არისტოტელე „მეტაფიზიკა“ 

წიგნი I 

 
თავი I 

1. შემეცნებისაკენ სწრაფვა; 
2. გამოცდილებასა და მეხსიერებას შორის მიმართება; 
3. გამოცდილებასა და დახელოვნებას შორის მიმართება (მაგალითებითურთ); რისი ცოდნაა 
გამოცდილება? რისი - დახელოვნება?  
4. გამოცდილება და დახელოვნება - რომელი რა შემთხვევაშია უპირატესი?  
5. ‘რა’? ‘რატომ?’ - მიზეზების ცოდნა; რა არის სიბრძნე? გამოცდილებისა და დახელოვნების 
შედარებითი დახასიათება 
6. რა განასხვავებს მცოდნეს არმცოდნესგან? 
7. განსჯა და შეგრძნება; მათი ურთიერთმიმართება (შედარება დახელოვნებასა და 
გამოცდილებასთან); 
8. გაკვირვება - ფილოსოფიის დასაბამი. (შდრ. შემეცნებისკენ სწრაფვას); 
9. მოცალეობის (თავისუფალი დრო) მნიშვნელობა ფილოსოფიისთვის; 
10. საქმიანობები - ა) აუცილებელ მოთხოვნილებათა; ბ) დროისსატარებელნი; გ) 
არა-მათდაგვარნი; თვითკმარნი; 

თავი II 

1. ვინ მიიჩნევა ბრძენად? რატომ? 

2. რომელი მეცნიერებაა უპირატესი? რატომ? 
3. ზოგადის შეცნობა; შეგრძნებებთან მისი (ზოგადის) მიმართება; 
4. მეცნიერება პირველი მიზეზების შესახებ; პრაქტიკულია თუ არა ის?;  
5. მოცალეობა და გაკვირვება - მათი როლი ‘ფოლოსოფოსობისთვის’ (შდრ. პირველი თავი); 
გაკვირვების მიზეზი და მიზანი; 
6. ‘თავისუფალი ცოდნა’ - მისი მიმართება აუცილებელ მოთხოვნილებათა და დროისსატარებელ 
საქმიანობებთან (შდრ. თეორიულ, პრაქტიკულ და შემოქმედებითი მეცნიერებებს); 
7. ‘ღვთაებრივი მეცნიერება’ (შდრ. თეოლოგია - მეექვსე წიგნში), მისი ბუნება და მიზანი; 
 
 

თავი III 

1. ოთხი მიზეზის თეორია (დეტალურად); 

2. არისტოტელე წინამორბედებზე (დეტალურად) 
 
 
 
წიგნი VI 
თავი I 
 
1. რას და როგორ იკვლევენ (არა-პირველი) მეცნიერებები? რა არ არის მათი კვლევის ობიექტი? 

2. რა(მდენი) სახე აქვს განსჯას/რა(მდენი) სახის მეცნიერება არსებობს და რით განსხვავდებიან 

განსჯის ეს სახენი ერთმანეთისგან? 

3. რამდენი თეორიული მეცნიერება არსებობს, რა და როგორი არის თითოეული თეორიული 

მეცნიერების კვლევის ობიექტი? 

4. რატომაა ფიზიკა/ბუნებისმეტყველება თეორიული მეცნიერება? 

თავი II 

 
1. არსებულის გამოთქმის ასპექტები (არსებულის ‘მნიშვნელობები) - ა) ჭეშმარიტი; შემთხვევითი;... 
ბ) კატეგორიებით (რა? როგორი? რამდენი?....); გ) შესაძლებლობა-სინამდვილე; 

2. არის თუ არა მეცნიერება შემთხვევითის შესახებ? რატომ? 

3. შემთხვევითობა და სოფისტები; რატომაა სოფისტიკის ობიექტი არარსებული? რა აზრით 

უახლოვდება შემთხვევითობა არარსებულს? 

4. არსებობის ‘მოდუსები’ (‘აუცილებლობით’; ხშირად/უმეტესწილად; შემთხვევით) 

მაგალითებითურთ; 

5. რატომაა აუცილებელი შემთხვევითობის არსებობა? 

6. რა არის შემთხვევითობის მიზეზი? რატომ? 

თავი III 

წარმოშობა-მოსპობა, საწყისები/მიზეზები და მათი კავშირი აუცილებლობა/შემთხვევითობასთან 

წიგნი IX 

თავი I  
1. არსება (უსია) და სხვა კატეგორიები; მათი ურთიერთმიმართება; 
2. სხვა კატეგორიები, როგორც არსებულის ‘გამომთქმელები’ (როგორი? რამდენი? ანუ, 
თვისება, ოდენობა და ა.შ.) 
3. შესაძლებლობა, განხორციელება და სინამდვილე (დიუნამისი, ენტელეხია და ენერგეია), 
როგორც არსებულის მოდუსები; მათი მიმართება მოძრაობასთან; 
4. ‘უნარის’, შესაძლებლობის მნიშვნელობები; 
5. ქმედითი, აქტიური შესაძლებლობის მქონენი და პასიური შესაძლებლობის მქონენი; მათი 
ურთიერთმსგავსება და განსხვავება; 
6. შესაძლებლობის/უნარის არქონის ტიპები; მათი კლასიფიკაცია 

თავი II 

1. განსჯასთან დაკავშირებული და დაუკავშირებელი უნარები; ამ უნარების თავისებურებანი; 

თავი III 

2. მეგარელების შეხედულება ‘უნარზე’/შესაძლებლობაზე (რაც შეიძლება ზუსტად) და ამ 

შეხედულების არისტოტელესეული კრიტიკა (რაც შეიძლება დეტალურად); 
3. არისტოტელესეული კრიტიკის შედეგად მიღებული დასკვნები (მაგ. ‘არსებობის უნარის 
მქონეს არარსებობა და არარსებობის უნარის მქონეს არსებობა’.....); 

 
თავი IV 
1. არსებობის, შესაძლებლობაში არსებულისა და აუცილებლობით არსებულს შორის დამოკიდებულება. 

 
 
 
 
თავი V 
 
1. უნარების ტიპები (თანდაყოლილი, ვარჯიშით....), მათი თავისებურება და მათი 
განხორციელების ‘გზები’; 

თავი VI 

1. სინამდვილის (რეალობის/ ენერგეიის) არსებობა, მიმართება/შედარება შესაძლებელთან 

(მაგალითებითურთ; ანალოგიებიც);  
2. სინამდვილის, მოძრაობისა და მიზნის ურთიერთმიმართება; 
3. განხორციელება და მოძრაობა; სინამდვილე; 

 
 თავი VII 

1. სინამდვილედ ქცევა; ‘გზად’ დაუბრკოლებლობა; 

2. განამდვილება თვითქმედითებსა და სხვითამოქმედებულებში; 
3. შესაძლებლად (უკვე) მყოფი და შესაძლებელად გახდომა; 
4. მატერია და საგანი; თვისების მიღება (როგორი? რისი?---რა?) 

XII წიგნი 

თავი I 

1. არსების პირველადობა დანარჩენ კატეგორიებთან მიმართებაში; 

2. რა არსებობს დამოუკიდებლად და რა არა; 
3. სამგვარი არსება; 
 
 
თავი II 
1. შეგრძნებადი არსება და მისი ბუნება; 
2. ცვალებადობა; ცვალებადობის ‘ორი პოლუსი’; 
3. ცვალებადობის ‘პოლუსებს’ შორის არსებული მ​ ესამე​ (!); 
4. ცვალებადობის ტიპები; 
5. იმ მესამის (მატერიის) ბუნება/უნარი; 
6. ცვალებადობა - მისი განხილვა შესაძლებლობა-სინამდვილის კონტექსტში; 
7. მიმართება ცვალებადობასა და მატერიას შორის; 

თავი III 

1. ფორმა (‘ეიდოს’-ი) და მატერია; მათი უკიდურესი ‘წერტილები’; 

2. ა) ის, რაც იცვლება, ბ) ის, რის მიერაც იცვლება და გ) ის, რისკენაც იცვლება; მატერია, 1-ლი 
მამოძრავებელი, ფორმა; 
3. რატომ უნდა არსებობდეს მიზანი (ანუ, ის, რისკენაც იცვლება? ‘ცვლილების’/’მოძრაობის’ 
ბოლო, ულიდურესი წერტილი?); 
4. წარმოშობის შესახებ; რაიმე კონკრეტული რისგან წარმოიშვება? შემოქმედების საწყისი; 
ბუნებითი საწყისი.... სადაა ეს საწყისები? 
5. არსების სამი ასპექტი; 
6. მამოძრავებელი; მისი მიმართება მოძრავთან წინმსწრებობა-თანყოფნის თვალსაზრისით 
(მაგალითებითურთ); 
7. დამოუკიდებლად არსებობის პრობლემა. სულის მაგალითი - მთლიანი სულის ‘გადარჩენაა’ 
შესაძლებელი? (!) 
8. რატომ არაა საჭირო იდეები? 

 
თავი IV 
შეგიძლიათ გამოტოვოთ ეს თავი 

თავი V 

1. უსიების (არსებების) პირველადობის მიზეზი სხვა კატეგორიებთან მიმართებაში; 

2. შესაძლებლობა და სინამდვილე როგორც მიზეზები;  
3. ‘ასპექტები’ (ანუ, რაიმე რომ ზოგჯერ შესაძლებლობაა, ზოგჯერ სინამდვილე. 
მიმართებითად); 
4. რა არსებობს, როგორც სინამდვილე (აქტუალობაში არსებული რა არის, რა არის ენერგეია)?  
5. რა არსებობს შესაძლებლობაში (რა არის პოტენციურად არსებული)? რა არის მისი უნარი? 
6. შესაძლებლობაში არსებულისა და განამდვილებულად არსებულის ურთიერთსხვაობები; რით 
განსხვავდებიან? 
7. საწყისების/მიზეზების პირველადობის ასპექტები (შესაძლებლობა-სინამდვილის ასპექტით); 
8. სახეობითად მსგავსება, ინდივიდუალურიბით განსხვავებულობა.  
 
VI-VII თავებზე საკმაოდ მნიშვნელოვანია განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციეთ პირველ 
მამოძრავებელს, ფორმის ფორმას, აზროვნების აზროვნებას