Professional Documents
Culture Documents
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΛΓΕΒΡΑ Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ
)
Copyright © 2015 Αποστόλου Γιώργος
Αποστόλου Γεώργιος
apgeorge2004@yahoo.com
’Αδεια χρήσης
1 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.1 Γραµµικά συστήµατα 5
1.1.1 ΘΕΩΡΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.1.2 ΛΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ - ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΕΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.1.3 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
2 Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.1 Βιβλία 21
Βιβλία 21
2.2 Ιστοσελίδες 21
Ιστοσελίδες 21
Γραµµικά συστήµατα
ΘΕΩΡΙΑ
ΛΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ - ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΕΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΥΣΗ
Μη Γραµµικά Συστήµατα
ΘΕΩΡΙΑ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Απάντηση
Κάθε εξίσωση της µορφής αx + βy = γ λέγεται γραµµική εξίσωση µε δυο αγνώστους.
Λύση της ονοµάζουµε κάθε Ϲεύγος πραγµατικών (x, y) που την επαληθεύει.
Απάντηση
Η εξίσωση y = κ παριστάνει γραφικά µία ευθεία παράλληλη στον άξονα x0 x και η οποία
διέρχεται από το σηµείο A(0, κ)
Σχήµα 1.1: y = κ
Απάντηση
Η εξίσωση x = κ παριστάνει γραφικά µία ευθεία παράλληλη στον άξονα y 0 y και η οποία
διέρχεται από το σηµείο A(κ, 0)
Απάντηση
∆ιακρίνουµε τις εξής περιπτώσεις :
i. ΄Εστω β 6= 0 και α = 0. Τότε έχουµε :
γ
αx + βy = γ ⇔ 0x + βy = γ ⇔ βy = γ ⇔ y =
β
που παριστάνει ευθεία παράλληλη στον άξονα x0 x και διέρχεται από το σηµείο
γ
A(0, ).
β
α γ
ii. ΄Εστω β 6= 0 και α 6= 0. Τότε έχουµε : αx+βy = γ ⇔ βy = −αx+γ ⇔ y = − x+
β β
που παριστάνει ευθεία.
iii. ΄Εστω β = 0 και α 6= 0. Τότε έχουµε :
γ
αx + βy = γ ⇔ αx = γ ⇔ x =
α
γ
που παριστάνει ευθεία παράλληλη στον x0 x και διέρχεται από το σηµείο A( , 0).
α
Ερώτηση 1.5 Τι ονοµάζουµε σύστηµα δύο γραµµικών εξισώσεων µε δύο αγνώστους ;
Απάντηση
Σύστηµα
δυο γραµµικών εξισώσεων µε δύο αγνώστους ονοµάζεται κάθε σύστηµα της µορ-
α1 x + β1 y = γ1
ϕής :
α2 x + β2 y = γ2
Ερώτηση 1.6 Τι ονοµάζουµε λύση ενός συστήµατος και τι επίλυση ενός συστήµατος ;
Απάντηση
Λύση ενός συστήµατος ονοµάζεται κάθε Ϲεύγος (x, y) πραγµατικών αριθµών που επαλη-
ϑεύει και τις δυο εξισώσεις.
Επίλυση ενός συστήµατος ονοµάζεται η διαδικασία εύρεσης του συνόλου των λύσεων του
συστήµατος.
Απάντηση
Η µοναδική λύση ενός γραµµικού συστήµατος δυο εξισώσεων µε δύο αγνώστους είναι το
σηµείο τοµής των δύο ευθειών που παριστάνουν οι δυο εξισώσεις του συστήµατος.
Ερώτηση 1.8 Με ποιες µεθόδους µπορεί να λυθεί ένα σύστηµα δύο γραµµικών εξισώσεων
µε δύο αγνώστους ;
Ερώτηση 1.9 Πότε ένα σύστηµα λέγεται αδύνατο και πώς ερµηνεύεται γεωµετρικά ;
Απάντηση
΄Ενα σύστηµα λέγεται αδύνατο όταν δεν υπάρχουν τιµές των x, y που να το επαληθεύουν.
΄Οταν ένα σύστηµα είναι αδύνατο, γεωµετρικά σηµαίνει ότι οι δύο ευθείες που παριστάνουν
οι δύο εξισώσεις του συστήµατος είναι µεταξύ τους παράλληλες.
Ερώτηση 1.10 Πότε ένα σύστηµα έχει άπειρες λύσεις (είναι αόριστο) και πώς ερµηνεύεται
γεωµετρικά ;
Απάντηση
΄Ενα σύστηµα έχει άπειρες λύσεις (είναι αόριστο), όταν υπάρχουν άπειρα Ϲεύγη (x, y) που
το επαληθεύουν. ΄Οταν ένα σύστηµα έχει άπειρες λύσεις, γεωµετρικά σηµαίνει ότι οι δύο
ευθείες που παριστάνουν οι δύο εξισώσεις του συστήµατος συµπίπτουν.
Απάντηση
∆ύο συστήµατα λέγονται ισοδύναµα όταν έχουν ακριβώς τις ίδιες λύσεις.
α1 x + β1 y = γ1
Ερώτηση 1.12 ΄Εστω το γραµµικό σύστηµα . Πώς ορίζονται οι ορίζου-
α2 x + β2 y = γ2
σες D, Dx , Dy ;
Απάντηση
α1 x + β 1 y = γ1
΄Εστω το σύστηµα . Τότε ορίζουµε τις ορίζουσες :
α2 x + β 2 y = γ2
α1 β1
i. D = = α1 · β2 − α2 · β1
α2 β2
γ1 β 1
ii. Dx = =γ 1 · β 2 − γ 2 · β 1
γ2 β 2
α1 γ1
iii. Dy = = α1 · γ2 − α2 · γ1
α2 γ2
Ερώτηση 1.13 Πώς γίνεται η επίλυση του γραµµικού συστήµατος µε τη ϐοήθεια των
οριζουσών ;
Απάντηση
α1 x + β 1 y = γ1
Για το γραµµικό σύστηµα ισχύει :
α2 x + β 2 y = γ2
Dx Dy
i. Αν D 6= 0, έχει µοναδική λύση, την (x, y) µε x = και y = .
D D
ii. Αν D = 0, είναι αδύνατο ή έχει άπειρο πλήθος λύσεων.
Απάντηση
Μία εξίσωση της µορφής αx + βy + γz = 0, µε έναν τουλάχιστον από τους συντελεστές
α, β, γ διάφορο του µηδενός, λέγεται γραµµική εξίσωση µε τρεις αγνώστους.
Λύση µιας γραµµικής εξίσωσης µε τρεις αγνώστους λέγεται κάθε τριάδα αριθµών που την
επαληθεύει.
Απάντηση
Σύστηµα
τριών γραµµικών εξισώσεων µε τρεις αγνώστους ονοµάζεται κάθε σύστηµα της
α1 x + β1 y + γ1 z = δ1
µορφής : α2 x + β2 y + γ2 z = δ2
α3 x + β3 y + γ4 z = δ3
Ερώτηση 1.16 Τι λύσεις µπορεί να έχει ένα γραµµικό σύστηµα τριών εξισώσεων µε τρεις
αγνώστους ;
Απάντηση
Επειδή η επίλυση ενός γραµµικού συστήµατος 3x3, όπως είδαµε παραπάνω, ανάγεται
στην επίλυση ενός γραµµικού συστήµατος 2x2, προκύπτει ότι και ένα γραµµικό σύστηµα
3x3 ή έχει µοναδική λύση ή είναι αδύνατο ή έχει άπειρο πλήθος λύσεων.
x − 2y = 6
Θέµα 1.1 Να λύσετε το σύστηµα :
3x + 4y = 8
x − 2y = 6 x = 2y + 6 x = 2y + 6
Λύση 1.1 Είναι : ⇔ ⇔
3x + 4y = 8 3x + 4y = 8 3(2y + 6) + 4y = 8
(
x = 2y + 6
x = 2y + 6
x = 2y + 6 x = 2y + 6
⇔ ⇔ ⇔ ⇔ −10
6y + 18 + 4y = 8 6y + 4y = 8 − 18 10y = −10 y=
10
x = 2y + 6 x = 2(−1) + 6 x = −2 + 6 x=4
⇔ ⇔ ⇔ ⇔
y = −1 y = −1 y = −1 y = −1
Εποµένως το σύστηµα έχει λύση (x, y) = (4, −1).
x − 2y = 6
Θέµα 1.2 Να λύσετε το σύστηµα :
3x + 4y = 8
x − 2y = 6 ·2 2x − 4y = 12
Λύση 1.2 Είναι : ⇔
3x + 4y = 8 3x + 4y = 8
( 20
2x − 4y + 3x + 4y = 12 + 8 5x = 20 x= x=4
⇔ ⇔ ⇔ 5 ⇔
x − 2y = 6 x − 2y = 6 x − 2y = 6 x − 2y = 6
x=4 x=4 x=4
⇔ ⇔ ⇔
4 − 2y = 6 2y = 6 − 4 y = −1
Εποµένως το σύστηµα έχει λύση (x, y) = (4, −1).
x − 2y = 6
Θέµα 1.3 Να λύσετε το σύστηµα :
3x + 4y = 8
1 −2
Λύση 1.3 Το σύστηµα έχει ορίζουσα : D= = 1 · 4 − 3 · (−2) = 4 + 6 = 10 6= 0,
3 4
οπότε έχει µοναδική λύση. ΄Εχουµε :
6 −2
Dx = = 6 · 4 − 8 · (−2) = 24 + 16 = 40
8 4
1 6
και Dy = = 1 · 8 − 3 · 6 = 8 − 18 = −10.
3 8
Dx 40 Dy −10
΄Ετσι, x = = = 4 και y = = = −1.
D 10 D 10
Εποµένως το σύστηµα έχει λύση (x, y) = (4, −1).
2x − 3y = 40
Θέµα 1.4 Να λύσετε το σύστηµα :
−4x + 6y = −80
2 −3
Λύση 1.4 Το σύστηµα έχει ορίζουσα : D= = 2 · 6 − (−4) · (−3) = 12 − 12 = 0,
−4 6
άρα το σύστηµα είναι αδύνατο
ή µε άπειρες λύσεις. Αν διαιρέσουµε την δεύτερη εξίσωση
2x − 3y = 40
µε το −2 το σύστηµα γίνεται :
2x − 3y = 40
δηλαδή έχει µόνο µία εξίσωση, την 2x − 3y = 40.
Λύνουµε την εξίσωση ως προς µία µεταβλητή και έχουµε 2x−3y = 40 ⇔ 2x = 40+3y ⇔
40 + 3y
x= .
2
΄Αρα το σύστηµα έχει άπειρες λύσεις της µορφής
40 + 3κ
(x, y) = ( , κ), κ ∈ R.
2
2x − 3y = 40
Θέµα 1.5 Να λύσετε το σύστηµα :
−4x + 6y = −100
2 −3
Λύση 1.5 Το σύστηµα έχει ορίζουσα : D= = 2 · 6 − (−4) · (−3) = 12 − 12 = 0,
−4 6
λx + y = λ
Θέµα 1.6 Να λύσετε το σύστηµα
x + λy = λ + 2
(x, y) = (κ + 1, κ) κ ∈ R.
2x − y + 3z = 9 (1)
Θέµα 1.7 Να λυθεί το σύστηµα x + 3y − z = 10 (2)
3x + y − z = 8 (3)
x+1 x x 1 1 x x 3
iii. =0 iv. +2 =
2x 1 1 x x 1 1 x
17. Υπολογίστε τις ορίζουσες :
x+y −x − y
iii. D3 =
x2 − y 2 x2 + y 2
1−x 2−y
18. ∆είξτε ότι η ευθεία (1 ) : είναι κάθετη στην ευθεία
3−x 1−y
2 4
(2 ) : x − 5 = y.
1 3
19. Να προσδιορίσετε
το πλήθοςλύσεων των συστηµάτων, χωρίς
να τα λύσετε :
x − 3y = 1 λx + 2y = λ + 1 5x − 2y = −1
i. ii. iii.
2x + y = 4 3x − λy = λ −10x + 4y = 10
20. Να λυθούν
και να διερευνηθούν τα
συστήµατα :
x − λy = 1 3x + 2y = −5 (µ − 1)x + 4y = µ
i. ii. iii.
λx + 3λy = 3λ + 3 λx + y = 1 (µ − 1)x + µ2 y = 2
21. Να λυθούν
και να διερευνηθούν τα συστήµατα :
(λ − 1)x − y = 4λ 4x + µy = 9 xλ + y = 5
i. ii. iii.
xλ − 2y = 4 2µx + 18y = −27 x + λy = −5
(λ + 1)x − 2y = λ
(
λx − y = λ2
iv. v. 3
x − λy = λ4 λx − λy = 2λ −
2
22. Να προσδιοριστεί ο λ ∈ R ώστε τα συστήµατα να έχουν : α) καµία λύση, ϐ) άπειρες
;
λύσεις
x − 4y = λ + 1 4x + λy = 9
i. ii.
−3x + 12y = −5 2λx + 18y = −27
23. Να διερευνηθούν
και να λυθούντα συστήµατα :
λx − y = µ λx + y = 2µ + 1
i. ii.
x+y =1 2x + y = 2λ − µ
λx + y = µ + 1 λx + µy = 1
iii. iv.
x + λy = 2µ + 3 µx + λy = λ + µ
24. Να ϐρεθούν
τα λ, µ ∈ R, ώστε
να είναι αόριστα τα συστήµατα
:
λx + yµ = 1 xλ + µx = x + y (λ + 1)x − µy = 4
i. ii. iii.
x − 2y = 2 x + 3y = 1 (µ − 1)x + (λ + 2)y = 3
25. Να
ϐρεθούν οι τιµές του λ ∈ R ώστε το σύστηµα να είναι αδύνατο :
(λ + 3)x + (λ − 1)y = 2λ + 1
(λ − 2)x − (λ − 1)y = 3λ + 7
26. Να ϐρεθούν
οι τιµές του λ ∈ R ώστε τα συστήµατα να είναι αδύνατα :
x − yλ = λ (λ − 2)x − yλ = 2
i. ii.
λx − y = λ2 4x + (λ + 3)y = 3
27. Να ϐρεθούν
οι τιµές του λ ∈ R για τιςοποίες τα συστήµατα είναι συγχρόνως αδύνατα :
(2λ − 1)x + 10yµ = 3 (λ − 2)x − (µ + 1)y = 7
i. ii.
2x + 4y = 5 3x − 6y = 5
28. Να ϐρεθούν
οι τιµές του λ ∈ R γιατις οποίες τα συστήµατα είναι συγχρόνως αδύνατα :
(λ − 1)x − yλ = 2 x + 3y = 1
i. ii.
xλ + y = 0 −x + yλ = 2
29. ∆ίνονται τα συστήµατα :
x + (β + 2)y = α2 + 1
(α + 1)x − yβ = 1
i. ii.
x + y = −1 x − (α − 1)y = β 2
Να δειχθεί ότι αν το πρώτο είναι αόριστο, το δεύτερο είναι αδύνατο.
Dx − Dy = 5D
Dx − Dy = 5D
−4D + 7D = −11D
να το λύσετε.
42. Σ΄ ένα γραµµικό σύστηµα 2x2 µε µοναδική λύση xo , yo ισχύει
D = Dx + 3Dy
Να αποδείξετε ότι :
i. xo + 3yo = 1
Dx − 3Dy
ii. x2o − 9yo2 =
D
43. Σ΄ ένα γραµµικό σύστηµα 2x2 ισχύει : Dx2 + Dy2 + D ≤ 2(Dx + 2D)
i. Να αποδείξετε ότι το σύστηµα έχει µοναδική λύση
ii. Να ϐρείτε τη µοναδική
λύση
x+y =1
44. ∆ίνεται το σύστηµα :
x − 2y = µ
i. Να αποδείξετε ότι έχει µοναδική λύση για κάθε τιµή του µ
ii. Να ϐρείτε τη µοναδική λύση (xo , yo )
2 2
του µ για τις οποίες ισχύει : (xo + 2) + (yo − 1) < 8
iii. Να ϐρείτε τις τιµές
(λ − 1)x + 2λy = −2
45. ∆ίνεται το σύστηµα
2λx + (λ − 1)y = λ − 1
Αν η εξίσωση x2 + 5(D − 1)x − 6(D − 1)2 = 0 έχει µια διπλή ϱίζα
i. Να ϐρείτε το λ
ii. Να λύσετε το σύστηµα
2x + 3y − ω = −2
46. Να λυθεί το σύστηµα : x + 5y + 2ω = 3
3x − 4y + 5ω = 25
x − 2y + 3ω = 0
47. Να λυθεί το σύστηµα : 2x − 3y − ω = 0
3x − 5y + 2ω = 0
+ y = −1
x
48. Να λυθεί το σύστηµα : y+ω =2
ω+x=7
x+y−ω =5
49. Να λυθεί το σύστηµα : 12x − 2y + 9ω = 60
4x + 3y − ω = 18
2x + 6y + ω = 18
50. Να λυθεί το σύστηµα : x + 2y + 3ω = 14
3x + 8y + 4ω = 20
x−y+ω =5
51. Να λυθεί το σύστηµα : 2x − y − ω = 11
x − 3y + 7ω = 3
Απάντηση
Μη γραµµικό σύστηµα λέγεται εκείνο το σύστηµα όπου τουλάχιστον µία εξίσωση είναι µη
γραµµική.
4 5
− =3
x+y x−y
3(x + y) − 2(x − y) = 13
iii. iv.
2(x + y) + 3(x − y) = 13
5 4
− =6
x+y x−y
3. Να λυθούν τα συστήµατα
8x2 − y 2 = 16 x2 − 2xy + y 2 = 1
i. ii.
y = 2x x − 2y = 2
2. Βιβλιογραφία
2.1 Βιβλία
1. Μπαραλός ΄Αλγεβρα
2. Κυριακόπουλος ΄Αλγεβρα
3. Μαυρογιάννης ΄Αλγεβρα
4. Παπακωνσταντίνου ΄Αλγεβρα
5. Σχολικό ΟΕ∆Β ΄Αλγεβρα
6. Μπάρλας ΄Αλγεβρα
7. Λουκόπουλος ΄Αλγεβρα
8. Καζαντζής ΄Αλγεβρα
2.2 Ιστοσελίδες
1. www.mathematica.gr
2. www.mathsteki.gr
3. www.study4maths.com
4. www.study4exams.gr