Özbekistan Cumhuriyeti.

Özbekistan, Orta Asya'da Özbekçe konuşan bir devlet. Denize kıyısı olmayan ülke,
komşuları kuzeyde ve batıda  Kazakistan, doğuda Kırgızistan ve Tacikistan ,
güneyde Afganistan ve Türkmenistan'dır.

Özbekistan büyük bir bölgesel güç olmak arzusundadır ve bunun gerektirdiği olanaklara
da sahiptir. %75 ‘i Özbek olan 23 milyonluk bir nüfusa sahiptir ki bu da Özbekistan’ın
Rusya’nın güneyindeki en kalabalık ülke olması demekdir. Bu rakama toplamı en az 2,5
milyon olan komşu ülkelerdeki gücü Özbek azınlıkları da katarsak, Özbekler’in Orta
Asya’nın nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturduğu görülür. Yabancı ülkelerde etkili araçlara
da sahiptirler ( Afganistan’da General Dostum, Tacikistan’da bazı Özbek kadrolar).
Özbekistan enerji açısından kendi kendine yeterlidir. Dunyada toplam pamuk üretiminde
ikinci, altın üretiminde dördüncü sıradadır. 1996’da gıda açısından kendi kendine yeterli hale
gelmiştir. Özbekistan, dünyanın karaya en fazla sıkışmış ülkesidir. Herhangi bir serbest
denizle arasında en azından iki ülke vardır.

Özbekistan Rusya’ya olan bağımlılığından kurtulabilmiştir: BDT dışı ülkelerle yapılan

alışveriş, BDT ülkeleriyle yapılan alışverişi geçmiştir (%60’a karşı %40). Yabancıyatırımlar
(Batılı, Japon, Koreli) 1992 -96 arasında 5 milyar dolara varmıştır. Koreli Daewoo 1997’de
Fergana’da açılcak bit otomobil fabrikası için 1 milyar dolarlık yatırım yapmıştır; Fransız
Technip firması tarafından yenilenecek Semerkand rafineresinin ülkenin ihtiyaclarının
karşılanmasına büyük katkıda bulunması beklenmektedir. İMET programı çerçevesinde ABD
ile yapılan askeri işbirliği anlaşması, ülkenin Ruslar’a bağımlı kalmamasını sağlamıştır.

Dünyanın dördüncü altın kaynaklarının bulunduğu, dünyanın yedinci altın ihracatçısı,

dünyanın dördüncü uranyum üreticisi, dünyanın onuncu bakır maden yataklarının bulunması
konumundadır.

Yüz ölçümü 448,9 km 2, nüfüs 1 ocak 2014 tarihine göre 30488,6 . Para birimi som.
Başkent – Taşkent. Bölgenin büyük kısmı Sirderya (Seyhun) ve Amurderya(Ceyhun)
nehirlerin arasında yerleşmiş. En büyük göl Aral gölüdür. Aral gölü Sovyet döneminde yanlış
politikaları sonunda bugün Özbekistan için büyük bir çevre felaketi doğurmuştur. Diğer Orta
Asya Türk Cumhuriyetlerinde olduğu gibi iklimi, yazları sıcak ve kurak kışları soğuk ve
karasal iklimdir.

Özbekistan'da etnik dağılımında Özbekler %80, Ruslar %5,5, Tacikler %5’lik orana

sahiptir. Nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman’dır. Ülkede %3,5 oranında Ortodoks nüfus
yaşamaktadır.

Ülkede hâlen Halk Demokratik Partisi, Liberal Demokrat Partisi, Adalet Sosyal
Demokrat Partisi ve Millî Tikleniş Partisi bulunmaktadır. İlk parlamento seçimleri 1994'te
yapılmıştır. Yönetim biçimi cumhuriyettir.

Özbekistan Cumhuriyeti AGİT, BM ve diğer uluslararası kuruluşlara üyedir.

Özbekistan'da sadece Devlet Televizyon Radyo Şirketi televizyon ve radyo yayını yapar. Bu
kanallar Özbekistan, Navo, Bolajon, Taşkent, Kinoteatr, Yoshlar, Medeniyet ve Marifet,
Dünya Böyle ve Spor TV kanalları yayın yapar. Şirketin HD ve yerel kanal projeleri vardır.
Özbekistan'da 2 adet devlet ve 2 adette özel olmak üzere toplam 4 adet banka bulunmaktadır.
Ülkenin Artel adlı elektronik markası vardır. Piyasaya sürülmüştür.
Tarihi

Özbekistan’ın bulunduğu topraklarda, MÖ10. Yüzyılda Baktriane, Harezm ve Sogniane gibi

büyük devletler kurulmuştur. MÖ. 6. Yüzyılda Pers Kralı Darelos, 4. Yüzyılda Büyük İskender, MÖ.
8. Yüzyılda da Araplar tarafından işgal edilen Özbekistan, 13. Yüzyılda önce Moğolların, sonra da
Timur’un işgali altına girmiştir.
Altın Ordu Devletinin kuruluşu sırasında Urallar’ın doğusunda İrtiş İrmağının kaynağına
doğru uzanan bölge, Cengiz Han’ın torunu Şibakan’da verildi.
Bölgede yaşayan kabileler, Kıpçakların büyük hükümdarı Özbek Han döneminde Özbek
adını alıp müslümanlığı benimsediler.
15. yüzyılın ilk yarısında güney doğuya yönelerek Ebu’l Hayr döneminde Seyhun Irmağının
kuzey yakasına ulaşarak Maveraünnehir’deki Timurlu topraklarını tehdit etmeye başladılar. Ebu’l
Hayr’ın bölgesi istila edemeden ölmesinden (1468) sonra bir gerileme dönemine giren Özbekler ancak
Ebu’l Hayr’ın torunu Muhammed Şebani döneminde Semerkant’la birlikte bütün Maveraünnehir’i
egemenlikleri altına aldılar. (1500)
Bölgede merkezi Buhara ve Harezm (Hive) olan iki ayrı hanlık kuran Şeybaniler,
Maverünnehir’i 1598’e değin yönettiler. Şeybani döneminde kıtalararası kervan ticarettin önemini
yitirmesinin de etkisiyle bölge ekonomisi gerilemeye, mimarlık ve minyatür sanatı Timurlular
dönemindeki parlaklığından uzaklaşmaya başladı. Daha sonra Maveraünnehir, Astrahan hanlarının
soyundan Canilerin eline geçdi. Bu süre içinde de gerileme süreci devam etti. Maveraünnehir’i istila
eden İranlı komutan Nadir Şah, 1740’da Buhara’ya girdi. Ardından da Harezm’e karşı saldırıya geçdi.
Son Cani hükümdarı Ebu’l Gazi Han, Mangıt Kabilesinden Şah Murad tarafından tahttan indirildi.
19. yüzyılın başına gelindiğinde Ceyhun ile Seyhun ırmakları arasındaki bölge Buhara, Hive
ve Hokand hanlıklarının egemenliğindeydi. Ama bu devletlerden hiçbiri kesin sınırlara, kabile
reislereri üzerinde sürekli bir denetime tehlike anında komşularına yardım edecek güce sahip değildi.
18. Yüzyıl başlarında bölgeye sefer düzenlemeye başlayan ruslar, 1860’lardan sonra Buhara ve Hive
hanlıklarına üstünlüklerini kabul ettirip hokand Hanlığına İlhak ettiler. (1976).
1917 Sovyet Devrimi başlandığında Özbekler, Rusya Türkistan’ındaki Sirderya, Semerkand ve
Fergana yönettim birimleriyle yarı bağımsız Buhara ve Hive hanlıklarına dağılmış durumdaydılar.
Devrim sırasında Taşkent’te iktidar öncesi Geçici Hükümete bağlı Türkistan Komitesinin ardından da
Özbeklerin ve öteki Müslümanların hemen hiç söz sahibi olmadıklarını komünistlerin denetiimindeki
İşçi, Asker ve Köylü Temsilcileri Konseyinin eline geçti. Aralık 1917’de Hokand’da bir ulusal kongre
toplayan Müslümanların Mustafa Çokay başkanlığında kurdukları hükümet Şubat 1918’de Taşkent’ten
yollanan askeri birlikler tarafından devrildi. Darbeden sonra yeni yönetime karşı Basmacı ayaklanması
olarak bilinen bir direniş hareketi başladı . Nisan 1918’de ilan edilen Türkistan ÖSSC yönetimini
elinde tutan Rusların Müslümanların suzlukları daha da artırdı. Sonunda Lenin’in 1919sonbaharında
atadığı Türkistan komisyonu, Taşkent’te yönetimi devraldı. Hive ve Buhara Hanlıklaarının 1920’de
Kızıl Ordu tarafından yıkılması ve kağıt üzerinde bağımsız Harezm ve Buhara Sovyet Halk
Cumhuriyetlerinin kurulması Basmacı Ayaklanmasının yayılmasına neden olduysa da, Türkistan
Komisyonunun 1922’de başlattığı reformlar sonucu ayaklanma etkisi yitirdi.
1924’de Orta Asya ve Kazakistan’da sınırları etnik temellerde yeniden belirleyen idari
düzenlemeyle Harezm, Buhara ve Türkistan cumhuriyetleri dağıtılarak bölge toprakları 5 Türk
cumhuriyeti arasında bölüştürüldü. 1936’da Karakalpak Özerk SSC Özbekistan’a bağlandı. 1956 ve
1963’de Kazakistan’ın güneyindeki bazı topraklar Özbekistan SSC’ye geçtiyse de 1971’de bu
toprakların bir bölümü Kazakistan SSC’ne geri verildi.
1937 -38 yıllarında büyük temizlik sırasında milletçi bir komplo hazırlığı içinde oldukları
gerekçesiyle,aralarında Başbakan Feyzullah Hocayev ve Özbekistan Komünist Partisi birinci sekreteri
Ekmel İkramov’un da bulunduğu çok sayıda Özbek idam edildi. Stalin’in ölümünden sonra Hocayev
ve İkramov’un saygınlıkları iade edildi.
Özbek Cumhuriyeti, 27 Ekim 1924’de ilan edildi. Esasen 1924 yılında SSCB’ni oluşturan
cumhuriyetlerden birisi olarak Özbekistan –bugünkü Tacikistan’ı da içine alır şekilde kurulmuştur.
1929 yılında Tacikistan, Özbekistan’a bağlı özerk bir Cumhuriyet olmaktan çıkarılıp birliği oluşturan
Sovyet Cumhuriyetlerinden birisi haline getirilmiştir. Bugün Tacikistan’daki kaosun temelinde yatan
sebeplerden birisi de bu suni oluşumdur. Taciklerin anadili Farsça olamasına rağmen hemen hemen
hepsi Özberk Türkçesini konuşur. Kültürel olarak da bu iki halkı birbirinden ayırdetmek oldukça
güçtür. Özbekistan SSCB’nin dağılmasından sonra 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etti. 21
Aralık 1991’de Bağımsız Devletler Topluluğuna (BDT) katıldı.
Özbekistan 12 il (viloyat), 162 tuman,120 şehirden,113 kentsel tip yerleşim (Посёлок
городско́го ти́па) , 1461 (сельский сход ),özerk cumhuriyet (Karakalpakistan Cumhuriyeti)
ve 1 bağımsız şehirden (Taşkent) oluşur.
 1991 yılı itibariyle Sovyetler birliğinin dağılmasıyla birlikte Ağustos 1991 yılında
Sovyetler birliği Komünist partisinin iktidardan düşmesiyle birlikte Orta Asya’daki komünist
partileri de dağılma sürecine girmişlerdir. 14 Eylül 1991 yılında ‘Özbekistan Komünist
Partisinin’ kapatılmasının ardından ‘Demokratik Halk Partisinin’ kurulduğu ilan edildi.
Önemli değişiklikler yapılmasına rağmen yeni kurulan parti komünist partisinin ideoloji,
siyasal yapı ve imkanlarıyla birlikte bütün mal varlığa hakim oldu.
Ekim ayının 29’unda ülke bağımsızlığına kavuşurken komünist partisi birinci sekreteri
olan İslam Kerimov oyların %86’sını alarak Cumhurbaşkanlığı makamına geldi. Nisan
1995’de yapılan referandum ile İslam Kerimov’un Cumhurbaşkanlığı süresi 2000 yılına kadar
uzatıldı. Daha sonra yapılan seçimlerle de İslan Kerimov’un Cumhurbaşkanlığı süreci
uzatılmış halen ülkenin tek söz sahibi olan güçlü başkanı konumundadır.
Özbekistan Anayasa’sı
Özbekistan Anayasa’sı 8 Eylül 1992 yılında Özbekistan Yüksek Konseyinin 11.
Toplantısında onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Anayasa 6 bölüm, 26 asıl toplam 128
maddeden oluşmaktadır. 24 Nisan 2003 yılında anayasada değişiklikler yapılarak kimi batılı
ülkelerin anayasalarından faydalanmıştıt. Ayrıca 2006 yılında da Cumhurbaşkanı Kerimov’un
önerileriyle ‘Demokrasinin gelişmesi, yeni idarecelik ve siyasi partilerin ülke demokrasilerine
katkıları’ hedefiyle anayasanın 89-93 ve 102’ci maddeleri değiştirilmiştir.
Özbekistan Anayasasının öne çıkan özelliklerinden biri 15. Maddede tecelli etmiştir.
Buna göre bütün devlet daireleri, sendikalar ve vatandaşlar anayasaya uymak zorunlulukları
vardır. Ayrıca anayasanın 16. Maddesi gereğince hiçbir kanun ve hukuk belgesi anayasaya
aykırı olamaz ve hüküm taşıyamaz. Ayrıca anayasanın 127.Maddesi de anayasa
değişikliklerini ÖzbekistanYüksek Meclisi temsilcilerinin en az üçte ikisinin onayıyla
değiştirimesini ön görmüştür. ÖzbekistanAnayasasının öngördüğüne göre bu ülke demokratik
bir cumhuriyet olup bağımsız yasama, yürütme ve yargı erklerinden oluşmaktadır. Bu ülkede
yürütme erki çok güçlü bir konumda bulunduğundan, yasama ve yargı bu üstün güce endeksli
olarak faaliyet göstermektedir.
Yürütme erki
Özbekistan’da Cumhurbaşkanı yürütmenin başı, hükümetin başkanı,bakanlar kurulunun
başkanı, aynı zamanda silahlı kuvvetlerin de başkomutanıdır. En önemli stratejik kararlar
cumhurbaşkanı makamınca alınmaktadır. Savaş ilanı, olağanüstü durum ilanı, sıkıyönetim
ilanı,üst düzey makamların atanması veya görevden alınması Cumhurbaşkanının yetkileri
arasındadır. Cumhurbaşkanı beş yıl için genel seçim ve halkın oyuyla iktidara gelmektedir.
Bu süreler uzatılabilmektedir.
 2006 yılında Anayasada yapılan değişikliklere göre Anayasa’nın 89. Maddesi
‘Cumhurbaşkanı Özbekistan’ın yürütmesinin başı olduğunu ve devletin bütün kurum ve
işleyine hakim olarak nitelendirmiştir. 'Cumhur‘aşkanı 35 yaşını doldurmuş Özbekçeye hakim
ve seçimlerden önce en az 10 yıl Özbekistan topraklarında ikamet etmiş Özbek vatandaşları
arasından seçilmektedir. Cumhurbaşkanın görevleri arasında üst düzey komutanların,
diplomatların atanması ve görevden alınma yetkisi de bulunmaktadır. Bakanlar Kurulu
üyeleri, Başbakan, Başbakan birinci Yardımcısı, Bakan Yardımcıları, Baş Savcı ve
Yardımcıları, Baş yargıç ve yardımcıları, Anayasa Mahkemesi Başkanı ve Yardımcılarının,
üst düzey Savcı ve Yargıçların, Merkez Bankası Başkanı v.b üst düzey bürokratların atanması
Cumhurbaşkanı tarafındanyapıldıkdan sonra Yüksek Meclisin onaylamasıyla
gerekleştirilmektedir.
Yürütmenin diğer üst düzey makamları Cumhurbaşkanı’nca Meclisin onayını
alınarakatanan Bakanlar Kurulu ve Başbakandadır. Bakanlar Kurulu Cumhurbaşkanı
karşısında sorumludurlar.Cumhurbaşkanı ekonomik, Sosyal, kültürel ve diğer husularda
gereken tavsiyeleri, izlenecek yol ve benimsenecek tutumu bakanlar kuruluna bildirmektedir.
Özbekistan Bakanlar Kurulu 24 kişiden oluşmaktadır. Bunlar bir başbakan, 7 Başbakan
Yardımcısı, 10 bakan ve 6 Devlet Komitesş Başkanları oluşmaktadır. Başbakan Yardımcıları
Cumhurbaşkanı tarafından atanmaktadırlar. Başbakanın onların atanmasında rolü yoktur.
Başbakan Yardımcıları Cumhurbaşkanının emrinde görev yapmaktadırlar. Devlet Komitesi
Başkanları ise Bakan düzeyinde olup Bakanlar Komitesi üyesidirler. Ayrıca Karakalpakistan
Cumhurbaşkanı da Özbekistan bakanlar kurulu üyesidir.
Yasama Erki
Özbekistan Milli Meclisi Eylül 1994’te Yüksek konseyin yerine kurulmuş ülkenin en yüksek
yasama meclisi konumundadır. 2002 yılındaki referandum gereği iki meclisten
olusturulmuştur. Birincisi Yasama Meclisi veya ‘Ali Meclis’ diğeri ‘Senato’ veya ‘Üst
Meclis’dir. Anayasa değişikliğinden önce Özbekistan Yüksek Meclisi beş yıl için seçilen
senede iki kez toplanan iki yüz elli üyeden oluşan Cumhurbaşkanı’nın hükümlerini onaylayan
sembolik bir kurum konumundaydı. Ama 2002 anayasa değişikliklerinden sonra iki meclisin
oluşturulmuştur. Bunlar:
- Beş yıl için şeçilen yüz yirmi üyeli ‘Özbekistan Yüksek Meclisi’dir. Yüz yirmi üyeli
bu meclisin milletvekilleri, 12 il ve Karakalpakistan Özerk Cumhuriyetinden
seçilmektedir.
 - Yüz üyeli ‘ÖzbekistanSenato’sunun üyelerinin 16 Cumhurbaşkanı tarafından, digger
84 ise Yerel Konseyler tarafından seçilmektedirler. Senato Başkanı Cumhurbaşkanı
tarafından atanmaktadır.
Milli Meclisin toplantıları Ali Meclis binasında yapılmaktadır. Toplantıya Cumhurbaşkanı,
Başbakan, Bakanlar Kurulu Uyeleri, Yüksek Yargı Üleleri, Baş Savcı ve Merkez Bankası
Başkanı da katılabilmektedir. Yüksek Meclisin Başkanı ve Yardımcısı Milletvekillerinin gizli
oyuyla seçilmektedirler.
Yargı Erki
Yargı Erki, Özbekistan anayasası gereğince Diğer erklerden bağımsızdır. Buna ragmen başta
ülkenin en üst Yargı organı olan ‘Yüksek Adalet Divanı’ ve digger üst dereceli mahkemelerin
başkanları Cumhurbaşkanının önerisiyle Yüksek Meclis tarafından atanması Yargı erkinin
tam olarak bağımsız konumda bulunmadığına dair eleştirilere neden olmaktadır. Yargı sitemi,
dört yüksek dereceli mahkemeden oluşmaktadır.
 Anayasa mahkemesi
 Yüksek Adalet Divanı
 Yuksek Ekonomi Mahkemesi
 Yuksek uyuşmazlık Mahkemesi

Bu mahkemelerin başkanları beş yıl için atanmaktadır. Diğer il, ilçe ve yine Taşkent
mahkemeleri ise Adalet kurumunun taşra ve yerel örgütleridirler.

Özbekistan’da Faaliyet Gösteren Siyasi Partiler

Özbekistan koşulları gereği halen demokratik parlamenter sisteme geçişte önemli sorunlarla
karşı karşıyadır. Bu ülkede batı standartlarındaki rejimlerdeki gibi siyasal partiler, muhalefet
partileri ve basın özgürlüğünde bazı sıkıntıların ve sorunların yaşandığı bilinmektedir.
Özellikle siyasi partiler faaliyet alanları ve çalışma sahalarında bazı kısıtlamalarla karşı
karşıya bulunmaktadırlar. Siyasal sisteme ve Cumhurbaşkanına tam sadakat ve bağlılıklarına
kuşku duyulmayan siyasi haraketler ve partiler serbest faaliyet sahası bulmaktadırlar. Ülkenin
en önemli parti ve siyasal hareketleri söyledir
1. Demokratik Halk Partisi, 15 Ekim 1991 ‘de kurulan bu parti mensupları mecliste
coğunluğu oluşturmaktadırlar. Partinin yayın organları ‘Uzbekistan Ovozi’ ve ‘Golos
Uzbekistana’ partinin başkanlığı Abdül Hafız Celalov yapmaktadır. Devletin üst düzey
yöneticilerinin hemen hemen hepsi bu partini mensubudurlar.
 2. Sosyal Demokrat Adalet Partisi, 18 Şubat 1995 ‘de kurulan bu parti dönem dönem
azda olsa küçük gruplarla Milli Mecliste temsil edilmiştir. Partinin genel başkanı -
T.Daminov, yayın organı ‘Adalet gazetesidir’.
3. Demokratik Özgürlük Partisi( Erk Partisi) 11 Nisan 1990’da muhalif liderlerden
Muhammed Salih tarafından kurulan bu siyasi hareket çok partili demokratik system, serbest
ekonomik, özel mülkiyet ekonomik reformlar v.b planlarıyla ortaya çıkınca parti, 1992 yılında
kapatıldı. Mal varlığına el konuldu. Lideri ise yurt dışına kaçmak zorunda kaldı.
4. İsar Partisi (Özveri Partisi) 4 ocak 1999 yılında sanatçılar, işçiler, aydınlar ve orta
tabaka mensupları tarafından kurulmuştur. Mecliste temsil edilmektedir. Partinin yayın organı
‘Vatan Gazetesi’ olup genel başkanı Akhtam Tursunuv dır. 2000 yılında ‘Vatanın İlerleme
Partisinde’ bu partiye katılmıştır.
5. Milli Demokratik İhya Partisi, 9 Temmuz 1995’ te aydınlar, araştırmacılar,
sanatçılar v.b gruplar tarafından kurulan parti mecliste temsil edilmektedir. Yayın organı Milli
İhya Gazetesi olup genel Başkanı İbrahim Gafirof’tur.
6. Halkcı Birlik Partisi, Batıcı ve liberal bir anlayışa sahiptir.
7. Yenilik Partisi, İslami bir siyaseti benimseyen bu partinin fikirleri çoğunlukla Doğu
Özbekistan’daki Namangan Fergana ve Andijan illerindeki halk tarafından benimsenmektedir.

İngiltere ve Özbekistan
İngiltere bir ada ülkesidir. Asıl adı Büyük Britanya veya Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda
Birleşik Krallığı’dır. İngiltere bu ülkenin dört ana parçasından biridir. Diğerleri Galler,
İskoçya ve Kuzey İrlanda’dır. İngiliz siyasi sistemi parlamenter sistemlerin anasıdır. Bir çok
ülke için model olmuştur. İngiltere endüstri devriminin ana vatanıdır ve ilk sanayileşen
ülkedir. Liberalizmin ana vatanıdır. Ne zaman demokrasi olduğunun kesin bir tarihi yoktur.
Bir evrim süreciyle demokratikleşmiştir. İngiliz toplumu çok – etnili ve çok dinli bir
toplumdur. Ada işgallerden nispeten uzak kalmış ama tamamen de kurtulamamıştır. İşgalciler
arasında Keltler, Romalılar, Angıllar ve Saksonlar, Normanlar ve Vikingler de yer almaktadır.
Tarihi kökleri itibariyle karma bir halktır. İngiltere halkı kibarlığıyla ve pragmatizmiyle
meşhurdur. İngiltere’nin sınıflı bir toplum olduğu sıklıkla söylenir. İngiltere’de kuvvetli bir
sınıf bilinci vardır. Her kalkınmış ülkede olduğu gibi bir orta sınıf doğup gelişmiştir.
Aristokrat sınıf kendini ayrıcalıklı görür.Britanya Avrupa’nın her devleti gibi 20. Yüzyıl’da
refah devleti olmaya doğru yürümüştür.Sağlık sistemi tam olarak devlet kontrolündedir.
Ülkede seçkin ailelerin çocuklarının devam ettiği kaliteli liseler ve üniversiteler vardır. Hem
politikacıların hem bürokratların önemli bir bölümü bu okullardan çıkar. (Oxford ve
Cambrıdge).
İngiliz siyasi sistemi tipik bir parlamenter sistemidir. Buna, başkanlık sistemine
nazire olsun diye, başbakanlık sistemi denebilir.Devlet başkanlığı makamında bir kraliçe
oturmakdadır . Tahta oturan seçimle gelmez , hanedana mensubiyetle ve parlamento
tarafından onanmak suretiyle yerini alır. Monarkın siyasi yetkileri ya hiç yoktur ya da
tamamen semboliktir. Devletin varlığını, toplumun birliğini temsil eder. Yeni kurulan
hükumetin başbakan tarafından hazırlanan programını avam Kamarası’nda okur. Başbakan
devletin değil hükümetin başkanıdır, devlet başkanı monarktır. Yürütme başı başbakandır.
Başbakan kabine üyelerini seçer ve kontrol eder. Başbakan genellikle en büyük partini
lideridir. Partisi’ni idare eder, yönlendirir. Ülkenin siyasi lideridir. Başbakanların
parlamentoda başbakan olmadan önceki görev süresi ortalama 20 yıldır. Başbakanlar
güvensizlik oyuna tabidir. Bir başbakanın önemli bir meselede teklifi Avam Kamarası
tarafından reddedilirse ya istifa etmesi ya da yeni seçimlerin yolunu açması beklenir. İstifa
nadiren vuku bulur. Kabine yaklaşık 20 üyeden oluşur. Bakanlar genellikle Avam
Kamarasındandır ve partinin ileri gelenlerindendir. Kabine kolektif sorumluluğa sahiptir.
Bakanlar şahsen karşı bile olsalar hükümetin politikalarını savunmak zorundadır.
İngiltere’de yazılı bir anayasa yoktur. Elbette bu ülkenin bir Anayasası olmadığı anlamına
gelmez. Bazı temel kanunlar ve kimi gelenek ve teamüller hep birlikte İngiltere’nin
Anayasası’nı teşkil eder. 1215 tarihli Magna Carta, 1689 tarihli Bill of Rights ve 1707 tarihli
Act of Union monarşiyi sınırlayan ve İngiliz Anayasası’nın parçalarını teşkil eden
dokümanlardır. İngiltere’nin bildiğimiz anlamda bir anayasa mahkemesi yoktur. Parlamento
ne derse o anayasanın parçası, anayasal olur. Yani parlamento basit bir çoğunlukla bile
anayasayı değiştirebilir. Parlamento iki kamaralıdır: Milletvekillerinden müteşekkil Avam
Kamarası ve seçilmiş yahut atanmış lordlardan müteşekkil Lordlar Kamarası. Milletvekilleri
tek adaylı bölgelerde basit çoğunluk sistemine göre seçilir. En çok oyu alan milletvekilliyiğini
kazanır. Asıl güclü meclis Avam Kamarasıdır. 646 üyesi 5 yıllığına seçilir. Parti disiplini çok
güclüdür. Parti lideri dar bir halka içinde yer alan arkadaşlarıyla birlikte partiyi ve partinin
parlamento faaliyetlerini idare eder. Parlamento seçimleri dört-beş yılda bir yapılır ama süre
her an kısalabilir.İngiltere başbakanı partisi için uygun gördügünde erken seçime gitmeye
karar verebilir.
Başbakan çok güclüdür. Seçimler olmasa bir diktatöre dönüşmesi ihtimalinden bile söz edilir.
Yürütmenin , yani başbakanın istemediği bir kanunun çıkması imkansızdır. İngiltere bir üniter
sistemdir. Ama bir federal sistem gibi görümektedir. Ülke hayli geniş yetkilere sahip dört
bölgeye sahiptir., İskoçya ve Kuzey İrlanda . Bunların ayrı parlamentosu, ayrı bayrağı vardır.