Mabalacat City College

SENIOR HIGH SCHOOL

jenvillanueva

KASAYSAYAN AT EBOLUSYON NG WIKANG FILIPINO

Isang Sulating Pananaliksik na Inihaharap kay

Gng. Jennifer S. Villanueva

Bilang Bahagi ng Pagtugon sa Pangangailangan sa Asignaturang

Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino

Nina:

Arcilla, David Lee R.

Baluyut, Jemil P.
Cutaran, Shara Mae
Dela Cruz, Andrea D.
Jose, Jan Dave L.
Lorena, Blessie Ann L.

Octobre 2019

1
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

KABANATA I

ANG SULIRANIN AT SANDIGAN NITO

Panimula

Bawat bansa ay may sariling pagkakakilanlan. Ang Pilipinas ay may mga sagisag na

nagpapahiwatig ng ating pambansang pagkakakilanlan. Ang pambansang bayani na Dr, Jose Rizal,

ang Anahaw bilang pambansang dahon, ang pambansang ibon na Agila at higit sa lahat ang ating

pambansang wika na Filipino. Ang Pilipinas at ang Wikang Filipino ay dumaan sa maraming

pagbabago at pagsubok bunga ng iringan ng wika sa mismong bansa natin at mga pananakop ng iba’t

ibang bansa na nagdulot ng malaking pagbabago sa ating wika. Bilang mga Pilipino mahalagang

malaman natin ang mga mahalagang impormayon tungkol sa ating wika- ang mga pagababagong

naganap at ang kasaysayan nito mula sa mga pinaniniwalaang teorya sa pagkakaroon ng wika at mga

pananakop na nagbunga ng malaking pagbabago at mga hamon na pinagdaanan ng ating wika

hanggang sa tuluyan na itong kilalanin bilang pamabansang wika upang mabuhay sa bawat Pilipino

ang diwang makabayan at pagpapahalaga sa wika.

Ayon kay Dr. Jose Rizal sa kanyang tulang sa aking mga kababata : “ Ang wikang Filipino

tulad ng ibang wika ay may sariling alpabeto na kaya nawala’y dinatnan ng lunday sa gitna na lawa

noong dakong una ; ang hindi magmahal sa sariling wika daig pa ang amoy sa mabahong isda”.

Ayon kay Padre Chrino sa kanyang aklat na Relacion De Las Islas Filipinas (1604) may sarili

wika sa Pilipinas at ang mga nanirahan dito ay may sistema sa pagsulat na tinatawag na Baybayin.

Ayon kay Durkheim (1985) ang wika ay ginagamit sa pakikipagkapwa kaya’t mahalaga na

maalam tayo sa wika n gating katalastasan. Hindi maikakaila na ang wika ay nag-uugnay sa mga tao

sa isang kultura. Ito ang kanilang identidad o pakakakilanlan.

2
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Malaki ang gampanin ng wika sa isang lipunan. Ito ang nagbibigkis sa mga kasapi sa lipunan.

Ito ang instrument ng kanilang pagkakaunawaan at ang simbolo ng kanilang pagkakakilanlan.

Paglalahad ng Suliranin

Ang pag-aaral na ito ay naglalayong mailahad kung ano ang kasaysayan at ebolusyon ng

Wikang Filipino?

Tiyakang nilalayon ng pag-aaral na masagot ang mga sumusunod na katanungan:

1. Ano ano ang mga pangyayaring naitala sa kasaysayan hinggil sa pagkakaroon ng wikang

pambansa?

2. Sino sino ang mga sumasakop sa ating bansa na nakapagdulot ng pagbabago sa atig

wika?

3. Ano ano ang mga tanong madalas itanong sa wikang pambansa at ano ang mga kasagutan

sa bawat tanong?

4. Paano mapapanatiling buhay ang wikang Filipino?

3
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Batayang konseptwal ng Pag-aaral

INPUT PROSESO OUTPUT

1. kasaysayan
hinggil sa
pagkakaroon ng
wikang pambansa
1. Pagbuo ng Suliranin Kasaysayan
2. sumasakop sa ating 2. Pangangalap ng mga
At
bansa na datos
nakapagdulot ng 3. Pagbuo ng
Ebolusyon ng
pagababago sa atig Konklusyon at
rekomendasyon Wikang Filipino
wika

3. Madalas itanong sa
wikang pambansa

Kahalagahan ng Pananaliksik

Ang pag-aaral na ginawa ng mananaliksik ay makakatulong sa mga sumusunod:

Mga guro sa paaralan. Makakatulong upang magkaroon ng karagdagang kaalaman na maibabahagi

sa kanyang pagtuturo.

Sa mga mag-aaral. Makatutulong sa pagtamo ng mataas na kaalaman sa kasaysayan ng wika upang

mapaigting ang pagmamahal sa sariling wika.

4
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Sa mga susunod na mananaliksik. Maaring gamiting batayan ng mga susunod na mananaliksik ang

mga impormasyong nakalap ng kasalukuyang pananaliksik.

Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa kasaysayan at ebolusyon ng wikang Filipino.

Nilimitahan ang pag-aaral mula sa panahon ng katutubo hanggang sa kasalukuyang panahon.

Hahanapan din ng kasagutan ang mga piling tanong sa Wikang Pambansa.

5
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

KABANATA II

PAGLALAHAD NG KASAYSAYANG NG WIKANG PAMBANSA

Panahon ng mga Katutubo

Ayon kay Padre Chrino sa kanyang aklat na Relacion De Las Islas Filipinas (1604)

may sarili wika sa Pilipinas at ang mga nanirahan dito ay may sistema sa pagsulat na

tinatawag na Baybayin.

Panahon ng mga Kastila

Dumating sa kapuluan ang mga Kastila. Sa hangaring mapalaganap ang

Kristiyanismo sa kapuluan, ipinag-utos ng hari ng Espanya na turuan ng wikang Kastila ang

mga Pilipino. Ang kautusan na nagmula sa Espanya ay ang pagpapatayo ng mga paaralan

para sa pagtuturo ng wikang Kastila, subalit ayon sa ulat, ang mga prayle na rin ang naging

sagwil sa pagsasakatuparan ng gayong kautusan. Ayaw bg mga prayle na matutong magsalita

ng Kastila ang mga Indio. Minabuti nilang manatiling mangmang at walang kaalaman sa

wikang Kastila ang kanilang nasasakupan.

Sa gayon, ang mga prayle na ang siyang nag-aral ng iba’t ibang wika sa Pilipinas

upang makausap nila at maturuan ng relihiyong Kristiyanismo ang mga Pilipino. Ayon kay

Fray Domingo Navarrete, natutuhan niya ang wikang Tagalog nang walang hirap at sa loob

6
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

lamang ng limang buwan ay nakapagkumpisal na siya sa mga katutubo sa kanilang sariling

wika.

Panahon ng Rebolusyonaryong Pilipino

Natutuhan ng mga prayle ang wika sa Pilipinas, at upang ang mga susunod na mga

prayleng mapapadestino sa iba-ibang pook na ito ay magkaroon ng aklat na pag-aaralan

tungkol sa wika, ipinasulat ang aklat ng gramatika sa mga prayleng unang natuto ng wika. Sa

pangyayaring ito, naka-ambag nang malaki ang unang kolonisador na Kastila sa panitikan ng

Pilipinas. Ito’y ang (1) romanisasyon ng Alibata (2) pagkasulat ng aklat gramatika ng iba’t

ibang wika sa Pilipinas.

Pagkatapos ng matagal-tagal nang panahon ng pananakop ng mga Kastila sa

Pilipinas, unti-unting namulat ang isipan at damdaming bayan ng Pilipino. Bagaman at

ipinagkait ng mga sumakop sa kapuluan ang pagkakataon para sa panlahat na edukasyon,

marami-rami na ring mga Pilipino ang nakapag-aral at nakarating pa hanggang Europa.

Kabilang na dito sina Rizal, Luna, del Pilar, Lopez Jaena at marami pang iba. Humingi sila

ng mga pagbabago sa pamahalaang Kastila.

Sa panahon ng Propaganda, maraming mga nasulat na panitikan sa wikang Tagalog.

Ang mga ito ay sanaysay, tula, kwento, liham at talumpati na hitik sa damdaming

makabayan. Napatatag ang Katipunan, isinulat nila ang Kartilya ng Katipunan sa wikang

Tagalog. Sa pagpapahayag ng kanilang mga hinaing at kanilang maalab na damdaming

7
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

bayan, maraming tula at sanaysay ang naisulat na siyang nakatulong upang magising ang

damdaming bayan at sumilang ang nasyonalismong Filipino.

Panahon ng mga Amerikano

Ang bagong kasisilang na Republika ng Pilipinas na pinamumunuan ni Hen. Emilio

Aguinaldo at iprinoklama sa Kawit, Cavite ay sasandaling nabuhay. Sa pagdating ng

hukbong Amerikano sa Look ng Maynila sa pamumuno ni Almirante Dewey ay nagsimula

na naman ang pakikibaka ng mga kawal Filipino, ngayon ay hindi laban sa mga Kastila kundi

laban sa mga Ameikano.

At nasakop na naman ang Pilipinas. Dumating sa kapuluan ang mga bagong puno

upang diumano ay ituro sa mga Filipino ang demokrasya at pamumuhay na demokratiko.

Nais nilang maturuan agad ang mga nasakop, kahit na ang unang naging mga guro ay Kawal-

Ameikano na tinatawag na Thomasites.

Sinabi ni William Cameron Forbes na naniniwala ang mga kawal Amerikano na

mahalagang maipalaganap agad sa kapuluan ang wikang Ingles upang madaling

magkaunawaan ang mga Pilipino at Amerikano.

Nagpadala si pangulong McKinley ng isang lupon upang mapag-aralan ang mga

pangunahing pangangailangan ng mga Pilipino. Ang lupon ay pinamumunuan ni Schurman.

Sa ulat ng Komisyong Schurman, lumitaw na ang kailangan ng Pilipinas ay isang “ walang

gugol at pambayang paaralan.” Sinabi rin nila na ang pagpipilit na wikang Ingles ang

gagawing wikang panturo sa mga Pilipino ay kawalan ng katarungan. Marami pang mga

8
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

lupon ang nag-aral ng suliranin sa edukadyon, lalo na ang tungkol sa gagawing wikang

panturo. Nariyan ang Komisyong Taft, ang Komisyong Monroe at iba pa. subalit lumitaw na

mahirap na gawing panturo ang wikang katutubo dahil sa walang isang wikang katutubo

lamang na magagamit at maunawaan ng lahat sa buong kapuluan.

Ayon kay N.M. Saleeby, sa kanyang artikulong “ The Language of Education in the

Philippine Islands,” kailangan ng Pilipnas ang isang wikang pambansa na ibabatay sa isa sa

mga bernakular. Sang-ayon dito si Blake. At idinagdag niyang ang wikang Tagalog ay siyang

karapat-dapat na maging saligan ng wikang pambansa.

Labag man sa tagubilin ni pangulong McKinley na turuan ang mga Pilipino sa

kanilang wikang sarili, nanatili ring wikang panturo sa mga paaralang ang wikang Ingles na

tinulungan ng wikain ng pook lalo na sa pagtuturo ng kabutihang-asal at kagandahang ugali.

Sa pagkakatatag ng Malasariling Pamahalaan at sa ilaim ng pamumuno ni Pangulong

Manuel L. Quezon, nagkaroon ng malaking hakbang sa pagkakaroon ng Pilipinas ng isang

wikang pambansa. Sinabi ni Pangulong Quezon na “… ang isang baying bumubuo sa isang

kabansaan at isang estado ay dapat magkaroon ng isang wikang sinasalita at nauunawaan ng

lahat. Ito’y isa sa pinakamatibay na buklod sa bumibigkis sa bayan at nagpapaunlad sa

ikapagkakaisa ng mga pambansang mithiin, lunggati,at damdamin.”

Kaya’t sinikap ni Pangulong Quezon na sa Saligang Batas ng Komonwelth ay

mapasama ang artikulo tungkol sa pagkakaroon ng Pilipinas ng isang wikang pambansa.

Isinasaad ng Artikulo XIV, Pangkat 3 ng Saligang Batas ng 1935 na ang “… ang Kongreso

9
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa na ibabatay sa

isa sa mga umiiral na wikang katutubo.”

Ang Kongreso ay bumuo ng mga batas para sa pagkakaroon ng wikang pambansa.

Unang natatag ang isang lupon na siyang mag-aaral kung aling wikang katutubo ang

pagbabatayan ng wikang pambansa. Ang lupong ito na siyang naging Surian ng Wikang

Pambansa ay natatag sa bisa ng Batas Komonwelth Bilang 184.

Maraming haka-haka ang nabuo tungkol sa naging batayan ng wikang pambansa.

Bakit daw Tagalog ang naging batayan ng wikang pambansa? Papaano raw ito napili?

Marahil daw ay pawing tubo sa Katagalugan ang lupong naatasang gumawa ng pag-aaral.

Ang lupon ay binubuo nina:

1. Jaime C. de Veyra - Samar-Leyte - Puno

2. Santiago A. Fonacier - Ilocano - Kagawad

3. Casimiro F. Perfecto - Bikolano - Kagawad

4. Felix S. Balas Rodriguez - Hiligaynon - Kagawad

5. Felimon Sotto - Cebuano - Kagawad

6. Hadji Butu - Tausug - Kagawad

7. Cecilio Lopez - Tagalog - Kagawad

8. Lope K. Santos - Tagalog - Kinatawan

10
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

9. Zoilo Hilario - Pampango - Kinatawan

10. Isidro Abad - Visaya - Kinatawan

Isinagawa ng lupon ang kanilang tungkulin. Gumawa sila ng pag-aaral kung alin sa

mga pangunahing wika ang sinasalita at nauunawaan ng lalong maraming Pilipino; alin sa

mga wika ang may mayaman nang panitikan ang nasusulat; at alin sa mga wika ang sinasalita

at ginagamit sa sentro ng pamahalaan, ng komersyo at edukasyon. Lumitaw na sa tatlong

panukatang ito, ang wikang Tagalog ang higit na nakatutugon.

Gumawa ang lupon ng kaukulang rekomendasyon sa Pangulong Quezon. Sa bias ng

Kautusang Tagapagpaganap Bilang 134, ipinahayag na ang wikang pambansa ay ibabatay sa

isa sa mga umiiral sa wikang katutubo at ito ay Tagalog o wikang Pambansa Batay sa

Tagalog.

Halos hindi pa natatagalang ipinatuturo ang wikang pambansa sa mga paaralan sa

bias ng Kautusang Tagapagpaganap Bilang 263 noong 1940, ay sumiklab ang Pangalawang

Digmaang Pandaigdig. Nasakop ng Hapon ang kapuluan. Napinid sandali ang mga paaralan,

subalit sa pagbubukas na muli, ipinagamit na wikang panturo ang wikang katutubo. Ibig ng

bagong sumakop na malimutan ng mga Pilipino ang wikang Ingles, kaya’t inalis nila sa

kurikulum ang wikang Ingles at sapilitang ipinaturo ang wikang pambansa, gayon din ang

Nipponggo. Naging masigla at nagkaroon ng malaking pag-unlad ang wikang pambansa.

Umunlad din nang malaki ang panitikang Filipino sa Panahon ng hapones sapagkat ang mga

11
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

manunulat na Pilipino na dati’y sa wikang Ingles sumusulat ay napilitang magsisulat sa

wikang pambansa.

Ang malaon nang minimithing kalayaan ng mga Pilipino ay nagkaroon ng katuparan

sa pagkakaloob ng kasarinlan sa Pilipinas noong ika-4 ng Hulyo, 1946. Sa petsa ring ito,

isang batas ang pinagtibay ng Kongreso – ang Batas ng Komonwelt Bilang 570 na

nagtatadhana na ang wikang pambansa ay maging isa sa mga wikang opisyal ng Pilipinas.

Sa panahong ito, maraming mga pag-aaral ang isinagawa tungkol sa gagawing

wikang panturo sa paaralan. Ang Misyon sa Edukasyon ng UNESCO ay sang-ayon sa

pambansang patakaran sa pagpapaturo ng wikang pambansa sa paaralan. Ingles ang

nanatiling wikang panturo at iminungkahing ihandog na aralin sa mataas na paaralan ang

Kastila. Noong 1949, ang Lupon ng Magkasanib na Kapulungan sa Kongreso ay nagpaalaala

laban sa biglaang pagpapalit ng wikang panturo kung walang pagbabatayang katibayan buhat

sa mga pag-aaral at pananaliksik pangwika.

Si Dr. Jose Aguilar, superintendent eng Iloilo, ay gumawa ng isang pag-aaral. Ito’y

nakilala sa tawag na “ Ang pagsubok sa Iloilo” (The Iloilo Experiment). Napatunayan sa pag-

aaral sa ito na higit na mabilis matuto ang mga batang sinimulang turuan sa unang dalawang

baitang sa wika ng pook (Hiligaynon) kaysa sa mga batang tinuruan sa pamamagitan ng

wikang Ingles.

Gumawa rin ng pag-aaral si Dr. Clifford Prator noong 1950 at ang kinahinatnan ay

katulad din kay Dr. Aguilar. Ang naging rekomendasyon ni Prator ay ang mga sumusunod:

12
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Na gamiting wikang panturo sa unang dalawang baitang ang wika ng pook; ituro ang

Ingles bilang isang aralin simula sa unang baitang at ito ay gawing wikang panturo pagsapit

sa ikatlong baitang, samantala ang Filipino ay sisimulang ituro sa ikalimang baitang.

Noong 1958, sa Binagong Palatuntunang Edukasyunal ng Pilipinas na naglalayong

magkaroon ang bansa ng isang “integrated, nationalistic and democracy-inspired educational

system,” ipinatupad ang ganitong programa: Ang paggamit ng katutubong wika ng pook

bilang wikang panturo sa unang dalawang baitang ng elementarya; ituro ang wikang Filipino

at ang wikang Ingles simula sa unang baitang; at simula sa ikatlong baitang ay wikang Ingles

ang gawing wikan panturo.

Ang Pambansang Lupon ng Edukasyon ay nagtagubilin na gamitin ang wikang

pambansa bilang wikang panturo sa paaralan simula s Unang Baitang sa pook na d-Tagalog.

Sa pook Tagalog, gamitin ang Filipino bilang wikang panturo sa Una, Ikalawa at Ikatlong

Baitang simula sa taong-aralan 1971-1972. sa susunod na taong-arala (1972-73), ang Filipino

ay gagamiting wikang panturo sa Baitang I at II, sa pook di-Tagalog; sa Baitang I,II III at Iv

naman sa pook Katagalugan. Ito ay patuloy na gagawin hanggang sa maging wikang panturo

sa lahat ng baitang sa elementarya – ang wikang Filipino.

Noong 1972, habang binubuo ng mga delegado ng Kumbensyonng Konstitusyunal,

1972, ang bagong Saligang Batas ng Pilipinas, masasabing dumaan sa langit-langitan ng

wikang pambansa ang isang daluyong. May ilang kinatawan na nagmungkahi na gawing

wikang pambansa ng Pilipinas ang Ingles. May nagmungkahi naman na kumuha ng kaunting

salitang Ilokano, kaunting Bikol, kaunting Hiligaynon at kaunti ng iba-ibang wika at

13
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

pagsamasamahin ito upang siyang maging wikang pambansa. Subalit hindi maaari ang

ganoon. Isinasaad sa Saligang Batas ng 1935 na ang wikang pambansa ay ibabatay sa isa sa

mga umiiral na katutybong wika.

Pagkatapos ng daluyong at sigwa ay sumikat ang liwanag ng araw sa wikang

pambansa. Sa panahong ito ng Bagong Lipunan, sumulong at umunlad nang malaki ang

wikang pambansa. Sa iba’t ibang pagkakataon, ipinahayag ng Pangulong Marcos ang

matatag na paninindigan tungkol sa kahalagahan ng wika bilang mahalaga at mabisang

kasangkapan sa pambansang pagpapaunlad.

Noong 1974, isang kautusang pangkagawaran ang ipinalabas ng Kagawaran ng

Edukasyon at Kultura, na nagbibigay-sigla sa pagpapalaganap ng wikang pambansa. Ito ay

Kautusang Pangkagawaran Bilang 25, s. 1974, ang Patakarang Edukasyong Bilinggwal.

Isang napakalaking hakbang sa pagsulong ng wikang Filipino at sa pagpapalaganap

ng paggamit nito sa larangan ng edukasyon ang isinagawang pagpapairal ng Patakarang

Edukasyong Bilinggwal.

Sa Artikulo XIV sa 1987 Konstitusyon ng Republika ay may tadhanang pangwika.

Sek. 6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Pilipino.

Sek.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng

Pilipinas ay

Filipino at hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.

14
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Sek.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga

pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at Espanyol.

Sek.9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng

mga kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at

magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang

pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili.

Ang noon ay Pangulo ng Pilipinas, Corazon C. Aquino, ay nagpalabas ng isang

kautusang nakatulong nang malaki sa pagsulong sa paggamit ng wikang Filipino. Ito ay ang

Atas Tagapagpaganap Bilang 335, na “ Nag-aatas sa lahat ng mga

Kagawaran/Kawanihan/Opisina/Ahensya/Instrumentaliti ng pamahalaan na magsagawa ng

mga hakbang na kailangan para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga

transaksyon, komunikasyon at korespondensya.”

Mga Batas at Kautusan na may Kinalaman sa Wikang Pambansa

Artkulo XIV, Pangkat 3 ng Saligang Batas ng 1935

“… ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang

pambansa na ibabatay sa isa sa mga umiiral na wikang katutubo.”

Batas ng Komonwelth Blg. 184 (136)

Opisyal na paglikha ng Surian ng Wikang Pambansa noong ika-13 ng Nobyembre

1936.

15
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (1937)

Ipinahayag na ang Tagalog ay siyang magiging batayan ng wikang pambansa ng

Pilipinas.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 (1940)

Nagbibigay pahintulot sa pagpapalimbag at paglalathala ng Talatinigang Tagalog-Ingles at

Balarila sa Wikang Pambansa at itinagubilin din ang pagpapaturo ng wikang pambansa sa

mga paaralan, pambayan man o pribado.

Batas Komonwelth Blg. 570 (1946)

Pinagtibay na ang Pambansang Wika ay magiging isa na sa mga wikang opisyal ng Pilipinas

simula sa Hulyo 4, 1946.

Proklamasyon Blg. 12 (1954)

Nilagdaan ng Pang. Ramon Magsaysay na nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng

Wikang Pambansa ay magaganap mula sa ika-29 ng Marso hanggang ika-4 ng Abril bilang

pagbibigay-kahalagahan sa kaarawan ni Balagtas (Abril 2).

Proklamasyon Blg. 186 (1955)

Nilagdaan ni Pang. Magsaysay nag-uutos sa paglilipat ng petsa ng Linggo ng Wika mula ika-

13 hanggang 19 ng Agosto bilang pagbibigay ng kahalagahan sa kaarawan ni Pang. Quezon

(Agosto 19).

16
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Memorandum Sirkular 21 (1956)

Noong Pebrero, 1956, nilagdaan ni Gregorio Hernandez, Direktor ng Paaralang Bayan na

nag-uutos na ituro at awitin ang Pambansang Awit sa mga paaralan.

Kautusang Pangkagawaran Blg. 7, s. 1959

Nilagdaan ni i Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ng noong Agosto 13,

1959 na nagsasaad na kailanma’t tutukuyin ang Wikang Pambansa, ang salitang Pilipino ang

gagamitin

Kautusang Pangkagawaran Blg. 24, s. 1962

Nilagdaan ni Kalihim Alejandro Roces at nag-uutos na simula sa taong-aralan 1963-1964,

ang mga sertipiko at diploma ng pagtatapos ay ipalilimbag sa wikang Filipino.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 60, s. 1963

Nilagdaan ng Pangulong Diosdado Macapagal na nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit

sa titik nitong Filipino.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96, s. 1967

Nilagdaan ng Pangulong Ferdinand Marcos at nagtatadhana na nag lahat ng edipisyo, gusali

at tanggapan ng pamahalaan ay pangalanan sa Filipino.

Memorandum Sirkular Blg. 199 (1969)

17
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Nilagdaan g Pangulong Marcos at nag-uutos sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan at

iba pang sangay ng pamahalaan na gamitin ang wikang Filipino hangga’t maaari sa Linggo

ng Wikang Pambansa.

Memorandum Sirkular Blg. 488 (1972)

Humihiling sa lahat ng tanggapan ng pamahalaan na magdaos ng Linggo ng Wika

Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 s. 1974

Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel na nagtatakda ng mga panuntunan sa pagpapatupad ng

patakarang edukasyong bilinggwal.

Kautusang Pangkagawaran Blg 22, s. 1987

Paggamit ng “Filipino” sa pagtukoy sa wikang pambansa ng Pilipinas

Artikulo XV, Seksyon 2 at 3, Saligang Batas ng 1973

“Ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at

pormal na paggamit ng pambansang wikang Pilipino at hangga’t hindi binabago ang batas,

ang Ingles at Pilipino ang mananatiling mga wikang opisyal ng Pilipinas”

Kautusang Pangministri Blg. 22 (1978)

Nilagdaan ng Ministro ng Edukasyon at Kultura, Juan Manuel ang na nag-uutos na isama ang

Pilipino sa lahat ng kurikulum na pandalubhasang antas

Artikulo XIV, Saligang Batas ng 1987

18
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Sek. 6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.

Sek.7. Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng

Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.

Sek.8. Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga

pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at Espanyol.

Sek.9. Dapat magtatag ang Kongreso ng isang komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng

mga

kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at

magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang

pagpapaunlad, pagpapalaganap at pagpapanatili.

Kautusang Blg. 52 (1987)

Pinalabas ng Kalihim Lourdes Quisumbing na nag-uutos sa paggamit ng Filipino bilang

wikang panturo sa lahat ng antas sa mga paaralan.

Kautusang Pangkagawaran Blg. 21 (1990)

Nagtagubilin na gamitin ang Filipino sa pagbigkas ng panunumpa ng katapatan sa Saligang

Batas at sa bayan natin.

CHED Memorandum Blg. 59 (1996)

19
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Nagtatadhana ng siyam na yunit na pangangailangan sa Filipino sa pangkalahatang

edukasyon at nagbabago sa deskripsiyon at nilalaman ng mga kurso sa Filipino 1 (Sining ng

Pakikipagtalastasan), Filipino 2 (Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina) at Filipino 3

(Retorika).

Proklamasyon Blg. 1041 (1997)

Nilagdaan niPangulong Fidel Ramos na nagtatakda na ang buwan ng Agosto taun-taon ay

magiging Buwan ng Wikang Filipino at nagtagubilin sa iba’t ibang sangay/tanggapan ng

pamahalaan at sa mga paaralan na magsagawa ng mga gawain kaugnay sa taunang

pagdiriwang.

2001

Tungo sa mabilis na estandardisasyon at intelektwalisasyon ng Wikang Filipino, ipinalabas

ng Komisyon ng Wikang Filipino ang 2001 Revisyon ng Ortograpiyang Filipino at Patnubay

sa Ispeling ng Wikang Filipino.

Mga Madalas Itanong sa Wikang Pambansa

Ano ang tinawag na mga wika ng Filipinas? Ang tinatawag na “mga wika ng

Filipinas” ay ang iba’t ibang wikang katutubo na sinasalita sa buong kapuluan. Hindi tiyak

ang bilang ng mga ito, ngunit may nagsasabing 86 at may nagsasabing 170. Itinuturing ang

bawat isa na wika. May walong (8) Pangunahing Wika sa Pilipinas: Hiligaynon, Cebuano,

Tagalog, Ilokano, Pangasinense, Pampango/Kapampangan, Waray at Bikolano.

20
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Mga Wikang Ginagamit sa Bawat Rehiyon ng Pilipinas. Ayon kina Constantino, et al.

(1985) ang mga pangalan ng wika ay karaniwang hango sa pangalan ng tribo, baryo,

lalawigan,rehiyon at bansa o kaya’y sa katangian o tawag sa isang grupo ng tao na kinikilala

dito. NCR ( National Capital Region : Filipino,Tagalog, Kapampangan, Bikol, Hiligaynon, at

Cebuano; CAR –Cordillera Adminsitrative Region: Iloko, Itneg, Kankanaey, Kalanguya,

Ibaloi, Ifugao, Kalinga, Tagalog; Region I ( Ilocos ): Iloko, Tagalog, Pangasinan at Bolinao;

Region II ( Cagayan Valley): Ivatan, Ichbayaten, Isamurongen, Iloko, Ibanag, Itawis,

Gaddang at Tagalog; Region III ( Gitnang Luzon): Tagalog, Iloko, Kapampangan at Sambal;

Region IV –A ( Calabarzon): Tagalog.

Bakit sinasabing magkakamag-anak ang mga wikang katutubo ng Filipinas?

Ang mga wika sa Filipinas ay bahagi ng malaking pamilya ng mga wikang

Awstronesyo.Sinasaklaw ng pamilyang ito ang mga wika mulang Formosa sa hilaga

hanggang New Zealand sa timog, mulang isla ng Madagascar sa may baybayin ng Aprika

hanggang Easter Islands sa gitnang Pasipiko.

Bakit may tinatawag na mga pangunahing wika” ng Pilipinas?

21
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

KABANATA III

BUOD, KONKLUSYON AT REKOMENDASYON

Buod

Batay sa mga nakalap na pangyayaring pinagdaanan ng wikang Filipino napatunayan

na sa panahon pa lamang ng mga katutubo may sariling wika na umiiral sa Pilipinas.

Pinagtibay ito ni Padre Chrino sa kanyang aklat na Relacion De Las Islas Filipinas (1604)

may sarili wika sa Pilipinas at ang mga nanirahan dito ay may sistema sa pagsulat na

tinatawag na Baybayin. Dumating sa kapuluan ang mga Kastila. Sa hangaring mapalaganap

ang Kristiyanismo sa kapuluan, ipinag-utos ng hari ng Espanya na turuan ng wikang Kastila

ang mga Pilipino. Sa panahon ng Propaganda, maraming mga nasulat na panitikan sa wikang

Tagalog. Ang mga ito ay sanaysay, tula, kwento, liham at talumpati na hitik sa damdaming

makabayan. Sinabi ni William Cameron Forbes na naniniwala ang mga kawal Amerikano na

mahalagang maipalaganap agad sa kapuluan ang wikang Ingles upang madaling

magkaunawaan ang mga Pilipino at Amerikano. Ayon kay N.M. Saleeby, sa kanyang

22
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

artikulong “ The Language of Education in the Philippine Islands,” kailangan ng Pilipnas ang

isang wikang pambansa na ibabatay sa isa sa mga bernakular. Sang-ayon dito si Blake. At

idinagdag niyang ang wikang Tagalog ay siyang karapat-dapat na maging saligan ng wikang

pambansa. Kaya’t sinikap ni Pangulong Quezon na sa Saligang Batas ng Komonwelth ay

mapasama ang artikulo tungkol sa pagkakaroon ng Pilipinas ng isang wikang pambansa.

Isinasaad ng Artikulo XIV, Pangkat 3 ng Saligang Batas ng 1935 na ang “… ang Kongreso

ay gagawa ng mga hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang wikang pambansa na ibabatay sa

isa sa mga umiiral na wikang katutubo.” ay sumiklab ang Pangalawang Digmaang

Pandaigdig. Nasakop ng Hapon ang kapuluan. Napinid sandali ang mga paaralan, subalit sa

pagbubukas na muli, ipinagamit na wikang panturo ang wikang katutubo. Ibig ng bagong

sumakop na malimutan ng mga Pilipino ang wikang Ingles, kaya’t inalis nila sa kurikulum

ang wikang Ingles at sapilitang ipinaturo ang wikang pambansa, gayon din ang Nipponggo.

Nilagdaan ni i Kalihim Jose E. Romero ng Kagawaran ng Edukasyon ng noong Agosto 13,

1959 na nagsasaad na kailanma’t tutukuyin ang Wikang Pambansa, ang salitang Pilipino ang

gagamitin. Artikulo XIV, Saligang Batas ng 1987 Sek. 6. Ang wikang pambansa ng Pilipinas

ay Filipino.

Konklusyon

Ang Pilipinas ay may sarili ng wikang maituturing ngunit wala pang ganap na

kakayahan ang wikang katutubo na magamit sa pagtamo ng mas mataas na karungan sapat

lamang ito upang makapagpahayag ng simpleng pakikipag-ugnayan.

23
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

Sa patuloy na pagdaong ng mga mananakop sa Pilipinas nahihirapan ang mga

Pilipino na magkaroon ng sariling pagkakakilanlan dahil bawat mananakop ay may kanya-

kanyang wika na dala na siyang pilit na pinanagagamit sa mga Pilipino.

Ang mga ugat ng kolonyalismo ay patuloy na nananalaytay di lamang sa kasaysayan

ngunit naging sa pag-uugali ng mga Pilipino kung kaya’t bagamat may sariling wikang na

tayong maituturing bihag pa rin tayo ng mga dayuhan dahil sa paniniwalang mas superior

ang wikang Ingles sa wikang Filipino.

Rekomendasyon

Sa mga mag-aaral, gamiting ang pagiging malikhain sa paggamit ng wika upang lalo

pa itong mapagyabong at gamitin ito sa social media upang makilala ang mga Wikang

Filipino sa buong bansa.

Sa mga guro ng wika, patuloy na ibahagi ang kasaysayan ng wika lalo na ang

pagsisikap ng ating mga ninuno na magkaroon ng sariling wika gamitin ito upang maimulat

ang diwang maka Pilipino.

Sa nga susunod na mananaliksik, magsagawa ng pag-aaral kaugnay sa wika lalo na sa

intelektwalisasyon ng wika upang magamit ito iba’t ibang larangan.

24
Mabalacat City College
SENIOR HIGH SCHOOL
jenvillanueva

SANGGUNIAN

Dayag A, et al . Pinagyamang Pluma. Phoenix Publishing House,Inc.

Carreo M. et al. Dupikal. Mutya Publishing House, Inc.

Bernales R.. et al. Komunikasyon sa Makabagong Panahon. Mutya Publishing House,Inc.

25