.

·······
: ··········•·········•···········•·••·············•··············•·
. .
:
~ Nri 4. Shkodër Gusht 1920. Vjeti i U. ~
...... ...···••····•·•····•·········•••······•···•····••················· ...... .. ..
...........
.. .. .. .. .. .. .. ...
. .. . .. .. .. .
... .... .... .... .. ... ... .
............. .. .
.. .... .... .... ... ... .... ...
···········
. . .. .. . ..
.
............ . . .. . . ..
... ... ... ..•..
SH • •

•.:•••:
.......
.
f.... E përkohshme letra.re - politike ··~.... ..~
.. DEL NË FILLIM TË Ç' DO MOJ!.

.. .. ..:. Organ i Shoqnfs "VLLAZNIJA,, ..:. ••••••••

.::. •••••••••
······. . .

.. ..
. .. :..
.
•

:•••:••
w

. !.. :. :.
:. :. .: :.
E drelton: KARL GURAKUQI'. .: :. :. ..: : : : :
..···•·······
.. .. ..
. .

-
-- -~-~
.. .. ... ..
BK
........... .. .. .. ..
.:. .:. :. .:. Pt:RMBAJTJA E . LAi\/DtlS .. . .. .. : : : :
.. .. .. ..
_..

..i .:. ..: ..:

: : : : Shkolla A. J. : : : :
: : : : ICosova ( Serbi e vjetër ! ) Kriato Floqi : : : :
i: :
.! ...!.:. . ... .:
Shinim Drejtuesi :
: .: ... .i.i. •.• .i
: : : Timurlenku
Bibliografi
K. Bonhi
Ctiticus
: : : :

: ii : Shka don me thinë Autonoml K.r. Ftoqi ! i!

S : : i i ii :
.. .. .. .. .. .. .. ..
Rrokull Shqypnis • Oironologus
: : : : Lajme v&di Shkodrani : : : :

.. .............. . ..
.·······•···
... ··············· ······••······•·••·····•••···•·•····•············•· ....
.i. ~ ffiborshtrues: KADRI BORSHI. ~ !.
;.....••..... :·· · · · · · · · · · ·•· · ··•• · · · ·s:9::~::;;·.;,::·;;h~:::; • • • •• • •• • • •• • •• • •• ••••••.•••.••• , :
 I

I E P:ËRKOHSHME LETRARE - POLITIKE

DEL NË FILLIM TE Ç' DO MO.JI.

Nri 4. Gusht 1920. Vjeti i IJ ..

SHJtO:LLA,
THEMELI I P A QIT NP. SHOQNtN E PitRT ARDfL\ilE.
0

SH
Kultolrnë c jeni të sigurrë se kurr- neltë qi qellon, apo tt.' nji] idheali
nli popull neutral n' Europë nuk vue]- nierzuer, apo ti! njij idheali ma tepër
ti përshkimet e s' po vuen rrjedhë! c të kësaj bote, tue marrë para sysh
lulrës sikur populli i yni\ i cili, pa secili popull vetëm tokën e vet e tue
pasun as të miri! as H! keq me kurr- dëshrue srnadhimin e sa] ne: dilm tt'
nji shtet, i u shkel e po i shkelet edhe tiervct.
sot toka e tij e u prish aq ligësh! në
[etën ekomike.
Në shoqnin c përrardhmc, n' atë
shoqnl qi ka për ti: qenë mbas lufte
Prandej në popull t' onë, e bashkë (për sigur shumë ndryshe prej k!!saj
me ne .të giith ata qi pësuen e po të sotshmes) ka për të qenë nevoja
pësojnë rrjedhët e luftës së përbot- me kërkue e me u përpiekun qi të
mbretnolë nji frymë ma nierzore, ma
BK
shme, argumenti kryekreje, argumen-
ti i ditës e i minutit asht paqi apo i nalti idheal, i cili lile qelluem të mi-
mi mirë me thanë themeli i vërtetë i rën e përbotshme, mos të harrojë edhe
tlnifflMShhlt\10 mbi nji themel idheal atë t' atdheut, e tue dashtun e dëshrue

. w,,,,u••
-~.mbarë;
:\.,rië ndër këta rreshta
nuk lsht·ff'·~ se q)'sh do të ba-
het paqi a lidhjet ridermilt te popuj-
vet qi luftuen; Ne na inte~ ma te-
për me dijtun se si mund të bahet i
qindrueshëm paqi.
Me të vërtetë se sa do lidhje e
traktate qi të bahen ndërmjet të shte-
tevet, nuk kanë për të qenë këta qi
me ndaluem e me rnbajtun herë nië-
nin herë tjetrin shtet qi mos të rro-
kin armët për me dam kundërshtimet
qi mund të pjellin rië ietën korntare.
Të gjith e dijnë se asht f:}'ma qi
pushton popujt ajo qi dan për paq a
për luftë, kundra (mbas) idhealit të
të miren e këtij (atdheut) mos të shnler-
zohet në chauvinisme e n'imperiallsëm.
Por, tue qenë se e përtardhmja e
nii] populli e e idhealevet të tij qën-
dron e mbështetet ndër breznina lë
reja, prandej edhe themelet e q)'tetni-
mit të përtardhëm duhet të vihen aty
-ku ilsht mil i fort trolli, n' arën ku
bin ç' farë-do fare qi të httdhet e qet
noshtrën e frrtin: në shkollë !
,, Nderi tash shkolla e mirë-rritja,
mbas të thënunavet të shkencës pe-
dhagogikc m.1 të re, kishin nji qellim
tepër individual e egolstik, Qetlimi i
mirë-rriries e i arësimlt nf tlikolll!,
ishte me bam nxansin, mbafll t! bi-
het burrë, të zotin niell~taem prej
 :O A G
vedit në jetë.
Sot por na duhet të mendojmë se
idhët zgiënohen e shumohen ndërsa
përparon bota. E kështu ndrroinë edhe
idhealet e shkollës. Dje idheati mirë-
rritës ishte individual; e individualis-
mi sikundër asht shdukun prej poli-
rikës e prej hartit, duhet të shduket
edhe prej shkollës, e cila lypet të kët
fille ma njerzore e ma shoqnore,
Shpresa ma e madhe e njerzvet
asht qi të shduket lufta prej scenës
së ndollinavet shoqnore. Por për me
li ba këio punë, lypet 'me filluem prej
SH
ernbrionit ; do me thanë se asht ne-
v.oja me mirë-rrituri brezninat e reja
,;1 po hyjnë në botë me idheale ma
11; përhspta se të sotshmet, me idhea-
le ma. pak ~andore e mil pak cgoistike.
Paqi e puna kanë për të përba
snstancën apo brumin e parë e ma të
, qenë se në kurr nji rasë ma tepër se
Iuqishëm t' idhevej ti: reja, e këro idhë
kanë për të. mundua të dikohen ndër
njerz vetëm në jetën Iëminore të tyne,
kur, prej natyre vetë, njerzt janë të
BK
zotët me ruejtun ate qi shërnbulli,
qortimi e mësimi ngulin c ryposin
ndër shpirtna.
'"
Bota ndryshohet pa pushuem prej
të shtymes e shkasit të ndollinavet
tstorike e të mendimit. Ajo punë a
send qi nderi dje u njihte si e vër-
teti', sot hudhet mbas shpine si e vje-
truerne e e rrejshme. Kështu duhet të
ndollin edhe me parimim qi mbretnon
sot-për-sot në shkollë. Filli i saj Jy-
pet të [ët të mbaj tunit e të miravet të
përbotëshme, e ndër ma të parat du-
het të j~t· paqi.
Prej këndej pra na del përpara nji
pvet]e : "A kanë për të mundun mirë-
rritja e arësimi, a ka për të munduri
shkolla të kct aq· fuqi sa për me ndry-
-shue idhealet njerzore e me ruejtun
te mirat e qrtetnimit?,,
I M J
Përgjegja mund të duket tepër c
guxueshrne, e pra nuk asht aq tepër
sa kujtohet. Lexuesavet t' onë t'u bijë
ndër mend edhe sot lavdi qi bani pe-
randori german për mësuesa të Ger-
manis, ndër muejt e parë të luftës.
«Në qoftë se shteti i ynë asht kaq i
fuqishëm - tha ish-perandori i ger-
manvet - asht për arsye qi qytetasit
t'onë kanë n~ërgjegje të detvravet të
tpne, e ket ndërgjegje e kanë përftue
mësuesi ndër shkolla të mbretnls.«
Lavd i math, përse i daiun prej
gojës së nji] sovrani m' at kohë kur
atdheu i gcrmanvet ishte në rrezik, tue
ndër ato fjalë nuk u nioht madhnija
e misjonit të rnësuesvet.
Por lavdi asht mil i math në nli
pikë të posatshme tjetër përse difton
se nuk ka punë qi nuk mund- të ba-
het edhe në jetën shpirtnore, E. nji-
mend, pse, për në qoft€ se asht mërrij-
të me mirë-rritun nierzir, në fëmini
të tyne, në dashtunl për· atdhe, ka për
të qenë punë qi bahet në shoqnin e
përtardhme me mlrë-rritun edhe brez.
ninat e reja ndër idheale ma të për-
hapta, në njerzrnënl e në dashnmi ·ë
përbotëshme.
Dy faktorë të mëdha] nderi sot a
pse s'janë marrë para sysh, a s'janë
qenë, apo pse nuk janë aq të fuqishëm
sot si kanë për të qenë nesër, kanë
për t'i dhanë krah a ma miri' me
thanë kanë për të krye veprën e ma-
dhe nierzore të mirë-rritjes. Ma në krye
ka për të qenë urrejtje (arrore) e luftës
të cilën e kanë dikue ndër mend e
zemra të njerzvet shemtimet e shkret-
nimet e saja, Jumnat e gjakut e me-
ndimi i padobis së saj. Tjetrën pjesë
mandej ka për t' a krye koltura mbas-
si të bahet mft. e kë thellë, e të për-
.hapunit e mësimit edhe ndër -vise qi
mbrernon edhe sot analfq\)etismi, Shkt•
 A G
·-------------·--
ncat II ditunit janë tue u bam për ditë
c mfi 1ë përbotëshme, për ditë e ma
praktike e tue i u alruern njisimit; be-
simet të cilat nuk kanë për t'u shdu-
kun, sikur kujtojnë nji palë, por kanë
për të lëshuem rrajë ma të këthella
ndër zemra të besimtarvet, i dilroinë
njerzimit se mjeti i përfektionit të
dashtunis ndermjet të njerzvet asht
vllaz.iija e përbotëshme.
Nen influksin e këtyne dy faktor-
ve të fuqishëm pra të ndjesls, e të
ditunls, .shkolla e së nesërmes ka për
SH
të mundun me i dhanë shkas e me
ruejtun paqin në botë e me qenë the-
STUDIM
(SERBIE
KOSOVA
ETHNOGRAFIK
((?ërgjegje
Shkruen : Dr. Kristo Floqi.
prei 3.
BK
QJij{m Cf{r.
Po cillët janë këto malet e Shqyp-
nis, malet lltyrike, qi kaq tepër i për-
mendin shkrimtarët klasikë ? Strabont
llsht ai, qi mundet me përgjegjë kjar-
tas në ket ppetje, ai llsht qi mundet
me derdhë mll të madhen dritë e me
dlirë ket çashtje. Historish kruesi au -
striak Tomachek, i cilli e ka analizue
bukur historln e geografin e vjetër të
Strabonit, në libër të vet Zur Kunde
der Hamus-Halbinsel, Wien, 1882
shkruen kësi soji: «Srrabonl, nji prej
atyne qi njofin hollë Maqedonin e Ve-
riu i, në librin e vet të Vil, prej të ci-
llit s' kanë rnbetë nërvec se do copa
(fragmenta\ thotë se ata vargoj ma-
lesh të padame, prei të cillavet shpër-
duhen uinat e Vardarit, i quen male
illrrike, male peonike e male trakike
edhe burrimet e lumit Axius (Vara-
I M I 51
-·--·.&. ~.::>....:L..~-~----
meli vetë.
Shqpptarët, qi nepër përshkimet e
luftës së madhe, patën rasën e shkel-
qyeshrne me marrë vesh se kjensija c
tyne nuk mund të sigurohet përveç se
me themelimin e njij paqi të vërtetë,
c se me idhët qi mbretnolnë sot ndër
popuj, e drejta asht vetëm për ma të
fuqishmit, kanë për të njohtun fort
mirë të vërtetën e këtyne fjalve, do
me thanë se vetëm shkolla e së nesër-
mes, ajo qi do të përftojë vllaznm e
përbotëshme, ka për t' u slgui uem të
drejtën me rrnuem si njerz e si kom.
VJETËR!)
E STATISTIK
A. J.
z. Prof. Zvijich-it).
darit) thotë se gjinden në malet e Peo-
nis. Tomacheku, tue u bazue mhi
Strabonin pranon se malet e Peonis
janë il1ali i Zi ase Orvi !los (Stara
Planina) bashkë me malin Osogovë, e
malet e Illyris merret vesht se jani:
gjd1 ato malet eSharrit ete Ballkanit
(Haemos), të cillat shtrihen deri ku
bashkohen Drini i bardhë me Drinin
e zi.
Provë tjera për me dishmue se Prof.
Zvijch-i s' ka të drejte me e kërkue
Kosovën si për Serbi të vjetër, po pa·
raqesim këtu dy bashkatdhetarët e tij,
d. m. th. profesorin serb V. Karitct:
edhe historish kruesin serb Ivan Rajitct;
i pari në nji libër të vet ( v. Karitch,
La Serbie, faqe 480-181, Belgrade
1887), tue u bazue atje ku janë therne-
lue të gjith historishkruesat serb, na
tregon si për kufij të Serbls malet
 52 A G
illyrike të Shqj-pnis, ku Kosovën i a
len Shqypnis; i dyti, qi ka kenë i pari
Serb qi ka caktue kufij] e Serbis, në
libër të vet Histoire dcs pcnples sla-
res, Vie1111e 1794-95, thotë se, My-
sla e epërme muer emnin «Serbi„ e
kishte për kufi Danubin e Savën nga
ana e Veriut, Malin e Sharrit e Ma-eie-
donin nga ana e Jugut; Drinin nga
ana e Prendimit e lumin Tribica (i
cilli duket të jët Morava) nga ana e
Lindjes. Ky me gjith qi canton si ku-
fij prendirnorë e lindorë Drinin e Mo·
ravën, qi kështu duket se don me për-
SH
fshi mbrenda në Serbi edhe Tribatlin
, e _vjet_ër e Dardanin (vende thjesht
shqyptare), por prap se prap emnin
«Serbi e vjetër„ nuk e përmendë as-
pak (Në ket mendim janë edhe histo-
rishkruesat e shekullit t' onë Saksi
Far lach, etj).
Gjithashtu nii tjetër geograf serb
Solaritcli në geografin e vet serbe,
të botueme me 1804 thotë se, Serbi
asht ai vend, qi shtrihet nga prendirni
i Bullgarls ndërmjet të malit Sharr e
BK
të Lumit Tunë, Pra edhe ky, sado qi
asht serb, as nuk përmendë as nuk
-ban fjalë për Serbi të vjetër. Atëherë
pra ku e gjen Drof Zvijch-i Serbin e
vjetër ? ....
Historishkruesi serb Raitcli (lvan
Raitch, edition de Boudim 1823. Liv.
IX. chap. V. ~ 9), kur ban fjalë për luf.
tat e Huniadit kundra Turkis, thotë
këto: «Ky (Huniadi) mhassi ndej nji
kohë të shkurtë në Vidin, u lëshue
porsi rrëfe në në Fushë të Kosovës i • •
etj. "T' ishte Kosova Serbi. e vjetër
doemos do t' a përmendte nj! dijetar
e këtillë serb, i cilli shkruen në vjetë
1823 !
Tue u mbështetë mbi letresln eth·
. nografike serbe, profesori Desjardins
botoi në vjetin 1853 nji kartë të Ser-
bls me viset e saja, ku kufizimin e të
I M I
folunit të gjuhës serbe i a shënjon
mjaft lë kiartë, Ky kufizim nuk shtri·
het nga ana e jugut përveç se deri në
mal të Sharrit; nga jug-lindja merr vijn
ku dahen Ibari e Toplica e Moravu
nga lindja. Mbas kësaj karte, e cilla
bazohet mbi letresin e glosollogin ser-
be, qytetet Bela-Palanka, Pirot, Les-
kovac, Vrania, Gjilan, Preshova, Ka-
çanik, Tetova, Shkupi, Kumanova e
Gostivari etj. etj. mbesin [ashta kufij·
ve të Serbis, iashta kufijve! linguistikë
serb (d. m. th. [ashta atyne vendeve
ku flitet serbishtja); mbesin në Kosovë,
e cilla, mbas këtij, asht nji pjesë e
Shqypnis.
Anëtarët e ortës serbe për nlr Fe·
deratë Ballkanike, e cilla ka le në
fushën komtare serbe qysh në vjelin
1860, ~anë pasë nji interesë tepër të
madhe për të përhapuni! e idhealizmit
serb mbi Kosovë. Në ket vjet Shoq-
nija dijetare (Sociëtë savante) e Serbis,
e cilla kishte botue kangët popullore ma-
qedonjane të Vcrkovitchit ("Sprstvo„
Nr. 21 e 25, Milioukoff faqe 77), shti-
ni rrajët e para të serbizmit mbi Ko-
sovë, lë cillën filluene qysh atherë me
e shikjue me nji sy Jakmijet si t'ishte
nji vend serb. (Vijon)
Shënim
Tue qenë, se për pak kohë' mi/
.. . .
duhet per disa pune zyrtare me u
Iargue prej Shkodre, drejtimin e
"Agimit., "po i a -ld Mbarshtruesft
z. Kadri Borshit e për ndihmtat lë
ti] po ëmno] z. [onuz Taiilin i ci-
. . }' '
Il! shpresoi, se ka me e krye ke!
barre· me dndje .
Drejtori i "Agimit„
KARL GURAKUQI.
 A G i M I 53

(PIKLA HISTORIJE)

rT ! MU B 1& ;I !l'B U
(NGA ITALISHTJA).
Ttmurlenku ! Ëmën barbar qi na tingon ndër veshë si nji orkestër ar-
mësh zhurmtare, si nii të krisun kambë kualësh, si nji giëmë lufte e lëshue-
me si nji stuhi, si nji brimë mallkimi e vajtimi, c na përshkohet përpara syve
si n.ji vegim i mëndershërn ushtarësh të panjchun shkelxuesa prej kordhavet,
me luitarë të lume me gjak, me qytete të. dieguna, me grumbull krenash W
prërne, me mure të ndertueme me trupa njerzish të glallë e ti' ngallmuem me
rl:'lqrre.

SH Po në u pt'}'ctshin kush kjc Timurlenku e kur, e ku ka jctuem, e suka

ka ha, gjegja e ynë asht këjo : Timurlenku kie nji luftarë Turk. - Për me
siellun pra nder mend e për me e shperds pak at mjegull legjende qi mban
më terr veprimet luftarake e politikën qi ndoqën të gjith popujt e Lindjes
ils!1t e nevojshme të bajmë ndonji shenim biografik mbi lufrarin t' onë.
Timuri (d. m. th. hekur) i cilli prej cenues së pamjekueshme ql i a ki,
slite mbarrë kambën c krahin e djathtë, u quejtë Timur-Lenk (Timuri ça-
lues) -kje me të vërtetë nji luftarë i madh Turk, e ma i madhi luftarë i atij
Kom, mbas Omarit, themeluesit të mbretnis Otomane. Turk, kuptohet prej Tur-
kestanit, Turk. i thjeshtë i veçuem prej tjerëve! por jo i dam prej Turqve të
bastardhuern të Prendimit, qi në kohë të tij ishin në udhtim kah Stambolla,
e qi- kundër të cillver, tue qenë i njohtun për Kryetar prej Turqve t' Asis, i
u kercnue me furl të mdha ndër vjetët e mbramë të jetës se tij.
BK
Leu Timurlenku në Kesh (Turkestan) në vjetin 1336, e hypi në seli
mbretnore kur ishte 23 vjelsh, në 1359. Kje njeri i stolisun me nii forcë fi-
sike të jashtzakonshme. (Kundra si e pershkruen nji biograt Arab, ishte thatiq
e i gjatë, si nji gjigand legjende, kishte kryet e madh e ballin e gjanë, shta-
tin e atidhi! e të fuqishëm .•.. e me nil trimni të pa fre në lamë të lultës.]
Të gjitha luftat qi bini - nuk qindroi gjatë në pushim enë paq - kjen plot
ngallnime. Ushtr"it qi lëshonte kundër anmiqvet „Ujq të tërbuem mbi kingja
të pafaj" i a pështuen më 1380 Kosemin, Armenin, Mesopothanin, e më 13!-JO
i shtin në dorë tokël e Rusls n' Europë nderi në Dinjeper e në Don, rnërrijtën
në 1394 tue plaçkitë e shkretnue qysh prej Golfit Persik nderi n' Oçean In-
djan, pushtuen më 1398 Indcstanin mbassi rrenuen qytetin shë]t Delhi, plaç-
kitën në 1401 Sirin ; më 1402 i a përkulën krenrn e lakrnin Bajezetit të li i
cilli po i u kercnonte ngallnpes Stambo!lës, i u suellën nji vjetë mbrapa Kinës,
por nuk e mërriitën qellimin, pse prisi e sunduesi i tpne kje rrëmbye prej
vdekjes së pamshirëshrne në moshën ma të miren, m' atë të burrnis.
Timurlenku kje edhe ushtar i eger edhe i pashpirt: Nii herë urdhënoi
ushtarvet të vet qi t' i sjellshin krenat e anrniqve të mbptun : kush sjellte me
vedi ma shum krena do të kishte dhantin ma të mirën ; kështu n::n kambë!
e tija i grumbulluene giashtë-dhetë mijë krenë !
Si hyni ngailnjyes në Damask, rrafshoi qytetin e desht me rrenue edhe
 54 A G I M I
---------------- - - - - - --~ ~ ~- -- --- ...•.

të gjitha faltoret e besimit të vet, përveç njij minareje më të cilen do të

sdrypte Profeti (Mehdija), kur do t' u ulte nga qielli për me giikue të gjalltë
c të dekunt. Nii herë tjetër xuni, më nji fortesë, dy mijë rob, i grumbulloi,
e mbi trupa të tpne, tue i bashkue me gclqere, ndertoi nji pomendote. Thotë biu-
grafi Arab: "A mund lë kujtohet pomendore ma të pershtatme për nii pushtues?»
K]e, edhe sundues me kreni e ambicjon të pa-masë. Sundimit të Mon-
golit të Issakur, qeveris civile të daeme prej besimit, Timurlenku i vuni të
Drejtën Hyjnore, Thesocracin e Kuranit; prandej u shuzurue si Profekt në
qytetin Shëjt Samarkanda, qi zgodhi ma vonë si kryeqytet të Perendoris së
vet e cilla s' do të kishte kufij. Me të vërtetë qellirni i jetës së tij kje t{' po.
shtonte botën mbarë, edhe për këtc quciti vedin „Zot' i botës", Qellimi i !,ëty-
ne pushtimeve të pambatuna do t' ishte të pcrhapunt e fes e të faruemt e te:
pa-besimtarvet. Ngjat kufijve të Kinës kur ishte, të thuejsh, ushtrija e tij

SH
,ngadhnjyese për me i këcye rnbrenda perendoris Kinese, pak dit përpara se
deka t' a rrëmbente, përfundoi me këto fjalë nji të folun qi i mbajti ushtrive!
w veta : - ,,Të lshohemi mbi këto rn pa-fe, t' i pastrojmë në gjak të tync,
pse mbas fjalvet 1' Atij W Naltit, lufta shëite i resit të gjitha mëkatet. " -
Lufta shëlte pra, c luftë shëjte kje ajo e luftueme kundrë Indls, kundër
Rusis, kundër Knvljerye W Rodopit. Kje mil i pari C ma i madhi kundreshtim
mil i rrebti pushtues, e ma i përgjakuni të korrun, qi palla e Turkut ka ve.
tue mbi krena të pabesimtarve. Historiia Mongole asht krejt nji vijë gjaku,
e' dinastit c sundimtarvet të tyne janë të lidhuna me nji varg rrenimesh e të
perglakuna njerzish, e kurr nji herë mundet, popujt e të Lindjes · s' vdiqne
prej mënderes si nën kambët e hekurta t' Atij të parit pushtues. Bajeziti i
11, Muraii, Sulejmani, kien mohuesat e të pashpirtit e të nierzimir, e Timurl
BK
kje, ma i _egri pohues i të gjithpushtedes (onnipotenza). Dishironte monarkln
universale, e cilla mbas mendimit të tij, ishte e vetmja rnëndprë me i ba
nlerzit fatbardhë. Thonte : - Bota nuk do të kën veç se nji Zot të vedin,
si qielli, qi s' ka tjetër posë Zotit. Shka asht pra bota e të giith njerzit qi e
banojnë, për lakmin e njij princi? - · ·
Mbas Çesarit e përpara Napoleonit, kurr 'i herë nuk i kishte vetue ndër
mend ndokujt hjj kësi andrrimi të madh e të diemnuem. Edhe me të vërtetë
nuk ka as nji pushtues popujsh qi ma fort se Timurtenku t' a kët pa ëmnin
e vet të bashkangjitun me atë të parit konsull. Kater shekuj njeni larg tje-
trit e ndër kohë e tokë të ndryshme e të largta, të dy gjahen veçantarisht
në jet e ndër vepra të tyne, n' atë qi dishironshin e n' atë qi nuk mundën
me pesë, m' atë qi krijuen e m"' atë qi rrenuen, në ambicjon e në fat: gjith
njajo dije ushtrake n' organizim e përcjellje t' ushtrive, gjith niaio qindresë
në ti! marrun vesht të njaj plani t' anmikut, e gjith njajo shpejti vetimi në
të vflrnt në veprim, gjith nlaio qetsl e pa-trazim ndër punët ma të mëdha,
gjitl1 njajo hollsi në të kuptuem pikën e ligshtë t' anmikut, gjith -njaj vull-
nder për me pushtue (kësim i vocër i pushtuesvet), gjith njajo trimnl në
lamë të luftës, si nleni ashtu tjetri, dijtën me e trajtue me mënyra të veta
e' :ve lindet hekuri; gjith niajo dhelpni e hollë tue e përdorë politikën, qi nja-
ni si tjetri perftuen miqsina bese jo të gjata, ,";ji1h njajo urti civile qi lidhi
'ërnnat e tvne mbi dy vepra të paharrueshme.
 A G l M t 55

E me Napoleonin Timurlcnku pat të përbashkët fatin e veprimevet të

fija ; i pari ra për mos me u ngrijtë ma kurr në vjetln 1810 në Waterloo,
e ndertesa e pambatun qi kishte pasë ndertue mbi themele të kalbta. pa
rnueitë edhe me i a vue mblojën, me nji heri u rrenue tue e priie Europën
bash m' at pikë më të cillen e kishte gletë përpara se I' a pështjellonte me
at vrullimin e tij legjendarë. Kështu, Timur!enku vdiq pa lanë nji perendori;
kishte rrenue pa krilue : Qiti faret popuj, po, por s' dijti me thernelue nji
mbretni.
Nipat c Bajcziti ll mbret' i Turkis, të cillin Tirnurlenku e zuni rob në
lamë të luftës n' Angara, e qi vdiq prej disprirnlt në kafaz më të ciilin e ki-
shte ndrre Tlrnurlenku, për m' c pasë prano përherë, mbas pesdhetë vjetësh
rnërriitën me h}' ngadhnjyesa m' at kryeqytet të Lindjes së Perendoris Rro·
make e me themelue mbi themele të shëndoshta Perendorln e tyne.

SH BIB.LIJOGRAFi
Tash së rnbramit u shtyp e duel
në dritë Methodika për të III. e të IV.
klasi.: fillore, përbam gjithnji prej të
pa-lodhshmit puntrer Zot. Gasper Bel-
K. Borshi.

vogël ishte kenë marrë me u rnbajtë

tojës, Drejtuer i A rësimit në Shkodër.
Me kët ble methodika për 5 klasët
e fillores plotsohet, tue kenë qi trl
pjesët tjf:ra (I. li. e V.) kjenë botue
BK
ma përpara, për të cillat ndër numra
të kaluem t' Agimit patëm ba kritikët
t' ona.
E~e nji herë përgëzohemi me auk-
torin, i cilli me mundë të vetin qiti në
dritë nji Vepër kaq të nevojshme për
shkollat t'ona, nepër te cillën vepër si
nxanëve ka me i u ardhë mësimi i
ambël ashtu edhe mësuesavet mundi
ma i lehtë.
* hin, dhe i dha leje të plotë prindve
Ndër këto ditë* na* ra në dorë nji
dramë e qujtun "I mjeri djalë», tri ve·
primesh, përkthyen prej Mustafa Cu-
rrit e botuem prej shoqnis "Afërdita„
n' Elbasan.
Përmbajtja e landës së dramit asht
k}O:
Zeqi Beu, nji djalë nja 19 vjetësh
xanës në shkollës ushterake të mjekë·
sis, tue kenë qi kishte metë jetim i
në shtëpi të Halilit e të Tahires prind·
ve të Shefikes.
Ky bashkë me Shefiken ishin rri-
tun si motër e vila, veç se në nji kohë
kjo dashtni vëllaznore ishte ndrrue në
nji tjetër, të cillën tue e pasë marrë
vesht Halili i kishte difme të shoqes
se do t' ishte shum mirë Shefiken me
e martue me Zeqir bejnë.
Mbasi kjo vajzë ishte qenë lypun
ç' me kohë prej Pashës s' atij vendi,
Tahireia i kundershtoi të shoqit për kot
punë, se shpresonte e mjera se në
shr,tndë të Pashës kishte per të pague
posë detprve tjera edhe nji detyrë të
madhe bankës së qytetit. për mos pa-
gesen e të tillës ndoshta i shoqi do të
hite edhe në burg. Vajza si e muer
vesht çashtjen bëni therorë gjithshka-
qi t' i veshin kunorë me Pashen.
Por dashtnija e fortë qi kjo ndinte
për Zeqin e çoj në grykë të vorrit, kaq
sa u smue keqas e ra në shtrat të
vdekjes.
Zeqir Beu kur këtheht në shtepi
gjënë të dashtunen e vet të smuet dhe
mbassi mer vesht fejesën e sajë, prej
idlmirnit të madh çon; me linë të njij
rreçetës me ble helmin, të cillin prane
 56 A G
së dashrunës së vet e piu, dhe ky u
shtri n' at shtrat të vdekjes, tue u fi-
kun kështu per niiheri këto dy zemra
dashtnore. Ma në fund e ama u pendue
për kundreshtimin e bam, por pa dobi.
Ndose përkthyesi nuk e ka diftue
na prej anës s' onë po shtojmë se kjo
:lsht nji vepër e të vlertit shkrimtar,
Namik Qemalit, per mbi jetë të cillit
pat folë z. Jonus Tafila] në numer të
kaluern të kësajë së perkohëshme. Na-
mik Qernali jo vetëm asht i njoftun
SH
Vijim prej Nr. S.
Janë do çashtje qi Shteti ka detyrë
r' i marrë para sysh, sepse këto janë
njoltë ndërkorntarisht të respektucmc
prej ç' do Shteti. Të tilla çashtjc janë
këshille! e Shteteve ma të përparue-
me per me ndrrue systemin e ligjve
(legislature) si mbas rregullave të qy.
tetnimit e të përparimit të popujve,
BK
nji send të cilin shteti mund t' a lanë
mbas dore e sidokudo, në qoftë se
s' ka arsye të plotë të mbajë në ve-
prim ligjët e vjetra. Për shembull: nji
Shtet e ka zakon të vjetër për me
shitë robë, djelm ose varza me pare;
kjo :lsht kundra qytetnimit, pra, në
qoftë se me gjith kshillet arsimore të
Shteteve tjera, ky Shtet nuk hjek dorë
prej ktij zakonit të keq kanë të drejtë
· ti r ht t..e perzi
in terna iona lS
·· 'h
en-
Sht tet
e.
tjera e t' a sjellin në rregull me gjith
qi -asht autonum. Gjith ashtu janë do -
' hti ti · ·· ik · ko tare
ças Je Jera q1 ne Pl pamJen m ,
janë nioftë si të përbashkta për lehtsin
e udobln e popujve, si b. f. çashtja e
t t le rafa e për të cillen
?OS. a~e e_ e e g. . V .' • :. •• .
Janë lidhë me njeni-tietrm le gjith
Shtetet, t) e kanë pranue nji shërbim
t' .. hë ( rvice du transit.) Nll tje-
unJtS m se . 1 knruer ne Paris ku mueren pjese gati. te &'•tha
lër çiishtje e këtillë asht edhe çështia
I M I
në Turki, por edhe ndër çerqe letrare
të prëndirnit e prande] nji vepër, punue
prej tij, pa dyshim do t' ishte :e pel-
qyeme.
Përkthyesi Mustafa Curri ka dijtë
mjaftë bukur me i dhanë kësaj perk-
thesë shijen e tingllimin e nevolshcm
në pikpamie gjuhësi]e,
I lumtë përkthyesit e vullndeti i
mirë i tij mos mbetët me kaq, por
shkoftë edhe ma tutje.
rriticus.
e hekuroreve (chcrnins-de-Ier)
komtare. Në kct pikpamjc të gjitha
Shtetet njehen si me e pasë tokën të
përbashkët. 2)
ndër-
Të këtilla janë edhe disa çashtje të
tjera, po jo të përbotëshrne, në U! ci-
lat në dashtë merr pjesë Shteti auto-
nom, në dashtë jo, si b. f. çashtja e
masave, c peshimeve, çashtja e pa-
res, e peshktaris, e industrls, e treg-
tls e liarteve etj. etj., por se në çash-
tjet e para të përmenduna nuk mu-
ndet mos me marrë pjesë Shteti au-
tonom, se atbotë kanë të drejtë ndër-
komtarish t të përzihen edhe Shtetet
tjera, mbassi kto lehtsi janë njoftë për
1.) E para lidhni e tillë asht bëmun midis shte-
teve t' Austris e të Prusis më 1850; e para lidhni
ndërkomtare e postave asht ajo e Parisit më 1863;
por se ajo lidhni, e eilla vuni themelet e shërbimit
postuar nen titullin ,Union universelle des postass
iisllt ajo qi i: bii në Bern të Svicerëa me 1 të Ko-
rrikut 1875. Mi\ e reja lidhni postare e përbotsn-
me, e cila plotsoi systemin e rregullave postare
asht ajo e Lisbonës (Portugal) me 1885. Kshtu
edhe për telegrafet e përbotshme me 1879 u orga-
ntzua nji zyrë n~ë_rk?mtar~ ~ë Bern,_ edh~ me 18~5
u plotsue me trajtimin e rite telave te detit (kalode)
2.) Pikërisht me folë lidhnit hekur-ore trajtohen
midis dyve, a ma tepër Shteteve fqinjë, të cillët iu-
teresoheu .për interesa: e pë:bashk~.e~on~mike të
veta, por_se u'.e 1875 asht bam.un_nji ms~_tut _he-
Sl\etetet e dheut.
 A·.GIMI
gjithsisht ndërkomrare për dobi të po-
puj vet.
· Mundet nii Shtet autonom me ,i
dhanë lëjen nli Shteti tjetër për me
ngrehë ndërtesa industrijale1 ose ban-
ka tregtare, me goditë nii hekurore
për mes të Shtetit, ose me pranue të
tjera shoqni anonprne të hueia, po t'a
shofin me nevojë, por se masat admi-
nistratore e vërejtjet poticjare, vepri-
met giyqore edhe mënyrat tjera rre-
gulluese ka me i ruejtë per vedi, kshtu
qi mos të përkitet as pak autonomi-
SH
ja e tilnsija e tij. Gjith ashtu mundet
me lanë nii ushtri të huej me kalue
nëpër tokë të tij, ose t'"i lëshojë për
disa kohë nji lima të vet, a t' i japë
lejen me ngrehë nji fortesë ose të ket
nji bazë navale ne vend W tij, por se
gjith kta koncesione nuk i jepen sido-
kudo Shtetit të huej për veç se me
anë të Iiglve, d. m. thanë me vullndet
të plotë të përlaqsuesave të popullit,
të Parlamentit, edhe me kushte shum
të përmbajturi, qi të mos preket kund
BK
autonomija e Shtetit.
Në dashtë Shteti, ose përfaqsuesat
e tij (Parlamenti ose edhe vetë Qeve-
rija si fuqi eksekntuese) me hjekë dorë
prej autoriom1s së vet e me hi nen
mprojën, a mi mirë . me thanë nen
xgjedhen të niit Shtetitjetër a rliundet?·
Kio a nji poshtërsi e pashoqe, nii trath-
fi e pa-shem buli të, nii ironi e keqe l
Gjith dijetarët e mdha], filosofët e mo-
ralistët e Shekullit, Juristët e auktorët
ndërkomtarë kanë pranue nji goje, qi
kjo asht nji send i pa-mundun I
Njashtu si nuk mundet nji qytetas
tue kënë i lirë me e shti vedin në rob-
ni, njashtu edhe nji Shtet, tue kenë
autonom. nuk ka të drejtë, as nuk mu-
ndet me hi nen xgjedhë të njij Shteti
tjetër. Mjerisht sa e sa Shqyptarë për
faqen e zezë, nuk kanë dashtë me e
shti nen robni të ngratën Shqypni, tue
i shitë për nji çini thierr interesat ma
shëita të Komit!!
Autonomija, si nji punë e shëjtë
duhet të ruhet fort jo vetëm prej Qe-
veris, por edhe prej popullit e të rnpro-
het me ç'do fli e therori kundra ç'do
kuximtari, qi kishte me pasë kuxlmin
me kalue kuflit e tij, e me shkelë kso-
dore Autonomin. Kjo detyrë i takon
drejt për drejt Qeveris, por edhe po-
pulli nuk mundet rre ndejë apathik.
Mjerisht tokën t'onë të. shejtë srbnore
po e shofim gjith kahë të msymc prej
të huejve, të cilët, tue pa stojkizmin
t' onë të përçudshëm, hiinë e dalin Ji.
risht si në shtëpi të tyne, s'pyesin
kërkend, edhe ma e keqja e të gjitha-
ve, punojnë gati sheshash, tue orvatë
gjith secili propagandat e veta rrenim-
qare për tokën c Snqppnis e tue shpër-
dil poshtë e përpjetë argjend e flori,
me gjith qi edhe ata vetë nuk [anë
ma të mirë se na në pikpamjen eko-
nomike të përbrendëshme ! Atëherë ku
asht autonom ija shqyptare? Pse Qe-
verija ionë e nderlikueme, me trazime
të përmbrendëshëm, nuk mundet me i u
ba ballë gjithë poterave, a duhet na
nenshtetasit ita lamë vetëm e të pre-
sim me n'a krye punët giith ajo '?
Qeveriia ka nevojë për nierës ; lyp!
duart t'ona për ndihmën e saj; lypë
fuqit t'ona morale e landare për me
qindrue dëiisht e me i u ba ballë re-
ziqeve, e kshtu me na dalë zot edhe
ne; por na a kemi bamun nii gjame
rAndsl për ket Qeveri ? A i a kemi
kia hallin seriozisht ? A i a kena ngjitë
dorën? Po t' ish çashtje për ndonji
Kishë a Xhami, ndenji medreze a
ndon,ji send tjetër, sa shpejt qi i xgii-
dhim qeset e sa bujarë bahemi por
kur vjen rasa për nii hua të pakët e
të vobektë për Qeveria, sa të mpijtë
qi rijmë edhe sa i shtërngojmë bursat!
A kështu përkrahet autonomija ?
Kështu kemi uzdajë se inshattat: po
baliemi Shtet? A kemi pak gjak ndër
faqe? Ty po të thom, djelmnl Shqjp-
tare, ty shpresë e kombit, kështu ke
me .ndëjë për gjithmonë?
(Fund.) Kr, floql.
 58 A G I U l

'.a,rokull Shqypnis.
Mhi gjeje r onë të përgjithtë.
Shkodër, me 16 VI!. !920.
/ J1farrim ptej njrj' bttrimi ti! besueshëm c kompetent.)

· N]! paragjyklm. - Shkaku i të këthyemit të përfaqësuesn.,

vet r'onë në ::\IIJ!edh.ie Komtare. - Punët në Shqypnl të Mesme.
Bisedimet në mes të Oeverts Shqyptare e të përfaqësucsavst
të QevPris Italjane pëe (;aslitJ~ të Vlonës, - Politika Jugosllave
e Greke mhl Shqypnl.

SH Secilli Shtet, n' Eurcpë kjoftë o në

Balkan, . në perlindie të vet ka ndeshë
e kaptrcpem ndër sa pengime, kundre·
shtime e turbullime të rndha, të cil!at
ma në fund janë shndrruem edhe në
11' derdhun të gjaku, tue shkaktuem
sa dame e rrenime në ç' do pikpamje,
kështu qi nuk asht për t' u çuditë, se·
pse edhe Shqppnis nuk janë kah i
davaritën turbullimet tash sa vjet, qysh
rlrej fillimit të perlindies së saj, qysh
BK
prej asaj kohe, qi nepër hir t' Europës
(i kjoshim falë nderës) u njoft si Shtet
në vedi,
Thame se gjithë Shtetet u lëkundën
ndër tallaze të vështira në perlindjen
e tyne. Këjo punë asht ma se e ver-
trtë c historija e pupujvet asht përplot
e mbushun me kësi tregimesh e she-
mbëllash, aq su në lexim të tyne cillit
do nesh kishte me i u përqethë shtati.
Mjaftë me i ra përshkurtas historis së
Irançëzvet, të këtij popull të famshëm
e fisnik, i cilli u përplas cok nji she-
kull e mil ndepër valë të rrëmbyera
. të njij kaosi, vetëm e vetëm për njij
idhë të madhnueshme, për pështirnin
c lumnimin e Francës.
Jo pse po duem m'e glasue të ma·
clhe,n Francë me Shqypnin t'onë e me
bil nji analogi në mes .te këtyne dy
shretevet, por pse- edhe Atdheu i ynë
pësoi mjaftë, po na kande këtu m' e
pru për shernbëll Francën, kundra së
cillës, përveç luftës qetetnore qi mbret-
nonte mbrendë, aty kah mbarimi i she-
kullit të XVII, mbas dekës Luigjit
XVI u turr Europa mbarë m'.e përpi.
Pupulli da në dyshë •• Lufta nuër
mjel të vedit e lufta me anmiqë .të
përjashtëm •• Ndepër nji thellim të
shernrueshëm këso dore ishte kah .lë-
kundej aso kohe Franca e sotshëme,
Me ket paragjykim të vogël kemi
qellim me i u treguem bashkë-kom-
tarëvet t'onë, se nuk asht vetëm Shqyp-
nija qi pëson, por kanë pësue edhe ma
zi Shtetet e Botës për me rnërriitë në
shkallën e sotshërne të qytetnimit.
Tashti po hvem në themel të su-
bjektit t' onë :
Me 16 të k, m. këthyen në Shkodrë
Fort i Përshëndritshmi Zotni Xhemat
Naibi, përfaqësues'! Shkodrës në Mble·
dhjen Komtare e për nji heri edhe
l{ryetar i saj, bashkë me dy përfaqë-
suesat të tjerë të Nderueshmit Z. Z .
Hafiz Sabri Begu e' Xhemat Begu.
Sot shumica e përfaqësuesavet të
Shqypnis së Jugut janë të marrua për
s' afërmi me çashtjen e Vlonës e nuk
kanë ntue]t kurrsesi me ardhë në Ti-
ranë, tue i u ndejë larg levizjeve kom-
tare të shvillueme n' at ~rahine.tumdra
 A G I M t 59-

Italjanvet. Më gjithë këte edhe përfaqë- syshë ç' do flije e therori për me i a 1
suesat e Dibrës së Vogël, kanë shkue slgur uem Shqypnls pa-mvarrësin i.! saj
në ket krahinë, bashkë me nji detash- mbrënda atyne kufijve! qi ka caktue
konkrenca e Londonit. Mbas librimit
ment giindarmeri]e, për me mbarë në të Vlonës prei ushtris italjane shpre-
dorë administratën e këtij \ endi, mbas- sohet se edhe Jugosllavët s'kanë me
si qi këjo përket Shqypnls, për mbas vonue me lëshue të 1;jith ato pjesë
trnktul!t të Londonit 1913. Tue mungue tokësh qi kanë sot ndën pushtimin W
përfaqësuesat e Shqppnls së Jugut e vetin në Shqppni e qi mbas traktatit
të vjetit 1913 i përkasin kësaj (Shqpp-
1ë Dibres së Vogël, shumica nuk ka Jugosllavët sa herë e kanë tëfaqun,
mueitë me u përba e prandej prej këtij nis) nepër mjet të përfaqësuesavet të tyne
shkaku nuk ka mueitë me u hapë zyrtar se njofin nji Shqypni të pa-
Mbledhjn Komtare e asht shlyem të mvarrshëme mbrënda kuliivet të 1913.
hapuni! e saj deri në mbarim lë Gu- Detashmenti i gilndarmërls qi u nis
shtit. për Dibre të Vogel, u kap deri në Dri

SH $

vet e nuk veshtron veprimet e Qeve·

verls, veçse po e difton vedin krej'I të
bindun prane saj, punë të cillën asht
të Zl, pa kurr nii kundrështirn, nden-
Shqppnija e Mesme asht dëlirë se ndeshi ndër shum vende në roje
shqimit prej ngatrrestarëvet. Këtu sot serbe. E ky ne na duket nll shej i mirë,
mbretnon nji qetsl e plotë e qytetasi se Jugosllavët do t' u rrinë premtime-
e buqari asht i marrun me punë të vet të tyne.

Edhe për Grekët mund të mëndoimë

tue provuern në ç' do rasë: Tue dhanë mirë se politika c tyne kundrejt nesh
të holla e tue derguem vullndetarë për s' ka me kenë e damshme. Grekët
Vlo në. nonse me ta s' kemi ndonji lidhje
zyrtare, duken antarët e nji Shqypnis I
* *të Qeveris Shqyp- së pa-rnvarrëshme të vjetit 1913, punë
Bisedimet në mes
të cillën e kanë vertetue Tash së vo-
tare e të përfaqësuesvet të Italls nuk nit, tue larguern krejt ushtrin prej ku-
BK
kanë sjellë edhe nji përfundim pozitiv fijve! të Korçes, pa ndonii trazim e
për ne. Por me gjithë këte shpresohet ndoshta tue mos dashtë edhe me shkak-
se të dy Qeverinat kanë me muejtë tuem të derdhuni! e njif gjaku ndër
me ra ne godi ndër mjet të vedit, mbassi mjet të dy popujve! Iëqiinë, qi kanë
nevojë me jetue mirë e në qersi nieni
qi edhe ltalija e kupton se çashtja e me tjetrin. fidonis
Vlonës sot për Shqyptarë asht nji ça-
shtie jetet o deket. Shqyptarët sot kanë
da ng~ltas ~e librue ~lont:n pre~ k~- (Korespondencë e veçantë '')
mes se hue], Flota Italiane e topi tri, ·
dhetetetësh s' ka me i sjellë ushtris Tirane, me 27. VI. 20.
Italjane kurr nji dobi, veçse ka me Si mbaroj ndër këto ana veprlmi
ngjallë shpresë e guxim ma të madh i lumnueshëm i ushtris komtare, odën
ndër Shqyptarë, të cillët deri më komandën e të famshmit atdhetar. l.
sot edhe mbas tashit kanë m' e derdhë Bajram Beg Currit, me ngallnjim te
me ambëlcim gjakun u tyne kundra sajin e të Qeveris e me zhgatrrim të
njij ushtrije, qi s' njef të drejtë as drej- çetavet trathtare, qi donshin me shkak-
tësi as tagër sot qi Europa e bashkë tue nji anarki në dhe t' onë për dohi
me te edhe Hafija lavdohet se giindet
në të njizettin shekull qytetnimit. <:> Nonse botimi i kësaj letrë ka shk?6 _si pak
,- vsne, na prap se praj) e botuem, mbasei qt letra
* ··· * në vedvedi e ka nji farë ,ieftjeje, tue Mnë qi tl~I
Qeveriia Shqpptare ka marrë para për nji ditë historike. Drejtimi.
 .. f·,O
---·-·---· ~· ---- --
t'anmiqëver, giith trupat ushtrijakë
e t~ vullndetarëvet, -u mblodhën -në
Tiranë, kU me rs. të k. m., të tret~n
dite të Bajramit, A' oren 5. 30 mbas
dreke, mbajtën nji paradë të bubur,
në shesh të Sundimtaris, përpara Shkel-
qesiver të ty.ne antarve të këshillit të
Nafit, tC Mini"stravet e popullit mbarë.
Të gjith ushtrit të dame ndër çe-
ra kaluen rend mbas rendi: Milicia e
Cjinokastërs, , Batalioni i Korçës, i
Tiranës,' Detashernenti i Giindarmëris
së Shkodërs. e vullndetarër, .
SHPcr të parën herë gëzonte syni i
shqyptarit, tue vr'ejtë ushtrin shqep-
tore qi kalonte me rend e krenl ; zc-
rnra c sccillit rrihte në gëzim e në
hare në ket eas të madhnueshëm c
entuziazmi u dallonte në ,fëtyrë të So/·
cillit .. Ushtrija, qi ndër. veprime të ve-
ta u diitue mil se kreshnike, edhe tash
ndë · kct paradë u tëfaq e aftë e e di- ·
shipliriucme, sa mos me i pasë fokmi
as nji ushtrije të lurej. Qe ç' Nln vull-
ndcti i mirë i nieriut ! Shqypniia ka
BK
të gjithë mjetet për me kenë Shtet më
vedi, p:i kënë në · nevojë qi të i a
mbajë kush dorën mhi krve. E nji
shembëll e këtij aksiorni, pa fj.alë, mu-
ndet me· kenë ushtriia e ynë qi morri
pjesë ndër veprime, të cil lat i kreu
me kreshniki të pa-shoqe,
fituese e me faqe të bardhë. Aq dijti me
u. pru hu kur kjo ushtrl ndër veprime të
veta, sa me çuditë giithkëndin : giith-
këndin : Per-vcç atyne qi Kishin kapë
pushkën në dorë kundra Qeveris, kër-
kue] nuk ju bii dam, makare në vjel-
tje të nji asrc, punë këio qi së ndollë
as ndër ushtri ma të rregulluerne të
botes ndër kso rasash. Doq, poq e
ndeshkoi, por kurr të pa fajin, veç-se
_a!G, qi c meritonte ndeshkimin, me
thanë me fjalë ligje atë qi e xente me
dorë në te (en flagrant delir). Këtë
A C ! M f
përveç urrls c blndis së natyrshme
t' ushtarve t' onë, do t' i a dilmë per
nderë edhe oficieravet, ciltët' me sje-
11jet e arnbëla të tyne, dljtën me i'"a
u hangër zemrat nshtarvet e me mbaj të
nder ta rregull e dishiplinë.
Si u krye parada, ushtrtja muer
drejtimin kah ndërtesa e Giendarnjërls
e qindroi në lushore të Shallvares,
ku i a behën edhe Shkelqeslt e. :yne
Antarët e Këshillit të NaJ..ë e. Minis-
trat, bashkë me popull, Këtu Shkel„
Shkelqeslia e tij Emzot Burnçi, n' e-
mën të Këshillit të Naltë, mbajti nii
ligieratë me fjalë të shkurta e '~ë _pa-
sterholluerne, porse të ·p!Jla e: me the-
mel, tue lavdue veprimin e ·ush trrs. në
ti! shuem të ngatrrirnever e .itue i u
falun nderës për mundime· e pësime
në të kryem të detyrës shëjte, nre të
cillën ishte kenë ngarkuam. · ·
Si mbaroi llgieratën e vet Shkel~
qesiia e tij', mori fjalën Zot. Xhafer
Zelka, nji qytetas i Tiranës, djaloç i
njoftun .ndër këto ana me sjelljet.· e
veta atdhetare, i cilli me nji zemër
të ngufueme e qi rreh. në dashtnt
t' Atdheut, përmendi m_a së parit gal-
dimin qi i ndinte zëmra atii e popu-
llit mbarë, kah shifte për të, parën
herë, në kryeqytet të përkohshëm lë
Shqypnis, përshkimin e njij ushtrije
tue dalë komtare, qi kishte pështue Shqppnin
prej nji rreziku të madh fort ; tregoi
shpresë të gjalla për ardhmjen e Shqpp-
nis, e cilla ushqente në gji të saj kësi
burrash qi me krahnor të tyne muej-
tën · me i ba ballë _njii pështjellimi
këso dore e me shqymbë nji krye-
ngritje të mallkueme, e ma së mbar-
mit me nji za të njij rrëfeje të mëndet-
shme, u suell prej komandarvet e u-
shtarvet me këto Iialë: Opingat mos
i zbathnl., Heshtat mos i shtini ndër
këtlefa„ Topi, mitraliozi e pushka I~
të gjimoië pa pra m1~r male t' ena. .•
 A G
Me zjarm e me flakë në dorë e me
krahnorë hapët të i a çpallim edhe
nji herc: botës mbarë se komi
shqpptar nuk kërkon gja të hue-
[ën veçse lirin c drejtësln ... Duern të
rrënojmë edhe na të lirë ndër këto
trojet t' ona, qi Zoti vetë na i ka falë..•
Duem Vlonën, Kosovën e Çamrln,
pa të cillat Shqypnija kishte për të
. kenë si nji cung pa krahë e pa kam bë.
Këtu sosi ligjerata e Zot. Xhafer
Zelkës edhe e kremteja gjet fund, tue
u shp irda populli me kënaqsi zemre
SH
të cillën ka për t'a mbajtë mot e mot
të gjallë e të pa harrueme.
Nji send shkapërceva : Në paradë
qi u mbajt detashementi i giendarme-
ris Shkodrës u danë shë] për sjellje
ushtrijake e sidomos për suhtrim e ka-
lim, spsterni german, sa s'muejtë me u
durue kurkush e shpërthej për anë nii
trokitje duersh, fillue ma së parit prej
Shkelqesivet të tyne.
Pjesa mii e madhe e këtij nderimi, qi
gjetën ndër këto ana giendarrnët t'onë,
u tokon të nderueshmve l. Z. Koma-
BK
ndarit të Bataljonit të Giendarmerls
së Shkodrës e oficieravet, qime mundë
e kujdes të paprëm të vetin, u orvatën
për ushtrim e rregullim të tyne, aq sa
me u ba pasqyrë për të tjerët.
I lumtë Shkodrës, e cilla sot me
të gjitha mënjrët lisht tue e treguem
vehten si kryerpisja e viseve tjera të
Shqppnls në lamë atdhetarije, qetemi-
mi e përparimi e nuk dyshojmë aspak
se në nji kohë të përshpeitshëme ka
për të pasë Iatim me u queltë Krye-
qytet i përgjithmonshëm e Shtetit
Shqpptar,
* Xhafer Zelka mbajti nji fjalim të gjatë,
Këtu- lidhun po ju nisi nji sfiëmbë-
llesë të vertetueme të programit të
Shoqnls "Lidhja Komtare „ qi u
themelue 'në Tiranë me G të mojit
vazhdues (Qershuer). Kët program
m' a dha nji prej themeluesave të saj
për Shqypnln t' onë " Yltaznt]a " në
Shkodrë, Shoqnija ka për qellim krye-
I M I 61
·-·- --- ..•... ,._ .-.~- -. ----. -.-·
krejet të përhapunit e nonjavet komb-
tare të mprojtunit e të dreltaver të
komit shqyptar si mbrendë në Shqyp-
ni ashtu për [ashta me ç' do therori,
tue marrë para syshë parimet e reja
për të rrojtun si nji Shtet i lirë e i
pa-mvarrshërn me kufijt ethnlk të
Shqypn'is.
Te gjithë i~ atje kini për t' u gë-
zue për themelimin e nji Shoqniie të
tillë, e cilla me qellime të nafta kësi
sojit, kishte për t' u ba, në kjoftë se
hecë mbrenda programit të vet, me të
vertetë pështlm e lumnl për Shqppnin
t' onë, Sidomos na gëzohemi ma teper
e ushqejmë shpresë të plota në ket
Shoqni, tue i nioftë për së afërmi di-
sa ndër themeluesat e saj, n' atdheta-
rim të cillëvet jam i bindun.
Ju atje kini me muejtë, në lexim
të këtij programi, me marrë nji idhë
të plotë e të shëndoshtë, për mbi
Shoqni lidhja Komtare, e cilla po
len sot në Tirane, mbas nji kaosi të
të mëndershërn qi lëkundi këto ana.
Shoqnis Lidhja Komtare na i u-
rojmë prej loçkes së zëmërs jetë të
gjatë e përparim për dobi t' Atdheut,
tue dishruem qi të ndjeki plotsisht
programin qi ka çpallë.
Dajti.
ljarrim praj nji latra *r a1dhun nga Tirana :
Me 9-Vll. 20 këtu në Tiranë u
mbajt nji Meting i madh, ku muer plese
të tanë populli i Tiranës. Mbledhja u · t:
1
ba në shesh para Xhamis së Vjetër.
Nii prej dielmoçavet të Tiranes, Zot.
tuc trcguern idhnimin qi i ndinte ze-
mra këtij e popullit për pushtimin e
Vlonës prej ushtrive! italiane. kundra
ç' do tagrit ndërkorntar, e tue tëfaqë
pikllimin për mizorina të shkaktuerne
prej asaj ushtrijc c sidomos për të
derdhun 11! nji gjaku të pa-fajshëm.
Si mbaroi fjalimin e vet Zot, Xha-
 62 AGIMI

ieri popull: gjimë nii zani briri, se nuk shlye prej historije at faj, qi randonte
durojshin ma qi Vlona të rrinte në mbi te dikur.
dorë të nji Qeveris së huej e prandej Me gjithë arrsye thotë Bedri Beg
dau me shkue në Ministri për me e Pejani edhe na këtu po e persrislrn:
lutë këtë qi të rnirrre masa të shpejta «Sqhpptar! nuk asht ma ai i përparshmll»
.e të rrepta për lirimin e Vlonës, për rhronologus.
ket pjesë të pa-dame të Shqypnis, pse ------·
për ndryshei, tue i u sosun durimi, do
• t'i epte fund vetë (populli) kësaj ça-
L aJme
• vend"1. A

shije. Kështu gJ_ith: pje~tarët e ~etin- E nderushmia Prefekturë e Shko-

gut, me flamurë në dore e tue këndue dërs bashkë me të nderushmen Per-
k~ng~ .ko~tar~! shkuen e hy? n'obor~ limt~re u kujdesën per të gjetun të nji
t; M101st.~1s, ku„ mbas pak kohe dol~ lokali për Shoqnln «Vllaznija« e si-

SH Sl:k:lq~s!Ja e ~11 Ahmed Beg Zogolli domos kjo e mbramja u zotnue edhe
M1nist~ 1 P. t~ Mb. ~dhe e . siguroi per shpenzime qi do t' u bashin për
popullin se këjo çashtie do te merrte ndonji miratim të nevojshëm në kët
fund sa ma parë, prandej lypsesh q~ lokal.
Metingu t' u zhk.atrronte me kaq. Mbi Për lokal të Shocnls u lëshue ndër-
këtë Zot: X~af~r Zelk~ u .s~~ll prej tesa, qi gjinde! briPerlimtares, e cilla
Snkelqësts së_ 11! me_ kë.to ~fJale atd.he- asht e xanun prej ushtarvet Italjan.
tare, qi ngurojnë prej n.11 z~m.re, e .e;l~a. "Agimi„ si Prefekturës ashtu Per-
tue P~ atdhën e v.e: ne mjerim, fës.1a~ limtares i paraqet falënderimet ~a të
pa pra_: ''.Shkelqesi · Nuk duron m_a thjeshta për kujdes qi diftuen këto pl!r
populli qi Vlona e bukur, Vlona e famë· të gietun të lokallt, 1 t' c·11·
1 1 k a me t.
. 'k t„ hk 1 t„ dh
shme e h ~ston e . e s. :e et. e e U· vleftë Shoqnis Vllaznija për mbledhje
BK
nohet pret kambës së hue] · · Duem e të tfaquna theatrash.
Vlesën, Vlonën !,, .
. Atëherë Shkelqesija e tij, popullit Shoqnis Vllaznija nder ditët e fu-
i dha premtime, tue i thanë se çashties ndit i II shtuen edhe këta antarë: Smajl
së Vlonës do t' i u epte fund sa ma Beg Ciplbeg, Nuh Kuçi, Gjon Koi
shpejtë ashtu si e lype dobija e inte- Daja, Ndoc Tivari, Xhevad Biriçi, To·
resa e Shqypnls. nin Shiroka, Salo Teli, Shaqir jakupl,
Mandej populli u Shpërda, tue bro- Lin Muzhani, Shan Prendushi e Koi
,. . horitë: Rrnoftë Shqypnija, rrnoftë Qe- Shiroka.
veri]a, e rrnofshin Ministrat. Presim prej tyne shkathëtsi ndër
Sh. i A.-Populli i Shqypnls së mie- veprime e sherbime të mira për dobi
sme asht tue diftuem vehten mjaftë në të Shoqnis.
la~ë atdhetarije. Këtij populli na i kjërn
randue dikur (në 1914-l!'i) tue e quejtun: Dega Theatrore e Shoqnls Vllaz-
nji popull i krijucm veçse për rrezik nija tëfaqi edhe nji herë dramin Silis-
të Shqypnls. Kishim të drejtë. Por faji tr.i për ndihmë të srnuetores së Perlim-
s' paska qenë i popullit, por i atyne, tares.
qi e terhiqshin këtë kah të dojshin por-
si sukull për me e ba vegël e qelli- Me 28. VI. 920 Dega Muzhi kore
mcve të tyne të mbrapshta. E sod ky ka filluem mësimet e veta. Shpresojmë
popull i butë e i ndlglueshëm don me se antarët e ~tsaj Dege pa mungese
 A G ·1 M I
'-·_'"'::-::"."". __ -:'::_' •~.:-..: .. ··
.. __
. _ __: ·.-~··~~~-"::...:--------

do V 1°hiljekin-rregullisht mësimet për edhe rrnoftë Emz. Bumçi. Prej këndei

m:e~jjfoeft \ë§o:~ dore m' e .mërrijtë qe- shkuen në Perlimtare, në balkon të
IUitiih;-sa ma parë. cillles duel i nderueshmi kryetari i
Me 4. VI.I. 920 prej Degës së Gym- sajë Z. Musa Juka e i u fal nderës
nastikës U. rregullue' nji vrap km. 8 popul'it për të pritun të bukur ql i
Per ·ket qellim u formue nji komitet i kishte ba Shkëlqesive të tyne Emzot
posaçëm, përbam prej disa zonjave e Bumçit e Ndoc Çobës.
zornlve të qytetit nën kryetarin e Z. «Agimi» Shkefqesivet të tyne me
Luigj Curakuqit. evari i u thotë «mirë se qeshin t'ar ·
Mërrijtcn; J. Palok Kola 11 loro dhun„ e Zot' ynë premtoftë qi fjal.1 e
Rroku lii Lluke Çetkovi e IV Ndoc Shkclqesis së tij Emzot Bumçit rrnoftë
Mi:shkalla. Prej anës së Shoqnls Vllaz- Shkodra kryeqytet i Shqypnls
nija i u dhanc çmime të hieshme. u vertetoftë sa ma parë.

SH -------

çi, Antar i Këshillit w Nalrë c Ndoc

Çoba, Ministri i Finaricavet.
-
Me 7. Vil. 920 të Merkurën n'orën
7 mhasdite urdhnucn në Shkodër prej
Ttranet Shkelqesit e tyne Emzot Bum·

Në nderim t' ardhjes. të Shkëlqesi-

vet të ·tyne qyteti e zbukurue me fla-
murë, c kohën qi do të hyshin në qy-
Ka disa ditë qi në katund të Kas-
tratit filluen me u shkaktue disa tur
bullirne, me le disa ngatrresa e vrasa
kundra besës së lidhun e mu ma tepër
disa prej malcorësh të këtij katundi
kaluen edhe lrnfinin për m'u marrë
veshi me Jugosllavë.
Qeveriia e vëndir, e cilla sot krye·
tet Shkelqesit e tyne, nji shumicë po- sohet prej zotnive të vaditim, për me
pullit, pri prej . daullës q)itetse e Shoqnls i ha hallë nli turbullimi, suell sj-nin
Vllaznija, e cilla pat marrë iniclati- e vet kujdestar kahë këto ftna edhe
ven për kët të pritun, u duel përpara. nuk e la punën fjetë, por me nii rand·
BK
Në I ilishtë të pallatit të Qeveris sl të posaçme u interresue për kët ça·
ishterreshtue nji kompani gjendarmësh shtie delikatë qi në vedvedi filloi si e
e në krpe të shkallës kishte xanë vend vogël, por qi në gjeje me i qitë za -
nH grup pnlicësh. Para pallatit Shkel- vali Qeveris, edhe me 14. 7. 920 të
qel!lt e tyne zhdrvpne prej karrocet e Merkurrën dergoi në Ksstrat nji kom-
u nlitën nalt në Prefekturë. Mb:issi pani gilndarmësh; nden komandë të
pushuen për nji grimë herë e pranuen togrit Z. Zef Serreqit e nji kompani
disa vizita, Shkelqesit e tyne lanë pa- tjetër giindarrnësh të maleve, nden ko-
llatin e tue u ulë poshtë, në krye të mandë të nentogrit Z. Pjetët Rashës.
·shkallës Shkelqesija e ·tij Emzot Bum- Glendarmerija ka me xanë kufinin,
çi mbajti nji fjalim të shkurtë faqe po· për me pritë kështu ç'do ngatrresë
- pullit, tue i u falun nderës për të pri- politike qi mundet me le ma mbrapa c
tun qi i kishte ba e tue i dhanë sigu- mandej ka me lypë qitë bishin në dore.
rim se me sa të muejtëte, porsi pjes- të gjithë ata shkatarë turbullimesh e
tarë qeverije1, do t' u mundonte për ngatrrestar; në qoftë se këta s' kanë
Shqvpnl e për Shkodër. Në mbarim me i u shtrue grishjes, por kanë me
të fjalimit briti : Rrnoftë Shqypnija, qinurue gjithnji në kundershtim, atë-
rrnofrë Shkodra kryeqvtet i Shqppnis, herë Qeve rija ka me marrë masat· e
të cillat fjalë populli i persriti me gal- nevojshme, tue i ndeshkue shkaktarët
dim te plotë të zërmërs, tue shtuem me ntën)'rna ma tt! rrepta si mbas li-
 64 A G
gjës se Maleve; kp ndeshkirn ka për
t' u ba mbas zakonit të vjetër qi ndjek
Malcija, ndepër mjet të Z. Splejman
Ag Hotit, Nenpreiekr i ll:atevet (Ser-
gjerde), ku kanë me marrë pjesë edhe
të gjithë krentë e Malcls, për me ti.:-
Iaqë në kët mënyrë zotstn e vet Qe-
verija e me diftuc bashkimin e unji-
shërn të vetin Malcija.
Me iniciativën e Fort të Nderuesh-
mit Zot. Musa jukës, Kryetarit të pa-
lodhshëm të Perlirntares, e të Shoqnls
«V!laznija„ u Iormue në Shkodër nii
SH
Komitet, i cilli ka për qellim tëmble-
dhunit e ndima vet e të lëmosha vet për
familje të dëshmorëve! të Vlonës e të
plagtmmet. Komiteti asht i përbërn
prei këtf•ne Zotnive : [onus Hairedini,
Ndok Nika, Arsllan Bekteshi, tregtarë;
Hvs Draçini, Nenkryet, i Vllaznls e
Kolec Deda, Dreituer i Degës Theatrore.
Sh. i A. - Të giith këta Zotn) janë
të njoftun e të nderuern prej popullit
e kemi uzdajë se për pak ditë kanë
me mueit me mbledhë nii shumë, sa
me i u përshtatë nii qellimi të madh-
nueshëm si k?, Na në vogiëli t' onë
BK
kemi shpresë të madhe, qi s'kanë m'e
kursye ndihmen e vet për oji të tillë
veper, qi s'shkon bosh kurr te i Mn-
.dhi Zot. Më esnafë s' kemi kurr nji
fjalë, se këta e kanë diftuem vehten
në ç'do rasë. Këtu ndërgiegia po na
detyron me u sjellë kah pasanikët e nistrls s' Arësirnit Botuer, Komisija Le-
tregtarët e qytetit :
Çilni kuletat, o pasanikë, e mos
t' ju dridhet 'dora kah t'a epni atë
ndihmë, për të cillën [u detyron vetë
Perendja. Mos të mendoni nji sevap
ma të madh, se me i vjeftë, ndër ta-
llaze të vështira të skamit, nji prindit
qi i t.a mbetë djali në luftë dishrnitar
(shehicl) tue i dalë zot tokës shqypta-
re, nji nuses qi ka mbetë e vejë e nii
Iërnis qi ka mbetë jetim në rrugë të
madhe. Dinë e Fe për nii J:ieri ju irrdh-
noinë ma teper ju, iu o pasanikë qi
Perendiia ka dashtë me ju begatue
me gjithë 18 mirat, tue ju dhanë prej
visareve: të Veta të pa-niehuna mallë
e gja c pasun), me i a ngjitë dorën
I M l
skarnnorëvet të shkretë, familjeve! të
dishmitarëvet të Vlonës e të plaguem.
vet. Për ç' Iaruo të lutunash e ibade.
tesh, qi te bani, Zot 'yn s' ka nevojë,
sepse këtë e keni me detyrë, për ne
daçi me e diftuem përvflitnln t' uej
ndaj at të Lumin ... Po ndihma e lëmo-
sha? Per këtë të jeni të bindun, se
Perendiia s'ka me vonue me ju a
dhenë shperblimin, mos beret, vonë
po se po.
NMr të gjitha viset e Shqypnis, për
pushim e rahmet të shpirtnavet t' aty-
ne dlshmltarëvet qi sosën jetën e tyne
t' ambel në lamë të nderës, janë ha
ti! Iutuna ndër Xharnlna e Kisha t'Or-
thodoksvet.
dhe
Sh. i A, - Mbi nji 11:' tillë nevojë
na
shterngueshëm
auktoritetevet
e
qytetit t' onë,
shofim vedim tl'
me i u sjellë vrejtën
të
-----
ndryshme fetare 1ë
Mprojen e Avni Rustemit, vrasësit
1' Esad Toptanit, e ka marri', më si
po marrim vesht, nji jurist e për nji
heri senator i De Lot, De Mary.
I Nderuesnrni Zotm Dr. Kriste Fle-
qi, bashkë puntuer i censhëm i te Per-
k ohshëmes s' onë, u nis për Thanë e
Elbasan.
Sh, i A. - I dishrojrnë riji udhë të
mbare e nji këthim të shpejtë.
Mbas urdhënit të marrun prej Mi-
trare, qi veproi në Shkodër tash gadi
kater vjet, u shpërngul në Tirane në
k,yegjytet të. përkohshëm të Snqypnis.
Sh. i A. - Me të shkuem të disa
pjestarëvet të kësaj Kornisi, te Per-
kohshrnes s' onë i hanet mjaft nji dam,
mbassi qi shum nder këto pjestarë
j anë qenë bashkë- puntorët e pa lodh·
s•,ëm të Pe rkoëshmes, t!' cillen me
arhkuji e tyne mbi gjithfarë subiek-
tash e kanë stolisë e hijeshue.
Me giith këtë, na jemi sugurë, se
k~to Zo n] të ndershëm e shkrimtarë
të ceoshëm nuk kanë me mungue në
të derguem prej andej të shkrunevet
të tyne të ku-htueshrne c: shujre për
ci~lmenin t' onë,
BK
SH
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

'' AG- I~I,, ·

Pranon e boton ç'do artikull, qi ka të përpje-
kun me lavrlm korntar e me propagandë komtare.
Dorshkrimct nuk këthehen.
Shkrime, letra e pajtime, dërgohen Mbarshtrimit

SH
nen ket adresë : Agr. En. Kadri Borshi, Shkodër.

FAJTI~E:
Nf SHQYPNI: PERJASHTA:

Për 1 vjetë Kr, s. 10 Për 1 vjelë Kr. s, 14

G. r; muej » >> 8.
BK
» fl rnue] >) >) >>

Nji numër i veçantë: Kr. s. 1.

PtR SHOKit Tit "VLLAZNiS,, :

~
---
l'i:\1' 1 vjele Kr. ~- R Për e muej Kr. s.

~jl koleksion i vjetlt të parë për

:">.

shoke të Vllaznls
11.1 n E.r. :~. J::?; për tjerë K r. serm 22. Numra të veçantë të

Yjetit të kaluem nuk shiten.

·····················································•••&•••