METAMORFOSES, Ovídio

Livro XV procubuisse solo Lyrnesia moenia

dextra,
sic magnus cedit titulis Agamemnonis utque alios taceam, qui saevum perdere
Atreus, 855 posset
Aegea sic Theseus, sic Pelea vicit Hectora, nempe dedi: per me iacet
Achilles; inclitus Hector!
denique, ut exemplis ipsos aequantibus illis haec armis, quibus est inventus
utar, Achilles,
sic et Saturnus minor est Iove: Iuppiter arma peto: vivo dederam, post fata
arces reposco. 180
temperat aetherias et mundi regna
triformis, 'Me miserum, quanto cogor meminisse
terra sub Augusto est; pater est et rector dolore 280
uterque. 860 temporis illius, quo, Graium murus,
Achilles
Livro XIII procubuit! nec me lacrimae luctusque
timorque
nec tamen haec series in causam prosit, tardarunt, quin corpus humo sublime
Achivi, referrem:
si mihi cum magno non est communis his umeris, his inquam, umeris ego
Achille: 30 corpus Achillis
frater erat, fraterna peto! quid sanguine et simul arma tuli, quae nunc quoque
cretus ferre laboro.
Sisyphio furtisque et fraude simillimus
illi 'Quid, quod me duri fugientem munera
inseris Aeacidis alienae nomina gentis? belli
arguit incepto serum accessisse labori
'Si mea cum vestris valuissent vota, nec se magnanimo maledicere sentit
Pelasgi, Achilli?
non foret ambiguus tanti certaminis si simulasse vocas crimen, simulavimus
heres, ambo;
tuque tuis armis, nos te poteremur, si mora pro culpa est, ego sum maturior
Achille, 130 illo. 300
quem quoniam non aequa mihi me pia detinuit coniunx, pia mater
vobisque negarunt Achillem,
fata,' (manuque simul veluti lacrimantia primaque sunt illis data tempora, cetera
tersit vobis:
lumina) 'quis magno melius succedat haut timeo, si iam nequeam defendere,
Achilli, crimen
quam per quem magnus Danais cum tanto commune viro: deprensus
successit Achilles? Ulixis
ingenio tamen ille, at non Aiacis Ulixes.
quod Thebae cecidere, meum est; me 305
credite Lesbon,
me Tenedon Chrysenque et Cillan, Litore Threicio classem religarat
Apollinis urbes, Atrides,
et Scyrum cepisse; mea concussa putate dum mare pacatum, dum ventus amicior
175 esset: 440
hic subito, quantus, cum viveret, esse tempora, palluerat, latuitque in nubibus
solebat, aether.
exit humo late rupta similisque minanti
temporis illius vultum referebat Memnonis orba mei venio, qui fortia
Achilles, frustra 595
quo ferus iniustum petiit Agamemnona pro patruo tulit arma suo primisque sub
ferro annis
'inmemores' que 'mei disceditis,' inquit occidit a forti (sic vos voluistis) Achille.
'Achivi, 445
obrutaque est mecum virtutis gratia Livro XII
nostrae!
ne facite! utque meum non sit sine Fecerat haec notum, Graias cum milite
honore sepulcrum, forti
placet Achilleos mactata Polyxena adventare rates, neque inexspectatus in
manes!' armis 65
dixit, et inmiti sociis parentibus umbrae, hostis adest: prohibent aditus litusque
rapta sinu matris, quam iam prope sola tuentur
fovebat, 450 Troes, et Hectorea primus fataliter
fortis et infelix et plus quam femina hasta,
virgo Protesilae, cadis, commissaque proelia
ducitur ad tumulum diroque fit hostia magno
busto. stant Danais, fortisque animae nece
cognitus Hector.
en, ne perdiderim quemquam sine caede nec Phryges exiguo, quid Achaica
meorum, dextera posset, 70
tu quoque vulnus habes; at te, quia sanguine senserunt, et iam Sigea
femina, rebar rubebant
a ferro tutam: cecidisti et femina ferro, litora, iam leto proles Neptunia, Cycnus,
totque tuos idem fratres, te perdidit mille viros dederat, iam curru instabat
idem, Achilles
exitium Troiae nostrique orbator, totaque Peliacae sternebat cuspidis ictu
Achilles; 500 agmina perque acies aut Cycnum aut
at postquam cecidit Paridis Phoebique Hectora quaerens 75
sagittis, congreditur Cycno (decimum dilatus in
nunc certe, dixi, non est metuendus annum
Achilles: Hector erat): tum colla iugo candentia
pressos
Non vacat Aurorae, quamquam isdem exhortatus equos currum derexit in
faverat armis, hostem
cladibus et casu Troiaeque Hecabesque concutiensque suis vibrantia tela lacertis
moveri. 'quisquis es, o iuvenis,' dixit 'solamen
cura deam propior luctusque domesticus habeto 80
angit mortis, ab Haemonio quod sis iugulatus
Memnonis amissi, Phrygiis quem lutea Achille!'
campis
vidit Achillea pereuntem cuspide mater; sic fatus Cycnum repetit, nec fraxinus
580 errat
vidit, et ille color, quo matutina inque umero sonuit non evitata sinistro,
rubescunt inde velut muro solidaque a caute
repulsa est;
qua tamen ictus erat, signatum sanguine Pallada mactatae placabat sanguine
Cycnum 125 vaccae;
viderat et frustra fuerat gavisus cuius ut inposuit prosecta calentibus
Achilles: aris,
vulnus erat nullum, sanguis fuit ille et dis acceptus penetravit in aethera
Menoetae! nidor,
tum vero praeceps curru fremebundus sacra tulere suam, pars est data cetera
ab alto mensis.
desilit et nitido securum comminus discubuere toris proceres et corpora
hostem tosta 155
ense petens parmam gladio galeamque carne replent vinoque levant curasque
cavari 130 sitimque.
cernit, at in duro laedi quoque corpore non illos citharae, non illos carmina
ferrum. vocum
longave multifori delectat tibia buxi,
haut tulit ulterius clipeoque adversa sed noctem sermone trahunt, virtusque
reducto loquendi
ter quater ora viri, capulo et cava materia est: pugnas referunt hostisque
tempora pulsat suasque, 160
cedentique sequens instat turbatque inque vices adita atque exhausta
ruitque pericula saepe
attonitoque negat requiem: pavor commemorare iuvat; quid enim
occupat illum, 135 loqueretur Achilles,
ante oculosque natant tenebrae retroque aut quid apud magnum potius
ferenti loquerentur Achillem?
aversos passus medio lapis obstitit arvo; proxima praecipue domito victoria
quem super inpulsum resupino corpore Cycno
Cycnum in sermone fuit: visum mirabile cunctis,
vi multa vertit terraeque adflixit 165
Achilles. quod iuveni corpus nullo penetrabile
tum clipeo genibusque premens telo
praecordia duris 140 invictumque a vulnere erat ferrumque
vincla trahit galeae, quae presso subdita terebat.
mento hoc ipse Aeacides, hoc mirabantur
elidunt fauces et respiramen iterque Achivi,
eripiunt animae. victum spoliare cum sic Nestor ait: 'vestro fuit unicus
parabat: aevo
arma relicta videt; corpus deus aequoris contemptor ferri nulloque forabilis ictu
albam 170
contulit in volucrem, cuius modo nomen Cycnus. at ipse olim patientem vulnera
habebat. 145 mille
Hic labor, haec requiem multorum corpore non laeso Perrhaebum Caenea
pugna dierum vidi,
attulit et positis pars utraque substitit Caenea Perrhaebum, qui factis inclitus
armis. Othryn
dumque vigil Phrygios servat custodia incoluit, quoque id mirum magis esset
muros, in illo,
et vigil Argolicas servat custodia fossas, femina natus erat.' monstri novitate
festa dies aderat, qua Cycni victor moventur 175
Achilles 150
quisquis adest, narretque rogant: quos exercet memores plus quam civiliter
inter Achilles: iras.
'dic age! nam cunctis eadem est audire iamque fere tracto duo per quinquennia
voluntas, bello
o facunde senex, aevi prudentia nostri, talibus intonsum conpellat Sminthea
quis fuerit Caeneus, cur in contraria dictis: 585
versus,
qua tibi militia, cuius certamine pugnae 'o mihi de fratris longe gratissime natis,
180 inrita qui mecum posuisti moenia
cognitus, a quo sit victus, si victus ab Troiae,
ullo est.' ecquid, ubi has iamiam casuras adspicis
tum senior: 'quamvis obstet mihi tarda arces,
vetustas, ingemis? aut ecquid tot defendentia
multaque me fugiant primis spectata sub muros
annis, milia caesa doles? ecquid, ne persequar
plura tamen memini. nec quae magis omnes, 590
haereat ulla Hectoris umbra subit circum sua
pectore res nostro est inter bellique Pergama tracti?
domique 185 cum tamen ille ferox belloque cruentior
acta tot, ac si quem potuit spatiosa ipso
senectus vivit adhuc, operis nostri populator,
spectatorem operum multorum reddere, Achilles.
vixi det mihi se: faxo, triplici quid cuspide
annos bis centum; nunc tertia vivitur possim,
aetas. sentiat; at quoniam concurrere
'Clara decore fuit proles Elateia comminus hosti 595
Caenis, non datur, occulta necopinum perde
Thessalidum virgo pulcherrima, perque sagitta!'
propinquas 190
perque tuas urbes (tibi enim popularis, quod Priamus gaudere senex post
Achille), Hectora posset,
multorum frustra votis optata procorum. hoc fuit; ille igitur tantorum victor,
Achille,
non tamen arbor iners cecidit; nam victus es a timido Graiae raptore
Crantoris alti maritae!
abscidit iugulo pectusque umerumque at si femineo fuerat tibi Marte
sinistrum: cadendum, 610
armiger ille tui fuerat genitoris, Achille, Thermodontiaca malles cecidisse
quem Dolopum rector, bello superatus, bipenni.
Amyntor
Aeacidae dederat pacis pignusque dixit et ostendens sternentem Troica
fidemque. 365 ferro
corpora Peliden, arcus obvertit in illum
At deus, aequoreas qui cuspide temperat 605
undas, 580 certaque letifera derexit spicula dextra.
in volucrem corpus nati Phaethontida quod Priamus gaudere senex post
versum Hectora posset,
mente dolet patria saevumque perosus hoc fuit; ille igitur tantorum victor,
Achillem Achille,
victus es a timido Graiae raptore Hippasus et primis etiamnum Nestor in
maritae! annis,
at si femineo fuerat tibi Marte et quos Hippocoon antiquis misit
cadendum, 610 Amyclis,
Thermodontiaca malles cecidisse Penelopaeque socer cum Parrhasio
bipenni. Ancaeo, 315
Iam timor ille Phrygum, decus et Ampycidesque sagax et adhuc a
tutela Pelasgi coniuge tutus
nominis, Aeacides, caput insuperabile Oeclides nemorisque decus Tegeaea
bello, Lycaei:
arserat: armarat deus idem idemque
cremarat;
iam cinis est, et de tam magno restat
Achille 615
nescio quid parvum, quod non bene
conpleat urnam,
at vivit totum quae gloria conpleat
orbem.

Livro XI

Pronus erat Titan inclinatoque tenebat

Hesperium temone fretum, cum pulchra
relicto
Nereis ingreditur consueta cubilia
ponto;
vix bene virgineos Peleus invaserat
artus: 260
illa novat formas, donec sua membra
teneri
sentit et in partes diversas bracchia
tendi.
tum denum ingemuit, 'ne' que ait 'sine
numine vincis'
exhibita estque Thetis: confessam
amplectitur heros
et potitur votis ingentique inplet
Achille. 265

Livro VIII

nec Telamon aberat magnique creator

Achillis
cumque Pheretiade et Hyanteo Iolao
310
inpiger Eurytion et cursu invictus
Echion
Naryciusque Lelex Panopeusque
Hyleusque feroxque