Professional Documents
Culture Documents
Akıl Hastalığı Ve Psikoloji (PDFDrive)
Akıl Hastalığı Ve Psikoloji (PDFDrive)
Psikoloji
5>
>>
CO
:>
G>
o
co
tD
715
MİCHEL FOUCAULT
Michel Foucault 1926da Poitiersde doğmuştur 1946da Fransa'nın en önemli eği
tim kumullarından Eaılc Normale Superieure'e kabul edilir Felsefe ve psikoloji okur
1950de girdiği Fransız Komünist Partisi’nden 1952de ayrılır Hır süre hastanelerde
psikolog olarak çalışır. 1953’te Althusser’in yerine Ecole Normale'de felsefe asistanı
olur ve psikoloji eğitimine devam eder. Paris Psikoloji Enstitüsünden psikopatoloji
ve deneysel psikoloji diplomaları alır. Marksist bir bakış açısıyla yazdığı ilk kitabı
Maladic mentale et personnalite'âen (1954, A kıl Hastalığı ve Kişilik) |Hu kitap, 1962
yılında gözden geçirilerek yeniden basılmış ve adı Maladie Mentale et Psychologtc
olarak değiştirilmiştir Yayımladığımız Aktl Hastalığı ve Psikoloji bu baskının çevirisi
dir] sonra Georges Dunıezil’in tavsiyesiyle İsveç Uppsaladakı Maisoıı de France’a
direktör olıır Hurada Histoire de la folie a l ’âge clas$iquc (Klasik Çağda Deliliğin Ta
rihi) üzerine çalışmaya koyulur Deliliğin larilıi'm tamamlayıp Clerınont-Ferraııd
Üniversitesinde psikoloji dersleri vermeye başlar. Ardından Oermont-Ferrandda
felsefe bölümünün başına geçer. Aynı yıl Gilles Deleuze’le tanışır Hır yıl sonra
Georges Bataille’ın kurmuş olduğu Critique dergisinin yayın kuruluna girer ve
Naissance de la clinique (Kliniğin Doğuşu) adlı kitabını yayımlar 1966da ilk baskısı
bir ayda tükenen ve büyük tartışmalara neden olan Les ıııots et les choses (Kelime
ler ve Şeyler) çıkar. 1969da Foucault'nıın Kelimeler ır Şeylerde kullandığı yönte
mi açıklama denemesi olan L’Archeologie dit savoir (Bilginin Arkeolojisi) yayımlanır
1970’te Fransa’nın en prestijli kumullarından College de Fraııce’ta kendisi için
kurulan “Düşünce Sistemleri Tarihi" kürsüsüne seçilir Hııııun ardından Groııpe
Information sur les Prisons (G.I.P - Hapishaneler Üzerine Enformasyon Grubu)
adlı oluşumun kurucularından biri olur Cîerek bu grup gerek adalet, tıp, psikiyatrı
ve cinsellikle ilgili bir dizi mücadele çevresinde yeni bir politik etkinlik biçiminin
öncülüğünü yapar. Geleneksel parti politikalarının dışına çıkan bu etkinlik biçimi
yeni bir eylem ve entelektüel anlayışını da beraberinde getirmiştir. 1973’te Sartre ve
Maurice Clavel'le birlikte Liberation gazetesinin kuruluşuna katılır. 1975’te Stırveiller
et punir: Naissaııee de la prison (Gözetleme ve Cezalandırma: Hapishanenin Doğuşu)
yayımlanır, iktidar ilişkileri, teknikleri, stratejileri ve taktiklerinin; yani modern Batı
toplum],ırmda öznelliği kurma biçimlerinin analizim yaptığı bu kitap olağanüstü
bir ilgi görür. 1976da Histoire de la scxualite (Cinselliğin 7arihi) başlıklı ve altı cilt
olmasını planladığı dizinin ilk kitabı La volonte de savoir (Bilme istenci) çıkar. Ö z
gürleşmenin yerine alternatif olarak kendini yaratmayı ve arzunun özgürleşmesi
yerine zevki yoğunlaştırmayı öne çıkaran bakış açısını bu son kitabının ardından
geliştirir. Altı yıl sonra yayımlanan Cinselliğin 7<*rıVıı*mn ikinci ve üçüncü ciltlerine
kadar geçen süre içinde önde gelen Fransız entelektüelleriyle birlikte İspanyadan
Polonya’ya çeşitli baskıcı rejimlere karşı yürütülen uluslararası kampanyalara katılır.
Biitün bu süreç içinde irili ufaklı birçok kitap, makale ve söyleşisi yayımlanır. Söz
konusu makale ve söyleşilerinin yanı sıra dünyanın çeşitli ülkelerinde verdiği ders
ler 1994’te dört cilt olarak ve Dits et ecrits (Söylenmiş ve Yazılmışlar) başlığı altında
bir araya getirilip kitaplaştırdın | Dits et ecrits'den yapılan kapsamlı bir seçme AVfMic
Yazılar (1 Entelektüelin Siyasi işlevi, II Özne ve iktidar, III Büyük Kapatılma, IV iktida
rın Gözü, V Lelsefc Sahnesi, VI Sonsuza Giden Dil) adıyla Ayrıntı Yayınları tarafından
yayımlandı. |
Ayrıntı: 715
inceleme Dizisi: 248
Fransızca’dan Çeviren
Emre Bayoğlu
Yayıma Hazırlayan
Ateş Uslu
Düzelti
Göknur Marş
Kapak Fotoğrafi
Jean Pıerre Fouchet/Rapho
Gamma-Rapho via Getty InıagesTurkey
Kapak Tasannu
Anlatı Kahraman
Kapak Düzeni
Gökçe Alper
Dizgi
Hediye Gimıen
Baskı
Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.
Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No. 244 Topkapı/İstanbul
Tel. (0212) 612 31 85
Sertifika No. 12156
ISBN 978-975-539-743-6
Sertifika No. 10704
AYRINTI YAYINLARI
Hobyar Malı. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlıı İstanbul
Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11
www.ayrintiyayinlnri.com.tr & info@ayrintiyayinIari.com.tr
Miclu’l Foucault
Akıl Hastalığı ve Psikoloji
IN C E L E M F DİZİSİ
ÖPÜŞME, GIDIKLANMA VE SIKILMA Ü Z ER İN E/.4. Pİtillips - İMKÂNSIZIN POI.İT1KASI//M. Bcsuicr -
GENÇLER İÇİN HAYAT BİLGİSİ EL KİTABI 'R Vaneiçem - EKOLOJİK BİR TOPLUMA DOGRU/.V/ &*./«
hm - İD EO LO Jİ/'/' Faslet,vı - DÜ ZEN VE KALKINMA KISKACINDA TÜ RK İY E/.4. Intel - AMERİKA//.
Baudnllard - POSTMOI >ERNİZM VE TÜKETİM KÜLTÜRÜ/.U Feaiherstonc * ERKEK AK IL/G Uoyd +
BARBARI.IK/A/. Ilcnry - KAMUSAL İNSANIN Ç Ö K Ü ŞÜ /R Sennett - POPÜLER KU LTÜ RLER /D Rone
- BELLEĞİNİ Y İTİREN T O \’L\JM/R.facoby - GULM E/H. Bcn>son - ÖLÜME KARŞI HAYAT/.V O Brnen -
SİVİL İTAATSİZLİK/Drr. Coşar * AHLAK Ü Z ER İN E TARTIŞM ALAR// Nntt.ıll + TÜKETİM T O PL U M U //
Httudrillard * F-DEBİ YATVE KÖTÜI L R /G . Bataille ÖLÜM CÜL HASTAİ.1K U M U TSUZLUK /S. Kierke^aard *
ORTAK BİR ŞEYI.l-Rİ OLMAYANLARIN ORTAKLIĞI//! Lingis * VAKİT ÖLD Ü R M EK //? Hcymhaıd * VA
TAN AŞKI 'Af. Viroli - KİMLİK M EKÂNI.ARI/D. Mnricy-K. Robins - DOSTLUK Ü Z ER İN E/S. Lynch - KİŞİSEL
İLİŞKİLER///. UFolleite - KAİ )INLAR NEDEN YAZDIKLARI HER M EKTUBU GÖ N D ER M EZL ER ?/D Leader
+ D O KU NM A/C.josıpouiri * İTİRAF EDİLEMEYEN CEMAAT/.V1 Blanchot - ELÖRT Ü Z ERİN f./ A . Phillips ~
FELSEFEYİ YAŞAMAK/R Billmyon - POLİTİK KAMERA/AL Ryan-D. Kellner ^ C U M IIU R İY ETÇ İLİK //3Pettiı
- POS TMOI >1.RN I EORİ/N. Bcsr-D. Kellnrt - MARKSİZM Vb AHİ AK - VAHŞETİ KAVRAMAK//./?
Rırmtsma * SOSYOLOJİK D Ü ŞÜ N M E K /Z Banman - PO STM O D ERN ETİK ' / Umman * TOPLUMSAL
CİNSİYET VE İKTİDAR/R W. Connclt ÇOKKÜLTÜRLÜ YURTTAŞI IK /IV Kymlieka - KARŞIDEVRİM VE
İSYAN///. Alanusc - KU SURSUZ CİN A Y ET // Baııdrillard * TO PLU M U N McDONAl.DLAŞTIRILMASI/G.
Riizer - KUSURSUZ NİHİLİST-'K.A. Pearson * HO ŞGÖ RÜ Ü Z ER İN F M. I tj her * 21.YÜZYIL ANARŞİZ
M İ//A t J. I>urkıs l-J. lim eu - MARX IN Ö ZG Ü R LÜ K ETİG İ/C. G Brenkert - MEDYA VE GAZETEC1LİKTF
ETİK SO RU N LA R //A t . A. Bcbcy & R Chaduack - HAYATİN D E Ğ E R İ// Hani- - PO STM O l)E R N İZM İN
YANILSAMAI A R I/7. lia^leton - DÜNYAYI DEĞİŞTİRMEK Ü Z E R İN E /A / Louy - Ö K Ü ZÜ N A'SI/B. Sanders
- TAHAYYÜL G Ü CÜ N Ü YENİDEN DÜ ŞÜNM EK/Drr.. G. Robinson&J Rundcll - 1 UTKULU SO SY O LO Jİ//.
(.ıiııtf t-A . Ntiealfe * El )EPSİZLİK. ANARŞİ VE GERÇEKLİK/G. Sariurll * KF.NTSİZ KENTLEŞME/A/. Booiahin
- YÖNTEMİ: K A R ŞI//’ ieyerabend — HAKİKAT OYUNLAR I // Forrester - TOPLUMLAR NASIL ANIM SAR5/ / 1
Connerton - Ö IM H HAKKI/S. Inceoğlu - ANARŞİZMİN BU GÜ NÜ/Der Hans-Jnrgen Dtgen - MELANKOLİ
KADINDIR IX Hinken - SİYAH 'AN LAR I-II/J. Baudnllard - M O D ERN İZM , FVRENSELLİK VE B1RFY/Ş
Betıhabib * K Ü I'IÜ R E I EM PERYALİZM//. Tbmthuon - G Ö Z Ü N V İCDANI/R Semen - Kİ İRESİ I LEŞM E/Z
A imhmh •*’ KLİĞE G İ R İ Ş // Vicpet " DU Y G U Ö TESİTO PLU M /S. Mcstmnf - EDEBİYAT OLARAK HAYAT/A
Nehama- - IMAJ/K Robins -* MEKÂNLARI TÜ KETM EK //. ( 'rry - YAŞAMA SANATI/G Sartu-cll - ARZU
ÇAĞI//. Koıvf ~ KOLONYALİZM POSTKOLON YALİZM/ A L v m k ı * KREŞTEKİ Y A B A N İ// Rhilhjn * 7 A
MAN ÜZKRİNK/N./:/ı«w - TARİHİNYAPISÖKÜM Ü//1 Almıslou- - FR EU !) SAVAŞLARI//. Ivneuer ~ ÖTEYE
AD1M/.U. Ulamhot POSTYAPISALCI ANARŞİZM İN SİYASET FELSEFESİ/ / May - ATEİZM/K U Pouletn»
-A Ş K İl.İŞKİl.ERİ/O.E Kernhera - POSTM ODERN1.İK VE HOŞNUTSUZI.UKI A R I / / Banman - Ö LÜ M
LÜLÜK, ÖLÜM SÜZLÜK VE DİĞER HAYAT ST R A T E JİL E R İ// Banman - TOPLUM VE Iill İNÇDIŞI/K
Lrledakh ■* IlÜYUSlJ BOZULMUŞ DÜNYAYI BLJYÜLEMEK/G Riızer - KAHKAHANIN ZA FERI/B .Sun-
ders -'ED EB İ YAI’IN YAR ATILIŞI/E Dnpoııi - PARÇALANMIŞ HAYAT / Banman - KULTÜRE1 BELLEK-'/
Assmanu - MARKSİZM VE DİL FELSEFESİ/ V. N. Volofhtov - MARX IN HAYALETLERİ//. !>emde - E R
DEM PEŞİNI)E/ Z .Maclntyrr * DEVLETİN YENİDEN Ü R ETİM İ /. Sfavtis - ÇAĞDAŞ SOSYA1 BİLİMLER
FELŞEFESİ/Ö, Fay - KARNAVALDAN ROMANA/Af. Bakinin - PİYASA//. O'.Nrt// - ANNE MELEK Mİ,
YOSMA M V /E K lM ld o n - KUTSAL İNSAN/L/ Agamhen - BİLİNÇALTINDA DEVLET/R. Lonrau^ YAŞA
DIĞIM1Z SEFALET/T. Corz - YAŞAMA SANATI FELSEFESİ/H Schamas - KORKU KÜ LTÜ RÜ //: hardı
- EĞİTİMDE ETİK //: llaynrs - DUYGUSAL. YAŞANTI//} Lnpton ' ELEŞTİREL T E O R İ/R Cnii> - AK
TİVİSTİN EL KİTABI/R. .S7wır - KARAKTER AŞINMASI/B Sctmcn - M OD ERN LİK VE M Ü P H E M L İK //
Baumaıı * NIETZSCI İL: BİR AHİ ÂK KARŞITININ E T İĞ İ//3 Bcrkountz - KÜLTÜR KİMLİK VE SİYASE I /
Nafiz Tok AYDINLANMIŞ AN ARŞI/Af. Kmtfhıann - MODA VE G Ü ND EM LERİ/D. Crane -a BİLİM ETİĞİ/1).
Resnik - CEHENNEM İN TARİI lİ/A .K . Tnrncr - ÖZGÜRLÜKLE KA1.KINMA/.4. Sen - KÜRESELLEŞME
VE K Ü L T Ü R // 7i’i»h/i»m«-ii - SİYASAI İKTİSADIN ABC’si/ « . Haltııcl - ERKEN Ç Ö K EN KARANLIK K R
Jamhon - M ARX VH MAHDUMI ARI//. Dernda - ADALET TU TKU SU R C. Sokman - HACKER E T İĞ İ//3
Hi,nanen - KÜLTÜR YORUMLARI/ lerry [iagleton a HAYVAN ÖZG Ü R LEŞM ESİ//3 Singer - M O D ERN Lİ
ĞİN SOSYOLOJİSİ//3 IVayıcr - I )OĞRUYU SÖYLEMEK/A/. Foucauh SAYGI/R. Saınett — KURBANSAI
SUNU/A/. Başaran * EOÜCAULT’NU N ÖZGÜRLÜK SER Ü V EN İ// IV Bcmaucr » DELEUZE & G U A TTA RI//3
Gooddıild - İKTİDARIN PSİŞİK YAŞAMI//. Binler - ÇİKOLATANIN GERÇEK T A R İH İ/S ./l C.oe & M IX Coe
* DEVRİMİN ZA M A N I//!. Nrçri - GEZEGENGESEI. ÜTOPYA lA R İH İ.vl. Mattelarl - GÖÇ. KÜLTÜR.
KİM LİK// Chambers - ATEŞ VE SÖ Z/G .A / Ramtrez - MİLLETLER VE MİLLİYETÇİLİK E / Hobslmıın -
H O M O LUDENS//. - M O D ER N DÜŞÜNCEDE KÖTÜLÜK/.S Nemim - ÖLÜM VE ZA M A N//?
Lm/iru - G Ö R Ü N Ü R DÜNYANIN EŞİĞİ/K Silvcrnum - BAKUNIN’DEN LAC AN A /S . Neuman - ORTA
ÇAĞDA EN TELEK TÜ ELLER// Le Coff - HAYAL KIRIKLIĞl/Zd» C mi/p - HAKİKAT VE HAKİKATLİLİK/fl
Mlliams - RUHUN YENİ HASTALIKLARI//. Knsteva - ŞİR K E T // Bakan - ALTKÜLTÜR/C - BİR
AİLE C İN A Y inİ/A /. /-oınjııı/r ^ YENİ KAPİTALİZMİN KÜLTÜRÜ/Rırfc»«/ .Snııırtf ^ D İNİN GELECEĞİ/ Siin»ı-
ügo Zabala — ZANAA’I KÂR/Rır/ıon/ Sennett — MELEZLİĞE ÖVGÜ/ Afif/ır/ Boımr — SERMAYEVE DIL/C/ıriifidrı
A/öMizr - SAVAŞ OY UN ! A R I/R ^ tr Stahl * BİR İDEA OLARAK K O M Ü N İZM / Atam Badiou & Slavoj Zizck -
NİHİl.İZM /Hu/rm İhken - MADDESİZ/Andrr Gorz - BİLGİNİN ARKEOLOJİSİ/M Foucanl. - TÜKETİM
TOPLUM U,NF.VRCrriK KÜLTÜR ve DÖVÜŞ KULÜ11Ü/H. Ö vünç O ngur - ANTİKAPİTALİZM/JrrrHiy (.dhert
* ÇALIŞMAK SAĞLIĞA ZARAlU.IDIRA4«»ıır Thcbaud-Mony * BERABER Richard Sennett - HAYATIN ANİ A
M l/7rrry Filetin, - l)UYURU/A//r/ı,jr/ Hardt-Aıuonio Negri - KÜRESELLEŞMENİN SO N U M U }/A rif D irlik*
İSYAN PAZARLANIYOR/ loseph Heaih&Audnw Poıter ^ VAMPİRİN KÜLTÜR T A R İH İ/ Gülay f:r Pasın ^ T U
HAF ALAN / Bunu ('.anar-* ÜTOPYA ! NiluurTandaçgüncş
içindekiler
G iriş................................................................................................................................7
I- Zihinsel T ıp ve Organik T ıp ............................................................................9
Birinci Kısım
Hastalığın Psikolojik Boyutları
II- Hastalık v e E v rim .............................................................................................23
III- Hastalık ve Bireysel T arih............................................................................ 39
IV - Hastalık v e V aroluş......................................................................................... 55
ikinci Kısım
D elilik ve Kültür
G iriş............................................................................................................................. 73
V - Akıl Hastalığının Tarihsel O lu şu m u ..........................................................79
V I- D elilik, Bütünsel Yapı ................................................................................. 91
S o n u ç .........................................................................................................................101
8
I
2. SPİTZ, Llıospitalisme.
3. G. G U E X , Lcs tıevroses d ’abandotı.
21
A kıl Hastalığı ve Psikoloji
35
Akıl Hastalığı ve Psikoloji
37
III
Peki, bir kaygı krizini tekrar etmeden e gibi bir fayda sağ
1 1
5. Ciııtj psyclıanalyses.
44
Miehel Foucault
53
IV
Hastalık ve Varoluş
1. Echantillons de civilisation.
74
M ic h e İ l 'oucault
77
V
Akıl Hastalığının Tarihsel Oluşumu
temel alan yoruma göre deliler, cin çarpmış kişiler olarak görü
lürken; yanlış bir önyargıya göre, cin çarpmış kişiler olarak ta
nımlanan insanlar, aslında akıl hastalarıydı. Son olarak, hatalı bir
akıl yürütmeye göre, eğer cin çarpmış kişiler, gerçekte delirmiş
kişiler ise, bu durumda delilere de ciddi olarak cin çarpmış kişi
ler gözüyle bakılıyordu. Gerçekte, çetrefil cin tutulması sorunu,
dolaysız olarak delilik tarihi alanına değil de dinsel fikirler tarihi
alanına girer. 19. yüzyıldan önce iki kez, tıp, cin tutulması soru
nuna dahil oldu. İlki,J.Weyer’deıı Duncan’a (1560’dan 1640’a),
parlamentoların, hükümetlerin ve hatta Katolik hiyerarşisinin
çağrısı üzerine, engizisyon pratiklerini devam ettiren bazı ma
nastır tarikatlarına karşı gerçekleşti. Buna bağlı olarak, doktor
lar, bütün şeytani paktların ve ritüellerin, rayından çıkmış bir
düş gücüyle açıklanabileceğini göstermek amacıyla görevlen
dirildiler. 1680 ile 1740 arasında gerçekleşen İkincisinde ise, 14.
Louis’nin hükümdarlığının sonuna doğru meydana gelen zu
lümlerin tetiklediği,Jansenist ve Protestan gizemciliğinin hızla
yayılmasına karşı, hükümetin ve Katolik Kilisesi’nin tamamının
çağrısı üzerine, kilise otoritelerinin yardıma çağırdığı doktorlar,
bütün kendinden geçme, esinlenme, kendini peygamber ilan
etme ve Kutsal R uh tarafından ele geçirilme olaylarının (tabii
ki dinden çıkmış sapkınlarda), zihinlerdeki ve ruh hallerindeki
şiddetli hareketlenmelerden kaynaklandığını göstermeye çalış
tılar. Bütün bu dinsel ya da din dışı olayların tıbbın kapsamına
girmesi, akıl hastalığını belirlemiş olan uzun soluklu çalışmala
rın yanında, bir nevi yan ürün niteliğindedir. Söz konusu olayla
rın, tıp tarafından içerilmesi, özellikle tıbbın gelişimi yönündeki
temel bir çabanın sonucu olmayıp dinsel deneyimin, kendisini
baskın kılma amacıyla ve pek de önemsemeden, tıbbı eleştiriye
ve onaya çağrıda bulunmasından kaynaklanır. Böylesi bir tıbbi
eleştirinin, daha sonra bütün dinsel olaylara uygulanıp kendisi
nin yardımına başvurmuş Katolik Kilisesi’ne sırt çevirmesi ve
tüm Hıristiyan âleminin deneyimini eleştirisine tabi tutması,
tıp tarihinin kaderinde yer alıyordu. Bu tarih, bir yandan ve
çelişkili bir şekilde, dinin, nevrozun fantastik etkisiyle ilişkili ol-
8ü
Michel Foucault
90
VI
Delilik, Bütünsel Yapı
1. Belki de, Freııd tarafından, gizil evre olarak ortaya konulan ve libidonun mit
sel geri çekilişine bağlanan bu olgunun kökeni, bu çeşitliliğin içinde ve bu iki
yaşam biçimini ayıran boşlukta bulunur.
96
M ic h c l F o u c a u lt
loo
Sonuç
. 105 .
1913 JASPERS, P sych o p a lo lo g ie generale.
1921 FRF.UD, A u - d e lâ d u P rin cip e de plaisir.
1926 PAVLOV, Leçons su r V a ctivite du co rtex cerebral.
1928 M ONAKOW ve M O U R G U E , In tro d u c tio n biologique a la ııeurologie et
â la psyclıo p a th o lo g ie.
1933 L. BINSW ANGER, ld een flıtclıt.
1936 Egas M ON1Z ilk lobotomıleri gerçekleştiriyor.
1938 CERLETT1 elektroşok tedavisi uygulamaya başlıyor.
o
AYTtfn
Arif Dirlik
Küreselleşmenin Sonu mu
İnceleme/Arif Dirlik7288 catfa/İSBN 978-915-5.19-701-6
ııııııı ı ı
9 78975 5 397436' 9 TL