમȩૂતી: બંધારણીય શાસનમાં બંધારણ એ સરકારની શŠƈતનો ̔ોત છે . તે મયા½ˆદત શાસન અપનાવે છે .
નહӄ, પણ ƥયŠƈતની ƨવતં́તાના ˆહતમાં
રાԌયની શŠƈત પર રાԌયની શŠƈતના ˆહતમાં ƥયŠƈતની ƨવતં́તા પર નહӄ
અસરકારક ̆િતબંધો લાદશે. ‡̈ટન અને અમેˆરકામાં બંધારણવાદનો ઉદભવ થયો..
22. લો:
ભારતમાં ધમ½િનરપેëતા Ӕગે નીચે આપેલા િનવેદનો ƚયાનમાં લો
1. ભારતમાં ધમ½િનરપેëતાની નકારાƗમક Ɖયાલ ƨવીકારવામાં આવી છે
2. Ⱥ ૂળ ̆ƨતાવનામાંધમ½િનરપેëતાની ચચા½ થઈ છે .
3. એસ. આર. બોƠમાઇ ક°સમાં Ʌુ̆ીમ કોટ² ‡બનસાં̆દાિયકતાને બંધારણની Ⱥ ૂળȹ ૂત રચના તરŽક° માƛયતા
આપી છે
4. રાԌયનો પોતાનો કોઈ ધમ½ નથી
નીચે આપેલા િવકƣપનો
નો ઉપયોગ કરŽને સાચો જવાબ પસંદ કરો:
A. મા́ 1 અને 2 B. મા́ 3 અને 4
C. મા́ 1, 3 અને 4 D. 1, 2, 3 અને 4
જવાબ: (B)
- િવ Ȼુિનયન ઑફ ઇŒƛડયા
સમȩૂતી: ઉપરોƈત ફƈત 3 અને 4 િનવેદનો જ યોƊય છે . એસ. આર. બોƠમાઇ િવ.

માં Ʌુ̆ીમ કોટ² ‡બનસાં̆દાિયકતાને બંધારણની Ⱥ ૂળȹ ૂત રચના તરŽક° માƛયતા આપી છે . ક°શવાનંદ
(1994)માં
ભારતી િવȿુć ક°રળ રાԌય,, 1973 માં Ʌુ̆ીમ કોટ² ‡બનસાં̆દાિયકતાને બંધારણની Ⱥ ૂળ રચના ગણાવી છે .
બંધારણની Ⱥ ૂળȹ ૂત રચનાનો Ɖયાલ ક°શવાનંદ ભારતીના ˆકƨસામાં આપવામાં આƥયો છે .
- રાԌયનો પોતાનો કોઈ ધમ½ નથી.. રાԌય તમામ ધમҴને સમાન મહƗવ આપે છે અને તમામ ધમҴȵું જતન કર° છે .
ભારતȵુ ં બંધારણ તમામ ધમҴનો સમાન આદર અને સƛમાન કર° છે .
- પિĔમી Ɖયાલ અપનાવવામાં આવતો નથી, કારણ ક° ધમ½િનરપેëતા
ભારતમાં ધમ½િનરપેëતાની પિĔ તામા પિĔમી
Ɖયાલ નકારાƗમક છે . ધમ½ અને રાજકારણને સંȶ ૂણ½પણે અલગ માનવામાં આવે છે , Ԍયાર° ભારતમાં
‡બનસાં̆દાિયકતાની સકારાƗમક િવભાવના ƨવીકારવામાં આવી છે .
- ચચા½ કરવામાં આવતી નથી, પરં ȱ ુ 42મા
Ⱥ ૂળ ̆ƨતાવનામાં ધમ½િનરપેëતાની ચ મા બંધારણીય Ʌુધારો અિધિનયમ
અિધિનયમ,
1976 Ďારા ઉમેરવામાં આવી છે .
23. ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવના સંદભ½માં નીચેનાનો િવચાર કરો
કરો:
A. ̆ȹુƗવ – સંપđ B. લોકશાહŽ
C. ˆરપԔƞલક ુ ર
D. સેɉલ
E. સમાજવાદŽ
નીચેનો કયો ઉપરનો સાચો ˲મ છે ?
 A. A, B, C, D, E B. A, B, C, E, D
C. A, D, E ,B, C D. A, E, D, B, C
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈતમાંથી િવકƣપ ((ડŽ) યોƊય છે
- ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવનાની શĮઆત અમારŽ સાથે થાય છે , ભારતના લોકો ..., Ȑ કહ° છે ક° બંધારણની
શŠƈતનો ̔ોત ભારતની ̆Ĥ છે .
- ȶ ૂણ½ િવકાસ, સમાજવાદŽ, ‡બનસાં̆દાિયક અને લોકશાહŽ ̆ĤસĂાક રાԌયȵું ƨવĮપ દશા½વે છે .
- ƛયાય, ƨવતં́તા, સમાનતા અને બંȴƗુ વ બંધારણના ઉĆે Ʀય છે .
24. ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવના સંદભ½માં નીચેનામાંથી કȻ ંુ િવધાન યોƊય નથી
નથી?

A. તે પંˆડત નહ°ȿુના ઉĆે શ ̆ƨતાવ પર આધાˆરત છે .

B. તેનો ƨવભાવ ઉ‡ચત નથી
C. તે બંધારણનો ભાગ નથી
D. તેમાં ફƈત એક જ વાર ફ°રફાર કરવામાં આƥયા છે
જવાબ: (C)
- સમȩૂતી: િનવેદન-C ખોȬું છે , કારણ ક° ̆ƨતાવનાને ભારતીય બંધારણનો ભાગ માનવામાં આƥયો છે . Ʌુ̆ીમ
કોટ² ક°શવાનંદ ભારતી િવȿુć ક°રળ રાԌય માં ȧુકાદો આƜયો અને તેના Ďારા બેĮબાદŽ Ȼુિનયન ક°સ
રાԌય, 1973માં
(1960) માં આપેલા િનણ½યને નકારŽ કાઢŽયો, ક° ̆ƨતાવના બંધારણનો ભાગ છે
- ના રોજ બંધારણ સભામાં પં.નહ°ȿુ Ďારા એક ઉĆે શ ઠરાવ રȩૂ કરવામાં આƥયો હતો
13 ˆડસેƠબર, 1946ના હતો, Ȑને
બંધારણ Ďારા 22 ĤƛȻુઆરŽ,, 1947 ના રોજ ƨવીકારવામાં આƥયો હતો, Ȑ બંધારણની ̆ƨતાવના બની હતી.
હતી
- ̆ƨતાવના ƛયાયȶ ૂણ½ છે એટલે ક° તેને કોટ½ માં પડકારŽ શકાય નહӄ.
- ક°શવાનંદ ભારતી ક°સમાં Ʌુ̆ીમ કોટ² ȧુકાદો આƜયો હતો ક° ̆ƨતાવનામાં Ʌુધારો થઈ શક° છે , પરં ȱ ુ તેમાં રહ°લી
Ⱥ ૂળ Ʌુિવધાઓ ɅુધારŽ શકાતી નથી
નથી. અƗયાર Ʌુધીમાં ̆ƨતાવનામાં ફƈત એક જ વાર Ʌુધારો કરવામાં આƥયો
છે . 42 મા બંધારણ Ʌુધારણા અિધિનયમ
અિધિનયમ, 1976 Ďારા 'સમાજવાદŽ' 'ધમ½
ધમ½િનરપેë' અને 'અખંˆડતતા' શƞદો
ઉમેરવામાં આƥયા છે .
- Ȼુ.એસ.ના
ના બંધારણમાં ̆ƨતાવનાનો ̆થમ સમાવેશ કરવામાં આƥયો હતો
- ભારતીય બંધારણની ̆ƨતાવનામાં, ƨવતં́તા, સમાનતા અને બંȴƗુ વનો આદશ½ ̇ાƛસના બંધારણમાંથી લેવામાં
આƥયો છે .
25. નીચેના િનવેદનો પર િવચાર કરો
કરો:

1. નવા રાԌયોની રચના. 2. નવા રાԌયોનો ̆વેશ.

 3. રાԌયોના નામમાં ફ°રફાર.
ઉપરોƈતમાંથી કȻુ ં બંધારણની કલમ 3 સાથે સંબિં ધત છે
A. મા́ 1 અને 2 B. મા́ 1 અને 3
C. મા́ 2 અને 3 D. 1, 2 અને 3
જવાબ: (B)
- 3) ભારતીય બંધારણની કલમ 3 સાથે સંબિં ધત છે . આ કલમ ̆દાન કર° છે ક°
સમȩૂતી: િનવેદનો (1) અને (3)
સંસદ કાયદા Ďારા નવા રાԌયો બનાવી શક° છે અને હાલના રાԌયોના ëે́, સીમાઓ અથવા નામો બદલી શક°
છે . સંસદ કાયદા Ďારા રાԌયના ëે́માં વધારો અથવા ઘટાડો કરŽ શક° છે . અȵુƍછે દ-3 રાԌયોનાȶુનગ½ઠન સાથે
સંબિં ધત છે
- બંધારણનો અȵુƍછે દ -2 એ ȶ ૂરŽ પા
પાડ°
ડ° છે ક° સંસદ કાયદા Ďારા નવા રાԌયોમાં ̆વેશ કરŽ શક° છે અથવા
ƨથાિપત કરŽ શક° છે
- બંધારણના અȵુƍછે દ 4માં ની જોગવાઈઓમાં કોઈ ફ°રફાર
માં જોગવાઈ કરવામાં આવી છે ક° જો સંસદ આˆટ‘કલ ૨ની
કર° છે , તો તેને અȵુƍછે દ 8 368 હ°ઠળ Ʌુધારણા માનવામાં આવશે નહӄ.
- અȵુɅ ૂ‡ચ 1 જણાવે છે ક° ભારત રાԌયોȵુ ં સંઘ બનશે. આ કલમમાં, ભારતનો ̆દ° શ ́ણ વગҴમાં વહҰચાયેɀ ું છે .
- (A) ̆દ° શો ̆દ° શો
- (B) ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શો ̆થમ Ʌ ૂ‡ચમાં સામેલ છે
- (C) આવા અƛય ̆દ° શો Ȑ ભારત સરકાર Ďારા કોઈપણ સમયે હƨતગત કરવામાં આવી શક° છે .
26. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો:
સીમા, ëે́ અથવા નામ બદલી શકશે નહӄ.
1. સંસદ તેની સંમિત િવના રાԌયની સીમા
સીમાઓ, ̆દ° શો અથવા રાԌયોના નામ બદલી શક° છે .
2. સંસદ ફƈત િવશેષ િવધાનસભા ̆ˆ˲યા Ďારા સીમાઓ
નો ઉપયોગ કરŽને સાચો જવાબ પસંદ કરો
નીચે આપેલા વીકƣપનો કરો.
A. મા́ 1 B. મા́ 2
C. 1 અને 2 બંને D .ના તો 1 ક°2
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી: બંધારણની અȵુɅ ૂ‡ચ 4
4માં
માં એવી જોગવાઈ કરવામાં આવી છે ક° સંસદ નવા રાԌયોમાં ̆વેશ કરŽ શક°
છે અથવા રચના કરŽ શક° છે અથવા નવા રાԌયો બનાવી શક° છે અથવા કોઈ રાԌયની સંમિત િવના સીમા
સીમા, ëે́
અથવા રાԌયȵુ ં નામ બદલી શક° છે . સંસદ સરળ કાયદાકŽય ̆ˆ˲યા સરળ બɆમ
ુ તી Ďારા આ ફ°રફાર કર° છે . આ
મામલે સંસદ જ ‡બલ બનાવી શક° છે . તેથી, ઉપરોƈત બંને િનવેદન ખોટા છે .
27. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો:
 1. ગોવા 2. ȶુȮુચેરŽ
3. દમણ અને દŽવ 4. િસ‰ïમ
5. દાદરા અને નગર હવેલી
ઉપરનામાંથી કયા ભારતના એŠƈવરિવƨતારો છે ?
A. મા́ 1 અને 2 B. ફƈત 1, 2 અને 3
C. મા́ 2, 4 અને 5 D. 1,2,3,4 અને 5 છે
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી: ગોવા અને દમણ અને દŽવમાં 1961 પહ°લાં પોȬ½ ુ ગીઝ અિધકાર હતો
હતો. 1961 માં પોલીસે પોલીસ
હતા.
કાય½વાહŽથી આ િવƨતારો કબȐ કયા½ હતા
- ȶુȮુચેરŽ: 1954 Ʌુધીમાં તેના પર ̇ાƛસનો અિધકાર હતો. ̇ાƛસે તેને 1954માં
માં ભારતને સҭƜȻુ.ં
- માં ‡̈ટŽશ શાસનના Ӕત પછŽ ભારતે તેને એક Ʌુર‡ëત ëે́ Ĥહ°ર કȻુ.¿ 1947 Ʌુધી ચોƊયાલ
િસ‰ïમ: 1947માં
Ďારા તેȵ ુ ં શાસન હȱુ.ં 35 મા બંધારણીય Ʌુધારો અિધિનયમ Ďારા સંકળાયેલ અને 36મા Ʌુધારામાં અિધિનયમ
Ďારા સંȶ ૂણ½ રાԌય દરƏજો આપવામાં આƥȻુ.ં
- દાદર અને નગર હવેલી: 1954 Ʌુધી પોȬ½ ુ ગીઝ શાસન હȱુ.ં ભારતને 1961 માં ક°ƛ̃શાિસત ̆દ° શોનો દરƏજો
આપવામાં આƥયો હતો.
28. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો:

૨ માં જોગવાઈ કરવામાં આવી છે ક° સંસદ અને રાԌય િવધાનસભાઓનાગˆરકƗવ

1. ભારતીય બંધારણના ભાગ -૨
સંબિં ધત કાયદા બનાવી શક° છે .
2. ભારત અને અમેˆરકામાં જƛમેલા નાગˆરકો જ રાƧ˼પિત બની શક° છે .
3. ભારત, ‡̈ટન અને અમેˆરકાના બંધારણમાં એકલ નાગˆરકƗવ મળે છે .
ઉપરોƈત કȻુ ં િનવેદનો યોƊય છે .?
A. મા́ 1 B. મા́ 2
C. 1, 2 અને 3 D. ઉપરોƈત કૉઈ નથી
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી: ઉપરોƈત ́ણેય િનવેદનો યોƊય નથી કારણ ક°
- ભારતીય બંધારણના ભાગ -2 (કલમ
કલમ -5-11) માં નાગˆરકતાની જોગવાઈ કરવામાં આવી હતી.
હતી તેમાં નાગˆરકƗવ
સંબિં ધત કાયદા ફƈત સંસદમાં બનાવવાની શŠƈત છે .
- Ȼુ.એસ.માં જƛમેલા નાગˆરક રાƧ˼પિત બની શક° છે , પરં ȱ ુ ભારતમાં જƛમ લેનાર અથવા ̆ાȢૃિતક ƥયŠƈતમાં
રાƧ˼પિત બનવાની ëમતા હોય છે .
- ભારત અને ‡̈ટનમાં એક જ નાગˆરકƗવ છે , Ԍયાર° Ȼુએસ અને Šƨવͫઝલ½ƛડમાં બેવડŽ નાગˆરકતાની જોગવાઈ
છે .
29. Ʌ ૂ‡ચ -1 ને Ʌ ૂ‡ચ -2 સાથે જોડો અને નીચે આપેલા િવકƣપનો
નો ઉપયોગ કરŽને સાચા જવાબો પસંદ કરો
કરો:

Ʌ ૂ‡ચ- I (નાગˆરકƗવ ̆ાƜત Ʌ ૂ‡ચ- II (યોƊય ƥયŠƈત)

કરɂુ)ં
A.જƛમ Ďારા 26 ĤƛȻુઆરŽ
રŽ, 1950 ના રોજ અથવા તે પછŽ પણ 10 ˆડસેƠબર, 1992 પહ°લા
ભારતની બહાર જƛમેલા ƥયŠƈત
B.વંશના આધાર° બી રŽ, 1950 ના રોજ અથવા તે પછŽ પણ 1 ȩુલાઇ, 1947 ના રોજ
26 ĤƛȻુઆરŽ
ભારતમાં જƛમેલી ƥયŠƈત
C.̆ાȢૃિતકરણના આધાર° બંધારણના
ારણના8th મા અƚયાયમાંઉƣલે‡ખત કોઈપણ ભાષાઓ િવશે સારŽ ĤણકારŽ
હોવી જોઇએ
D.નҭધણી Ďારા ભારતીય Ⱥ ૂળનો એક ƥયŠƈત
ƥયŠƈત, Ȑણે નાગˆરકƗવ માટ°ની અરĥ કરતા પહ°લા
તાƗકા‡લક 7 વષ½ ભારતમાં વસાƥયો છે
A B C D A B C D
A. 2 1 3 4 B. 2 3 1 4
C. 4 1 3 2 D. 4 3 1 2
જવાબ: (A)
- જƛમ Ďારા :- 26 ĤƛȻુઆરŽ,, 1950 ના રોજ અથવા તે પછŽ પણ 1 ȩુલાઇ,, 1947 પહ°લા ભારતમાં જƛમેલી
ƥયŠƈત
- વંશના આધાર° :- 26 ĤƛȻુઆરŽ
રŽ, 1950 ના રોજ અથવા તે પછŽ પણ 10 ˆડસેƠબર,
બર 1992 પહ°લા ભારતની
બહાર જƛમેલ ƥયŠƈત
- ̆ાȢૃિતકરણના આધાર° :- બંધારણના
ારણના8 મા અƚયાયમાં ઉƣલે‡ખત ભાષાઓમાંથી એકની સારŽ ĤણકારŽ હોવી
જોઈએ
- નҭધણી Ďારા :- ભારતીય Ⱥ ૂળનો એક ƥયŠƈત
ƥયŠƈત, Ȑણે નાગˆરકƗવ માટ°
ટ°ની અરĥ કરતા પહ°લા તાƗકા‡લક 7 વષ½
ભારતમાં વસાƥયો છે .
30. નીચેના િનવેદનો ƚયાનમાં લો
1. િસટŽઝનિશપ એƈટ, 1955 માં અƗયાર Ʌુધીમાં ચાર વખત Ʌુધારો કરવામાં આƥયો છે .
2. ભારતીય Ⱥ ૂળના લોકોને Ďતીય નાગˆરકƗવ આપવા માટ° ભારતમાં વષ½ 2003 માં ઉƍચ ƨતરŽય
સિમિતની રચના કરવામાં આવી હતી
હતી.
નીચે આપેલા કોͭસનો ઉપયોગ કરŽને સાચો જવાબ પસંદ કરો
કરો.
 A. મા́ 1 B. મા́ 2
C. 1 અને 2 બંને D. ના તો 1 ક° 2
જવાબ: (D)
- સમȩૂતી : ઉપરોƈત બંને િનવેદનો ખોટા છે , કારણ ક° નાગˆરકતા અિધિનયમ,, 1955 માં 2015 Ʌુધી Ȣુલ આઠ
વખત Ʌુધારો કરવામાં આƥયો છે , Ȑ નીચે Ⱥુજબ છે
(1) વષ½ 1957(2) વષ½ 1960(3) વષ½ 1985(4) વષ½1986
(5) વષ½ 1992(6) વષ½ 2003(7) વષ½ 2005(8) વષ½ 2015
- સƜટ°Ơબર 2000 માં, ભારતીય Ⱥ ૂળના લોકોને Ď નાગˆરકƗવ આપવા માટ° , એલ.એમ
એમ.િસ„ઘવીની અƚયëતામાં એક
હતી. આ સિમિતએ ĤƛȻુઆરŽ 2002 માં તેનો અહ°વાલ રȩૂ કયҴ
ઉƍચ ƨતરŽય સિમિતની રચના કરવામાં આવી હતી
હતો અને િસટŽઝનિશપ (Ʌુધારો)) અિધિનયમ, 2003 મા એ 16 ઉƣલે‡ખત દ° શોમાં (પાˆકƨતાન અને બાંƊલાદ° શ
િસવાય) ભારતીય Ⱥ ૂળના લોકો માટ° િવદ° શી ભારતીય નાગˆરકƗવ માટ°ની જોગવાઈ કરŽ હતી.
હતી