Saint Michael College

Cantilan, Surigao del Sur

College Department

LEARNING MODULE
in
LIT 2 – PANITIKAN NG MGA UMUUNLAD NA BANSA

I. MODULE NO. 3 : PANITIKAN SA PANAHON NG MGA

DAYUHAN (UNANG BAHAGI)

II. INTRODUKSYON
Matutunghayan sa modyul na ito ang iba’t-ibang pakikibaka ng mga Pilipino upang
maipagtanggol, mapanatili at mapaunlad ang panitikang Pilipino.
Sa pagdating ng mga Kastila sa bayan ng mga Pilipino, naiba ang takbo at direksiyon n
gating Panitikan. Pinasukan ito ng mga ideyang kanluranin-Kastila at Kristiyanismo na
hango sa sibilisasyong Griyego Romano.
Naging kapansin-pansin ang unti-unting pagkamulat, pagkabuo at paglaganap ng
damdaming makabayan ng mga katutubong Pilipino sa huling bahagi ng ika-19 na dantaon.
Ang panahon ng himagsikan ang maituturing na pinakamapagpasyang pangyayari sa
pahina ng kasaysayan ng ating bansa dahil sa panahong ito ang mga Pilipino buong tapang
na nangahas at kolektibong pinili ang pagkakaroon ng armadong pakikibaka.

III. PAKSA :
1. Panahon ng Kastila
2. Panahon ng Propaganda
3. Panahon ng Himagsikan

IV. ORAS : 6 na oras

V. LAYUNIN Inaasahang pagkatapos ng modyul 3,

magagawa mo nang:
 Matukoy ang mga pagbabagong nangyari sa
larangan ng panitikan sa iba’t-ibang panahon;
 Makapaglathala ng isang vlog tungkol sa kahalagahan ng pangyayaring naganap
sa napiling lugar sa pagkakaroon ng pambansang kalayaan; at
 Makalikha ng isang awiting nagpapahayag ng pagmamahal sa bayan.

Page 1 of 5
VI. BUOD NG PAKSA
PAKSA 1: PANAHON NG KASTILA

Sa panahong ito, nagsimulang magpakilala ang mga manunulat na Pilipino at patuloy pa rin
ang pamamayani ng panitikang palipat-lipat subalit nagkaroon ng bagong sigla ang panitikang
nakasulat. Ang alibata ay napalitan ng alpabetong Romano. Sa panahon ding ito, naisulat ang
mga tula na karamihan ay may temang relihiyosong tula ng pagpuri sa Diyos. Kinagiliwan ding
basahin sa panahong ito ang mga awit at korido. Nakilala ang mga bagong anyong pampanitikan
gaya ng nobela, sanaysay at dula na lumabas sa iba’t ibang anyo.

 Mga Akdang Pangwika

Sinasabing isa sa mahahalagang impluwensiya ng Kastila sa panitikang Filipino ay ang
pagkakasulat ng iba’t ibang aklat pambalarila sa iba’t-ibang wika sa Pilipinas gaya ng Tagalog,
Ilokano, Hiligaynon, at Cebuano.
Ilan sa mga akdang pangwika na nailathala sa panahong ito ay ang:
1. Arter y Reglas de la Lengua Tagala
2. Vocabulario de la Lengua Tagala
3. Arte de la Lengua Iloka
4. Arte de la Lengua Bicolana
5. Arte de la Lengua Pampango

 Mga Akdang Panrelihiyon

Pagpapalaganap ng Kristiyanismo ang sinasabing pangunahing layunin ng Kastila sa
pagpunta sa Pilipinas, at para mabilis na maisakatuparan ito, ginamit ng mga Kastila ang
panitikan. Sa panahong ito lumabas ang iba’t-ibang akda na may kaugnayan sa relihiyon at
kagandahang-asal gaya ng mga sumusunod:

1. Doctrina Cristiana
2. Nuestra Señora del Rosario
3. Ang Pasyon
4. Ang Barlaan at Josaphat
5. Urbana at Felisa

 Mga Kantahing Bayan

Sadyang likas sa mga Pilipino ang pag-awit. Sa pamamagitan nito, higit nilang
naipahahayag ang mga nilalaman ng kanilang puso’t isipan. Bawat bayan o lalawigan ay may
kani-kaniyang awiting sumasalamin sa kanilang natatanging kultura.

 Mga Anyo ng Dula

Nananatili pa rin sa panahon ng Kastila ang mga kinagisnang kaugalian ng mga ninunong
Pilipino gaya ng mga seremonya at ritwal sa pagkamatay ng isang tao. Bahagi ng seremonyang
ito ang paglalaro ng karagatan at duplo na karaniwang ginagawa sa huling araw ng pasiyam o
pagtatapos ng padasal para sa namatay.
1. Karagatan 8. Salubong
2. Duplo 9. Panubong
3. Juego de Prenda 10. Alay o Flores de Mayo
4. Karilyo 11. Pangangaluluwa
5. Tibag 12. Moro – Moro
6. Sinakulo 13. Zarzuela
7. Panunuluyan

Page 2 of 5
  Mga Patulang Pasalaysay
1. Awit
2. korido

GAWAING PAMPAGKATUTO

GAWAIN 1
1. Bigyang kahulugan ang mga halimbawang ibinigay mula sa:
Mga Akdang Pangwika, Mga Akdang Panrelihiyon, Mga
Kantahing Bayan, Mga Anyo ng Dula, at Mga Patulang
Pasalaysay.

PAKSA 2: PANAHON NG PROPAGANDA

Ang dating diwang makarelihiyon ay napalitan ng diwang makabayan, at ang tahimik na

damdamin ay nahaluan ng damdaming paghihimagsik at lantarang panghingi ng pagbabago sa
sistema ng pamamalakad ng pamahalaang Kastila sa Simbahang Katoliko.
Nagsilbing mitsa ng pagkagising ng damdamin at paghingi ng reporma ang pagkapatay sa
tatlong paring sina Gomez, Burgos at Zamora nang walang sapat na katibayan.
Sa pangunguna nina Jose Rizal, Marcelo H. del Pilar, at Graciano Lopez Jaena nabuo ang
Kilusang Propaganda. Silang tatlo ang itinuturing na tatsulok ng kilusan.
Maliban sa kanilang tatlo ay nakilala rin ang iba pang propagandistang sina Antonio
Luna, Pedro Paterno, Pascual Poblete, Jose Maria Panganiban, Pedro Serrano Laktaw, at Isabelo
Delos Reyes.

GAWAING PAMPAGKATUTO

GAWAIN 2
Bumuo ng isang vlog tungkol sa isang
makasaysayang lugar sa Pilipinas. Ilahad dito ang
kahalagahan ng pangyayaring naganap sa lugar na ito sa
pagkakaroon ng pambansang kalayaan. Ilathala ang
vlog.

PAKSA 3: PANAHON NG HIMAGSIKAN

Bukas na ang isipan ng mga Pilipino sa mga katotohanan na ang pagbabagong hinihingi
nila ay hindi kailanman maipagkakaloob ng pamahalaan at simbahan. Naisip na wala nang ibang
natitirang lunas pa sa kanilang mga paghihirap kundi ang himagsikan, maging ito man ay sa
paraang marahas o madugo. Sa panahong ito, pinagsanib nila ang panitik at tabak (armas) bilang
sandata ng kanilang pakikipaglaban.
Kung sina Rizal, Del Pilar at Jaena ang kinikilalang taluktok o pinakalider sa panahon ng
Propaganda, sa panahon ng Himagsikan naman ay kinilala sina Andres Bonifacio, Emilio Jacinto
at Apolinario Mabini bilang Taluktok ng Himagsikan.

GAWAING PAMPAGKATUTO
GAWAIN 3

Page 3 of 5
 1. Lumikha ng isang awiting nagpapahayag ng pagmamahal sa bayan. Lapatan ito ng
himig at gawan ng video ang sarili habang inaawit ito.

VII. SINTESIS
Sagutin ang sumusunod na mga katanungan.

1. Ano ang kahalagahan ng Panitikan sa sumusunod na panahon sa

pagtatamo ng kalayaan?
a. Panahon ng Propaganda
b. Panahon ng Himagsikan

VIII. PAGSUSULIT

1. Magsaliksik ng mga akdang isinulat ng mga sumusunod at ilahad ang kahalagahan

nito sa pagkakaroon ng kalayaan. Pumili lamang ng tatlo.

a. Jose Rizal g. Jose Maria Panganiban

b. Marcelo H. Del Pilar h. Pedro Serrano Laktaw
c. Graciano Lopez Jaena i. Isabelo Delos Reyes
d. Antonio Luna j. Andres Bonifacio
e. Pedro Paterno k. Emilio Jacinto
f. Pascual Poblete l. Apolinario Mabini

IX. MGA SANGGUNIAN

Pagkalinawan, Leticia C. et.al. 2006. Panitikan ng Iba’t – Ibang Rehiyon. Mutya Publishing
House, Inc. 6 Baltazar St. Pacheco Village, Balubaran, Valenzuela City

San Juan, Gloria P. et.al. 2005. Panunuring Pampanitikan. Booklore Publishing Corp. 1231 –
Quiricada St., Sta. Cruz, Manila

Inihanda ni:

(SGD) CYNTHIA P. PADUAL, LPT

Instructor

Iwinasto ni:

(SGD) FRANCES DEE I. GRUMO, LPT, MAMT

Program Head, BSEd

Inaprubahan ni:

Page 4 of 5
(SGD) GERMANA A. ORZALES, LPT, Ph.D
Dean, Teacher Educ., Arts & Sciences

Page 5 of 5