Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 9

MKOBA

TEACHERS
COLLEGE

DEPARTMENT OF HUMANITIES
BAZI REZVEMUTAURO

CHIDZIDZO:...Chishona Chidzidzodzamu..................................

Zita romudzidzi Musoni Shelly...................

NHAMBA YEMUDZIDZI:..210/19/18...................................... BOKA 19.............

VADZIDZI VEGORE RA::...19/18...............................

04
BASA:

MUSORO WEBASA: .Nan’anidza detembo”Barika” ra J Makumbe uchijekesa mhindu shanu


dzakashandiswa na nyanduri,zvidzidzo zvitatu nemanzwiro
matatu............................................................................................................... .................................
............................................................................................................................................................
...............................................................................................................

1|Page
ZUVA REKUUYISA:..........Nyamavhuvhu 2020.............................................................

MURAIRIDZI:....VaMachimbira

MUKOHO WEMUKWENYI WEKUTANGA


ONGORORO:..................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
MUKWENYI WEKUTANGA: ................................ SIGINECHA:................................
MUKOHO WEMUKWENYI WEPIRI:

ONGORORO::.................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

MUKWENYI WEPIRI:..........................................SIGINECHA:................................
MUKOHO WEKUPEDZISIRA

2|Page
Zvino murume ange ongoita sehondokotova nomukadzi mudiki, ranga zvino rava burusasike
danga remhirizhoga .Baba zvino voita sehoto inoti mhepo ikati fu-u-u oti ndoo kwandaidawo.
Aiva madziva ange ava mazambuko,n’anga navavhimi voriritira vahosi murume ari achidya rifa
navanyachide.Muchinyorwa chino mucha nan’nidza detembo Barika rakanyorwa na J Makumbe,
nhindu shanu dzakashandiswa dzichajekeswa,zvidzidzo zvitatu zvichabudiswa uyewo manzwiro
matatu omuverengi achabudiswa. Barika na nyanduri ndiwo manzwi achadudzirwa zvizere.

[ CITATION Wik201 \l 1033 ] na [ CITATION Fin013 \l 1033 ] anotsanangura iye kuti barika iwanano
yomurume ane vakadzi vanopfuura umwe ,rinogonawo kuva mukadzi ane varume vanopfuura
umwe .[ CITATION Leg20 \l 1033 ] ,anoti iye barika iwanano yemurume anevakadzi vanodarika
umwe kana kuti mukadzi umwe asi zvichizivikanwa neveukama.Zvakadaro hazvo,barika
rinoitika apo murume ane vakadzi vanodarika mumwe achizviita pachena nyika ichiona

[ CITATION Col20 \l 1033 ],anodudzirawo nyanduri somunhu anonyora nhetembo. [ CITATION


You20 \l 1033 ], nayewo anotsanangura nyanduri semunhu anounganidza pfungwa
dzechokwadi ,dzokufungidzira ,dzokugadzirisa mararamiro pamwe chete sechinyorwa.Mune
imwewo nyaya, nyanduri mudetembi wamarudzi ose enyaya ,enziyo, emaonero akamirira gutsa
ruzhinji.

Nyanduri akanyora detembo rake riri muzvikamu,zvakaenzana izvi zvaitwawo nomumwe


munyori anonzi Chitsiko ,(2008) muna Majakwara enhetembo.Chikamu chogachoga
chinefungwa yakazvimiririra.Takatarisa chikamu chokutanga “Wakatiwana tichidanana”,
musoro wechikamu ichi une munongedzo wokuti munyori uyu ari kugunun’una neshanduko
dzakazoitika pamba apa kubva pakauya mubondo. Chikamu chinoratidza kuti matakadya kare
haanyaradzi mwana kubva Makumbe,( 1969) muna Mabvumira enhetembo.

Chikamu chepiri chinobudisawo kuti mudetembi airatidzawo kurereka musoro achionesa


mukadzin’ina . Chikamu ichi ndechekutionesa kuti munhu wose chero akava nyakutadzirwa

3|Page
akava nomoyo murefu wokuonesa nyakutadza unoramba uripo sepaanoti a”ndakakuudza kuti
chidziva chepano ndini,nhasi wondiita zambuko ndobika rinopisa murume oti imbodza.
(Makumbe 1969).Apa vahosi vakaratidza ku hwara somuroorwa pamberi pehama dzomurume.

Mhindu dzokuisa pfungwa muzvikamu dzakaita kuti pfungwa yoga yoga ive yakazvimiririra .
Zvakabudisawo kurongeka kwedetembo ravaMakume kuti fungwa dzimire dzoga muchikamu
sokuti nyaya dze urwere hwavana chikamu chose dzinongova idzo . Mudetembi aratidza kuti
aipfupfudza nousiku zvichitsanangura kuti pamwe aisvika kumba rubvunzavaeni kana
kumukawo mashambanzou apa muridzi webasa akapfigirwa mumba nomubondo.

Munyori aishandisawo mutauro wakafuma ,” Ndakakuudza kuti chidziva chapano ndini”.Mazwi


aya anotaura zvakawanda pamusoro peupenyu hwava hosi apo mukadzin’ina asati asvika.
Nyanduri akazama kutaura kuti hosi ndiro raiva dziva rababa roga raimwiwa pamba apa .” Ini
musemwa gumbeze moto , Nyanduri aizama kubudisa kuti amai ava vairara vachidziirwa
nomurume wavo zvino vange vorara vakadziya moto murume arikudzoro
nomubondo.”Ndokumbira rubatsiro kuvavhimi,ndogara ndoga seshirikadzi, mumba
matambudziko odzika.Nyanduri aizama chose kushandisa mutauro wakadzika nokuti kukumbira
rubatsiro kuvavhimi hapana chaaizosarudza chaizobva kuvavhimi kwete voga asivo chero
navapfuuri nenzira.

Nyanduri aishandisawo fananidzo muchikamu chechina necheshanu.Muchikamu chechina


mumutsara wetatu paanoti iye “seshirikadzi “ , zvinoratidza kudyika moyo kusvikira pasi pasi
pawo. Kafananidzwa neshirikadzi asi uine murume zvinosanganisira kugara
uchichema,.’,kuriritira vana woga ,kurara woga uyewo kubatsirwa nenyika yose sepapa . Amai
vari kudetembwa vanoratidza kuti vaitotsvaga usavi kuvavhimi uye n’anga yavaitsvaga
vaizotsvaka zvipeto zvacho voga.Zvaiva pachena kuti n’anga yaigona kuti muripo
wanyakambwa uripamuviri.

Imwe fananidzo inobuda pachikamu chokupedzisira pamutsara wechina paanoti “ndofa seshiri
muchengeti ndisina”..Nyanduri anofananidza mudzimai uyu neshiri nokuti dzinongova
dzowedenga zvokudya dzinozvionera ,hapana anodzirava ,anodzipawo chokudya uye kudzipawo
pokugara.Zvinobudisa pachena vakange vongorara sechisikwa chesango nokuti dei akatiwo
sehuku inoswera pambawo vatenzi vachizoivharirwa mauro,( Zvarevashe1976).

4|Page
Munyori kashandisawo madimikira achizama kuvandudza chinyorwa chake.Muchikamu chepiri
achiti “ Ndakakuudza kuti chidziva chepano ndini “ uyewo “ Nhasi wondiita zambuko”, “Ini
musemwa gumbeze moto”, “Ndofufudza nousiku kutsvaga n’anga, “Ndofa seshiri”.Apa
nyanduri ange achivanza mazwi mazhinji seri kwe madimikira iwayo muenzaniso Ndakuudza
kuti chidziva chapano ndini zvinoreva mashoko makukukutu.VaMakumbe havana kudawo
kuzoisa matukano ose mudetembo nokuti zvimwe hazvizoraramiki uye kuteereka navanyarikani.

Makumbe akashandisawo zvidavado zve hochekoche yamanzwi anopedzisira na ‘a” kupera


kwemutsetse woga woga. Chikamu chechina anopedzisa achiti
,varwara,ndisina,woriritira,n’anga uye wakapfigira.Izvi zvinoratidzawo kurongeka uyewo
kubudirira kwanyanduri kunova kwaakapa kuraramika kwenyaya iyi .Hoche koche yamazwi
akafanana pakuperera kwomutsetse wogawoga zvinovaraidza muravi uyewo zvinoshongedza
detembo.

Nyanduri Akashandisawo nhindu dzinosanganisira zvimiso zvamarudzu ose zvakapa kuti


detembo rake rigashirike. Pose paaishandisa “,” munyori airatidza kuti apedza chirevo chake uye
pfungwa dzake dzabuda. Makumbe akashandisawo nyora zvairatidza kuti munyori achine
zvakawanda zvaanoda kuwedzera pane zviripo sepa chikamu chokutanga munyori anobudisa
mitsetse yose kuti arikuwedzera pamusoro pezvimwe.

Mudetembo iri mune chidzidzo chokuti aiva madziva ava mazambuko , muvhimi ava kuziinura
VaHosi zvokwadi seka urema wafa .Amai ava vange zvino vogara seshirikadzi zvichizama
kutijekesera kuti vainge zvino vowana rubatsiro kuvanhu vose. Vavhimi vaivapa nyama ,
,n’anga pamwe yaitotiwo muripo wanyakambwa uripamuviri.Mudetembi anoratidza kuti vainge
voita murume wokuonera kuhope sagudo.Zvokwadi rugare tange nhamo anodaroowo [ CITATION
Mug95 \l 1033 ]

Barika rinounza matambudziko mudzimba tinodzidza kuti birikiti nevana varo, chikamu
chechina vahosi vanochema chema kuti mwana arwara ndivo amai vopfokoteka neusiku
vachitsvaga n’anga seshirikadzi. Baba voramba kutengera vana machira samazuva akare.. Amai
nevana vavo zvino vange vorara vakadziya moto.Murume uyu anga asisaoni vahosi sechikamu
chemhuri kana choupenyu hwavo. Akaita dambudziko rokupedzera moyo wake pamukadzi

5|Page
wepiri.[ CITATION Bib55 \l 1033 ]Pamba pakava nebarika upenyu hwose hunobva hwasanduka
kubva kunaamai kusvika kuvana nokuti zvinonzi birikiti nevana varo. (Chiwome, 1996: 70).

.Barika rinounza ruvengo rwamatambidzwanwa.”Taidya raibikwa mutsaiya imwe”. Izvi


zvinoreva kuti vahosi navana vavo vange vodya sadza baba vasipo zuva nezuva. Paya parinonzi
imbodza rodzoswa vana voona umbodza hwaro .Hapana chakanaka chikachabva kuzvibereko
zvebarika.Hosi inozama kurondedzera kuti vaimbovawo chidziva chepano ,aizama kutsanangura
kuti aivawo namasimba ose,vaibikawo sadza richidyiwa pasina raifananidzwa naro.
Zviripachena kuti vana ve hosi iyi vaisazombofa vakawirirana navana vomubondo uyu nokuti
kuuya kwaamai vavo kwakaita kuti vave nherera baba varipo.

Barika moto unonopfungaira chiutsi nguva dzose , hapana kutaurirana kwakanaka nguva dzose .
Zvarevashe portrays in Kurauone (1976), chikamu chokutanga vahosi vanenge vachiyeuchidza
mubondo kuti chidziva chepano ndini . Izvi zvinoreva kuti hosi yainge yourukwa pane
zvirongwa zvose zvavaitungamira samazuva akare.Vanopopota kuti nhasi wondiita zambuko,
izvi zvinobudisa kuti vainge vaderedzwa zvisina mutana akamboona. Pabarika anongova
matukano oga oga hapana chakanaka chinotaurikapo [ CITATION ACH96 \l 1033 ]. Mudetembi anoti
mwana arwara ndopfupfudza nosiku kutsvaga n’anga seshirikadzi iye murume
akavharirwa.Hapana pambonzi vakaenda kutsime vose ,kuseka kana kubatsirana pose raingova
bopoto nokutsiva kukuru. Paye pakanzi ndodawo mujivha murume akati hapana mari.
Chinoshamisa zuva risati ravira mubondo akatengerwa jira remwana . Barika moto inongova
njake njake anodaroowo, [ CITATION Cha05 \l 1033 ]

Munyori akabudirira pakunyora kwaakaita detembo Barika kubudikidza nokuisa pfungwa dzake
muzvikamu .Chikamu choga choga chinomiririra pfungwa yacho choga . Muchikamu chechina
mune nyaya yourwere hwavana nematambudziko aisanganikwa nawo kusvika chapera.Izvi
zvinobatsira vanoverenga kuti vanzwisise zvirikuitika.

Nyanduri akashandisa inzwi romunhukadzi kusvika apedza detembo rose.Mudetembi anotaura


nyaya dzose muzvikamu zvose achidzokera pakubudisa pfungwa yokuti mubondo asipo taiva
tigere zvakanaka. Mutsetse wokupera kwechikamu choga choga kwaiva kudzosera chigumbu
kumubondo sokuti ndiri ndoga zvandaiwana nhasi handichazvioni,zvino rako rodyiwa bopoto

6|Page
pasina,ini musemwa gumbeze moto,murume mumba wakapfigira,ndava mugara ndoga murume
ndinaye uye kuti iwe nhaka yangu wagara.

Mutemo waiveko waisanyanyotarisawo kodzero dzavanhukadzi navana(Makayi, 2008).


. Izvi zvinoonekwawo nokuti kubva paakawanirwa nyakugunun’una haana kuzowana kana
chaibva kumurume.Paive pasina mutemo waitarisawo kodzero dzavana nokuti mwana ane
kodzero yokurapiswa navabereki zvisinei nokuti vanerudo here kana kuti havana kana akarwara.
(Hodza 1986).Mudetembi anoratidza kuti ange atova shirikadzi inotsvaka rubatsiro kuvanhu
vanosanganisira vavhimi murume aripo.Makumbe anobudisawo kuti ndofa seshiri murume
aripo zvinova zvinobudisa pachena kuti shiri inozvionera vana vayo.

Barika harina kumbobvira raita gutsaruzhinji kubvira Jesu Kirisito vasati vauya ,vakauya
vakadzokera kusvika kusingaperi inongova hondo yausiye nausiye.Panorwa zhou uswa
ndounokuvara vana vange vashaya anovaendesa kwa godobori ,mai vorara vakadziya moto
uyewo vavhimi variritira vahosi murume akapfigirwa achiyamwiswa nomubondo. Barika rinoita
kuti vanhurume vaite se shukuviri.

7|Page
Jerero

Bible Society of Zimbabwe. (1955). Bhaibheri. In Moses, Pentateuch (pp. Genesis 30V 15-16).
Harare/Zimbabwe: Bible society

Chakaipa, P. 1958. Karikoga Gumiremiseve. Salisbury: Longman

. Chinodya, S. 1989. Harvest of Thorns. Harare: Baobab Books

Dictionary, C. (2020, Nyamavhuvhu 17). Retrieved from https://www.collinsdictionaryom.

Finnegan na Chimhundu. (2001). Duramazwi guru rechishona. Harare: College Press.


Gelfand, M.; Mavi, S.; Drummond, R.B.; and Ndemera, B. 1985. The Traditional
Practioner in Zimbabwe: His Principles of Practice and Pharmacopoeia. Gweru:
Mambo Press.

Gombe, J.M. 1986. Tsika DzavaShona. Harare: College Press.


________, 1995. The Shona Idiom. Harare: Mercury Press.

________, 1998. Tsika DzavaShona. (2ndEdition). Harare: College Press.


Gorky, M. 1953. Collected Works Volume 27. Moscow: Progress Publishers.

Hodza, A. .. (1996). Ngano dzamatambidzanwa. Gweru: Mambo Press, Senga Road Gweru

. Hodza, 1986. A.C. Shona Registers, Vol. 3. Harare: Mercury Press

Literature Bureau, 1969. Mabvumira Enhetembo. Gwelo: Mambo Press

Match, L. (1999-2020). www.legalmatch.com. Retrieved from http://www.legalmatch.com/la.

8|Page
Wikipedia. (2020, Nyamavhuvhu 17). Retrieved from En. wikipedia.org.wiki.

Mugabe, D. (1995). Rugare tange nhamo. Gweru: Mambo Press ,Senga Road, Gweru.

Mungoshi, C. (2003). Inongova Njake Njake. Harare/Zimbabwe: Longman Zimbabwe Pvt Ltd.
Chinodya, S. 1989. Harvest of Thorns. Harare: Baobab Books

Nyawaranda, V. 1985. Mutunhu Une Mago. Harare: Longman Zimbabwe.


Your Nyamavhuvhu 17). yourdictionary.com. Retrieved from https://www.yourdictionary.com.

9|Page

You might also like