WIKA AT KULTURA SA MAPAYAPANG LIPUNAN

Pangkahalatang Panuto: Gumawa ng isang panitikan na pumapatungkol

sa inyong sariling wika, sa kultura at sa lipunang kinabibilang lipunan gamit
ang wikang filipino, pagkatapos isalin ito sa inyong sariling wika.

Halimbawang Sitwasyon: (Gagawa ako ng isang tula tungkol sa wika ko at

ng isang awit patungkol naman sa aking kultura at isang maikling kuwento
naman tungkol sa aking kinabibilangang lipunan, pagkatapos isasalin ko ito
sa wika ko na chavacano).

Filipino - Chavacano

1 tula – wika

1 awit – kultura

1 maikling kwento – lipunang kinabibilangan

Sa pagbuo ng isang panitikan malaya kayong pumili ng kahit anong

uri ng panitikan na nais niyong gawin. Ilahad rito ang inyong mga kaalaman
tungkol sa inyong wika, kultura at lipunang kinabibilangan (Katangian,
kaibahan, kasaysayan, at iba pa.)

Halimbawa: Tula, Awit, Maikling kwento, o Sanaysay

DELOS REYES, MARIA CRISTINE G.

WIKA

Tula

Tagalog version

Wikang chavacano, wika ng bayan

Unang wika aking natutunan

Mula nang ako'y isilang

Turo sa akin ng aking mga magulang

 Kakaibang wika, hinaluan ng konting espanyol

Sa makabagong panaho'y dapat ipagmalaki

Lubos na mahalin, kailanma'y huwag pabayaan

Saan man mapadpad wikang chavacano

Isabuhay parati

Chavacano version

Lengguahe chavacano,lengguahe del ciudad

Primero lengguahe iyo ya aprende

Prinsipyando kwando iyo ya nace

Ya enseña komigo dimiyo maga mayores

Differente lengguahe,mesklaw diutay de español

Na nuevo tiempo debe ase engrande

Mas debe ama, nunca abandona

Onde man liga lengguahe chavacano debe applica pirmi

KULTURA

Awit

Tagalog version

Proud zamboangueño

Hindi mo aakalain
 Ang ugaling maaruga

Sa mga zamboangueño lang makikita

Hindi na kailangan mangamba

Ganito ang ugali namin mga zamboangueño

Na kahit nadadapa

Patuloy pa rin tumatayo't lumalaban

Chorus

Oh kung kailangan ninyo ng tulong

Huwag na kayong mahiya

At kami'y lapitan

Dahil ang mga zamboangueño

Hindi lang maganda

At mga mabuting tao pa

Sa zamboanga ka lang makakahanap

Ang ugaling mapagmahal at matulungin

Di na kailangan apihin

Mga tulad namin mapagkumbaba

Sa mga oras na kailangan ng tulong

Handa ang mga zamboangueño

CHAVACANO VERSION

Hende tu ay pensa

El kostumbre ta cuida

Na maga zamboangueño lang puede mira

Hende ya necesita tiene miedo

Ansina el kostumbre diamon maga zamboangueño

Na masquin tiene vez ta tumba

Continua syempre levanta y imbisti

Chorus:

Oh si ustedes ta necesita el diamon ayuda

Nomas ya tiene huya y kanamon atraca

Kay el maga zamboangueño

Hende lang bonita

Y maga bweno pa.

Na zamboanga lang tu escontra

El costumbre amable y ayudador

 Hende ya necesita maltrata

Maga igual kanamon maga humilde

Na maga hora necesita el ayuda

Preparao el maga zamboangueño.

LIPUNAN

Maikling kwento

Lugar na kinalalakihan ko

Maliit lang ang bayan namin kung saan ako lumaki. Di kami mayaman
pag usapang teknolohiya ngunit mayaman naman kami sa agrikultura.
Simple lang ang pamumuhay namin kompara sa ibang bayan ngunit
marami kang makikita gaya ng magagandang tanawin, maraming
lugar pasyalan, may iba't ibang kultura, wika ngunit ang karamihan sa
mamamayan nito ang katoliko na higit nakakarami at kakaibang wika
namin ang chavacano. May pasyalan din dito tawag namin ay Fort
pilar kung saan makikita ang isang imahe ng our lady of the pilar na
ipinagdidiriwang tuwing oktubre ang hermosa festival. At dia de
zamboanga tuwing pebrero. At lugar na mas kilala sa tawag na lupain
ng mga bulaklak. Ito ang zamboanga kung saan ako lumaki.
CHAVACANO VERSION

Lugar onde iyo ya engranda

Diutay lang el ciudad diamon donde iyo ya engranda. Hende kame

rico si durante na tecnolohiya pero rico man tambien kame na
agricultura. Simple lang el manera de vida diamon komparando na
otro maga ciudad. Manada lugar que encontra o mira maga bonito
vista, manada lugar que puede anda pasya, manada otro-otro kultura,
lengguahe pero el mayoria na este komunidad el maga katoliko na
mas notable y deferente lengguahe diamon el chavacano. Tiene
tambien aqui paseo que ta llama kame Fort pilar onde puede mira el
imahe del un our lady of the pilar ta celebra todo octobre y ta celebra
tambien kame el dia de zamboanga todo pebrero. Lugar na mas ya
konose ta llama el tierra De maga flores. Este el zamboanga onde iyo
ya engranda.

ANG BAROTAC NUEVO SA ILOILO

INTRODUKSYON:
Ang barotac ay isang bayan sa iloilo na may tatlumpu't apat na kilometro
ang layo sa lungsod. Ang lungsod ng iloilo ay kilala dahil sa malambing na
intonasyon ng pagsasalita ng mga ilonggo sa kanilang pagiging mabait at
masayahin. Ipinagmamalaki ng iloilo si Graciano Lopez Jaena bilang isang
bayani at si Esteban Javellana dahilan sa kanyang sinulat na without
seeing the dawn na tumanggap ng karangalang pandaigdig.

PAKSA:

Ang wikang ginagamit ng mga ilonggo ay Hiligaynon. Ang hiligaynon ay

may varayti depende sa bayan ng iloilo. Karay-a ang isa sa mga dayalekto
ng hiligaynon na may pinakamaraming tagapagsalita. Karamihan sa mga
naninirahan sa barotac nuevo ay katoliko. Ang kapistahan ng bayang ito ay
tuwing ikalabingtatlo-13 ng hunyo sa karangalan ng patrong san antonio de
padua. Karamihan sa mga barotaknon ay nabubuhay sa pabubukid o
pagtatrabaho sa mga pataniman ng tubo sapagkat ang bayan ay may
isang sental ng asukal. Ang paligid ng bayan ay halos pawang natataniman
ng pakay at mga tubo. Mga paaralan na pinamumunuan ng mga madre
pagpapatunay sa mga hilig ng mga barotaknon sa pagpapaaral ng mga
anak. Gayunpaman sa kabila ng pamamayani ng edukasyon marami pa
ring makalumang bagay na umiiral lalo na sa mga matatanda sa mga
naninirahan sa liblib na pook. Dahil may naniniwala pa rin tungkol sa samut
saring paniniwala gaya ng mga pamahiin, paniniwala sa mga engkanto at
kaugalian ng mga iloilo.

KONKLUSYON

Sa kabila ng lahat ang lalawigan ng iloilo ay may hatid na ligaya sa mga

tao. Marami ang mga pook na pang-akit, magagandang tanawin,
matatandang simbahan at mga bahay, makasaysayang pook, namumukod
na sining, makukulay na kaugalian, masisiglang pista at ang mga
paniniwala na hanggang ngayon naniniwal pa rin.