1. Dozologjia?

Pjesa e farmakologjisë, e cila meret me përcaktimin e asaj sasie të barit, të cilën duhet ta merr i
sëmuri, që të arrihet efekti i dëshiruar terapeutik. Rrjedh nga fjala latine Dosis – shujtë dhe logos
- shkencë.

Në disa raste emërtohet edhe si Posologji ( greq.- sa dhe logos – shkencë). Doza është sasia e
barit e cila i përcaktohet të sëmurit.

2. Dallimet ne doza?
Doza individuale- është sasia e barit të cilën i sëmuri e merr me nje aplikim, pra doza e veqantë
Doza ditore- është sasia e barit që duhet të merret gjatë 24 orëve
Doza e pergjithshme - doza e tërësishme e mjekimit

3. Doza nga kush varet dhe si shprehet?

• Vetit fizkie, kimike dhe farmakologjike të barit

• Nga forma e barit
• Vendaplikimi
• Masa trupore
• Mosha
• Kondicioni fizik
• Shprehitë
• Natyra e sëmundjës
• Rethana tjera

Doza shprehet në:

• Njësi mase (gram)
• Njësi vëllimi (mililitra)
• Njësi veprimi (njësi ndërkombëtare U.I)

4. Si vendoset doza terapeutike individuale?

Mënyrë më pricize e shprehjës së dozës terapeutike individuale është doza/kg të peshës

trupore. Në këto raste doza terapeutike individuale për aplikim llogaritet duke i
shumëzuar këtë dozë me kilogramët e peshës trupore të të sëmurit.
Doza terapeutike individuale mund të shprehet edhe si dozë/m2 të sipërfaqës trupore.
Doza = doza x sipëraqja trupore m2
Te barnat për përdorim të jashtëm doza e barit nuk shprehet në njësi mase, vëllimi por
shprehet më përqëndrim terapeutik

5.
• Doza minimale – është sasia minimale e barit që meret dhe e cila mund të shkaktojë
ndryshime në organizëm
• Doza terapeutike – është sasia e barit e cila shkakton efekt të dobishëm terapeutik
• Doza standard (doza optimale) – është sasia e barit ndaj së cilës shumica reagon në të
njejtën mënyrë
• Doza standard efktive (ED 50) - vepron në 50% të njerzve
• Doza e plotë – është doza me të cilën manifestohen të gjitha veprimet e mundshme të
barit

• Doza e ndarë – është doza që ushtron veprimin e vetëm një vetie farmakodinamike të
barit (psh. doza e plotë e Radix Ipecacuahae – veprimi emetik,,,, doza e ndarë e saj –
veprimi ekspektorans)

Doza maksimale mundet me qenë :

• Doza max. individuale – është sasia max. e barit e cila nuk shkakton shenja toksike por
ushtron veprim të mirë terapeutik (është 3-4 herë më e lartë se doza terapeutike)
Doza max. ditore – është sasia max. e barit e cila kur meret gjatë 24 orëve nuk shkakton
simptome toksike (3 herë më e madhe se doza max. individuale
• Doza toksike – është doza e barit që shkakton simptome helmimi
• Doza letale – është doza e barit që shkakton vdekjën
• Doza letale e mesme LD 50– është doza e barit e cila nga 100 kafshë i mbytë 50
• Indeksi terapeutik – është marrëdhënia ndërmjet LD 50/ED 50 – (që nënkupton sa më i
madh indeksi - - - substanca është më pak e rrezikshme për terapi

Dozat relative – janë doza të dedikuara për më të rinjët dhe më të moshuarit, të

zvogëluara në bazë të:
 Moshës
 Gjinisë (femrave ¾ e dozës për meshkuj)
 Rrugëve të aplikimit

 Doza orale = 1 atëherë:

 doza IV 1/4 - 1/3 e dozës orale
 doza IM dhe intraperitoneale ½ e dozës orale
 doza subcutane ½ e dozës orale
 doza epidermale 3-6 herë > se doza orale

Doza sulmi – doza e parë e dyfishuar ose e shumëfishuar (me qëllim të aritjës më të
shpejtë të koncentrimit terapeutik të barit në gjakë)
Doza e ngimjës – sasia e barit e cila nevojitet që të arihet efekti i dëshiruar
 Doza e mbajtjës - sasia më e vogël e barit që shërben për mbajtjën e mëtejme të
remisionit

6. Terapia tek fëmijët

Terapia me barna te të posalindurit (prej lindjës deri në 1 muaj), foshnjet (1 muaj deri 1
vjec) dhe fëmijët e vegjël (1-12 vjec) kërkon vëmendje të vacant për shkak të rritjës dhe
zhvillimit të vazhdueshëm të fëmijës si dhe për shkak të funksionit të organeve.
Foshnjet janë vacanërisht të ndjeshëm ndaj efekteve anësore të barnave për shkak të
funksionit imatur të mëlcisë dhe veshkëve, që zgjasin veprimin e barnave dhe risin
rezikun për toksicitet.
Poashtu sasia e vogël e proteinave plazmatike ndikon në rritjën e pjesës së lirë të barit,
pra, rritjën e efektit farmakologjik të barit, vecanërisht për barnat që lidhen fort për
proteinat plazmatike
Ndonjëherë dozat për fëmijë duhet të përcaktohen me llogarije nga dozat për të rritur, në
bazë të:
• Moshës së fëmijës
• Peshës trupore
• Sipërfaqës trupore
• Përvojës (terapi empirike)
- Tre muajt e parë të jetës është mirë të evitohet përdorimi i barnave

7. Dozimi në bazë të moshës së fëmijës:

Formula e Dillingut:
Doza për fëmijë = (vitet e fëmijës/20) x doza për të rritur
Formula e Young-ut:
Doza për fëmijë = (vitet e fëmijës/vitet e fëmijës + 12)x doza për të rritur
Formula e Bolognin-it – për përcaktimin e dozës për fëmijët nën 1 vjec:
Doza për fëmijë = (1/20 – m) x doza për të rritur

8. Dozimi në bazë të peshës trupore – i përgjegjet më mirë zhvillimit të fëmijës:

Doza për fëmijë = (pasha e fëmijës në kg/70) x doza për të rritur
9. Dozimi në bazë të sipërfaqës trupore – i përgjegjet më mirë biologjisë së fëmijës.
Kohëve të fundit rekomandohet më shumë meqë si metodë është më e saktë. Sipërfaqja
trupore përcaktohet nëpërmes Nomogramit, të bazuar në peshë dhe gjatësi trupore.
Doza për fëmijë = (sipërfaqja e fëmijës në m2/sipërfaqën e të rriturit) x doza për të rritur
• Sasia e përgjithshme e substancës aktive llogaritet sipas formulës:
S.s = P.th./100 x S.T.
Ku: S.s – sasia e përgjithshme e substancës
P.th. – Përqëndrimi terapeutik i substancës
S.T. – Sasia e tretësirës që duhet përgaditur
• Përgaditja e tretësirave më të holluara (me përqëndrim më të vogël) nga tretësirat
më të përqëndruara:
a/b x c = d
d – Sasia e tretësirës më të përqëndruar e cila duhet të zbutet
a – përqëndrimi që e dëshirojmë
b – përqëndrimi i tretësirës më të përqëndruar
c – sasia e tretësirës së zbutur që na nevojitet
 10. Legjislacioni dhe literature zyrtare

Misioni i AKPM (Agjensia e Kosovës për Produkte dhe Pajisje Medicinale) është
mbrojtja e shëndetit publik nëpërmjet garantimit të cilësisë, sigurisë dhe efikasitetit të
produkteve medicinale të plasuara në Kosovë

Ligji për Produkte dhe Pajisje Medicinale: Ky ligj ka për qëllim që të përcaktojë rregullat dhe
procedurat për prodhimin, kontrollin e cilësisë, klasifikimin, autorizimin për marketing,
regjistrimin, importin, tregtinë,farmakovigjilencën, hulumtimet klinike, mbikëqyrjen e
produkteve medicinale dhe pajisjeve medicinale në Republikën e Kosovës

Ligji për sigurmin shëndetësor: Qëllim i këtij ligji është sigurimi i qasjes universale të qytetarëve
dhe banorëve të Republikës së Kosovës ndaj shërbimeve kualitative të kujdesit themelore
shëndetësore, me qëllim të përmirësimit të indikatorëve shëndetësor dhe sigurimit të mbrojtjes
financiare nga varfërimi për shkak të shpenzimeve të mëdha për kujdesin shëndetësor

Ligji për Barnat Narkotike Substancat Psikotropike dhe Prekursorë: Ligji rregullon prodhimin,
qarkullimin me shumicë dhe pakicë, importin, eksportin, transportin, blerjen, furnizimin, shitjen,
posedimin, konsumimin,përdorimin dhe propagandimin e bimëve prej të cilave mund të
përfitohen narkotikët, barnat narkotike, substancat psikotrope dhe prekursorët.

Laboratori Zyrtar për Kontroll të Produkteve Medicinale dhe Pajisjeve Medicinale (“Laboratori
i Kontrollit të Cilësisë”)
• realizon mbikëqyrjen e cilësisë së të gjitha produkteve medicinale që gjenden në tregun e
Republikës së Kosovës dhe që janë për eksport nga Republika e Kosovës në përputhje me
Autorizim Marketingun, dhe standardet referente të përcaktuara nga Farmakopeja Europiane
• po ashtu kontrollon karakteristikat teknike dhe performansën e pajisjeve medicinale që
importohen
Departamenti i Licencimit është përgjegjës për lëshimin e licencave për veprimtari dhe lejeve
për import/ eksport të produkteve dhe pajisjeve medicinal

Farmakovigjilenca - është shkencë që merret me detektimin, vlerësimin, të kuptuarit dhe

parandalimin e efekteve anësore ose të çfarëdo problemi tjetër të lidhur me barin.

Regjistri i barnave - përmban ekskluzivisht vetëm barnat të cilat janë te regjistruara, pra që kanë
autorizim për marketing si dhe ato të cilat i kanë plotësuar kushtet për import të kushtëzuar.
AKPM për cdo vitë publikon regjistrin e banave, i cili është rezultat i punës së përbashkët të
shumë institucioneve relevante si Ministrisë së Shendetësisë (MeSH), Agjencisë së Kosovës për
Produkte dhe Pajisje Medicinale (AKPPM), Shoqatës së Farmacisteve dhe profesorëve nga
Fakulteti i Mjekesisë dhe Farmacise.  

Farmakopea është libri zyrtar i një vendi i cili përfshin të gjitha barnat oficinale dhe
karakteristikat e tyre