ΘΕΜΑ

ΑΡΧΑΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑ – ΜΑΡΜΑΡΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝΑ

Ορισμός: μνημείο είναι μεμονωμένο κτίσμα ή σύνολο κτισμάτων, που έχουν διασωθεί,

συνδέονται με την ιστορία της χώρας και παρουσιάζουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον 
 Η Ελλάδα έχει μακραίωνη πολιτιστική παράδοση. Ίχνη της πολιτιστικής της πορείας στο
χρόνο είναι τα μνημεία που βρίσκονται διάσπαρτα σε κάθε γωνιά της ελληνικής γης. Από
την αρχαιότητα διασώθηκαν και διατηρούνται ναοί, αγάλματα, τάφοι, επιτύμβιες στήλες,
τοιχογραφίες, τείχη, ανάκτορα, θέατρα, στοές, αψίδες, υδραγωγεία, λουτρά κ.ά. Δείγματα
βυζαντινού πολιτισμού είναι εκκλησίες, μοναστήρια, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, αγιογραφίες,
εικόνες, κάστρα, ανάκτορα. Τέλος, μάρτυρες της νεότερης ιστορίας μας είναι αρχοντικά και
νεοκλασικά κτίρια, γεφύρια, φάροι, χάνια, μύλοι, εργοστάσια, κρήνες.

Στις αρχές του 19ου αιώνα ο λόρδος Έλγιν απέσπασε από τον Παρθενώνα τη ζωοφόρο και
άλλα σημαντικά αρχιτεκτονικά γλυπτά και τα μετέφερε στην Αγγλία για να τα «διασώσει».
Την εποχή εκείνη υφίστατο ένας τρομακτικός ανταγωνισμός μεταξύ Άγγλων και Γάλλων, οι
οποίοι προσπαθούσαν να αρπάξουν έργα τέχνης από μια Ελλάδα που δεν είχε τον έλεγχο
του εδάφους της. Δύο αιώνες μετά, στο Βρετανικό Μουσείο εξακολουθεί να βρίσκεται το
60% περίπου του συνόλου του γλυπτού διάκοσμου του ναού.

Τι Εκφράζουν – συμβολίζουν τα μνημεία για τους Έλληνες.

1. Εκφράζουν την ψυχή του ‘Έλληνα με όλες τις διακυμάνσεις της. Τα

καλλιτεχνήματα, μάλιστα, του Παρθενώνα δημιουργήθηκαν σε μια ευτυχισμένη
εποχή, την εποχή που ευδοκιμούσε η δημοκρατία και οι Τέχνες και τα Γράμματα,
συμβολίζουν την πιο ένδοξη περίοδο της Ιστορίας και της τέχνης μας.
2. Εκφράζουν την καλλιτεχνική μας κληρονομιά, τις αισθητικές αντιλήψεις, την
αποθέωση του μέτρου, την αποφυγή των υπερβολών τη γοητεία της αναλογίας και
τη χάρη της κομψότητας.
3. Προβάλλουν και διδάσκουν το πνεύμα και το ήθος μιας εποχής, γιατί η τέχνη των
αρχαίων Ελλήνων, η λογοτεχνία και το θέατρο, όπως εξάλλου και η Παιδεία τους
στο σύνολό της, ήταν ανθρωποκεντρική.
4. Εκφράζουν την Πολιτιστική μας κληρονομιά, τα ήθη και τα έθιμα, καθώς και τον
τρόπο ζωής στις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους που δημιουργήθηκαν τα
μνημεία. Αποτελούν, επομένως, τους αδιάψευστους μάρτυρες της ιστορικής
συνέχειας της Φυλής μας.
5. Την Κοινωνική ζωή και τις κοινωνικές αξίες: θεσμοί, συλλογικότητα, άμιλλα,
διαπροσωπικές σχέσεις φιλία.
6. Την πολιτική ζωή: εκκλησία του δήμου, δημοκρατία, ισονομία, ισηγορία.
7. Τις αντιλήψεις, την κοσμοθεωρία και τις θρησκευτικές δοξασίες τους.
8. Την αντίληψή τους για τον αθλητισμό: σύμμετρη ανάπτυξη σώματος και πνεύματος,
«νους υγιής έν σώματι υγιή».
9. Την Οικονομική ζωή: Οικονομική δραστηριότητα, εμπόριο, συναλλαγές με άλλους
λαούς.
Σχέση ατόμων με μνημεία αρχαίας ή νεότερης εποχής:

1. Απομάκρυνση από τοπική παράδοση

2. Άγνοια σχετικά με τον πλούτο πνευματικού πολιτισμού της χώρας τους, τα μνημεία, τα
ήθη και έθιμα.

3. Αδιαφορία για το ένδοξο ιστορικό παρελθόν

4. Υποτίμηση - ειρωνεία - παραγκωνισμός μνημείων

5. Τυπικότητα ( επίσκεψη μνημείων για να εντυπωσιάζουμε τους άλλους  χωρίς ενδιαφέρον

και επιθυμία γνωριμίας και επαφή με αυτά)

6. Αποξένωση - ψυχρότητα

7. Δυσπιστία - αμφισβήτηση σχετικά με την πολύτιμη αξία μνημείων ( επικράτηση

λανθασμένης ιδεολογίας ότι "τα μνημεία είναι ξερές πέτρες" )

8. Ασέβεια - αδιαντροπιά - αγνωμοσύνη - μίσος - επιθετική διάθεση (π.χ. καταστροφή

μνημείων, βανδαλισμός αγαλμάτων, αναγραφή χυδαίων συνθημάτων πάνω σε αρχαία
κτίσματα.. )

ΑΙΤΙΕΣ

1. Έντονο καταναλωτικό πνεύμα σύγχρονης εποχής – προσήλωση σε υλικά αγαθά -

θεοποίηση χρήματος στην καθημερινή ζωή - κυριαρχία καταναλωτικών προτύπων,
εφήμερων ειδώλων - ραγδαία ανάπτυξη τεχνολογίας με ανεξέλεγκτο τρόπο.

2. Έλλειψη ολοκληρωμένης πνευματικής παιδείας στους νέους - υποβάθμιση σύγχρονου

εκπαιδευτικού συστήματος και ο Τεχνοκρατικός του προσανατολισμός ( έμφαση στα
τεχνοκρατικά επαγγέλματα ) - απουσία σωστής εκμάθησης ιστορίας - παραγκωνισμός
θεωρητικών μαθημάτων (π.χ. ιστορία)

3. Απουσία βιωμάτων των νέων με την αρχαία και νέα πολιτιστική Κληρονομιά της
πατρίδας τους από μικρή ηλικία λόγω αδιαφορίας οικογένειας και σχολείου ( π. χ. σπάνιες
επισκέψεις σε πνευματικούς χώρους μουσεία, ναοί, εκπαιδευτικοί περίπατοι, περιηγήσεις σε
αρχαιολογικούς χώρους ... )

4. Παγκοσμιοποίηση σύγχρονων κοινωνιών -ομοιομορφία πολιτισμών κατάργηση εθνικών

ιδιαιτεροτήτων των χωρών .

5.Λανθασμένη νοοτροπία ατόμων απέναντι στα μνημεία - αντιμετώπισής τους ως

"ξεπερασμένα, αναχρονιστικά, άχρηστα" κατάλοιπα το παρελθόντος χωρίς ζωή και αξία
λόγω της απομάκρυνσής τους από πνευματική παράδοση και της αλλοτρίωσης
(αποξένωσης) της σημερινής εποχής .
ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ ΜΕ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Μετάδοση πνευματικής παιδείας στο άτομο από οικογένεια - σχολείο με σκοπό την
ουσιαστική γνωριμία και επαφή του με την πολιτιστική κληρονομιά - συγκεκριμένα :

1. Ποιοτική αναβάθμιση σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος  - σύνδεση μνημείων με

πλήθος μαθημάτων (π.χ. ιστορία, γεωγραφία, θρησκευτικά, μελέτη περιβάλλοντος) με
στόχο τη βιωματική σχέση ατόμου με το παρελθόν και την εκτίμηση αξίας των πνευματικών
του δημιουργημάτων - οργάνωση εκπαιδευτικών εκδρομών, περιηγήσεων από
εκπαιδευτικούς με κέφι - εμπλουτισμός βιβλίων με εικόνες μνημείων με αποτέλεσμα τη
ζωντανή αναπαράσταση του παρελθόντος .

3. Κρατική μέριμνα με τη δημιουργία αξιόλογων εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε

συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας σε ευρωπαϊκό επίπεδο με επιδίωξη την ανάθεση
μελέτης μνημείων σε σχολεία. Τη δημιουργική συμμετοχή των μαθητών στην έρευνα της
ιστορικής τους παράδοσης και το σεβασμό τους απέναντι στον πολιτισμό της πατρίδας τους

4. Απομάκρυνση ατόμου από καταναλωτικά πρότυπα και εφήμερες αξίες (π.χ. χρήμα) -
διατήρηση ανθρωπιστικών αξιών (π.χ. σεβασμός ) - αντίσταση απέναντι στην άκριτη
ξενομανία και την εμπορευματοποίηση της πολιτιστικής παράδοσης

Αίτια καταστροφής των μνημείων:

1. εγκατάλειψη, οικιστική ανάπτυξη, αρχαιοκαπηλία 

2. Όσο πιο παλιό είναι ένα μνημείο, τόσο πιο πολλές είναι, συνήθως οι αλλοιώσεις και
οι καταστροφές που εμφανίζει με το πέρασμα του χρόνου, ιδίως όταν παύει να
χρησιμοποιείται και να ενδιαφέρει τους ανθρώπους.
3. οι άνθρωποι με τη στάση τους απέναντι στα μνημεία μπορούν να επιταχύνουν και να
κάνουν μεγαλύτερη αυτή τη φθορά και την καταστροφή τους. Τα μνημεία
εξυπηρετούσαν την εποχή που δημιουργήθηκαν συγκεκριμένες ανάγκες των
ανθρώπων σχετικές με τη λατρεία τους, τη ψυχαγωγία τους, με τις καθημερινές
πρακτικές ανάγκες κ.ά.
4. εγκατάλειψη. Η συντήρηση πολλών μνημείων είναι ιδιαίτερα δαπανηρή γι’ αυτό
εγκαταλείπονται οπότε η καταστροφή τους είναι αναπόφευκτη.
5. οι ανάγκες οικιστικής ανάπτυξης (ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα). Το
καταστροφικό έργο των ανθρώπων σε βάρος των μνημείων συμπληρώνει και η
αρχαιοκαπηλία.
6. τα μνημεία και ειδικότερα ο διάκοσμός τους, γλυπτικός και ζωγραφικός, είναι
σπάνια έργα τέχνης και έχουν μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική αξία. Τα
εποφθαλμιούν, επομένως, ιδιώτες συλλέκτες και μουσεία και είναι διατεθειμένοι να
πληρώσουν αμύθητα ποσά, για να τα αποκτήσουν και να τα εντάξουν στη συλλογή
τους. Γι’ αυτό, κλέφτες, βέβηλοι και ιερόσυλοι δε διστάζουν να τα αρπάξουν και να
τα πουλήσουν.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ

1. Τα μάρμαρα αποκτήθηκαν από την τότε εξουσία (τουρκική) με νόμιμες διαδικασίες

και έναντι αδράς αμοιβής, άρα ανήκουν στην Αγγλία. Ο Έλγιν διέσωσε τα μάρμαρα,
αφού κινδύνευαν από κακή χρήση (οι Έλληνες λ.χ. από άγνοια και ανάγκη έκαιγαν
αρχαιολογικούς θησαυρούς για να κάνουν ασβέστη), από τις πολιτικές συνθήκες
(τουρκοκρατία) και από φυσικά αίτια.
2. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα φυλάσσονται σε ένα από τα καλύτερα εξοπλισμένα
μουσεία του κόσμου και συντηρούνται από άριστα ειδικευμένο προσωπικό, κάτω
από συνθήκες σαφώς αρτιότερες απ’ αυτές που θα μπορούσαν να έχουν στην
Ελλάδα.
3. Εφόσον είναι δείγματα του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, βρίσκονται σε ένα μουσείο
με εκθέματα από όλους τους μεγάλους πολιτισμούς της ανθρωπότητας.
4. Στο Βρετανικό Μουσείο τα επισκέπτονται καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι από
όλο τον κόσμο – πολύ περισσότεροι απ’ αυτούς που θα τα επισκέπτονταν στην
Ελλάδα.
5. Δεν τίθεται ζήτημα επιστροφής τους στην Ελλάδα, γιατί αυτό θα αποτελούσε το
έναυσμα και για άλλες χώρες που μνημεία τους εκτίθενται στο μουσείο να
διεκδικήσουν την επιστροφής τους, με αποτέλεσμα την απογύμνωση ενός από τα
σημαντικότερα μουσεία του κόσμου.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ

1. Γιατί τα πήραν χωρίς την άδειά μας σε δύσκολους καιρούς για τη χώρα μας. Η χώρα
βρισκόταν κάτω από την τούρκικη σκλαβιά και το ελληνικό έθνος δεν είχε τη
δυνατότητα αντίδρασης στη λεηλασία των μνημείων του.
2. Είναι παράλογο να ταξιδεύουν οι Έλληνες σε άλλες χώρες, για να γνωρίσουν τον
πολιτισμό τους.
3. Μας ανήκουν, γιατί συναποτελούν την πολιτιστική μας κληρονομιά· είναι η
έκφραση της ψυχής μας και δικαιούμαστε να τα έχουμε στα μουσεία μας. Η απουσία
τους ακρωτηριάζει την ψυχή μας.
4. Γιατί εδώ δημιουργήθηκαν και εδώ είναι ο φυσικός τους χώρος, το περιβάλλον τους·
εκεί ζουν σε εξορία.
5. Οι επισκέπτες θα μπορούν να νιώθουν καλύτερα την αξία τους και τη
λειτουργικότητά τους, επειδή θα τα συνδυάζουν με το μνημείο από το οποίο
αποσπάστηκαν: π.χ. μετόπες, αγάλματα, ζωφόρος του Παρθενώνα και άλλες
πολύτιμες δημιουργίες. Εύστοχα Άγγλος διανοούμενος είπε: Ο Παρθενώνας χωρίς
τα μάρμαρα είναι ένα χαμόγελο χωρίς δόντια.
6. Οι ξένοι δε βιώνουν το συμβολισμό τους, αλλά τα έχουν μόνο για οικονομικούς
λόγους. Για μας αποτελούν τμήμα της ιστορικής μας ύπαρξης.
7. Ορισμένα από τα Μάρμαρα του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό
Μουσείο είναι αναγκαία όχι μόνο για την αισθητική αποκατάσταση του Παρθενώνα,
αλλά και για τη στατική επάρκεια του Μνημείου, όπως δείχνουν οι εργασίες
αναστήλωσης.
8.  «Η Κατοχή μιας χώρας από έναν ξένο καταχτητή δε νομιμοποιεί με κανέναν τρόπο
τις πράξεις του, όταν μάλιστα αναφέρονται στην πολιτιστική κληρονομιά της
καταχτημένης χώρας. Ο χρόνος Κατοχής δεν αποτελεί νομικό επιχείρημα.
9. Το Βρετανικό Μουσείο μπορεί να εκθέσει αντίγραφα των μνημείων, που θ’
αποτελούν πιστή απόδοση των αυθεντικών