Professional Documents
Culture Documents
Orizontes 3
Orizontes 3
ZONTES
Numero 3 – Enverano 2014 – אינב'יראנו3 נומירו
ORI
Una revista kon alma manseva en ladino
El Amor
i la kerensia
En este numero de
Orizontes
Muy keridos meldadores 3
Oda II, Peligrozo / Juan Arrazkaeta 4
Sarina, la de las rozas / Liliana Bliman 5
Komo preparar dulse de rozas 6
El amor i la kerensia / Hanna Warshavsky 7
Kualo keres? / Renée Behar 9
Mendok / Carles Fernandez 10
Los bienes del ombre meoyudo / Fina Aharonovich 16
אמורAmor / Sebastian Alvear 18
El klaviko / Esteban Candelaria-Cuevas 20
Los ijos de un rey / Liliana Benveniste 20
אונה נוג'אדהUna nochada / Matan Stein 24
נוג'אדה
El amor / Medi Kohen-Malki 25
Sheleg / Dolly Burda 26
El amor es diverso komo el arkoiris…
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
4
El Amor i la kerensia
Dolly i Matan
אוריזונטיס -אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה -אינב'יראנו Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102
3
Juan Arrazkaeta, Ardjentina
Oda II
Perdido en la noche
Asperoy simmanim
Po Peligrozo
Robas un arko y una flecha
ezi
Mi vida en sekaná, mi alma desnuda
Gher el silenzio me akompaña
Las ĵjerḥas duelen si te vas
¿Kuedes oirme ne'ar?
Sanan si shusheas mi kuerpo
Kiĵiera saber ande estás
Ḥamreas de kalor y paz
Ma, algo sabrás
Komo un pasharo en su nido.
a
Siempre en mi korasón estarás
El sielo vive en tus oĵos
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
4
El Amor i la kerensia
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
5
El Amor i la kerensia
500g de asukar
2 limones
Eskojer petalos de rozas muy kolorados, lizos i perfumados. kortarles kon una
tijera la parte blanka. Aregarlos kon el sumo de los limones i amasarlos asta ke
Meter en una kalderika la asukar, la pasta de rozas i kuvrir kon agua, gizar a
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
6
El Amor i la kerensia
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
7
El Amor i la kerensia
La Biblia esta yena de enshemplos de amor por Antes de aver murir, rogo Thisbe a los idolos ke
ijos (Yitzhak i Rivka para Esav i Yaakov, Yaakov eya i Pyramus no seran olvidados, i el arvol de
por Yosef) amistad entre amigos (David i mansanas (ay ken dizen amora) debasho del
Yehonatan) i , natural, entre ombres i mujeres. kual estavan, empeso a kitar fruto kolorado en
El amor es tratado tambien en las mitolojias memoria de Pyramus i Thisbe.
antiguas. En la mitholojia Grega, ke
personifikava los sentimientos ansi ke las Esta istoria fue la inspirasion por la famoza
fuersas de la natura, le dieron al idolo del amor piesa teatral Romeo i Julia de Shakespeare, i
la forma de un djoven i lo yamarom Eros, para tambien inspiro la komedia “El esfuenio de una
amostrar ke el amor es atado kon la erotika. noche de enverano”, ande el grupo de ovreros
kijo prezentar la istoria de Pyramus i Tisbe en
Los otros aspektos del amor, komo amistad i la okazion del kazamiento de sus Rey.
kerensia topan sus ekspresion en otras formas. Kreygo ke no ay ovra, literara o muzikala,
En la mitholojia Romana, ande lo yamaron al donde el tema prinsipal no va ser amor,
idolo Amor (o Kupido), le dieron la mizma kerensia o amistad .
forma de djoven i lo kazaron kon Psyche (la
alma, el esprito), komo esta deskrito en el En vezes se ve el amor entre pares ke son
Metamorfozas de Lucius Apuleius (150 AD). En kazados anyos endjuntos i no pedrieron nada
esta istoria, despues de aver pasado munchos de sus sentimiento. Es porke kon el amor
males kon i por Psyche, se pudieron enfin kazar vienen la amistad, el respekto i el
i les nasio un ijo ke lo yamaron Felisitad i una entendimiento. Ya mos enkomendaron Hazal
ija ke la yamaron Alegria. Komo de fato, estos ke la persona deve amar a su mujer komo se
son los produktos del amor verdadero. ama de si para si, ma deve de respektarla mas
de lo ke se respekta de si para si.
Otra istoria de un amor trajiko es la istoria
mitolojika de Pyramus i Thisbe. Esta istoria de Komo el amor es el mas fuerte sentimiento ke
la mitholojia Grega mos konta por dos amantes siente la persona, dingun sakrifisio ke se va
i la koneksion entre eyos ke fue terminada en azer por modo del amor, sea amor por
trajedia, i dio inspirasion a munchos artistos kriaturas, por la patria, por el hoby o por el
durante los siglos. En esta istoria, Pyramus i lavoro ets. no parese nada i se aze kon muncha
Thisbe eran vizinos i se namoraron malgrado ardor.
la resistensia de sus avuelos. Se avlavan por un
burako en la muraya entre sus kazas. Enfin se Guay kuando otros sentimientos, komo selo,
desidaron a fuir i fixaron el lugar de enkontro entran a la alma de la persona. Akea ora puede
ke era serka del simiterio.Thisbe vino primera i el amor devinir aborresimiento i puede traer
fue menasada por una leona ke djusto akea ora munchos males i dezgrasias. Por esto ay
eskapo de devorar a su preda. Thisbe se fuyo i siempre de perkurar de tomar las kozas i la
se eskondio, deshando atras su velo, ke la leona vida en jeneral de la vanda pozitiva i bushkar
despedaso en manchandolo de la sangre de la azer lo bueno.
preda.
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
8
El Amor i la kerensia
Kualo keres?
Renée Behar, Urugauy
Penurias i hazinuras
es lo ke trushites
a mi vida
Poezia
Agora me traes dulsuras?
Me traes kondjas?
Nada kero de ti!
Ya basta
Te di de lo muncho
i de lo bueno
Kualo fue lo ke respondites?
Aparesio otra
Te fuites
Agora keres aboltar?
Enamorado mio
Poezia
Te arrondji de mi vida
kon amargo savor
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
9
El Amor i la kerensia
MENDOK
(KUENTO DE LOS SHERPAS DE NEPAL)
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
01
El Amor i la kerensia
avenir en la sangre. Alguna koza vido. Nyima estava muy flaka. Tenia mucha
sangre perdida i kaji no podia avrir los
Los mezes kontinuavan kon los ojos, ma sentia la kalor del puerpo chiko
inkonvenientes naturales i la tristeza de ke bivio arientro de eya por tantos
los padres al saver la terrivle fin ke mezes, sonriyo i kon un esfuerso miro a
tendria la estoria. Ihakpa keria mucho a su marido Ihakpa i disho kon un ilo de
Nyima, i kuando iva a la montanya kon boz:
los revanyos siempre deshava a kaza a su
ermana para ke Nyima no este sola i la -Ves? Es una ijika. El shaman se
abedigue en todo. Nyima, entonses, yerrava; no es un guerko. Prometeme ke
akorruto iva a los prados serka del kazal bivira... por favor.
i ayi kantava i dezia kuentos a su ijo no
nasido; se enyegava a pensar ke akeya Nyima no tuvo tiempo de eskochar la
kreatura fuera un guerko. repuesta de su marido ya ke murio al
pronunsiar akeyos biervos. Frente a
I ansi, poko a poko yego el mez de dawa akeya trajedia, Ihakpa se kolapso. En un
guwa (heshvan), uno de los mas yelados momento perdio la su amada mientres ke
del anyo, kuando se akomplio el tiempo el shaman no deshava de demandar la
de naser la kreatura. Toda la famiya se kreatura para sakrifikarla. La kaza era un
adjunto en la kaza de Ihakpa i de Nyima. autentiko kaos: todo el mundo yorava,
Las mujeres preparaven agua, gritava i korria de aki para ayi, ma la
kanymazos limpios i todo lo ke kale para chika dormia aferrada a su madre. Ihakpa
atender a la madre. Los ombres avlavan i miro la esena i kon fuersa grito bien alto:
el shaman arrogava i yamava a los
espritos de las montanyas para protejer al -Fuera, fuera todos de mi kaza! Desha ke
kazal del guerko ke estava nasiendo. yore la muerte de la mi amada!
Por fin la madre metio al mundo una -Saves ke esto va kontra la muestra
kreatura. tradision. No azes bien! - disho el
shaman kon un tono de amenasa.
-No es un ijo, es una ijika!- esklamaron
las mujeres. -Ya tengo sufisiente de tradision. Agora
deshame, amanyna aras lo ke kieras.
Era estranyo. La profesia dezia ke seria
un ijo i ke seria maldicho. El shaman, Despues de despartirse de todos los
entonses, se aserko i demando la parientes, ihapka se kedo mirando la su
kreatura para echarla por la montanya, ijika. Akordava las palavras de Nyima,
ansi el guerko moriria i los dios ke una persona no nasida no podia ser
protejarian la vaye de muevo. kulpavle de nada. Akeya kreatura era tan
luzia ke no podia ser ningun guerko, de
-No!- disho Ihakpa-. Da la kreatura a la fakto era tan blanka i chika ke le
madre. Desha ke la tenga en sus brasos akordava mas bien a una flor de
un momento. enverano.
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
11
El Amor i la kerensia
-Mendok (Flor) Te plaze este nombre?- a eya, kedo solika, sin la posivilidad de
demando el padre al bebe-. Seguro ke si. konoser otras personas. Pasava los dias
Angmendok, la manseva mas presioza de kaminando por las montanyas,
la vaye! No te preokupes de loke dize arrekojiendo frutas i flores i kantando
akel loko de shaman, no te pasara nada, viejas kantikas ke su padre le ambezo.
no moriras, yo te protejare siempre.
Un dia de primavera deskansava en la
En saviendo ke amanyana el shaman i la kueva onde bivia kuando un estranyo
terorizada djente del kazal vendrian a bruido yamo su atansion. Paresia ke
demandar la vida del supuesto guerko, alguno estava removiendo la tierra,
Ihakpa dio un ultimo bezo a su espoza, le puede ser, bushkando alguna koza. Poko
kuvijo la kara i se fue kon Angmendok a a poko i no sin espanto, Mendok se
la montanya. aserko a la fuente del bruido. Para su
Woudloper, Wikipedia
I ansi pasaron los anyos asta ke un dia Mendok salio de su burako kon unos
Ihakpa murio al kayer por unas piedras. ojos aviertos por la sorpreza.
Angmendok, o Mendok, komo le plazia
Pavel Novak, Wikipedia
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
12
El Amor i la kerensia
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
01
El Amor i la kerensia
-Agora ke ya estas bien kiero ke kumplas -Una manseva ke pasea kon un leopardo
tu promesa i me yeves al lugar ke yo de las inyeves i un perro blu no puede
kiera – disho Mendok. ser una persona normal!
-Es djusto- aksepto Serwu-, onde kieres Entonses el soldado ato a Mendok,
ir? Serwu i Tipu i los yevo a la prizion del
palasio real. Al oyir de akeyos tres
La vedra es ke Mendok no konosia otro estranyos personajes, el rey de Lalitpur
lugar ke akeyas muntanyas onde bivia abasho para verlos dezde mas serka. En
dezde chika. No savia ke avia mas aya i saviendo ke era su unika oportunidad,
ni sikiera savia komo eran las otras Mendo entonses avlo kon el.
personas.
-Por favor Majestad, no so una brusha,
-Komo no konosko nada, kiero ke me
Woudloper, Wikipedia
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
14
El Amor i la kerensia
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
15
El Amor i la kerensia
Kuando se le muryo la mujer, al anyo, vinieron los ijos ke ya eran kazados i aijados i
le disheron "Sinyor padre, es pekado ke more solo en esta kaza tanto grande – solo,
solo! Ke venda la kaza, los bienes i los kampos i mos de las paras i se vaya a morar
kon el ijo bohor. "Sinyor padre, nada no le va vinir a mankar, todo lo ke kere i va
tener de menester, aki estamos- ke piedra kudiado, papa!!!"
Topandose muy solo, aksepto el ombre, vendio todo i lo espartio entre todos sus ijos
i se fue a morar kon el grande. Al empesijo todo estava bueno i derecho. Los otros
ijos viniyan a verlo, se lo yevavan a kaminar. Apoko apoko kedaron de vinir a
vijitarlo – tantos inietos ke tenia – ni uno no ay ke amostre su kara. En la kaza onde
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
16
El Amor i la kerensia
morava kedaron de yamarlo a komer kon todos, lavarle las ropas, kuzirle el boton
ande manka. solo i seko i muy amargo el dezmazalado.
De esta manera, los diyas pasando, el ombre vino en un hal, ni a mi enimigo... Asta ke
se averguenso de la djente i de los konosidos i kedo de salir a la kaye. Ma ya
dishimos ke era seheludo- no? Un diya yamo al haham de la sivda i a todos los ijos
kon el preteksto ke tiene de darles koza – eyos ke oyeron koza de dar i ya korieron
presto, presto. "Mira" – les disho –" yo vos dishe ke vendi todo lo ke teniya – ma la
verdad es ke me deshi una validja grande yena de diamantes, oros i perlas. Yo ya
esto muy viejo i kero esta validja ke vos kede a vozos. La validja esta bien guadrada,
la enterri debasho del arvole grande a la entrada de la sivdad i esta bien serada kon
dos kavenados ke no se pueden avrir el uno sin el otro". abolto la kara i disho "Na
sinyor haham la una yave, la otra toma tu mi ijo. despues ke me muero la avrish
endjuntos los dos i tu sinyor haham espartiras el bien a mis ijos". Ma todo esto kon
una kondision ke de oy endiya, me vash a mirar komo se deve. De akel diya troko
todo. El ombre torno a estar bien mirado i onorado por su famiya. Todo lo ke
demandava - pishin se le aziya.
I na ke un diya mos desho el buen de ombre la buena vida. Le izieron levaya komo se
deve i despues de los siete i del korte de mez, se fueron todos djuntos a topar la
validja. Kavakaron i kavakaron i a la fin toparon. Avieron kon el haham los dos
kavenados i eyos ke ven –una kavesa de azno i una letra onde avia en eya eskrito
solo esto: "Solo azno da en vida todo lo ke tiene"
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
17
El Amor i la kerensia
אמור
סבאסטיאן אלב'יאר
אמור קומו אמביזאר קי לה ב'ידה איס סולו אונה אי איי קי סאב'יר אמארלה
אי סאב'יר קי קאדה פאסו אין איל קאמינו אונו סי אזי אטיש
אי אאונקי מאנקי אלגון דיאה איל אמור אין מויסטראס ב'ידאס
קומו מוסאפ׳יר קי פורקי א איס פור איל ארדור קי נונקה סי אפאגה ,מ
פור לה אוסקורידאד אין לה קי מוס ו סיימפרי איסטה אין מואיסטראס ב'ידאס,
פור קאדה ראזון קי טינגו פארה אמאר מיטימוס אי מוס אזי זור איל קאמינו אי ר
אי סיר
דיג׳וזו.
אוריזונטיס -אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה -אינב'יראנו Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102
18
El Amor i la kerensia
Amor
Sebastian Alvear, Chile
mos aze zor el kamino i R por kada razon ke tengo para amar i ser
dichozo.
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
19
El Amor i la kerensia
E Klaviko
Esteban Candelaria-Cuevas, Estados Unidos
Muncho tiempo atras, una tavlas del tejado. Poko a poko se fue
esnoga fue alevantada i saliendo i dezlizando ahuera i ahuera
djente de todas partes asta a la fin kayer embasho.
andavan a kontemplar la
ermoza estruktura. Entonses esta mezma noche abasho
muncha, muncha luvia. La agua entro
Arriva, en el altor de la por el tejado ma muncha mas agua por
esnoga, serka de las tavlas onde el klaviko ya no estava. Se
del tejado, un chiko klavo, empesaron a menear las tavlas,
mirava todo lo ke se apartando las tejas. Las aguas
akontesiya. El klaviko oiya korrieron por las paredes, por los
todos los komentos i elojios murales i tambien sovre los ermozos
sovre tan maraviyoza ovra. La djente tapetes de la esnoga. Todo kedo
avlavan de todas las partes de la falitado i solo porke un klaviko disidio
ermosa esnoga, menos del klaviko. Ni abandonar su lavoro de klavo.
notavan, ni savian ke el estava ayi, El
klaviko se sintio negro, irritado, kon Ke paso kon el klaviko?
envidia.
Bueno, el klaviko, en la eskuridad,
- Si so tan chiko i insinyifikante, siguro asigurava las tavlas del tejado, ma era
dinguno metera tino de mi falta! valutozo, muy util. Agora, interrado en
el lodo, no solo kontinua ansi eskuro
Entonses este klavo disidio deshar su sino tambien inutil i komido por el
vida de klaviko i no detener mas las mofo.
Un rey grande i poderozo komando sovre su djente ke no se rijan segun uzan otros
reyes, ke los ke son rikos i estimados asperan a suvir en grandeza kuando verna su regla
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
20
El Amor i la kerensia
I dito rey tenia tres ijos, ke les tenia muncha amistad. Kuando se izieron grandezikos, les
disho el rey:
El tresero era un ombre medyano, ni viejo ni mansevo, i era muy ermozo. El les disho:
- Mira, ijos mios, ke vos akavidesh de ir eskojiendo la fruta buena para komerla, i no
komash kozas ke ainda no se gizaron por entero o ke ya se gastaron, i alesharvos de no
kavzar danyo a vozotros.
Ditos tres ermanos se entraron dientro de la guerta i vieron en eya munchos arvoles i
frutas de modos i maneras, i munchos riyos i fuentes de agua muy dulse, i muncho oro i
plata i piedras presyozas.
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
21
El Amor i la kerensia
Despues de dias, se espartieron los ermanos uno de otro, ke kada uno se fue i arodeo la
guerta por una banda, i tan grande era, ke no savian el uno del otro. Onde uno de eyos
metio todo su tino en komer i bever, i no pensava en otra koza. El segundo no izo kavzo
de los visyos, sino todo lo ke mirava era de ir akojiendo oro i plata i piedras presyozas, ke
al prinsipio se fue inchendo los pechos i las aldikeras i las aldas. Al otro dia se deznudo el
sayo i lo izo todo un sako, i iva guadrando en el todo modo de kozas de valuta. I ansi se
fue rijendo munchos dias, ke kuanto mas tenia, mas muncho keria, i no se artava de ir
tomando i guadrando, a tanto ke se dezmudo todos los vestidos i se kedo en larnes, i
toda su vestimenta la izo sakos, i iva kargado kon eyos kaminando por la guerta. I se le
aflako la fuersa i pedrio la salud, porke no komia ni bevia: Tanto era su kovdisia ke tenia
de akojer moneda, i no keria emplear ni un punto afilu para komer.
Ama el treser ermano no le plazio ningun rijo de los ditos, ke siendo era el mas sezudo
de todos, metio su tino en ir mirando la guerta i estudyar kon su intelijensia la virtud de
kada koza, i de ke modo se odreno todo akel aparejo tan bueno i kumplido en una izla, i
ken es el patorn ke la rije. I se iva maraviyando de ver ke las fuentes de agua abevravan a
los arvoles i a las vedruras kada dia en su ora, komo ke avia alguna persona ke lo estava
rijendo. I dezia entre si:
- Estas kozas milagrozas no se ivan aziendo de suyo, i sierto ke el patorn de esto sera
muy savio i entendido, siendo fue bastante de endjenyar tales milagros.
I ansi iva arodeando por la guerta, kada dia por una vanda, a ver si topara kon alguno ke
le de a entender el kavzo de todo esto komo es. I lo ke komia era poko i bueno, kantidad
de tener fuersa; i kuando topava alguna djoya muy fina, se la guadrava en el pecho. Ma
del resto no kovdisio nada, i todo su tino lo empleava en estudio, a konoser i alkansar a
saver ken es el rejidor de la guerta.
I despues de tiempo, estando los tres ermanos en un lugar, vieron venir un esklavo preto
kon una karta en la mano, ke el dito era mandado del rey, diziendoles: “-De vista de
esta, veresh de venirvos todos los tres ermanos aki, en mi palasio, ke ya se adjusto el
tiempo ke ataksi sovre vozotros, i no vos detengash del todo”. I ansi, se aparejaron todos
para irsen de ayi en akeya propya ora.
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
22
El Amor i la kerensia
Despues de esto, alsaron los ojos i vieron venir de leshos un mansevo kumplido, i su
forma asemejava ke era ijo de rey. Se fueron koriendo i lo konosieron, i lo trusheron kon
muncho kavod en el palasio, i le konto al rey todo lo pasado, diziendole:
- Senyor mio: Akel lugar ke mos mandates es muy kumplido de todo, i los bienes
ke ay en akeya guerta no los ay en todo el mundo.
- Mira esto si es koza ke se topa en ningun reinado; i ansi yo, en todo el tiempo ke
stuvi ayi, me kedi pensando a saver i konoser ken sera el rejidor de akel lugar, i
no pensi en otra koza.
El rey lo resivio kon gusto grande, i lo bezo i lo abraso, i resivio akel prezente ke le
trusho, i le plazio muncho de ver su buen rijo, ke no fue akorido detras de patranyas. I
ansi le deskuvrio sekretamente todas las demandas ke le demando, i le dio a entender
ken es el rejidor de la guerta. I despues lo suvio en grandeza, segun lo meresia.
Lo mezmo es el rijo del mundo, ke el Dio, bendicho sea, ke es rey i patron de todo el
mundo, manda a las almas de los sielos ke agan un viaje en este mundo para azer misvot
i ovras buenas, i kon esto mereskan tener avantaje en Olam Aba; i el puerpo asemeja a
una nave, ke dientro de el esta el alma. I no mos avizo la Ley ke a de ser el premio de las
misvot en Olam Aba; i la kavza es porke todo lo ke importa es ke agamos las misvot para
azer la voluntad del Dio i afirmar su komando, i ke no las agamos para tener buen pago.
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
41
El Amor i la kerensia
Poezia
Pasando por el kortijo desolado פאסאנדו פור איל קורטיז'ו דיסולאדו
Ma agora el kortijo esta vaziyo. .מה אגורה איל קורטיז'ו איסטה ב'אזייו
Ke afilu sus kayades no konta nada. .קי אפילו סוס קאייאדיס נו קונטה נאדה
I el kortijo
אי איל קורטיז'ו
Al son de los mudos me mira a mi
אל סון די לוס מודוס מי מירה אה מי
'No es sino otrun kuento de amor en Yerushalayim'
''נו איס סינו אוטרון קואינטו די אמור אין ירושלים
Sospira
סוספירה
I el fumo de su sigaro asuvio ariva
אי איל פ'ומו די סו סיגארו אסוב'ייו אריב'ה
Asta las estreyas. .אסטה לאס איסטרייאס
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
42
El Amor i la kerensia
El amor
Medi Kohen-Malki, Israel
Lo ke esto eskriviendo sovre el amor, no es lo ke tenia la entension de eskrivir. A
vezes, la vida mos yeva al espasio de una otra perspektiva sovre la vida i su valores.
Kero azer una pauza de todo lo ke pensi a eskrivir, porke la realidad me trusho a otras
palavras i a otros sentimientos.
La koza me izo muncha pena, i djusto antes de avrir el mikrofono adjusti esta enformasion kero remarkar
ke durante toda la emision estuvi muy emosionada, kon lagrimas ke me akompanyaron durante toda la
transmision. Mas tadre, kuando publikaron su nombre, fue dicho, ke siempre el fue voluntario en la
kumunidad i se mobilizo a varias misiones para todos. El desho una mujer i tres kriaturas.
Penso ke lo ke me emosiono akel momento fue, la kapachidad de meter su vida en peligro, i de koronar el
altroizmo a ser una valor ke no puede ser trokada. El amor, de baldes, ke dio, el sentimiento de dar sin
esperar,estas son las kozas ke lo definen tan ekstraordinario, tan eksklusivo.
La lision ke me ambezi de esta trajika istoria es, ke tenemos ke amarmos sin kuento i sin asperar a alguna
kompensasion. Ya savemos, ke por un odio ke fue de baldes, se destruio el Templo.
Avlando de esto,kero sitar una strofa de la traduksion de una de mis poezias en ebreo:
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
42
El Amor i la kerensia
Sheleg
Dolly Burda, Israel
Mi ija Gila (Alegre en espanyol, al nombre de mi madre), siempre dezeava tener un periko, yo no keria
trayer pero a la kaza porke Arye, mi ijo chiko, i yo mos espantavamos de peros. I ansi paso un anyo entero
ke mi ija me rogava ke la deshara traer periko a la kaza.
En Enero de 1991, en la Gera del Golfo, (Irak i el malogrado Sadam Husein kuando mos echavan raketas
sovre Israel) nasio Sheleg.
Teniamos un amigo, Yosi, ke es veterinario ke bivia en Holon, i mos disho ke topo un periko de dos mezes i
si keriamos ke lo tomemos para Gila.
Mozos biviamos en akel tiempo en Yerushalayim, los ijikos estavan embezandose djudo. Los arekojimos
kuando eskaparon la klasa, i les dishimos ke vamos a viajar a Holon, ke tenemos una sorpreza para Gila.
Vijitimos la famiya de Yosi i el veterinario la yevo a Gila a la klinika de animales, avrio un almario i de
adientro salio un periko muy chikitiko de dos mezes, blanko komo la inyieve, saltando a los brasos de Gila i
chupandole los dedos.
Gila estava tan alegre komo su nombre, i pishim lo Yamo “SHELEG" (inyeve en ebreo). Aryeliko no se
espanto del periko, lo kareso i le demando permision de tomarlo en brasos. Gila aksepto i mirandome me
disho:
- Estas mirando, ima? Ni Arye ni tu vos espantash mas de peros. El vos va ayudar a kerer a los peros.
En el viaje de retorno a Yerushalayim los tres se durmieron en el asiento de atras. Gila, Sheleg en medio i
Arye. Eran komo tres andjelikos blankos, los ijikos estavan vistidos ayinda kon los uniformes blankos de
djudo.
Era tadre kuando tornimos a kaza, Boaz, mi marido, tomo una paila de plastik del lavado seko ke era de
kolor vedre, ariento metio un kavesal i le disho a Sheleg de agora en adelantre aki tiene su kamika.
Me akodro komo si fuera oy, al dia sigiente era viernes i los ijikos se fueron a la eskola primaria i Sheleg se
kedo kon mi, los dos solos en kaza...
Yo empesi a gizar kioftikas de karne, i le echi una en un platiko de plastik a Sheleg. El golor de su primera
kiofte de karne lo yeno de enerjia i la alkanso kon su bokita. I entonses meti tino ke la kiofte era mas
grande de su boka i me espanti ke se la englutiera entera i se atragantara en la garganta.Se la kije tomar de
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
42
El Amor i la kerensia
la boka, ama no me lo pirmitio, kore el kon la kiofte en la boka meneando su kuliko chiko i su kola blanka,
kore Dolly atras del periko.
Yo solo keria kortar la kiofte en kuatro partes, ama el tenia miedo ke no se la tornara.En fin, el despedaso
la kiofte i se la englutio sin ningun peligro i yo me trankilizi,
embezandome ke a la otra vez tengo ke kortarle la komida en
pedasikos chikos.
Los ijikos tornaron de la eskola presto sin deternersen en el kamino, i
trusheron a los amigitos ke kerian konoser al luzio i ermozo de Sheleg,
el muevo miembro de la famiya muestra.
Sheleg sinyifiko munchas alegrias para mozotros durante 17 anyos i
medio. El fue parte de muestra famiya, un amigo leal i fiel, siempre
durmia kon todos, toda la noche pasava de kama en kama.
Kuando los ijikos kresieron i salieron de kaza, Sheleg kedo kon mozos,
ya estava viejiziko. Los ultimos anyos ya no podia darle karne, (a el le
gustava muncho la pechuga de gaina) porke su salud para mozos era muy importante i le davamos komida
buena i sana de peros. Ama asta oy me erguele komer gaina i no poder darle a el ke en ganede este.
Todos mos akodramos de Sheleg i siempre lo mensionamos, i kuanto amor resivimos de su parte, i kuantas
aventuras pasimos kon el periko blanko komo la inyeve i bueno komo un andjeliko.
Email: matanstein@walla.co.il
Orizontes - Una Revista kon alma Manseva - Enverano 4102 אינב'יראנו- אונה ריב'יסטה קון אלמה מאנסיב'ה- אוריזונטיס
42