czwartek, 14 lutego 2019

HF

Marek Aureliusz

„Ale kto czci duszę rozumną, ogarniającą wszechświat i społeczeństwo, o żadną z

innych rzeczy już się nie troszczy. Ponad wszystko duszę własną utrzymuje w takim
stanie, aby była rozumna i społeczna i czynna, i śpieszyła z pomocą bliźniemu, który
do tego samego celu dąży.”

„Co nie jest pożyteczne dla roju, i dla pszczoły nie jest pożyteczne.”

„Dobry człowiek nie powinien zwracać uwagi na błędy innych, lecz iść drogą prostą
bez zboczeń”

„Nie żyj tak, jakbyś miał żyć lat dziesięć tysięcy. Los wisi nad tobą. Dopóki żyjesz,
dopóki możesz – bądź dobry”

„Podobny bądź do skały, o którą się ciągle fale rozbijają. A ona stoi, a koło niej
usypiają bałwany wody. "O ja nieszczęśliwy, że mnie to spotkało". - Ależ nie tak!
Lecz: "O ja szczęśliwy, że chociaż mnie to spotkało, żyję bez smutku, nie gnębi
mnie teraźniejszość ani nie boję się przyszłości”.”

„Jeżeli cię trapi coś zewnętrznego, to nie to ci dolega, ale twój własny sąd o tym. A
ten zmienić - już jest w twej mocy.”

„Gdzie można żyć, tam można żyć dobrze.”

1. Życie zgodne z naturą

Życie zgodne z naturą przejawia się poprzez życie w zgodzie z naturą istoty ludzkiej,
jak i powszechną naturą świata. Obiema rządzi porządek rozumny [logos], a więc
istota ludzka ma się do natury świata niczym kropla wody do oceanu. Ludzki logos
u Marka Aureliusza występuje pod nazwą rozum [nous], i jest wyższy od duszy.
Marek Aureliusz podkreśla że wszystko co pochodzi od Bogów i natury należy
uważać za dobre, gdyż to co sprzyja naturze sprzyja również jej częściom. Życie
zgodne z naturą polega więc na pełnym zaakceptowaniu natury i zaufaniu jej.
Wszystko pochodzi od Bogów lub natury, a więc wszystko należy akceptować i
przyjmować, zarówno chorobę, śmierć jak i szczęście. Należy dostrzegać piękno w
naturze, nawet w rzeczach pozornie brzydkich (zmarszczki u starców, spękany
chleb), postrzeganie tego jako piękna to przejaw bycia w zgodzie z naturą. Należy
dostosowywać się do warunków, zaś pojawiające się przeszkody tak
dostosowywać by z nich czerpać korzyści. Wszyscy ludzie to jedna wspólnota
polityczna, należy więc ludziom dobrze życzyć i żyć z nimi w zgodzie. Nie można
oczekiwać że każdy będzie postępował tak jak tego chcemy, tak samo jak nie

1
 czwartek, 14 lutego 2019
można oczekiwać że każda figa będzie słodka. Świat to wszechcałość, z którą
musimy żyć w zgodzie

2. Filozofia jako ćwiczenie duchowe w odniesieniu do „Rozmyślań”

„Rozmyślania” to dziennik duchowy, w którym autor zwraca się do samego siebie.

Podzielony jest na wiele krótszych lub dłuższych punktów, które mają formę
wewnętrznego dialogu i upomnień. Autor jest więc zarówno nauczycielem jak i
uczniem, zaś tekst jest formą upomnień i zaleceń wobec samego siebie. Pojawiają
się w nim liczne powtórzenia myśli i powracające tematy, co sugeruje chęć nie tylko
przedstawienia pewnej koncepcji, ale przyswojenia pewnej postawy. Marek
Aureliusz filozofię rozumie jako ćwiczenia, które przygotowują go do codziennych
wyzwań i największego z nich, jakim jest śmierć. Istotnym, również powracającym,
wątkiem jest ludzka bezradność wobec czasu i jego ogromu. Cesarz porównuje trzy
dni do trzech pokoleń, a wcześniej pyta co za różnica umrzeć jest dzisiaj, jutro lub
za trzy lata. Wobec czasu który wszystkich pokonuje nasze życie jest niczym, i w
tym sensie liczy się jedynie obecność tu i teraz, teraźniejszość. Jest to również
element ćwiczeń. Powtarza również o konieczności przyswajania wyobrażeń i
upominania duszy; „gdzie można żyć, tam można żyć dobrze”. Celem tych ćwiczeń
jest ujrzenie rzeczy takimi jakie są, obecność i wyzbycie się zbędnych odczuć,
emocji i myśli. Są to ćwiczenia, które utrwalają postawy by zyskać obojętność na
rzeczy obojętne. Obojętność, nieuchronność przemijania, życie zgodne z naturą i
pielęgnowanie duszy - te motywy powtarzają się wielokrotnie, tworząc serię
ćwiczeń wewnątrz tekstu.

3. Koncepcja obowiązku [kathekon]

Koncepcja obowiązku odnosi się do powinności, czynów zgodnych z naturą.

Postępując etycznie, dążymy do dobra innych ludzi i wspólnoty ludzkiej, i
wypełniamy tym samym nasze obowiązki. Obowiązkami są więc wszystkie słuszne
postawy wobec innych ludzi, z którymi jesteśmy zrośnięci i stanowimy jeden
organizm. Marek Aureliusz mówi o powinnościach wobec innych ludzi: szacunek
wobec rodziców, dbanie o przyjaciół. Człowiek zaistniał wraz z innymi ludźmi jak
ręce i nogi, i musi z nimi współdziałać. Świat jest jednym i musi być zestrojony,
obowiązkiem jest dążyć do tego zestrojenia poprzez dobre uczynki. Należy
zestrajać się z innymi ludźmi i swoim losem.