Nr 3.

2001
Odporność ogniowa

Kryteria oceny odporności ogniowej

Podstawowym wymaganiem w zakresie bezpieczeństwa pożarowego jest zapewnienie w
określonym czasie lub przez cały okres trwania pożaru nośności konstrukcji; jest to czas w
minutach, podczas którego element poddany oddziaływaniom termicznym (i ewentualnie
obciążony) spełnia określone kryteria. Odporność ogniową określa się ze względu na trzy
podstawowe kryteria: nośności R, izolacyjności I i szczelności pożarowej E (rys. 1).
Obowiązująca norma PN90/B02851 ustanawia tylko jedną klasę odporności ogniowej F , która
w przypadku elementów nośnych odpowiada europejskiej klasie R. Kryteria E oraz I dotyczą
elementów oddzielających, takich jak ściany i stropy.

Rys. 1. Kryteria odporności ogniowej

Z uwagi na to, że norma PN90/B02851, w części dotyczącej klasyfikacji, jest normą
wprowadzoną do obowiązkowego stosowania rozporządzeniem Ministra, elementy oddzielające,
a więc ściany, stropy, ścianki działowe powinny spełniać kryteria E oraz I. Oznaczenia R, E, I
wprowadzono w normie PNB028511:1997. Kryteria według których ocenia się odporność
ogniową podano w tab.1
Tablica 1
Elementy wewnętrzne oddzielające, nośne R, E, I
Elementy oddzielające, nienośne E, I
Ściany zewnętrzne, nośne R, E, I
Ściany zewnętrzne, nienośne E, I
Podczas badań odporności ogniowej ściany są poddawane jednostronnie oddziaływaniom
termicznym pod obciążeniem (kryteria R, E, I ) lub jako ściany nieobciążone (kryteria E, I).
Najnowsze wyniki badań
Przesłanką do podjęcia na przełomie lat 1999/2000 badań odporności ogniowej ścian
murowanych z elementów z autoklawizowanego betonu komórkowego były następujące fakty:
 poprzednie wytyczne oparto na wynikach badań zagranicznych z lat siedemdziesiątych
dla ścian z betonu komórkowego murowanych zaprawami zwykłymi na pełne spoiny
( Instrukcja Nr 221 ITB z 1979 r. Wytyczne oceny odporności ogniowej elementów
konstrukcji budowlanych),
 obecnie wprowadzone zostały nowe techniki łączenia elementów w ścianie zaprawami
klejowymi na cienkie spoiny grubości 13 mm. Norma PNB03002:1999 Niezbrojone
konstrukcje murowe. Projektowanie i obliczanie ujmuje mury na cienkie spoiny,
 wprowadzona została nowa norma PNB 028511:1997 Ochrona przeciwpożarowa
budynków. Badania odporności ogniowej elementów budynku. Wymagania ogólne i
klasyfikacja.
Stąd przeprowadzono badania odporności ogniowej w zakresie, który pozwolił na opracowanie
przez Instytut Techniki Budowlanej klasyfikacji ogniowej ścian z betonu komórkowego zgodnie
z najnowszymi wymaganiami. Badano ściany różnej grubości, o wysokości 3 m i szerokości 1,77
÷ 3,28 m. Badania przeprowadzono w Zakładzie Badań Ogniowych Instytutu Techniki
Budowlanej przy współpracy COBRPB Cebet. Beton komórkowy zastosowany do wykonania
badanych ścian odpowiadał wymaganiom normy PN89/B06258. Pod względem cech
zewnętrznych (bloczki i płytki) odpowiadały wymaganiom normy PNB19301: 1997 jak dla
elementów do wykonywania murów z cienkimi spoinami. Badania wykazały bardzo dobrą
odporność ogniową ścian z betonu komórkowego.
Tablica 2
Grubość ściany Poziom obciążenia
 (cm) 0 0,2 0,6 1,0
12 F2
E I 120
18 F4 F4 F4 F2
E I 240 REI 240 REI 240 REI 120
24 F4 F4 F4 F2
E I 240 REI 240 REI 240 REI 240
30 F4 F4 F4 F2
E I 240 REI 240 REI 240 REI 240
36 F4 F4 F4 F2
E I 240 REI 240 REI 240 REI 240
W tablicy 2 podano opracowaną na ich podstawie klasyfikację ogniową ścian; zarówno według
normy PN90/B02851 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania odporności
ogniowej elementów budynków, jak i normy PNB028511:1997 Ochrona przeciwpożarowa
budynków. Badania odporności ogniowej elementów budynku. Wymagania ogólne i
klasyfikacja. W kolumnie odpowiadającej poziomowi obciążenia "0" podano klasyfikację
ogniową dla ścian osłonowych i działowych (nieobciążonych kryteria E, I). W pozostałych
trzech kolumnach podano klasyfikację dla ścian nośnych w zależności od poziomu obciążenia,
określonego jako stosunek obciążeń projektowych do nośności elementu (wartości
obliczeniowe). Oznaczenia klas odporności ogniowej wg PN90/B02851 są następujące: W
odniesieniu do ścian osłonowych i działowych (nieobciążonych), klasa odporności ogniowej F2
oznacza, że izolacyjność i szczelność ogniowa ściany nie jest mniejsza niż dwie godziny. W
odniesieniu do ścian nośnych, klasy odporności ogniowej F2i F4 mają różne znaczenie w
zależności od kryteriów oceny i mogą oznaczać zarówno ściany spełniające kryteria szczelności i
izolacyjności (E, I) jak i ściany spełniające kryteria nośności (R). Oznaczenia klas odporności
ogniowej wg PNB028511:1997 są następujące: Klasa odporności ogniowej EI 120 oznacza, że
izolacyjność i szczelność ogniowa ścian nie jest mniejsza niż 120 minut (analogicznie EI 240
dwieście czterdzieści minut). Klasa odporności ogniowej REI 120 oznacza, że nośność,
izolacyjność i szczelność ogniowa ścian nie jest mniejsza niż 120 minut (analogicznie REI 240
dwieście czterdzieści minut).
Reasumując:
Klasyfikacja obejmuje ściany nośne i nienośne (osłonowe i działowe) wykonane z bloczków z
autoklawizowanego betonu komórkowego odmian 400, 500, 600 lub 700 spełniających
wymagania norm PN89/B06258 i PNB19301:1997, przy czym bloczki mogą być wykonywane
na kruszywie piaskowym lub popiołowym lub piaskowopopiołowym. Do wykonywania murów
mogą być stosowane zaprawy zwykłe, lekkie (ciepłe o gęstości nie większej niż 1500 kg/m3) lub
zaprawy do cienkich spoin. Czołowe powierzchnie łączonych bloczków mogą być gładkie lub
formowane na pióro i wpust. Ściany mogą być otynkowane lub nieotynkowane. Klasyfikację tę
podano na podstawie badań ścian o wysokości 3 m i w zasadzie wysokość ta nie powinna być
przekraczana. Tylko w przypadku ścian o grubości 30 cm i 36 cm można dopuścić wysokość 6
m, jednak pod warunkiem, że stopień wykorzystania naprężeń nie przekroczy 0,6.
Wymagania odporności ogniowej dla różnych klas i elementów budynku
Dla zorientowania czytelników jak uzyskane wyniki badań odporności ogniowej przedstawiają
się na tle wymagań stawianych w tym zakresie dla budynków i elementów budynku podajemy
podstawowe informacje w tym zakresie. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego
budynków określone są w rozdziale VI w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i
Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie DzU Nr 10 z dnia 8 lutego 1995 r. wraz z późniejszymi
zmianami.
Przytoczmy najważniejsze informacje z rozporządzeń:
Zgodnie z rozporządzeniami ustanowiono pięć klas odporności pożarowej budynków, podanych
w kolejności od najwyższej do najniższej i oznaczonych literami: A, B, C, D, E. Klasę
odporności pożarowej budynku lub jego części należy ustalać wg tablicy 3.
Tablica 3
Klasa
Budynki zaliczane do kategorii
odporności Budynki produkcyjne i magazynowe
zagrożenia ludzi ZL*)
pożarowej
A Budynki o maksymalnym obciążeniu ?
ogniowym strefy pożarowej ponad 4000
MJ/m2
B Budynki o maksymalnym obciążeniu a) liczące powyżej 2 kondygnacji
ogniowym strefy pożarowej ponad 2000 kategorii ZL I, ZL II, ZL V
do 4000 MJ/m2 oraz budynki wysokie i b) wysokie i wysokościowe kategorii
wysokościowe o maksymalnym ZL III
obciążeniu ogniowym strefy pożarowej c) wysokościowe kategorii ZL IV
do 2000 MJ/m2 **)
C Budynki średniowysokie o a) dwukondygnacyjne kategorii: ZL
maksymalnym obciążeniu ogniowym I, ZL II, ZL V
strefy pożarowej do 2000 MJ/m2 oraz b) powyżej 2 kondygnacji niskie i
budynki niskie o maksymalnym średniowysokie kategorii ZL III
obciążeniu ogniowym strefy pożarowej c) powyżej 3 kondygnacji niskie,
ponad 1000 do 2000 MJ/m2 **) średniowysokie i wysokie kategorii
ZL IV
D Budynki niskie o maksymalnym a) jednokondygnacyjne kategorii ZL
obciążeniu ogniowym strefy pożarowej II
do 1000 MJ/m2 **) b) do 2 kondygnacji kategorii ZL III
c) trzykondygnacyjne kategorii ZL
IV
E Budynki jednokondygnacyjne o a) jednokondygnacyjne z elementów
maksymalnym obciążeniu ogniowym nie rozprzestrzeniających ognia
2 **)
strefy pożarowej do 500 MJ/m kategorii ZL I i ZL V
b) do 2 kondygnacji kategorii ZL IV
*) Kategorie zagrożenia ludzi określają przepisy o ochronie przeciwpożarowej.
**) Z wyłączeniem budynków wymienionych dla klasy E.
Podział budynków do kategorii zagrożenia ludzi dokonany został w § 2 ust. 4 Rozporządzenia
Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. , zgodnie z którym budynki, ich części
lub pomieszczenia ze względu na ich funkcję kwalifikuje się do kategorii zagrożenia ludzi:
 ZL I budynki użyteczności publicznej lub ich części, w których mogą przebywać ludzie
w grupach ponad 50 osób;
 ZL II budynki lub ich części przeznaczone do użytku ludzi o ograniczonej zdolności
poruszania się;
 ZL III szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, internaty, hotele, ośrodki zdrowia,
otwarte przychodnie lekarskie, sanatoria, lokale handlowousługowe, w których może
przebywać do 50 osób, koszary, pomieszczenia ETO, zakłady karne i inne podobne;
 ZL IV budynki mieszkalne;
 ZL V archiwa, muzea, biblioteki.
Natomiast budynki produkcyjne i magazynowe ze względu na bezpieczeństwo pożarowe dzielą
się w zależności od wielkości obciążenia ogniowego. Podział ten jest następujący: do 500
MJ/m2, do 1 000 MJ/m2, do2 000 MJ/m2, do 4 000 MJ/m2 oraz powyżej 4 000 MJ/m2.
Te dwa zasadnicze podziały budynków oraz podział ze względu na wysokość określają
techniczne warunki ochrony przeciwpożarowej dla budynków, obiektów i pomieszczeń.
Wymagania dotyczące klasy odporności pożarowej budynków nie dotyczą budynków:
 do trzech kondygnacji:
 mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej i zagrodowej,
 mieszkalnych i administracyjnych w gospodarstwach leśnych,
 wolno stojących do dwóch kondygnacji:
 przeznaczonych do celów turystyki i wypoczynku o kubaturze do 1500 m3,
 gospodarczych w budownictwie zagrodowym i w gospodarstwach leśnych, z
zachowaniem wymagań dotyczących stref pożarowych
 przeznaczonych do wykonywania zawodu lub działalności usługowej i handlowej
o kubaturze do 1000 m3.
Elementy budynku zaliczonego do odpowiedniej klasy odporności pożarowej powinny spełniać
wymagania w zakresie odporności ogniowej i rozprzestrzeniania ognia określone w powyższej
tablicy 4.
Tablica 4
Elementy budynku
stropy <> <>
<> <> rozprzestr <> rozprzestrz <> rozprzestr <> rozprzestrze
zenianie enianie zenianie nianie ognia
ognia ognia ognia
1 2 3 4 5 6 7 8 9
A 240 NRO 120 NRO 60 NRO 30 NRO
B 120 NRO 60 NRO 30**) NRO 30 NRO
**)
C 60 NRO 60 NRO 15 NRO 15 NRO
D 30 NRO 30 NRO (–) SRO***) (–) SRO***)
E (–) SRO (–) SRO (–) SRO (–) SRO
Odporność ogniową i klasyfikację w zakresie rozprzestrzeniania ognia określa się zgodnie z
Polskimi Normami Oznaczenia w tabeli:
min - minuty
NRO - nie rozprzestrzeniające ognia
SRO - słabo rozprzestrzeniające ogień
() - nie stawia się wymagań
* - wymagania odporności ogniowej nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików i okien
połaciowych, jeżeli zastosowano je na powierzchni nie większej niż 20 % powierzchni
połaci dachowych,
** dla komór zsypów na odpadki 60 min, drzwi 30 min,
*** dla budynku kategorii ZL II jest wymagane NRO.
Porównanie wyników badań odporności ogniowej ścian przedstawionych w tablicy 2 oraz
wymagań podanych w tablicy 4 wskazuje, iż ściany murowane z elementów z
autoklawizowanego betonu komórkowego spełniają wymagania stawiane materiałom
budowlanym pod względem odporności ogniowej dla najwyższej klasy odporności pożarowej
budynków.