Ενότητα 1 – ΟΝΟΜΑ: ………………………………………………………………………………….

Αχώριστα Μόρια
Α)Λόγια

Μόρια Σημασία Παράδειγμα

1 Αρχι- 1)Ανώτερος, 1)Αρχιστράτηγός
2)πρώτος, 2)αρχιμηνιά

2 Αμφι- 1)Και τα δύο 1)Αμφίβιο

2)Και από τις δυο πλευρές 2)αμφιβάλλω
3 Δια-, δι- 1.       Διανομή 1.       Διαιρώ
2.       Χωρισμό 2.       Διακρίνω
3.       Διαφορά/ ασυμφωνία 3.       Διαφωνώ
4.       Εναντιότητα 4.       Διαμάχη
5.       Κίνηση μέσα από τόπο 5.       Διασχίζω
6.       Κίνηση παντού 6.       Διασκορπίζω
7.       Υπεροχή 7.       διακρίνομαι
8.       Χρόνο 8.       διαμένω
9.       Σχέση/ το μεταξύ 9.       διαπολιτισμικό, διαπροσωπικός
10.   διάλειψη
10.   διακοπή

4 Διχο- 1.       Χωρίζω (στα δυο) 1.       Διχόνοια,

2.       Χωρίζω σε δυο ίσα μέρη2.       διχοτόμηση
5 Δυσ- 1.       Αναίρεση  του β 1.       Δυσάρεστος
συνθετικού
2.       Άσχημο 2.       Δυσοσμία
3.       δυσκολία 3.       Δυσνόητο
6 Εισ- Κίνηση προς τα μέσα Είσοδος

7 Εκ- , εξ- (μπροστά 1.       Κίνηση προς τα έξω 1.       Έξοδος

από φωνήεν) 2.       Αλλαγή 2.       Εκχριστιανίζω
3.       Επίταση/ το πολύ 3.       εκκωφαντικός
8 Εν-, εγ- (μπροστά 1.       ένταξη 1.       Ενήλικος
από κ,γ,χ), εμ- 2.       προσθήκη στην ιδιότητα2.       Έμπειρος
(μπροστά από π, β φ, του β συνθετικού
μ), 3.       υπαγωγή σε κατάσταση
Ερ-( μπροστά από ρ) 3.       έγκυος
Ελ- (μπροστά από λ)
9 Επί- επ- (μπροστά 1.       πάνω 1.       έφιππος
από φωνήεν) εφ- 2.       προσσθήκη 2.       επιπρόσθετος
(μπροστά από λέξη 3.       μετά 3.       επιτάσσω
που έπαιρνε δασεία
στα αρχαία ελληνικά)
10 Ημι- μισό Ημισέληνος
11 Περί- 1.       γύρω 1.       περιστρέφομαι
2.       πολύ 2.       περίφημος
3.       αδιαφορία 3.       περιφρόνηση
4.       φροντίδα 4.       περιποίηση
12 Ευ- Καλό, πολύ Ευαγγέλιο, ευάερο
13 Συν-,  συγ- (μπροστά Μαζί, συνοδεία Συγκάτοικος, συμμετοχή
από κ,γ,χ), συμ-
(μπροστά από π, β φ,
μ),
συρ-( μπροστά από
 ρ)
συλ- (μπροστά από λ)
14 Υπό, υφ- (μπροστά 1.       κάτω από 1.       υπόγειος
από λέξεις που 2.       σε κατώτερη θέση 2.       υποδεκανέας
έπαιρναν δασεία στα 3.       κρυφά 3.       υποθάλπω
αρχαία ελληνικά) 4.       λίγο 4.       υφάλμυρος

15 Ομο- Ίδιο Ομόνοια

16 Τηλε- Από μακριά τηλέφωνο
17 Παν- 1.       πάρα πολύ 1.       Πανέμορφος
παγ- (μπροστά από 2.       τελείως, όλος 2.       πανάθλιος, παλλαϊκός
κ,γ,χ), παμ- (μπροστά
από π, β φ, μ),
παρ-( μπροστά από
ρ)
παλ- (μπροστά από
λ)
18 Αεί- Πάντα, αδιάκοπα Αειθαλής, αεικίνητος
19 Ενδο- Στο εσωτερικό ενδοφλέβιος
20 Υπερ- 1.       Πάνω 1.       Υπερώο
2.       Πάρα πολύ 2.       υπέρογκός
21 Προ- 1.       Πριν 1.       προετοιμασία
2.       Υπεροχή, προτίμηση 2.       προτιμώ

Β)Λαϊκά

Μόριο σημασία παράδειγμα

1 Α- ,αν-, ανα- στερητικό Άκακος, αναβροχιά,
ανίκανος
2 Ξε- 1.        έξω 1.       Ξεμυτίζω
2.       Πολύ 2.       Ξεμακραίνω
3.       Εντελώς 3.       Ξεπαγιάζω
4.       Στέρηση 4.       Ξεδιψώ
5.       Χρονική διάρκεια 5.       ξεκαλοκαιριάζω
3 (ξ)ανα-, (ξ)αν 1. κίνηση προς τα πάνω 1. αναπήδηση
2. εκκίνηση, εκδήλωση 2. αναρωτιέμαι
3. επανάληψη, το ξανά 3. ανακαλώ, αναγεννιέμαι
4. Επίταση, το πολύ 4. Αναζητώ

Χρησιμοποιώντας τα αχώριστα μόρια που είναι μέσα στην παρένθεση να βρείτε

τις λέξεις που έχουν τις ακόλουθες σημασίες:
(υπο-, [α-αν-ανα- στερητικό], ανα-, ξε-, αμφι-, ημι-, αρχι-, συν-, δυσ-,εκ-, διχο-)

1. Αυτός που πλησιάζεται δύσκολα:.........................................

2. Αυτός που δεν αισθάνεται ασφαλής:.............................................
3. Αυτός που δεν έχει ήθος:......................................................
4. Οργανισμός που ζει στη στεριά και στη θάλασσα:...........................
5. Αυτός που δεν μπορεί να κάνει κάτι:...............................................
6. Περίοδος ξηρασίας (που δε βρέχει):..................................................
7. Πρόσωπο που συνέπραξε σε κακή πράξη (έργο):...........................
8. Απλουστεύω κάτι ώστε να γίνει κατανοητό:....................................
Ενότητα 1 – ΟΝΟΜΑ: ………………………………………………………………………………….

9. Παίζω κάποιο ρόλο:........................................................................

10. Περνώ όλο το χειμώνα κάπου:......................................................
11. Φυτεύω δέντρα ώστε να δημιουργηθεί δάσος ξανά:.....................
12. Ο επικεφαλής μιας εκστρατείας:.....................................................
13. Αυτός που δεν είναι ανάλογος:.........................................................
14. Η ύπαρξη αντίθετων απόψεων:.......................................................
15. Το ένα από τα δύο μέρη από τα οποία αποτελείται ένας κύκλος:...

2. Χρησιμοποιώντας τα αχώριστα μόρια που είναι μέσα στην παρένθεση να βρείτε τα αντώνυμα
των παρακάτω λέξεων (α-αν-,συν-,εκ-,περι-,διχο-,υπο-,ξε-, αμφι-,δυσ-,επι-)
Αντώνυμα
1. Κουρασμένος .................................
2. Ομόνοια .................................
3. Αζήτητος .................................
4. Ευτυχής .................................
5. Υποφερτός ..................................
6. Προϊστάμενος ..................................
7. Εισάγω ..................................
8. Αιματηρός .................................
9. Θεμιτός ..................................
10. Σκεπάζω ..................................
11. Προχωρώ ..................................
12.Υπόγειος ..................................
13.Είμαι σίγουρος .................................
14. Χωρίζω ……………………………………

3. Ενώστε τις παρακάτω λέξεις:

Δια+έρχομαι ___________
Εν+βαθύνω ___________
Συν+λαμβάνω ___________
Επί+αρμόζω ___________
Υπό+ήλιος ___________
Εκ+ερευνώ ___________

4. Να βρείτε τα αχώριστα μόρι α των παρακάτω λέξεων και με καθένα από αυτά να σχηματίσετε δυο
νέες λέξεις:
Υπαρχηγός __________ ___________
Συμμαθητής __________ ___________
Δύστυχος __________ ___________
Αμφιθεατρικός __________ ___________
Περιβάλλω __________ ___________