Nhớ lễ phong tướng 60 năm trước

Đại tướng Võ Nguyên Giáp (12-1992). Ảnh: TRẦN HỒNG

Ngày 19-1-1948, Hội đồng Chính phủ họp.
Sau chiến thắng Việt Bắc, Bác đã bàn với Trung ương nhân dịp này để
động viên tinh thần bộ đội, đánh dấu sự trưởng thành của lực lượng vũ trang
qua hơn hai năm chiến đấu, cần thành lập Bộ Tổng tư lệnh Quân đội quốc gia
Việt Nam, phong quân hàm cho một số cán bộ quân đội và tặng thưởng huân
chương cho những người đã lập được chiến công. Chủ trương của Đảng được
toàn thể thành viên trong hội đồng Chính phủ hoan nghênh.
 Ngày 20-1-1948, Bác ký sắc lệnh phong quân hàm cho một số cán bộ
lãnh đạo, chỉ huy quân đội. Tôi được trao quân hàm Đại tướng. Các anh Nguyễn
Sơn, Lê Thiết Hùng, Chu Văn Tấn, Hoàng Sâm, Hoàng Văn Thái, Lê Hiến Mai,
Văn Tiến Dũng, Trần Đại Nghĩa, Trần Tử Bình được phong Thiếu tướng. Đối
với Nam Bộ, quân và dân Nam Bộ chiến đấu sớm nhất, đã hơn hai năm; Bác và
Trung ương đã cân nhắc; cuối cùng, đi tới quyết định phong quân hàm Trung
tướng cho anh Nguyễn Bình. Ngoài ra một số cán bộ cấp cục hoặc chỉ huy các
liên khu được phong cấp đại tá. Việc phong quân hàm chỉ mới tiến hành trong
những cán bộ chủ chốt, chưa thực hiện với toàn quân.
Hội đồng Chính phủ dự định tổ chức lễ phong quân hàm Đại tướng vào
ngày 27-5-1948.
Mấy ngày này trời mưa rất to.
Ngày 27-5, trời vẫn mưa, các sông suối nước lớn không qua lại được.
Các đại biểu chưa đến đủ. Cụ Bùi Bằng Đoàn, đại diện Quốc hội, cũng chưa đến
được. Hội đồng Chính phủ tranh thủ họp phiên toàn thể để giải quyết một số
vấn đề quan trọng: đánh giá tình hình trong nước, âm mưu của bọn thực dân
phản động Pháp, nhất là âm mưu chia rẽ của bọn chúng và cách đối phó; lập
quy chế công chức mới thay cho chế độ công chức thời thuộc Pháp và giao cho
Bộ Nội vụ và Bộ Tài chính nghiên cứu thang lương công chức; ra sắc lệnh
thành lập Ban thi đua toàn quốc và chọn ngày 19-6-1948, ngày kỷ niệm 1.000
ngày kháng chiến làm ngày phát động phong trào thi đua ái quốc.
Cuộc họp kéo dài tới nửa đêm vẫn chưa xong, phải tiếp tục họp vào
sáng hôm sau.
Ngày 28-5-1948, vào lúc 1 giờ chiều, lễ phong quân hàm được tổ chức
trọng thể.
Một hội trường mới dựng bên dòng suối lớn, dưới tán cây rừng, dựa
vào sườn núi, vách mới đan còn thơm mùi nứa. Phía trong, đặt một bàn thờ Tổ
quốc trang hoàng giản dị, có cờ đỏ sao vàng và lọ hoa cắm một chùm hoa núi;
xung quanh là các băng đỏ ghi khẩu hiệu: “Trường kỳ kháng chiến nhất định
thắng lợi; Thống nhất độc lập nhất định thành công”. Bác và cụ Bùi Bằng Đoàn,
Trưởng ban thường trực Quốc hội, đứng hai bên bàn thờ, các thành viên Chính
phủ đứng trước bàn thờ. Bác, tay cầm sắc lệnh, gọi tôi lên. Bằng giọng nghiêm
trang và xúc động, Bác nói: “Hôm nay, thay mặt Chính phủ và nhân dân...” rồi
bỗng ngừng lời, rút khăn tay lau nước mắt. Giây phút đó làm cho cả hội trường
vô cùng xúc động. Lát sau, Bác nói tiếp: “Nhân danh Chủ tịch nước Việt Nam
dân chủ cộng hòa, trao cho chú chức vụ Đại tướng để chú điều khiển binh sĩ làm
tròn sứ mạng mà quốc dân phó thác cho…”. Bác trao cho tôi sắc lệnh. Cụ
trưởng Ban thường trực thay mặt Quốc hội, anh Phan Anh thay mặt Hội đồng
Chính phủ phát biểu chúc mừng. Anh Tạ Quang Bửu thay mặt Bộ Quốc phòng
bày tỏ lời chúc mừng và lời hứa của toàn thể bộ đội sẽ nêu cao tinh thần chiến
đấu anh dũng dưới sự chỉ huy của Đại tướng. Tôi xúc động phát biểu mấy lời, tự
đáy lòng vô cùng nhớ tiếc các anh hùng liệt sĩ, chân thành biết ơn Bác, Quốc
hội và Chính phủ đã dành cho tôi vinh dự cao cả. Tôi hứa sẽ đem hết tinh thần
và nghị lực làm tròn nhiệm vụ, góp phần khiêm tốn của mình vào sự nghiệp đấu
tranh cho độc lập và thống nhất của Tổ quốc.
Sau buổi lễ, chúng tôi ngồi quây quần bên Bác. Bác nói: Việc phong
tướng cho chú Giáp và các chú khác hôm nay là kết quả biết bao hy sinh chiến
đấu của đồng bào, đồng chí… Các thế hệ đi trước chiến đấu cho độc lập mà sự
nghiệp không thành, nhắm mắt vẫn còn chưa thấy độc lập tự do. Chúng ta ngày
nay may mắn hơn, nhưng trước mắt vẫn còn nhiều khó khăn. Nghĩ tới hàng
nghìn, hàng vạn người đã ngã xuống cho ngày hôm nay, chúng ta càng phải cố
gắng giành cho được độc lập, tự do để thỏa mãn vong linh những người đã
khuất… Cuộc nói chuyện trở thành buổi ôn lại truyền thống yêu nước chống
ngoại xâm, truyền thống cách mạng của dân tộc ta.
 Sau đó các thành viên Chính phủ chụp chung một bức ảnh kỷ niệm.
Khi sự việc này được công bố trên đài Tiếng nói Việt Nam, một phóng
viên phương Tây hỏi Bác vì sao một lúc phong nhiều tướng tá như vậy, việc
phong cấp này được tiến hành dựa theo những tiêu chuẩn nào. Bác trả lời giản
dị: Đánh thắng đại tá phong đại tá, đánh thắng thiếu tướng phong thiếu tướng,
thắng trung tướng phong trung tướng, thắng đại tướng phong đại tướng.
Tháng 8 năm đó, tại Hội nghị quân sự lần thứ năm, Bác nói về “Tư
cách một người tướng”: “Trong quân đội, nhiệm vụ của người tướng là phải:
Trí, Dũng, Nhân, Liêm, Trung”. Đối với kỷ luật: “Mệnh lệnh từ trên xuống
dưới, phải thấm tới mỗi đội viên… Báo cáo từ dưới lên trên phải thật thà, nhanh
chóng, thiết thực… Phải thưởng phạt cho công minh… Chớ vì ưa ai mà thưởng,
ghét ai mà phạt. Ai hẩu với mình thì dùng, ai trực tính nói ngay thì bỏ”. Đối với
binh sĩ thì: “từ lời ăn tiếng nói, niềm vui, nỗi buồn tới cái ăn, cái mặc, nhất thiết
phải biết rõ và hết sức chăm nom. Có đồng cam cộng khổ với binh sĩ thì khi dẫn
họ đi đâu, dù nguy hiểm mấy, họ cũng vui lòng đi, khi bảo đánh, họ sẽ hăng hái
đánh… Bộ đội ta tuy còn trẻ mà tiến bộ rất mau, nếu người tướng không chịu
học hỏi, cứ đứng một chỗ thì nhất định bị lạc hậu”. Đối với dân “bộ đội được
dân yêu, dân tin, dân phục thì nhất định thắng lợi”. Đối với địch thì “tuyệt đối
chớ khinh địch… Khinh địch thì nhất định sẽ thất bại”.
Đại tướng VÕ NGUYÊN GIÁP
______________________