Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

JECKY A. KAGUI, LPT

Filipino Instructor 1
Senior High School Department
Mindanao State University - Maguindanao
___________________________________________________________________________________

MGA BATAYANG KAALAMAN SA WIKA

Henry Gleason et al. 1999

 Ang wika ay isang masistemang balangkas ng mga sinasalitang tunog na pinipili

at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong may iisang
kultura.

Bernales et al. 2000

 Ang wika ay isang proseso ng pagpapadala at pagtanggap ng mensahe sa

pamamagitan ng simbolikong cues na maaaring berbal o di-berbal.

Pamela C. Constantino at Galileo S. Zafra (2000)

 “Ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at ang paraan ng pagsasama-sama

ng mga ito para magkaunawaan o makapag-usap ang isang grupo ng mga tao.”

Kahalagahan ng Wika

a. Ang wika ay instrumento sa komunikasyon

b. Ang wika ay nagpapanatili, nagpapayabong, at nagpapalaganap ng kulturang bawat
grupo ng tao.
c. Ang wika ay nagsisilbing tagapag-ingat at tagapagpalagap ng mga karunungan at
kaalaman.
d. Ang wika ay nagsisilbing lingua franca o tulay para magkausap at magkaunawaan ang
iba’t ibang grupo ng taong may kani-kaniyang wikang ginagamit.

Kalikasan ng Wika

a. Ang wika ay masistemang balangkas

b. Ang wika ay natatangi
c. Ang wika ay arbitraryo
d. Ang wika ay nakabuhol sa kultura
e. Ang wika ay nagbabago
f. Ang wika ay ginagamit sa pakikipagtalastasan

Iilan pang Kaalaman sa Wika

 Nasa mahigit 5,000 ang wikang sinasalita sa buong mundo.

 Sa Pilipinasa, di kukulangin 180 ang wikang sinasalita.

Heterogenous - ang sitwasyong pangwika sa Pililipinas dahil maraming wikang umiiral dito at
may mga diyalekto o varayti ang mga wikang ito.

Homogenous - ang sitwasyong pangwika sa isang bansa kung iisa ang wikang sinasalita ng
mga mamayan dito.
 Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Wika, Diyalekto, Bernakular

a. Wika - hindi diyalekto at hindi rin wikain.

Halimbawa:
 Biko
 Cebuano
 Hiligaynon
 Ilokano
 Kapampangan
 Pangasinan
 Tagalog
 Waray
 Maranao

b. Dayalekto - nangangahulugang varayti ng isang wika, hindi hiwalay na wika.

c. Bernakular - ang tawag sa wikang katutubo sa isang pook. Tinawatawag din itong
wikang panrehiyon.

Bilingguwalismo at Multilingguwalismo

a. Bilingguwalismo - tumutukoy sa dalawang wika. Isang pananaw sa pagiging

bilingguwal ng isang tao kung nakapagsasalita siya ng dalawang wika nang may pantay
na kahusayan.
b. Multilingguwalismo - tumutukoy sa higit sa isang wika o maraming wika.

Unang Wika - tinatawag ding ‘sinusong wika’ o ‘inang wika’ dahil ito ang unang wikang
natutuhan ng isang bata.

Panglawang Wika - ang tawag sa iba pang mga wikaing matututuhan ng isang tao
pagkaraang matutuhan ang kaniyang unang wika.

Wikang Pambansa

Artikulo XIV, Seksyon 6 ng Konstitusyon

 Sa unang bahagi, nakasaad na, “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Salamantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at payamanin pa salig sa umiiral
na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika”.

Wikang Panturo

Artikulo XIV, Seksyon 6 ng Konstitusyon

 Sa ikalawang bahagi, nakasaad na “Alinsunod sa tadhana ng batas at sang-ayon sa

nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin
ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit ng Filipino
bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa
sistemang pang-edukasyon.

Opisyal na Wka
 Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

 Tinatawag na opisyal na wika ang isang wika na binigyan ng natatanging pagkilala

sa konstitusyon bilang wikang gagamitin sa mga opisyal na transaksyon ng
pamahalaan.

Artikulo XIV, Seksyon 7 ng Konstitusyon

 Ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino, at hangga’t walang ibang

itinatadhana ang batas, Ingles.

Filipino: Gagamitin ito bilang opisyal na wika sa mga sumusunod:

 Pag-akda ng mga batas at mga dokumento ng pamahalaan.

 Sa mga talakay at diskurso sa loob ng bansa (e.g. sa mga talumpati ng pangulo,
mga deliberasyon sa kongreso at senado).
 Pagtuturo sa paaralan
 Mga paglilitis sa korte, at iba pa.

Tandaan: Gagamitin din ang Filipino bilang lingua franca ng Pilipinas.

Ingles: Gagamitin ito bilang opisyal na wika sa mga sumusunod:

 Pakikipag-usap sa mga banyagang nasa Pilipinas

 Pakikipagkomunikasyon sa iba’t ibang bansa sa daigdig.

Tandaan: Ang wikang Ingles ang lingua franca ng daigdig.

KASAYSAYAN NG WIKANG PAMANSA

Manuel L. Quezon (Ama ng Wikang Filipino)

 Unang Presidente ng Komonwelt ng Pilipinas
“Walang pinakamahalaga sa sinumang tao kundi ang pagkakaroon ng kamalayan tungkol sa
pagkakaisa ng bansa, at bilang bayan, hindi tayo magkakaroon ng higit na kamalayan kung
walang sinasalitang wikang panlahat” – halaw mula sa kanyang talumpati sa Malakanyang.

1897 – Saligang Batas ng Biak na Bato

 Dito nakasaad na ang wikang Tagalog ang magiging opisyal na wika ng pamahalaang
rebulusyonaryo
1935
 Nakasaad sa Artikulo XIV Seksiyon 3 ng Konstitusyon na “Ang Kongreso ay gagawa ng
mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang pambansa na
batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika”.

Mga katutubong wika/dayalekto:

Bisaya Waray-waray Tagalog
Ilokano Pangasinense Teduray
Ibanag Kapampangan Chavacano
Bikolano Ivatan Maranao
Hiligaynon Tausug Sambal
1936
 Itinatag ni Pangulong Manuel L. Quezon ang Surian ng Wikang Pambansa upang
mamuno sa pag aaral at pagpili sa wikang pambansa.
 Tungkulin ng SWP na magsagawa ng pananaliksik, gabay at alituntunin na magiging
batayan sa pagpili ng wikang pambansa ng Pilipinas
 Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Batas ng Komonwelt Blg. 570 (Hulyo 4, 1946)

 Ang wikang pambansa ay tatawaging Wikang Pambansang Pilipino ay maging isa nang
wikang opisyal ng Pilipinas.
Proklama Blg. 12 (Marso 26, 1954)
 Nilagdaan ni Pangulong Ramon Magsaysay ang pagpapahayag ang pagdiriwang ng
Linggo ng Wika, simula sa Marso 29 hanggang Abril 4 at Araw ni Balagtas tuwing Abril 2
na kanya ring kaarawan ayon sa mungkahi ng Surian ng Wikang Pambansa.
Proklama Blg. 186 (Setyembre 23, 1955)
 Nilagdaan ni Pangulong Magsaysay ang susog sa Proklama bilang 12 na inililipat ang
panahon ng pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa taun-taon simula sa ika-13
hanggang ika-19 ng Agosto bilang paggalang sa kaarawan ni Pangulong Manuel L.
Quezon, "Ama ng Wikang Pambansa“.
Proklamasyon Blg. 1041 (1997)
 Ang taunang pagdiriwang ng Buwan ng Wikang Pambansa, Agosto 1-31. Nilagdaan ito
ni Pangulong Fidel V. Ramos.
Saligang Batas ng 1987, Artikulo XIV, Seksyon 6
 “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang nililinang, ito’y dapat
payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang
mga wika.”
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 117 (Enero, 1987)
 Nilagdaan ng Pangulong Aquino ang paglikha ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas
(LWP) bilang pamalit sa dating SWP at makatugon sa panibagong iniatas na gawain
nitong patuloy na pagsasaliksik at pagpapaunlad ng wikang pambansa.
Batas Republika Blg. 7104 (Agosto 14, 1991)
 Itinatag ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF), bilang pagsunod sa itinatadhana ng
Saligang Batas ng 1987, Seksiyon 9. Ito rin ay pamalit sa dating SWP at LWP.