AKCIONEN PLAN Za Odrzliv Razvoj Na Galicnik PDF

"AKCIONEN PLAN ZA ODR@LIV
RAZVOJ NA GALI^NIK"
Makedonsko ekolo{ko dru{tvo

Mesna zaednica "Gali~nik"
Op{tina "Mavrovo i Rostu{e"
Nacionalen park "Mavrovo"
Skopje, 2005 godina

Akcionen plan za odr`liv razvoj na Gali~nik
Nositel na proektot: Makedonsko ekolo{ko dru{tvo

Adresa:
Makedonsko ekolo{ko dru{tvo
Institut za biologija
Prirodno-matemati~ki fakultet
p. fah. 162
1000 Skopje
tel.: 02 3117-055 lok. 627
faks: 02 3228-141
e-mail: mes@iunona.pmf.ukim.edu.mk
Partneri: Mesna Zaednica "Gali~nik",

Op{tina "Mavrovo i Rostu{e" i
Nacionalen park "Mavrovo"
Koordinator na proektot: Marjana [u{levska
Ovoj proekt e poddràn od strana na Regionalniot centar za

za{tita na ìvotnata sredina za Centralna i Isto~na Evropa so
sredstva obezbedeni od EuropeAid, Kancelarijata za Sorabotka na
Evropskata Komisija
Predlog verzijata na "Akcioniot plan za odr`liv razvoj na

Gali~nik" be{e javno prezentirana na organiziran sobir vo
Gali~nik na 20.08.2005 godina. Akcioniot plan be{e dostaven do
partnerite na proektot i site zainteresirani lica, zaradi
sugestii, dopolnuvawa i zabele{ki.
2
Sodrìna
Voved ............................................................................................................................4
^lenovi na Gra|anski komitet ..............................................................................7
Ekspertski tim ..........................................................................................................7
Rabotni grupi.............................................................................................................8
Procenka na sostojbata so ìvotnata sredina i prirodnite
resursi .........................................................................................................................9
Klima ..................................................................................................................9
Geologija i geomorfologija ..........................................................................9
Po~va.................................................................................................................11
Karakteristiki na biodiverzitetot ........................................................11
Predelni karakteristiki............................................................................12
Flora.................................................................................................................12
Medicinski i aromati~ni rastenija................................................13
Fungija..............................................................................................................13
Fauna .................................................................................................................13
Vodi ...................................................................................................................14
Hidrolo{ki karakteristiki ............................................................14
Vodosnabduvawe.....................................................................................15
Komunalni vodi .....................................................................................15
Vozduh................................................................................................................16
Otpad .................................................................................................................16
[ut............................................................................................................17
Procenka na momentalnata sostojba za razvoj na turizmot..........................18
Perspektiva za razvoj na turizam vo Gali~nik ......................................18
Potencijalni resursi za razvoj na ekolo{ki turizam vo
Gali~nik...........................................................................................................19
Celni grupi na turisti ................................................................................21
Procenka na momentalnata sostojba za razvoj na sto~arstvoto .................22
Momentalna sostojba.....................................................................................22
Mo`nosti .........................................................................................................23
SWOT analiza na zaednicata ................................................................................24
SWOT analiza za oblasta ekonomija..........................................................24
SWOT analiza za oblasta ìvotna sredina .............................................27
SWOT analiza za oblasta socijalni komponenti ...................................30
Definirawe na potrebi i problemi ..................................................................32
Utvrduvawe spisok na potrebi ...................................................................32
Definirawe na potrebite ...........................................................................32
Socijalni komponenti ......................................................................32
Ekonomija.............................................................................................33
@ivotna sredina ................................................................................33
Utvrduvawe lista na problemi............................................................................34
Rangirawe na klu~nite problemi .......................................................................34
Rezultati od sprovedenata anketa .....................................................................36
Razvivawe na akcioniot plan ..............................................................................37
AKCIONEN PLAN..............................................................................................38
3
Voved
Voveduvaweto na principite na odr`liviot razvoj vo Gali~nik e

od izvonredno zna~ewe imaj}i go predvid kulturnoto i prirodnoto
nasledstvo so koe raspolaga ovoj lokalitet.
Gali~nik e del od op{tinata Mavrovo i Rostu{e, a negoviot
atar vo celost se nao|a na teritorijata na NP "Mavrovo". Atarot na
Gali~nik zafa}a 63,8 km2 i glavno gi opfa}a visokoplaninskite
pasi{ta vo prostorot Karbula - Ahmetovica - Orlovo Sedlo -
Samarnica. Povr{inata na samoto selo e 0,6 km2. Ku}ite vo Gali~nik se
raspoloèni od 1270 do 1460 m.n.v.
Vo momentov, Gali~nik e selo so samo eden ìtel, no vo
minatoto pretstavuval najgolema naselba i glaven stopanski centar
vo rekanskiot kraj, so pove}e od 800 ku}i. Spored podatocite dobieni
od popisite vo minatiot vek, iseluvaweto se odviva kontinuirano, so
toa {to postojat dva golemi pada na brojot na ìteli. Edniot bran
na iseluvawe e vo periodot me|u dvete svetski vojni, a vtoriot bran e
vo {eesettite godini koga Gali~nik prakti~no celosno se iselil.
Najstaro i glavno zanimawe na gali~anite e ov~arstvoto od tipot na
nomadsko sto~arstvo i proizvodstvo na poznatoto gali~ko sirewe i
ka{kaval. @enite se zanimavale so prerabotka na volna i izrabotka na
doma{ni tkaeni, vezeni i pleteni rakotvorbi. Zanaet~istvoto bilo
dosta razvieno i toa so zanaeti povrzani so potrebite na seloto
(preda~i na volna i tkaja~i, vodeni~ari, terzii, stolari, fotografi,
~evlari i dr.).
Gali~nik se karakterizira so golema biolo{ka raznovidnost i
drugi so~uvani segmenti od ìvotnata sredina. [umite i pasi{tata
se dominanten tip na vegetacija. Od aspekt na biodiverzitetot mnogu
e zna~ajno toa {to vo reonot na Gali~nik se sre}avaat pove}e retki i
endemi~ni rastitelni zaednici, kako i brojni retki, endemi~ni i
zagrozeni rastitelni i ìvotinski vidovi, vklu~eni vo razli~ni
me|unarodni listi: Habitat Directive, IUCN, Corine i dr. Kako najzna~ajni
lokaliteti vo regionot se izdvojuvaat vrvot Medenica i karsnoto
pole Toni Voda.
Gali~nik vo golema mera ja so~uval nedoprena svojata kulturna
tradicija. Se istaknuva specifi~nata i avtenti~na arhitektura:
kameni ku}i koi postojat i denes kako svoevidni spomenici na razvien
du{even ìvot i visok smisol za ubavo. Od Gali~nik poteknuvaat
plejada prerodbenici, poznati ikonopisci i rezbari. Svedok na
za~uvanata tradicija i specifi~nite mija~ki obi~ai e svetski
poznatata "Gali~ka Svadba".
Vo poslednive pet decenii, Gali~nik e selo koe "ìvee" samo vo
letniot period, koga e poseteno od gali~anite koi doa|aat vo svoite
vozobnoveni i novoizgradeni ku}i i go pominuvaat odmorot i
vikendite vo rodniot kraj.
Iako Gali~nik se u{te gi poseduva istite mo`nosti za razvoj
kako i vo minatoto, tie ne se koristat vo celost od strana na
naselenieto. Dopolnitelno, ne se identifikuvani najgorlivite
4
pra{awa koi treba da se re{at za pravilen razvoj na seloto, a onie koi

ve}e se identifikuvani, ne se prioretizirani od aspekt na nivno
re{avawe. Od druga strana, Gali~nik nema status na samostojna
op{tina, pa problemit vo seloto ne se na prvo mesto za re{avawe na
op{tinata "Mavrovo i Rostu{e" kon koja pripa|a, pa od tamu
proizleguva i problemot so priliv na finansiski sredstva. Sostojbata
dopolnitelno se uslo`nuva kako rezultat na toa {to vo Gali~nik,
iako e vo granicite na NP "Mavrovo", se realiziraat najrazli~ni
aktivnosti koi ne se sovpa|aat so Planot za upravuvawe so Parkot i
so principite na odr`liviot razvoj. Najgolem del od aktivnostite se
naso~uvaat kon izgradba na infrastrukturni objekti bez prethodna
procenka za vlijanieto vrz ìvotnata sredina, so {to se ru{i eden od
trite stolba na odr`liviot razvoj.
Pri elaboracijata na problemot, ne treba da se prenebregne
faktot deka gali~anite se emotivno vrzani za svojot kraj i kaj niv
otsekoga{ postoel golem interes za razvoj na seloto, koj }e se temeli
na razvoj na poedine~ni stopanski granki: eko-turizam, rekreativen i
selski turizam, tradicionalno sto~arstvo i proizvodstvo na mle~ni
proizvodi, zanaet~istvo, kako i razvoj na kulturnite tradicii.
Proektot e povrzan i so promovirawe na razvoj vrz osnova na
tradiciite i so nudewe idei i mo`nosti za alternativni na~ini na
odr`livo ìveewe. Sekako deka pri sproveduvaweto na ovoj proces, }e se
sozdadat i neophodnite institucionalni, komunikaciski i
partnerski vrski pome|u poedine~nite ~initeli, a vo nasoka na
kreirawe na odr`liva zaednica. Realizacijata na odredbite od ovoj
akcionen plan }e dade mal, no mnogu zna~aen pridones vo voveduvaweto
na principite na odr`liviot razvoj vo Republika Makedonija, na
lokalno nivo.
Dokolku vo Gali~nik pravilno se naso~at aktivnostite za iden
razvoj, toa }e pretstavuva odli~en primer za sproveduvawe na procesot
na Lokalna agenda 21 i vo ostanatite op{tini od regionot.
Predloèniot akcionen plan za odr`liv razvoj na Gali~nik }e dade
pravilni nasoki za prezemawe na odr`livi aktivnosti, so {to }e se
izbegnat dosega{nite nesoodvetni priodi pri re{avawe na
problemite.
za odr`liviot razvoj...
Na konferencijata na Obedinetite Nacii za ìvotna sredina i razvoj
(UNCED), poznata kako "Samit za planetata Zemja", koja se odrà vo
Rio de @aneiro u~estvuvaa 170 nacionalni vladi od celiot Svet i na
nea be{e razviena Agenda 21 - detalen akcionen plan za postignuvawe na
odr`liv razvoj vo globalni ramki.
Agenda 21 (materijal od okolu 700 stranici) gi povika vladite niz

celiot Svet da prevzemat soodvetni akcii vo nasoka na
implementirawe na toj detalen plan za odr`liv razvoj.
Lokalna agenda 21 (LA21) proizleguva od poglavjeto 28, kade se

istaknuva deka lokalnite vlasti se glavni nositeli na procesot na
5
voveduvawe na konceptot na odr`liv razvoj na lokalno nivo preku

nivni sopstveni strategii, programi, planovi i inicijativi.
Glavna cel na LA21 e izgotvuvawe na lokalna strategija i akcionen

plan za odr`liv razvoj vo koj problemite }e bidat razgledani od tri
aspekti: za{tita na ìvotna sredina, socijalna i ekonomska dimenzija.
Vo akcioniot plan za odr`liv razvoj se ponudeni re{enija koi

obezbeduvaat ekonomska vitalnost, socijalna pravi~nost i zdrava
ìvotna sredina.
Odr`liviot razvoj mu nudi na ~ove{tvoto kvalitativen razvoj vo koj

se uramnoteèni ~ove~kite so prirodnite vrednosti, razvoj koj treba
da bide model za eden praveden i napreden Svet.
Toa e razvoj vo koj postoi ramnoteà pome|u ekonomskata, socijalnata

i sostojbata so ìvotnata sredina. Lu|eto se vo sredi{teto na
odr`liviot razvoj i tie imaat pravo na zdrav i produktiven na~in na
ìveewe vo harmonija so prirodata.
Odr`liviot razvoj mora da bide voden od zaednicata i baziran na

konsenzus, zatoa {to glavnata poenta e voljata i sproveduvaweto na
procesot LA21, a ne samo ekspertizata.
6
^lenovi na gra|anski komitet
Relevantni subjekti/celna grupa Ime i prezime

Blaè Lukanoski
MZ Gali~nik
Ace Prleoski
Op{tina Mavrovo i Rostu{e Fuat Durmi{i
NP Mavrovo Tome \or|evski
Pretstavnik od ZZ "Bistra"
Biznis sektor Sa{o Mitreski - hotel "Neda"
Vlado Avramovski - stopanstvo "Vardar"
Akademski sektor Qup~o Melovski
NVO-i Koste Graorkoski
mediumi Mimi [u{leska
penzioneri Ivan Me{kovski
mladi Dim~e Melovski
Ilija Melovski
drugi gra|ani Nikola êrepnalkoski
Stefo Kara|ozoski
Ekspertski tim
ekspert oblast
d-r Qup~o Melovski odr`liv razvoj
d-r Vladimir Xabirski sto~arstvo
m-r Slav~o Hristovski ìvotna sredina
Dragi Pop Stojanov alternativen turizam
Metodija Velevski priroda
Nikola êrepnalkovski energetika
Aktivisti na MED
Arsovska Svetlana
Melovski Dime
Konsultanti:
Margarita Matlievska
Koste Graorkoski
7
RABOTNI GRUPI
I. EKONOMIJA
1. d-r Vladimir Xabirski

2. Drag~o Pop Stojanov
3. êdo Avramovski
4. Todor Mitev
5. Pavle Lukanoski
6. Ilija Meloski
7. Stefan [u{levski
8. Mitre Aìeski
9. Stefo Kara|ozoski
10. Nikola êrepnalkoski
II. @IVOTNA SREDINA
1. d-r Qup~o Melovski

2. Nikola êrepnalkoski
3. Svetlana Arsovska
4. Metodija Velevski
5. m-r Slav~o Hristovski
III.SOCIJALNI KOMPONENTI I INFRASTRUKTURA
1. Koste Graorkoski
2. Marjana [u{levska
3. Ivan Me{koski
4. Dim~e Melovski
8
PROCENKA NA SOSTOJBATA SO @IVOTNATA

SREDINA I PRIRODNITE RESURSI
KLIMA
Klimata na podra~jeto na Gali~nik moè edinstveno da se

definira koristej}i gi podatocite od meteorolo{kata stanica vo
Lazaropole, so ogled na toa {to ne se vr{eni kontinuirani merewa na
klimatskite parametri vo Gali~nik. Meteorolo{kata stanica vo
Lazaropole e smestena na nadmorskata viso~ina od 1330 m (bliska na
srednata nadmorska viso~ina na Gali~nik), a e oddale~ena od Gali~nik
7,3 km.
Srednogodi{nata prose~na temperatura iznesuva 6,8 oS, so sredna
godi{na amplituda od 17,9 oS. Apsolutnata maksimalna temperatura
iznesuva 34,1 oS, izmerena vo mesec juli, a apsolutnata minimalna tempe-
ratura iznesuva -23 oS, izmerena vo januari. Se nao|a vo gorskoto konti-
nentalno-planinsko podra~je na Makedonija, vo koe se ~uvstvuva
zna~itelnoto vlijanie na planinskata i poslabo vlijanie na
kontinentalnata klima. Ova podra~je e najbogato so vrneì vo
Makedonija, koi iznesuvaat 1044 mm godi{no (za Lazaropole) do 1103 mm
(Mavrovi Anovi). Najgolemite koli~estva vrneì pa|aat vo periodot
oktomvri-mart, so zna~itelni koli~estva sne`ni vrneì.
Kontinuiranata sne`na pokrivka trae od 30 do 110 dena, a nejzinata
prose~na visina e 40 cm. Zaradi karakteristi~nata mestopolo`ba i
orientacija, vo Gali~nik e zasileno vlijanieto na mediteranskiot
vrneèn reìm, {to se ogleda vo namaluvawe na brojot na letnite i
zgolemuvawe na brojot na zimskite vrneì. Vkupniot broj na letni
denovi vo tekot na godinata e mal i iznesuva 19,5, a prose~nata
temperatura vo tek na letoto e pod 16 oS.
GEOLOGIJA I GEOMORFOLOGIJA
Atarot na Gali~nik celosno pripa|a na planinata Bistra, zaradi

{to vo prodolènie se dadeni nekoi od osnovnite geolo{ki i
geomorfolo{ki karakteristiki na ovaa planina.
Planinata Bistra se nao|a vo zapadniot - severozapaden del na
Republika Makedonija. Pokraj toa {to terenite so nad 2000 m viso~ina
na planinata Bistra se pretstaveni so neceli 6 km2, spored povr{inata
od nad 1500 m (243,8 km2) taa e na vtoro mesto vo Republika Makedonija,
vedna{ zad [ar Planina. Osven najvisokiot vrv Medenica (2163 m), kako
pozna~ajni vrvovi vo centralnite delovi na planinata Bistra se
istaknuvaat ]urkov Dol (2111 m) i Brzovec (2051 m), potoa vrvot Bistra
(2101 m) vo ju`niot, âu{ica (2015 m) vo krajniiot severozapaden del i
dr.
Kako morfostrukturna celina Bistra zna~itelno se razlikuva od
okolnite planini-horstovi, bidej}i vo neotektonskata etapa e relativno
poslabo izdignata. Najvisokite delovi na blokot (horst) se pretstaveni
so “denudaciona zaramnina” - povr{ina sozdadena vo po~etokot na
9
neotektonskata etapa, koga preovladuvale procesi na pineplenizacija -

zaramnuvawe, vo odnos na idnite diferencirani neotektonski dvièwa.
Geolo{kiot sostav na Bistra e raznoviden i pretstaven so

karpesti masi od razli~na starost, koi glavno pripa|aat na tri geolo{ki
formacii: paleozojski, mezozojski i kvarterni masi. Vo atarot na
Gali~nik najzna~ajni se trijaskite sedimenti kon istok (plo~esti
varovnici so ro`waci) i devonskite sedimenti kon zapad, pretstaveni so
filiti, metapeso~nici i konglomerati.
Od aspekt na tektonikata, najgolemo u~estvo vo formiraweto na
reljefot na Bistra imala alpskata orogeneza. Od formiranite strukturi
najzna~ajni se sinklinalata Bistra, drensko-tajmi{kata antiklinala,
gali~kata navlaka, bigorsko-lazaropolskata navlaka, kralu{tot Bistra,
kralu{tot Brzovec i tajmi{kiot rased. Gali~kata navlaka pretstavuva
krupna struktura koja se protega na linijata Sene~ka planina - Gali~nik
- Rosoki - Lazaropole - Izvor.
Vo atarot na s. Gali~nik se poznati nekolku rudni nao|ali{ta na
mangan, bez ekonomsko zna~ewe: "Govedarni~ki virovi", "Grlo",
"Gradina" i "Stopan~e".
Vo najvisokite delovi na planinata Bistra (Medenica, 2163 m)
geolo{kiot sostav uslovil dominacija na karstni pojavi. Na oddelni
mesta, kako {to e ju`niot del na Suvo Pole, grebenot Sultanica i drugi
prostori se zastapeni brojni vrta~i, ~esto i do 50 na 1 km2. Sepak, glavna
odlika na planinata Bistra se pove}e pomali karstni poliwa. Takvi se:
Govedarnik, Barda{, Sultanica, Suvo Pole, Tri Bari i dr. Edno od
najinteresnite e karstnoto pole Toni Voda. Negovata dolìna iznesuva 5
km, so povr{ina na zaramnetoto dno od okolu 1,5 km2. Vo severniot del na
poleto e prisuten aktiven ponor.
Glacijalnite formi (nekolku cirkovi i morenski naslagi) se
izgradeni na sever od Medenica, dol` grebenot âu{ica.
10
PO^VA
Vo atarot na Gali~nik se sre}avaat razli~ni tipovi po~vi ~ija

geneza e glavno povrzana so prisustvoto na varovni~ka podloga. Vo
nivniot razvoj zna~itelno vlijanie ima {umskata vegetacija,
visokoplaninskite pasi{ta i ov~arstvoto, a pomalku odgleduvaweto na
zemjodelski kulturi. Zaradi karstificiranosta na terenot i erozijata,
mal del od ovie po~vi imaat produktivni svojstva od aspekt na
zemjodelstvoto.
Vo povisokite delovi, vrz varovni~ka podloga, se javuvaat pove}e
tipovi po~vi od koi najva`ni se kalkomelanosolite (varovni~ko-
dolomitni crnici) i kalkokambisolite (kafeavi po~vi vrz varovnici i
dolomiti). Tie se sre}avaat vo bukovite {umi na varovnik, no i na mesta
kade {umite se is~eznati. Obi~no se plitki po~vi, osven mali delovi vo
karstnite poliwa, cirkovite i vrta~ite kade profilot moè da bide
podlabok i pogoden za obrabotka. Kulturi koi uspe{no moè da se odgle-
duvaat se kompirot i 'r`ta.
Rankerite se javuvaat na povisokite delovi, glavno vrz silikatna
podloga. Na niv se razvivaat visokoplaninskite pasi{ta kako {to e
slu~ajot so Toni Voda.
Distri~nite kambisoli (kafeavi {umski po~vi) - se razvivaat vo
bukovite {umi i se najrasprostranet tip po~vi na Bistra. Nivnite
proizvodni svojstva se povolni za razvoj na {umski kulturi, no vo
zemjodelstvoto imaat skromen potencijal.
KARAKTERISTIKI NA BIODIVERZITETOT
Zaradi posebniot sklop na ìvotni formi, predelnite i pejsa`ni

karakteristiki i brojnite retki rastenija, gabi i ìvotni, Bistra,
zaedno so Korab i Kr~in i delovi od [ar Planina, se za{titeni vo
ramkite na NP "Mavrovo", formiran vo 1947 godina i zna~itelno
pro{iren vo 1952 godina. Celokupnata za{tita na ova bogatstvo, kako i
mo`nostite za negovo iskoristuvawe vo idnina treba da se sproveduvaat
preku donesuvawe i implementirawe na plan za upravuvawe so
Nacionalniot park, koj treba da bide vo soglasnost so poslednite svetski
stanardi za upravuvawe so za{titeni podra~ja, i vo sebe da go vklu~uva i
konceptot za odr`liv razvoj, {to nedvojbeno bara aktivno u~estvo na
op{tinite i mesnite zaednici ~ii teritorii delumno ili celosno se
vklu~eni vo granicite na Parkot. Takov e slu~ajot i so Gali~nik, ~ij
iden razvoj treba da bide vo tesna vrska so za{titata na prirodata, no so
pravilen ekonomski i kulturen razvoj moè da ja izdigne za{titata na
prirodata na povisoko nivo. Prirodnite vrednosti na Bistra, zaedno so
kulturnite vrednosti na Gali~nik, se osnovite vrz koi treba da se temeli
odr`liviot razvoj.
Za biodiverzitetot na Bistra postojat pogolem broj podatoci vo
sporedba so drugi planinski podra~ja vo Makedonija, no sepak nedovolno
za da moè da se proceni realnata sostojba od aspekt na pove}e grupi.
Najgolem del od podatocite se odnesuvaat na vegetacijata na Bistra,
delumno na florata, pticite, nekoi grupi insekti itn. Najgolem
nedostatok e otsustvoto na kvantitativni pokazateli za rasprostranu-
11
vaweto, povr{inata, brojnosta i biomasata na biolo{kite objekti. [to

se odnesuva do atarot na s. Gali~nik, kvalitativni i kvantitativni
procenki moè da se izvr{at vrz baza na mal broj podatoci i opredeleni
pretpostavki. Ottuka proizleguva potrebata od podetalni prou~uvawa na
florata, faunata i fungijata, kako od kvalitativen, taka i od
kvantitativen aspekt vo regionot na s. Gali~nik.
PREDELNI KARAKTERISTIKI
Zona na subalpski {umi - Vo ova podra~je moàt da se razvijat pove}e

klimazonalni zaednici, no na Bistra se zastapeni zaednicite na elata
(Fago-Abietetum meridionale), bukovo-elovata zaednica (Abieti-Fagetum
macedonicum) i subalpskite bukovi {umi (Fagetum subalpinum scardo-
pindicum). Site ovie zaednici vo atarot na Gali~nik se is~eznati kako
rezultat na antropogenoto vlijanie vo interes na dobivawe na povr{ini
za napasuvawe, so isklu~ok na poslednata, ~ii ostatoci se zadràni na
Arapkula i Careva ê{ma.
Vo ovaa zona se sre}ava i biomot (predelot) na kamewari i
pasi{ta koj dava karakteristi~en beleg na pejsaòt. Biodiverzitetot vo
ovoj biom e vo tesna vrska so tradicionalnite na~ini na sto~arstvoto,
posebno ov~arstvoto, i negovoto odrùvawe zavisi od opstanokot na
ekstenzivnoto sto~arstvo. Vo ramkite na ovoj biom vo okolinata na
Gali~nik se razvivaat 21 rastitelna zaednica od vkupno 24 na Bistra.
Spored Nacionalnata strategija za biolo{ka raznovidnost so akcionen
plan (2003 godina), tri od niv se smetaat za retki i zagrozeni vo
Makedonija: Caricetum macedonicae, Edriantho-Oxytropetum i Seslerietum
korabensis.
Zona na bukovi {umi
Pojas na gorska bukova {uma - podra~je na klimazonalnata
vegetacija na planinska bukova {uma (ass. Calamintho-grandiflorae Fagetum).
Vo delot od \inovica do Veli Vrv postoi golem kompleks na ovaa {umska
zaednica, koj se razviva od 1400-1800 m n.v. Vo ova podra~je se razviva i
acidofilnata bukova {uma Luzulo-Fagetum macedonicum). Ovie pojasi
glavno se prostiraat od 1300 do 1650 m n.v.
Pojas na podgorska bukova {uma - podra~jeto na ovaa klimazonalna
vegetacija zafa}a pojas od 1100 do 1300 m n.v., a karakteristi~na asocija-
cija e ass. Festuco heterophyllae-Fagetum.
Zona na gorunovi {umi - Ova e najniskata klimazonalna vegetacija na
planinskite podra~ja, i se javuva nad pojasot na ploska~ i cer. Se razviva
na visina od 900-1100 m. Karakteristi~na e asocijacijata Orno-Quercetum
petraeae.
Vo niskite delovi na Bistra se razvivaat drugi dabovi
termofilni zaednici.
FLORA
Florata na planinata Bistra e relativno dobro prou~ena {to se

dolì na izdanijata na MANU koi se celosno posveteni na {umskite
zaednici i visokoplaninskata vegetacija.
12
Me|u poretkite drvenesti vidovi bi moèle da gi poso~ime:

Juniperus sabina, J. foetidissima, Crataegus sericea, C. incana i Sorbus semipinnata.
Vo okolinata na s. Gali~nik se sre}avaat slednite retki rastitelni
vidovi: Cardamine carnosa, Crataegus incana, C. sericea, Colchicum pieperianum,
Crocus scardicus, Cynoglossum germanicum, Dianthus leucopheniceus, Drypis
spinosa, Fritillaria graeca, Lilium albanicum, Moehringia bavarica, Oxytropis
halleri, Rosa nitidula, Rumex nebroides, R. balcanicus, Salix pentandra, Scutellaria
alpina, Sideritis scardica, Thlaspi microphyllum, Trifolium spadiceum, Viola
pyrenaica, V. gostivariensis. Vo izvori{niot del na r. \inovica i po
padinite na Govedarnik se razviva retkoto rastenie Drypis lineana, za ~ija
za{tita od strana na NP "Mavrovo", ovoj prostor e utvrden kako stogo
za{titena zona na parkot.
Medicinski i aromati~ni rastenija
Najpoznati i naj~esto koristeni medicinski rastenija vo

okolinata na Gali~nik se: {arplaninskiot ~aj (Sideritis scardica),
maj~inata du{ica (Thymus spp.) i kantarionot (Hypericum perforatum), a od
aromati~nite (za~inski) rastenija najmogu se koristi ~ubricata (Satureja
montana). To~nata distribucija i biomasata, kako i godi{nata produkcija
na ovie vidovi ne e poznata, i mereweto na ovie parametri e urgentno
potrebno zaradi odreduvawe na koli~inite od ovie rastenija koi
godi{no moàt da se sobiraat, a koi treba da bidat vklu~eni vo planot za
upravuvawe so NP "Mavrovo".
FUNGIJA
Gabite na Bistra se slabo prou~uvani. Poznati se 166 vidovi

(najmnogu od bukovite {umi) od koi okolu 15 se jadlivi. Vidovi koi
moàt da se koristat se Agaricus sylvaticus, A. arvensis, Amanita rubescens,
Boletus appendiculatus, Boletus edulis, Boletus queletii, Macrolepiota procera,
Gyroporus cyanescens, Russula delica, Xerocomus chrysentheron i dr.
FAUNA
Faunata na Bistra e zastapena so brojni ìvotinski vidovi od

razli~ni zoogeografski regioni.
Faunata na pticite e relativno bogata, so ogled na toa deka na
Bistra otsustvuva nizinskiot pojas i za nego karakteristi~nite vidovi.
Od okolu 130 vidovi ptici povremeno ili postojano prisutni na Bistra,
za atarot na Gali~nik najkarakteristi~ni se pretstavnicite na
ornitofaunata na visokoplaninskite pasi{ta i kamewari, so pove}e od
30 vidovi, od koi najzna~ajni se: zlatniot orel (Aquila chrysaetos),
crvenoklunata galka (Pyrrhocorax pyrrhocorax), sne`nata yvingalka
(Montifringilla nivalis) i u{estata ~u~uliga (Eremophila alpestris). Vo
bukoviot pojas na Bistra isto taka se sre}avaat preku 30 vidovi ptici,
koi se karakteristi~ni i za bukovite {umi vo okolinata na Gali~nik. Od
niv najzna~ajna e le{tarkata (Tetrastes bonasia). Vo pobliskoto minato na
Bistra se sre}avale i crniot i beloglaviot mr{ojadec.
13
Faunata na cica~ite e nedovolno istraèna, {to posebno se

odnesuva na sitnite glodari i na liljacite. Sepak, od krupnite cica~i
najzna~ajno e prisustvoto na:
Balkanskiot ris (Lynx lynx martinoi), koj po te~enieto na reka
Radika se sre}ava so najgolema i najgusta populacija na Balkanot
Me~kata (Ursus arctos), koja e isto taka mnogubrojna na Bistra i
voedno so najbrojna populacija vo Makedonija
Divokozata (Rupicara rupicapra balcanica), ~ii glavni populacii se
nao|aat na [ara i Korab, no so uspe{na programa za za{tita
nivniot broj na Bistra moè pove}ekratno da se zgolemi.
Me|u drugite krupni cica~i moè da gi izdvoime i srnata, divata
sviwa, volkot, lisicata, jazovecot, kunite i drugi.
Ovie vidovi moè da pretstavuvaat svoevidna turisti~ka
atrakcija i da bidat del od turisti~kata ponuda pri razvojot na
Gali~nik, no mora da se vodi smetka za nivna aktivna za{tita, vo
soglasnost so planot za upravuvawe so Nacionalniot park "Mavrovo".
Faunata na vodozemcite i vleka~ite e pretstavena so okolu 25
vidovi. Interesno e da se spomene prisustvoto na alpskiot triton
(Triturus alpestris) koj se sre}ava vo lokvite na Toni Voda. Ostroglavata
{arka (Vipera ursinii) e redok vid vo Makedonija koj na Bistra ìvee na
isti lokaliteti so obi~nata {arka (Vipera berus).
Faunata na bez'rbetnicite e mnogu slabo prou~ena so isklu~ok na
nekoi grupi. Poznato e deka na Bistra se sre}avaat okolu 110 vidovi
dnevni peperutki {to e pove}e od polovinata poznati vidovi za cela
Makedonija (okolu 200). Od trka~ite (Carabidae) na Bistra se poznati nad
130 vidovi so nekolku endemi~ni taksoni: Carabus caelatus metalkanus,
Nebria ganglbaueri, Omphreus albanicus, Bembidion balcanicum, Calathus
macedonicus, C. albanicus, Zabrus albanicus i Calosoma relictum.
VODI
Hidrolo{ki karakteristiki
Atarot na Gali~nik e smesten vo karbonatniot del na Bistra koj se

odlikuva so mal broj povr{inski izvori i vodoteci. Podzemnite vodi i
izvori moàt da se formiraat vo tri slu~ai:
1. Vo rastresitiot povr{inski sloj na nepropuslivite karpi.

Takvi izvori vo okolinata na Gali~nik se nao|aat na patot
pome|u Gali~nik i crkvata Sv. Petka. Nekoi izdani ne
istekuvaat povr{inski, kako {to se podzemnite vodi vo
Stopan~e koi moè da se iskoristuvaat preku kopawe bunari;
2. Podzemni vodi vo ogoleniot kontakt pome|u propustlivite i
nepropustlivite karpi. Takvi izvori se: Porodinski Izvori
(Tri Bari), ~e{mite vo Gali~nik, Bel~evica i Vranina ~e{ma i
Ba{-~e{ma (kaj Trebi{ka Rupa),
3. Karstnite vrela se karakteristi~ni za kontaktot pome|u debeli
varovni~ki serii i nepropustni {krilci. Vo atarot na s.
Gali~nik se nao|a samo karsnoto vrelo "\inovica" ili "Virovi"
kade vodata izbiva na dolìna od okolu 40 m od strmnata
14
jugoisto~na strana na varovni~kiot masiv Govedarnik. Vo avgust

debitot iznesuva 30-50 l/s i varira od godina vo godina.
Re~nata mreà vo atarot na Gali~nik e slabo razviena. Najva`na

e rekata \inovica (Gali~ka Reka) so potocite {to se vlevaat vo nea. I
izvori{niot del na Jadovska Reka (]urkov Dol, Bistrica, Solomunica)
se nao|a vo atarot na Gali~nik.
Vodosnabduvawe
Eden od gorlivite problemi na Gali~nik e vodosnabduvaweto. Vo

momentot funkcionira nekompleten vodovoden sistem koj ne se odrùva
redovno. Vodosnabduvaweto dosega ne e re{avano integralno za celata
naselba, tuku, spored sobranite sredstva od samopridones, e izgradena
vodovodna mreà za nekoi delovi od Gali~nik. Ostanuvaat delovi od
Gali~nik koi voop{to ne se pokrieni so vodovodna mreà, a vo nekoi
drugi taa ne gi zadovoluva potrebite na privremenite ìteli i gosti vo
Gali~nik. Kontrolata na kvalitetot na vodata za piewe, kako i uredi za
nejzino pre~istuvawe se merki koi treba da se sprovedat.
Vo momentot ne raspolagame so to~ni podatoci za potrebite od
voda za piewe po ìtel vo Gali~nik, no od drugi analizi moè da se
pretpostavi deka ovaa vrednost se dviì okolu 100-150 l/ìtel dnevno.
Izda{nosta na izvorite vo okolinata na Gali~nik, osobeno
vreloto na \inovica moè da gi zadovoli momentalnite, no i idnite
potrebi. Pri iskoristuvaweto na ovie vodi mora da se vodi smetka za
nivnoto racionalno iskoristuvawe t.e. da se iznajde re{enie za
zadovoluvawe na potrebite na naselenieto, no i da se obezbedi
biolo{kiot minimum na vodotecite. Za za~uvuvaweto na kvalitetot na
izvorskite vodi mora da se primenat soodvetni merki koi bi vklu~uvale
i zabrana za napasuvawe na stokata vo izvori{nite delovi.
Problemite na vodosnabduvawe na Gali~nik mora da se re{at kako
eden od preduslovite za odr`liv razvoj so turizmot kako glavna
komponenta. Vo Detalniot urbanisti~ki plan na Gali~nik e predvidena
potrebnata mreà za vodosnabduvawe, vklu~uvaj}i kaptaì, rezervoari za
voda i cevkovodi.
Komunalni vodi
Za potrebite na eden odr`liv turizam neophodno e da se

vospostavi kompleten i funkcionalen kanalizaciski sistem. Za da se
utvrdi potrebniot kapacitet na ovoj sistem, neophodno e da se procenat
koli~estvata otpadni vodi {to se sozdavaat vo Gali~nik i da se izvr{at
procenki za vo idniot period.
Za re{avawe na problemot so komunalnite vodi vo Gali~nik, vo
Detalniot urbanisti~ki plan se predvideni soodvetni re{enija. Ovoj
plan vklu~uva izgradba na kompletna kanalizaciska mreà za
komunalnite vodi, kako i mreà za atmosferska kanalizacija. Vo planot
e predvidena i izgradba na pre~istitelna stanica za komunalnite vodi
koja treba da se nao|a na 1,2 km ju`no od Gali~nik, pokraj rekata
\inovica.
15
VOZDUH
Vo Gali~nik nema proizvodni kapaciteti koi bi moèle da go

zagaduvaat vozduhot. Takvi kapaciteti nema nitu vo okolnite naseleni
mesta. Edinstveni izvori na zagaduvawe se doma}instvata (koristewe na
drvo) i paleweto na selskite buni{ta. Soobra}ajot e so mal intenzitet
za da moè da se smeta za seriozen izvor na zagaduvawe.
Dokolku se izraboti roza na vetrovite, }e moè da se proceni
opasnosta od zagaduvawe koe poteknuva od mnogu oddale~eni izvori. So
postavuvaweto na mernata oprema za kvalitet na vozduhot vo Lazaropole,
}e moè da se dobijat konkretni podatoci za zagaduvaweto vo ovoj region.
OTPAD
Cvrstiot komunalen otpad e problem koj dosega ne e voop{to

re{en. Sprovedeni se opredeleni parcijalni aktivnosti za sobirawe na
otpadot t.e. postaveni se kontejneri na opredeleni mesta. Sobiraweto na
otpadot bi trebalo da se re{i integralno za celata naselba. Takvi
usilbi dosega se praveni vo dogovor so op{tinata Mavrovo. So
novonastanatata situacija, t.e. so spojuvaweto na op{tinite Mavrovo i
Rostu{e vo edna, se sozdadeni preduslovi za organizirawe na sistem za
sobirawe na otpadot od Gali~nik vo ramkite na op{tinskiot sistem. Za
uspe{no re{avawe na problemot so otpadot neophodno e da se izraboti
strategija za postapuvawe so otpadot koj bi gi re{ila problemite za
deponirawe na otpadot vo Gali~nik (vklu~uvaj}i gi i pote{ko
pristapnite mesta), negovo transportirawe vo idnata regionalna
deponija, problemite so podmiruvawe na komunalnite taksi itn. Eden od
preduslovite za toa e da se proceni vistinskoto koli~estvo komunalen
otpad {to se producira po ìtel vo Gali~nik.
So ogled na momentalnata sostojba so otpadot, verojatno te{ko bi
bilo primenlivo separiraweto na otpadot. Sepak, edna vakva merka mora
da se predvidi vo izrabotuvaweto na integralna strategija za postapuva-
we so otpadot. Voedno, treba da se proceni i mo`nosta od voveduvawe na
kompostirawe na otpadot: da se izgradat nekolku pogolemi kompostni
jami kade bi se deponiral organskiot otpad.
Vo momentot vo Gali~nik funkcioniraat nekolku selski |ubri{ta
na koi se deponira otpadot od doma}instvata. Treba da se napomene deka
ovie |ubri{ta funkcionirale i vo minatoto, no denes e promenet kvali-
tetot i kvantitetot na otpadot {to go producira sekoe semejstvo.
Zna~itelno e zgolemena upotrebata na plasti~na ambalaà, guma, staklo
i drugi vidovi te{ko razgradliv otpad so {to doa|a do akumulacija na
otpadot na |ubri{tata i naru{uvawe na estetskite vrednosti na
ambientot.
16
Edna od prvite merki koja treba da se prezeme vo Gali~nik vo

vrska so cvrstiot komunalen otpad e podigawe na svesta na naselenieto i
gostite za neophodnosta od voveduvawe na novi na~ini za postapuvawe so
otpadot.
[ut
Grade`niot {ut vo Gali~nik ne pretstavuva golem problem. Vo

ovoj moment, najgolemo u~estvo vo {utot imaat isluènite aparati za
doma}instvo (stari {poreti, friìderi), delovi od poku}ninata
(du{eci, jorgani i sl.). [utot se odlaga na selskite buni{ta i
suvodolici, zaedno so komunalniot otpad. Zatoa e neophodno organizi-
rawe na deponija za {ut vo blizina na Gali~nik. Za zgolemuvawe na
koli~estvoto {ut pridonesuva i navikata za nosewe na dotraeni aparati
i poku}nina, koja na krajot zavr{uva na buni{tata vo Gali~nik.
17
PROCENKA NA MOMENTALNATA SOSTOJBA

ZA RAZVOJ NA TURIZMOT
Vo poslednite 30-tina godini e zabeleàn trend na fenomenalen
raste` na globalnata turisti~kata industrija. Svetskata turisti~ka
organizacija zabeleà deka turizmot momentalno e najgolema svetska
industrija so okolu 657 milioni aran`mani i okolu 430 milijardi evra
zarabotuva~ka na godi{no nivo. Treba da se napomene deka najgolem
benefit od turizmot ostvaruvaat zemjite koi se pojavuvaat kako posledna
destinacija na turistite, preku lokalnoto naselenie koe se javuva kako
doma}in i dava odredeni uslugi {to gi zadovoluva potrebite na
turistite.
Za da se izbegne negativnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina od
zgolemeniot broj na posetiteli vo eden region, i za da se obezbedi
generirawe na prihodi i lokalen razvoj, Svetskata turisti~ka
organizacija promovira strategija na odr`liv turizam, koj se definira:
"Odr`liv turizam e onoj koj izleguva vo presret na potrebite na
turistite i na regionot doma}in, pri {to ja za{tituva ìvotnata
sredina i gi zgolemuva mo`nostite za idnite generacii."
Druga definicija za odr`liv turizam glasi:
"Odr`liv turizam e onoj koj generira prihodi za lokalnoto
naselenie (sozdava lokalen ekonomski razvoj) koristej}i kolku e mo`no
pove}e lokalni resursi (prirodni i kulturni) bez da navleguva vo
konflikt so istite."
Za da bide turizmot odr`liv, slednive klu~ni principi mora da
bidat obezbedeni:
x Satisfakcija na posetitelot
x Profitabilnost za industrijata
x Prifatenost od zaednicata
x Za{tita na ìvotnata sredina
Koga stanuva zbor za razvivawe na odr`liv turizam vo ekolo{ko-

osetlivi regioni (za{titeni podra~ja, nacionalni parkovi i sl.), toga{
se javuva eden trend: masovniot turizam da se zameni so alternativni
formi na turizam, vo koi spa|a i ekolo{kiot turizam.
[to e toa eko-turizam? Postojat pove}e formulacii i definicii:
"Eko-turizam e odr`liv turizam vo ekolo{ki ~uvstvitelni
regioni, koj dava specijalen naglasok na odr`livata upotreba na
lokalnite resursi, i pridonesuva za za{titata na prirodata so del od
prihodite ostvareni od turizam."
Perspektiva za razvoj na turizam vo Gali~nik
Atarot na Gali~nik od 63,8 km2 celosno pripa|a na planinata

Bistra, i so nadmorska viso~ina od 1270-1460 m n.v. spa|a vo ruralna
naselba vo visokoplaninski region.
Za~uvanite {umi i nepreglednite pasi{ta na Bistra otsekoga{ go
zadrùvale vnimanieto na qubitelite na prirodata. Nekoi ovie ubavini
gi doìvuvaat kako izvor na ~ist vozduh, prekrasen pejsa` i mesto za
18
du{even odmor i rekreacija, a drugi pak gledaat mnogubrojni i tesno

isprepleteni rastitelni zaednici, specifi~ni vidovi na flora i fauna,
poedine~ni rastenija, izobilstvo na lekoviti rastenija, pe~urki...
Zaradi posebniot sklop na ìvotni formi, predelnite i pejsa`ni
karakteristiki i brojnite retki rastenija, gabi i ìvotni, Bistra,
zaedno so Korab i Kr~in i delovi od [ar Planina, se za{titeni vo
ramkite na NP "Mavrovo" koj e formiran vo 1947 godina.
Sledej}i gi principite na odr`liviot turizam kako i svetskite
stanardi za odr`livo upravuvawe so za{titeni podra~ja, kade se bara
aktivno u~estvo na op{tinite i mesnite zaednici ~ii teritorii delumno
ili celosno se vklu~eni vo granicite na za{titenite podra~ja, idniot
razvoj na turizmot vo seloto Gali~nik treba da bide vo tesna vrska so
za{titata na prirodata, preku pravilno odr`livo iskoristuvawe na
prirodnoto i kulturnoto bogatstvo.
Potencijalni resursi za razvoj na ekolo{ki turizam vo Gali~nik
Faktot {to Gali~nik so svojot atar vleguva vo granicite na NP

"Mavrovo", a parkovite po kategorizacijata na IUCN vleguvaat vo visoka
kategorija na za{titeni podra~ja, pretstavuva solidna osnova za razviva-
we na ekolo{kiot turizam i golema {ansa za lokalnoto naselenie, preku
pravilno iskoristuvawe na prirodnite i kulturnite bogatstva da
ostvaruva prihodi i dopridonesuva za lokalen razvoj.
Kako prirodni resursi koi so pravilno iskoristuvawe i razvoj na

odredeni proizvodi moè da pretstavuvaat svoevidna atrakcija za
turistite, moè da se izdvojat:
- Mnogubrojnite pateki za pro{etki niz {umata,
- Nezaboravniot pejsa` vo visokoplaninskite regioni,
- Bogatstvoto na florata i faunata, kako i
- pe~urkite, lekovitite rastenija i sl.
Kako kulturno nasledstvo koe so pravilno iskoristuvawe i dobra

organizacija moè da predizvika interes kaj turistite, moè da se
izdvojat:
- Crkvata Sv. Petka, XVII vek, Crkvata Sv. Petar i Pavle;
- Svetili{te Sv. Petka, Muzejot na \or|ija Puleski;
- Kulturnite manifestacii (Gali~ka svadba, slikarska kolonija,
poetska kolonija);
- Rakotvorbite (nosii, vezovi, suveniri, instrumenti, lo`nici,
mutav~iwa) i dr.
Kako smestuva~ki potencijal i potencijal za ishrana vo Gali~nik

moè da se iskoristat:
- Dvete preno}i{ta so okolu 25 legla;
- Hotelot "NEDA" so okolu 60 legla;
- 350 postoe~ki ku}i od koi del moè da se prilagodi za smestuvawe
na turisti;
- Trite mali ugostitelski objekti, kako i
- mo`nosta za priprema na tradicionalni lokalni specijaliteti
vo individualnite doma}instva.
19
Gali~kata arhitektura isto taka moè da se iskoristi kako

potencijal za privlekuvawe na turisti i razvoj na turizmot.
Kako dopolnitelen potencijal za razvoj na turizmot koj moè da

se iskoristi kako dopolnitelna ponuda, mora da se spomenat:
- Blizinata na turisti~kiot zimski centar "Zare Lazarevski" -
Mavrovo;
- Blizinata na Mavrovskoto Ezero;
- Blizinata na rekata Radika.
Od izobilstvoto na kulturno i prirodno nasledstvo vo Gali~kiot

region moàt da se razvijat svoevidni atrakcii i da sluàt kako
proizvodi za ponatamo{na turisti~ka ponuda. Treba da se podigne svesta
na lokalnoto naselenie za benefitot {to }e se dobie so organizirana
turisti~ka ponuda, so otvarawe mo`nost za samovrabotuvawe kako i
permanenten prestoj na ìtelite.
So podobruvawe na lokalnata infrastruktura }e se dobie osnova
za priliv na pogolem broj turisti i zadovoluvawe na nivnite potrebi od
voda. Obeleùvaweto na patekite i nivnata interpretacija }e donese
pogolem broj posetiteli: studenti, ekolozi, planinari, qubiteli na
prirodnite vrednosti. So pove}e promotivni materijali }e se afirmira
Gali~nik i po{iroko: preku participacija na Ministerstvoto za
ekonomija na saemi za alternativen turizam (Pariz, Hanover, Berlin),
preku internet (izrabotka na web strana)...
Treba da se napravi mala rekonstrukcija na smestuva~kite
kapaciteti, kako i obuka na lokalnoto naselenie za grià za gosti,
kalkulacii na ceni za ishrana, normativi i koli~ini vo prehranata,
koordinacija i informacija i sl.
20
Celni grupi na turisti
Momentalno odreden broj na posetiteli (namernici ili

nenamernici) po razli~ni osnovi, no prete`no neorganizirano, go
posetuvaat Gali~nik i toa:
- Stranski turisti,
- Diplomatski pretstavnici i nivni gosti,
- Doma{ni gosti, od koi najmnogu: iselenici, u~enici, planinar-
ski/ekolo{ki dru{tva, sportski ekipi i sl.
Zaradi ostvaruvawe na celite za razvoj na turizmot vo Gali~nik,

posebno vnimanie treba da se posveti na celnite grupi na mo`ni turisti
i posetiteli. Treba najitno da se stapi vo kontakt so ATAM
(Asocijacija na turisti~ki agencii vo Makedonija), tur-operatori vo
zemjata i nadvor od zemjata, vremeno naselenite stranci vo zemjata:
OBSE, UNEP, ambasadi, UNCHR, komiteti za ~ovekovi prava,
humanitarni organizacii, Svetska banka i sl. i direktno da se dostavi
turisti~ka ponuda po po{ta, e-mail i sl.
Posebno vnimanie da se obrati na doma{nite gosti. Da se izgotvi
spisok so adresi i kontakt lica, telefoni i e-mail adresi na site
sportski ekipi, u~ili{ta, ekolo{ki i planinarski dru{tva, kade }e
moè direktno da se napravi ponuda.
21
PROCENKA NA MOMENTALNATA SOSTOJBA

ZA RAZVOJ NA STOÂRSTVOTO
Ov~arstvoto vo R. Makedonija pretstavuva zna~ajna sto~arska

granka so vekovnata tradicija. Niz istorijata, malite preìvni ìvotni
bile izvor za egzistencija na naselenieto vo ridsko-planinskite
podra~ja i specifi~nite semiaridni klimatski uslovi na na{ite
prostori. Pasi{tata vo Republika Makedonija koi zafa}aat 738.000 ha,
pretstavuvaat okolu 50% od vkupnoto zemjodelsko zemji{te i se voglavno
locirani vo ridsko planinskite podra~ja, ovozmoùvaj}i letna ispa{a
na prose~no 2 ovci/ha.
Planinata Bistra raspolaga so 16-18000 ha planinski pasi{ta, vo

neprekinat kompleks od 36 planini ili pasi{ta i so maksimalen
kapacitet od 90.000 ovci i 2000 kowi (spored arhivskite podatoci od
vremeto na turskoto vladeewe). So ogled na kvalitetot na pasi{tata,
smetaj}i na 4,5 ovci/ha, optimalniot kapacitet na pasi{tata na Bistra
iznesuva okolu 72.000 ovci i okolu 1.000-1.500 kowi. Me|u najgolemite
spored svojot kapacitet, se odlikuvaat Tresone~koto pasi{te (9.000 ovci
i 200 kowi), Mavrovskoto pasi{te (7.000 ovci i 150 kowi) i Govedarnik
(7.000 ovci i 150 kowi). Pasi{tata na koi gravitiraat kon s. Gali~nik,
(Rusin, Govedarnik, Trebi{ka Rupa i del Saltanica) gi obezbeduvaat
osnovnite preduslovi za revitalizacija na ov~arstvoto vo ova podra~je
do kapacitet od okolu 10.000 ovci.
Momentalna sostojba
Za àl, dolgogodi{nata depopulacija na ruralnite regioni so koja

be{e zafateno i podra~jeto na Gali~nik, zaedno so tranzicionite
procesi koi pridonesoa za propa|aweto na del od golemite ov~arski
farmi, rezultira{e so napu{tawe na ov~arstvoto vo ovaa tradicionalno
22
ov~arska sredina. Denes, na potesniot prostor okolu s. Gali~nik se

napasuvaat okolu 5.000 ovci koi se sopstvenost na firmata "Bistra"-
Gali~nik, taka {to raspoloìvite pasi{ta se koristat so okolu 50%.
Pokraj niv, na del od pasi{tata vo po{irokoto opkruùvawe (âu{ica,
Suvo Pole) se napasuvaat u{te 5-6.000 ovci, sopstvenost na "Vardar"-
Gradsko (2.700) i eden induvidualen sto~ar (2.500). Prisustvoto na malite
farmeri, (semejni farmi) e nezna~itelno {to govori za nedostatokot na
rezidentno naselenie vo tekot na celata godina.
Sistemot na odgleduvawe e so polunomadsko-ekstenziven karakter,
{to zna~i deka vo periodot od maj-juni do oktomvri, ovcite prestojuvaat
na visokoplaninskite, a vo tekot na ostanatiot del od godinata na
zimskite pasi{ta. Iskoristuvaweto na ovcite e pove}enamensko, a
proizvodniot pravec troen: za meso, mleko i volna. Voobi~aenata
farmska praksa predviduva edno jagnewe i toa vo sezonata januari-
fevruari, odbivawe na jagniwata (mart-april) i molzewe do sredinata na
juli. Jagniwata cicaat do dva meseci vozrast koga se odbivaat ili
prodavaat vo proletnata kampawa koga postignuvaat cena od okolu 2 € za
kilogram ìva masa. Cenata na ov~oto mleko realizirano preku belo
meko sirewe, pokaùva zna~itelni varijacii vo poslednite nekolku
godini postignuvaj}i cena od 3,5-4,0 €/kg, vo zavisnost od kvalitetot i
podra~jeto na proizvodstvo. Izrabotkata na poznatiot gali~ki ov~i
ka{kaval e vo is~eznuvawe, zaedno so se pomaliot broj stari majstori koi
nemaat na kogo da ja prenesat tradicijata. Plasmanot na volnata e teòk
a nejzinata cena neatraktivna, taka {to se koristi za izrabotka na
kilimi i rakotvorbi.
Mo`nosti
Opi{anata proizvodna praksa, vkorenetata posvetenost na lu|eto

od ovoj region na odgleduvaweto ovci, zaedno so komparativnite predno-
sti na regionot, kako {to se ~ista ìvotna sredina i resursite vo
pasi{ta, otvoraat novi perspektivi vo odr`livoto opstojuvawe na site
onie koj svojata idnina ja gledaat vo negovata revitalizacija. Ov~arskata
tradicija olicetvorena vo prepoznatlivi proizvodi kako "gali~ko
sirewe", "gali~ki ka{kaval" ili "gali~ko jagne" moè lesno da se
transformira vo "brend", ~ie sertificirano geografsko poteklo }e
ostvaruva dodadena vrednost na proizvodot. Tradicionalnata ov~arska
praksa za proizvodstvo na jagne{ko meso praktikuvana so generacii
(odbivawe na jagniwata po ka~uvaweto na visokoplaniskite pasi{ta i
tov na pa{a, potoa molzewe na ovcite isklu~ivo na planinskite pasi{ta
i proizvodstvo na sirewe vo ba~ilata), vo uslovi na spomenatite
komparativni prednosti, moè da se obnovi i iskoristi za proizvodstvo
na novi brendovi kako na primer "organsko gali~ko jagne". Vredno e da se
spomenat i doma{nite rakotvorbi od volna preku koi moè da se zgolemi
turisti~kata ponuda na lokalni proizvodi.
Ottuka, revitalizacijata na ov~arstvoto vo odr`liviot razvoj na
Gali~nik }e pridonese kon diverzifikacija na dejnostite vo podra~jeto,
}e obezbedi osnoven ili dopolnitelen prihod na selskite doma}instva,
ednovremeno stavaj}i gi vo funkcija eftinite prirodni resursi vo
svojot proizvoden ciklus.
23
SWOT analiza na zaednicata

Za uspe{no rangirawe na problemite i iznao|awe soodvetni akcii
za nivno re{avawe be{e koristena alatka, takanare~ena SWOT analiza,
koja se sproveduva so cel da se odredat silite i slabostite na Gali~nik,
kako vnatre{ni faktori od edna strana i mo`nostite i zakanite, kako
nadvore{ni faktori od druga strana.
Imeto na ovaa alatka e kratenka od angliskite zborovi (Strengths -
sili, Weaknesses - slabosti, Opportunities - mo`nosti i Threats - zakani).
Ovaa analiza nikako ne smee da se gleda kako sredstvo za falewe
ili kritikuvawe na oddelni segmenti od zaednicata, tuku kako alatka za
polesno definirawe na akciite za re{avawe na problemite.
SWOT analiza za oblasta EKONOMIJA
SILI / kako da se iskoristat

Prirodni resursi
x sto~arstvo (ov~arstvo, kowarstvo) Osnova za ruralen razvoj na podra~jeto
Osnoven priroden resurs i krmna baza za razvoj
x pasi{ta i unapreduvawe na tradicionalnite sto~arski
granki
x izvori
Promovirawe na zdrav na~in na ìveewe preku
x {umi
alternativen - rekreativen turizam
x lekoviti rastenija
x {umski plodovi
x alternativni izvori na energija
Kulturno nasledstvo
x Sv. Petka, XVII vek
x Sv. Petar i Pavle
x Svetili{te Sv. Petka
Promocija na kulturen turizam
x Muzej na \or|ija Puleski
x Kulturni manifestacii (slikarska
kolonija, poetska kolonija, Gali~ka svadba)
Imix/Brend
x gali~ko sirewe Dobivawe na oznaka za gegrafsko poteklo i
x gali~ki ka{kaval tradicionalen proizvod
x gali~ko jagne Organsko proizvodstvo
x rakotvorbi (nosii, vezovi, suveniri, Izrabotka na tradicionalni vezovi i muzi~ki
instrumenti, lo`nici, mutav~iwa) instrumenti
Organizaciski kapaciteti i smestuvawe
x Mesna Zaednica Adaptacija na smestuva~kite kapaciteti, nivna
x Biznis sektor promocija, Ponuda na 8-dneven prestoj vo
Gali~nik
x Zemjodelska zadruga (ov~arska) Nositel na aktivnostite vo razvojot na
sto~arstvoto
x 2 preno}i{ta
x hotel NEDA i mali ugostitelski objekti
x 350 ku}i
24
Ekonomsko opkruùvawe
x Blizina na turisti~ki centar Mavrovo Dopolnitelna ponuda so skijawe, kajak, ribolov
x Mavrovsko Ezero
x Radika
x hidrocentrala [piqe
Energetika
x Potencijalna hidroenergija x Izgradba na mali hidrocentrali;
Vodostopansko re{enie za koristewe na
vodite za obezbeduvawe na koncesija
x Bliskost na visokonaponska mreà x Rekonstrukcija na dalekuvodot od Jan~e;
Rekonstrukcija na niskonaponskata mreà
x Potencijalno ogrevno drvo x Organizirano koristewe na otpadno ogrevno
drvo
x Son~ev potencijal i potencijalna x Pilot proekt za koristewe na son~eva
bioenergija energija
SLABOSTI / kako da preminat vo sili

x nesoodvetna patna struktura Podobruvawe na patnata infrastruktura
x nedovolno vonsezonsko odrùvawe na patot Organizirano odrùvawe na patot
x nedovolen broj na postojani ìteli Otvorawe mo`nosti za vrabotuvawe vo turizmot
x nedoizgradena vodovodna i kanalizaciska Oformuvawe na vodovodna/kanalizaciska mreà
mreà
x slaba sorabotka so NP "Mavrovo" Memorandum za sorabotka pome|u NP i
Lokalnata Samouprava
x namaluvawe na brojot na doma{nite ìvotni Koristewe na postoe~kite i voveduvawe na
posebni stimulativni merki za razvoj na
sto~arstvoto
x niski standardi vo prerabotkite od mleko Primena na podobrena proizvodna tehnologija i
obuki za unapreduvawe na sanitarnite uslovi
x degradirani pasi{ta Primena na posebni merki za podobruvawe na
nivniot bonitet; Prioriteti na lokalnata
zaednica pri nivnoto dodeluvawe na koristewe
x zastareni smestuva~ki kapaciteti Rekonstrukcija na kapacitetite
x namalen interes za vrabotuvawe vo Simulacii za pottiknuvawe na mladi farmeri
ov~arstvoto vo ramkite na strategijata za ruralen razvoj
x necelosna privatizacija na sto~arskite Sozdavawe na povolni finansiski uslovi za
subjekti dokapitalizacija na postoe~kite ZZ i ov~arski
stopanstva
x slaba ekonomska mo} Povolna kreditna podr{ka
x slabi ~ove~ki kapaciteti za turizam Treninzi za jaknewe na kapacitetite na
lokalnoto naselenie
x mal obem na promotiven materijal Izrabotka na materijali (folderi, bro{ura,
WEB strana, mapi...)
x nedovolen broj interpretirani pateki Markacija i interpretacija na patekite so
paneli
x Nepo~ituvawe na prednosta vo dodeluvawe Primena na ~l 7, stav 2 od Zakonot za pasi{tata
pasi{ta na lokalnite sto~ari
25
Energetika
x Nedovolno meren hidropotencijal
x Zastarena nisko- i visokonaponska mreà
x Neutvrden to~en potencijal na bioenergija
x Neutvrden to~en potencijal na son~eva
energija
MO@NOSTI / kako da se iskoristat

Sto~arstvo
x Zgolemena vrednost na proizvodite Iskoristuvawe na mo`nosta za brza konverzija
(organsko proizvodstvo) na pasi{tata vo organski i sertifikacija na
organsko jagne{ko
Lokalen razvoj
x pottiknuvawe na razvojot na okolnite sela
kako dobavuva~i i rabotna sila
x razvivawe na inventivnost na turisti~ka Razvitok na dopolnitelni atrakcii za
ponuda privlekuvawe na turisti
x Zaedni~ki vloùvawa
- Op{tina Mavrovo i Rostu{e
- Op{tina Veles
- NP Mavrovo
- Dràvni institucii
- Proekti (doma{ni i me|unarodni)
- Donacii
- Iselenici
x Novi celni grupi na korisnici Dostavka na kompletna ponuda so materijali do
- Stranski turisti mo`ni korisnici i partneri: saemi za turizam,
- Diplomatski pretstavnici i gosti direktna ponuda po elektronska po{ta
- Doma{ni gosti (iselenici, u~enici,
planinarski/ekolo{ki dru{tva, sportski
ekipi)
ZAKANI / kako da se izbegnat

x lo{a kreditna politika Podgotovka na razvojni i biznis planovi vo
presret na predpristapnite fondovi na EU
x nepostoe~ka politika za ruralen razvoj Akivno vklu~uvawe na lokalnata samouprava vo
podgotovkata na Strategijata za ruralen razvoj
na RM
x celosno iseluvawe na okolnite mesta Otvarawe novi rabotni mesta vo regionot
x nepovolna pozicija na Gali~nik vo ramkite Promena vo glasa~kiot sistem
na razvojnite programi na lokalnata
samouprava
x ograni~uvawe vo koristeweto na resursite Povlasteni stapki za lokalnoto naselenie
vo za{titeni podra~ja
Energetika
x Finansiska konstrukcija so relevantni
uslovi
x Profitabilna cena na proizvedenata
elektri~na energija
x Nedovolni finansiski sredstva za
rekonstrukcija na mreàta
26
SWOT analiza za oblasta @IVOTNA SREDINA

Vozduh
x Otsustvo na bilo kakvi zagaduva~i na Za~uvuvawe na postojniot kvalitet na vozduhot;
vozduhot promocija na planinski turizam, vozdu{na bawa
x Povremen soobra}aj vo mal obem, otsustvo na Za~uvuvawe na postojniot kvalitet na vozduhot
te{ki tovarni vozila, prevoz samo za
doa|awe i zaminuvawe od Gali~nik
x Mala potreba od ogrevna energija so ogled Za~uvuvawe na postojniot kvalitet na vozduhot
na otsustvo na naselenie vo ladniot period
na godinata
x Potencijal za vozdu{na bawa Priem na turisti po individualni objekti;
sorabotka so obrazovnite institucii za leten
turizam
Po~va
x Nezagadena po~va vo odli~na kondicija Proizvodstvo na "zdrava hrana"
x Nerazvienoto zemjodelie ne pretstavuva Voveduvawe na odr`livi na~ini na zemjodelie
zakana
Voda
x Dovolna koli~ina za zadovoluvawe na site Odr`livo iskoristuvawe na vodite
potrebi
x Zadovolitelen kvalitet na vodata Pomali tro{oci za pre~istuvawe na vodata za
piewe
x Zadovolitelen kvalitet na podzemnite vodi Nivno za~uvuvawe kako vaèn priroden resurs
x Maliot broj ovci vo dene{no vreme ne Za~uvuvawe na postojniot kvalitet na vodite
pretstavuva zakana za azotno zagaduvawe
Otpad
x nema sili
Biodiverzitet
x Visoka pejsa`na vrednost Mo`nost za planinarski turizam
x Bogatstvo so stani{ta, zaednici i vidovi Edukativna kampawa za vrednostite na
biodiverzitetot
x Prisustvo na retki, endemi~ni i zagrozeni Edukativna kampawa za vrednostite na
vidovi biodiverzitetot; razvoj na proekti za za{tita
na biodiverzitetot; mo`nost za vklu~uvawe na
lokalnoto naselenie
x Aktivna za{tita vo ramkite na NP Poefikasna za{tita i polesno sproveduvawe na
"Mavrovo" zakonskite obvrski
x Prisustvo na ekonomski zna~ajni vidovi Odr`livo iskoristuvawe za komercijalni celi
x "Dobra" istraènost na biodiverzitetot - Potrebata za ponatamo{ni istraùvawa e
vo sporedba so drugi regioni vo Makedonija evidentna, no sepak mnogu pomala (pomali
(obraboteni se zaednicite i nekoi grupi tro{oci za ponatamo{no istraùvawe);
rastenija, ìvotni i gabi) mo`nost za dobivawe proekti vrz baza na
dosega{nite rezultati
27

Vozduh
x Nepoznavawe na klimatolo{kite parametri Opredeluvawe na ruàta na vetrovite za da se
i ruàta na vetrovite iskoristi vo cel na predviduvawe na {ireweto
na zagaduvaweto
x Nepostoewe na merna stanica za kvalitetot Postavuvawe na merna stanica vo Gali~nik ili
na vozduhot vo blizina (drugo naseleno mesto)
Po~va
x Erozija po suvodolicite nad seloto Po{umuvawe so avtohtoni vidovi (buka) i
spre~uvawe na divata se~a, ispa{a so kozi i
ovci; palewe na smreki
x Ograni~en dostap na obrabotlivo zemji{te Racionalno iskoristuvawe na dostapnite
resursi i razvivawe na odr`livo zemjodelie
Voda
x Nepostoewe na generalen plan/strategija za Kreirawe strategija za iskoristuvawe na
iskoristuvawe na vodite vodite; Proizvodstvo na mineralna voda -
"Gali~anka" (promocija na regionot, mo`nost za
vrabotuvawe i razvoj na ekonomijata)
x Nepostoewe na kontrola na kvalitetot na Vospostavuvawe na sistem za kontrola na
vodite kvalitetot na vodite za da se spre~at mo`nite
zdravstveni problemi
x Nepostowe na kompleten vodovoden sistem Vospostavuvawe na kompleten vodovoden sistem
so cel za obezbeduvawe ispravna voda za piewe
x Nepostowe na kanalizacionen sistem za Vospostavuvawe na kanalizacionen sistem
komunalni vodi
x Nepostoewe na atmosferska kanalizaciona Prezentirawe na postojnite problemi i
mreà pridobivkite od izgradba na atmosferska
kanalizacija
x Nepostoewe na pre~istitelni stanici Prezentirawe na neophodnosta od izgradba na
pre~istitelna stanica
x Neodrùvawe na postojnite rezervoari Prezentirawe na postojnite problemi i
opasnosta po zdravjeto na lu|eto za da se
prezemat soodvetni ~ekori
Otpad
x Nema strategija za postapuvawe so otpadot Kreirawe strategija za postapuvawe so otpadot
(samo incidentno re{avawe na nekoi
problemi)
x Nemawe navika za pla}awe na komunalni Sproveduvawe na zakonski merki
tro{oci
x Postoewe na pove}e selski buni{ta Poso~uvawe na lo{iot imix na Gali~nik koj go
sozdavaat buni{tata, zaradi podigawe na javnata
svest; prenamena na tradicionalnite buni{ta
Biodiverzitet
x Napu{tawe na ruralnite praktiki (zaguba Povrzuvawe na vlijanieto na ovoj problem so
na livadi, naru{uvawe na strukturata na sto~arstvoto i socijalnata blagosostojba na
predelot) naselenieto
x Neregulirano sobirawe na rastenija i gabi Razvoj na inicijatva od lokalnoto naselenie za
i namaleni populacii vklu~uvawe na ovoj problem vo planot za
upravuvawe so NP i razvivawe na strategija za
iskoristuvawe na prirodnite resursi
x Slabo implementirawe na stariot zakon za Razvivawe na proekt za plan za upravuvawe
28
NP i noviot Zakon za priroda spored me|unarodnite standardi (vklu~eni vo

Zakonot za priroda)
x Nepostowe na sovremen/soodveten plan za Mo`nost za izrabotka na proekt za ravoj na plan
upravuvawe na NP za upravuvawe so NP i me|unarodno
finansirawe
x Nepoznavawe na potencijalite na Mo`nost za organizirawe na edukativni
prirodnite resursi proekti i aktivno vklu~uvawe na naselenieto vo
za{titata na biodiverzitetot
x Vnesuvawe na neavtohtoni vidovi (na pr. Iskoristuvawe na inicijativite za po{umuvawe
po{umuvawe so crn bor) vo prilog na za~uvuvawe na predelnite
vrednosti (dabovi i bukovi {umi)

Vozduh
x Nezagaden vozduh vo regionot Prednost za razvoj na vozdu{na bawa
Voda
x Stranski donacii vo regionot Me|unarodno finansirawe na proekti
(kanalizacija, vodovod, pre~istitelni stanici)
Po~va
x Vklu~uvawe vo inicijativite za Mo`nost za odgleduvawe na visokoplaninski
proizvodstvo na zdrava hrana vo Makedonija kulturi (kompiri, 'r`) i proizvodstvo na zdrava
hrana; dopolnitelen izvor na prihodi
Otpad
x Vklu~uvawe vo sistemot za kolekcionirawe Pridones kon implementirawe na strategijata
otpad vo Mavrovo za regionalno upravuvawe so otpadot vo
Makedonija
Biodiverzitet
x Iskoristuvwe na odredbite od zakonot za Plan za upravuvawe so NP; odr`livo
priroda i nacionalnata strategija za iskoristuvawe na lekoviti rastenija i gabi;
biodiverzitet odgleduvawe na lekoviti rastenija
(dopolnitelen izvor na postojani prihodi); idni
proekti za za{tita na divite vidovi
x Podra~jeto na Gali~nik spa|a vo evropskata Finansirawe na aktivnosti za za{tita na
mreà na zna~ajni rastitelni podra~ja (IPA) oddelni rastitelni vidovi, stani{ta,
lokaliteti ...

Vozduh
x nema zakani
Voda
x Mo`na izgradba na stopanski i energetski Spre~uvawe na aktivnosti koi doveduvaat do
objekti (hidrocentrali, ribnici i sl.) degradacija na ìvotnata sredina, vnesuvawe na
tu|i vidovi vo NP
Po~va
x nema zakani
Otpad
x U~estvo na nerazgradlivi materijali vo Promovirawe na upotreba na razgradliva
otpadot ambalaà i proizvodi {to moè da se
recikliraat
Biodiverzitet
x Izgradba na novi pati{ta Predviduvawe na sanacioni i kazneni merki,
29
prezentirawe na opasnosta od ovaa aktivnost

x Pro{iruvawe na ski-centarot "Mavrovo" Voveduvawe na kompenzacioni merki za
uni{tuva~ite na prirodata
x Krivolov Prezemawe zakonski merki od strana na NP
x Diva se~a Prezemawe zakonski merki od strana na NP
SWOT analiza za oblasta SOCIJALNI KOMPONENTI

Demografija i socijalna blagosostojba
x qubovta na iselenicite kon rodniot kraj da se pronajdat èlbite i potrebite na
povremenite ìteli
x od maj do oktomvri okolu 50 lu|e se da se iskoristat silite za privlekuvawe na
postojano prisutni turisti
x od juni do septemvri okolu 150 lu|e dopolnitelna dejnost na privremenite ìteli
x od 5 juli do 20 avgust okolu 1000 lu|e da se iznajdat mehanizmi i stimulativni merki
za za~uvuvawe na kulturnoto nasledstvo
x povremeni ìteli koi ne se po poteklo od
Gali~nik a izgradile sopstveni vikend ku}i
vo seloto
x Gali~nik kako eden od makedonskite centri
za kultura i prerodba
x muzej \or|ija Puleski (spomen ku}a)
x kulturna manifestacija "Gali~ka svadba" -
folklor
x knièvna i likovna kolonija
x specifi~na makedonska arhitektura
x soìvot i zaedni{tvo
Lokalna vlast
x Uspe{no funkcionirawe na realizacija na proekti vo sorabotka so
Pretsedatelstvoto na Mesnata Zaednica Op{tinata
x dobra sorabotka me|u Mesnata Zaednica i
ELS Mavrovo i Rostu{e
Gra|anski sektor (NVO, mladi, penzioneri)
x tri zdruènija na gra|ani (ZG "KAM" - promovirawe na konceptot na odr`liv razvoj
Gali~nik, Kowi~ki klub "Medenica", preku negovo vklu~uvawe vo programite na NVO
Likovna kolonija) sektorot i neformalnite grupi
x organiziranost na neformalni grupi
(penzioneri i mladi)
x zastapenost na mladite i penzionerite vo
pretsedatelstvoto na MZ
Infrastruktura (pati{ta, kanalizacija, vodovod, telefon)
x 15 km asfaltiran pat odrùvawe na postoe~kata infrastruktura
x 90% pokrienost so vodovodna mreà
x telefonska instalacija na 100 broja
30

Demografija i socijalna blagosostojba
x samo 3 postojani ìteli odr`liv razvoj
x gali~ki mentalitet za neodrùvawe na odluka na zaednicata za za~uvuvawe na
starite objekti arhitekturata
x negrià za gali~kata arhitektura iznao|awe mehanizmi za za~uvuvawe na starite
objekti
x nemawe slobodni lokacii
x gradewe bez po~ituvawe na tradicijata
x izumirawe na tradicionalnite gali~ki
zanaeti
Lokalna vlast
x nema pretstavnik od MZ "Gali~nik" vo lobirawe za pretstavnik vo Sovetot bez pravo
Sovetot na Op{tinata na glas
x minimalno finansirawe od strana na ELS
Gra|anski sektor (NVO, mladi, penzioneri)
x nema pozna~ajni slabosti
Infrastruktura (pati{ta, kanalizacija, vodovod, telefon)
x neproodnost na pati{tata vo zimskiot izgradba i odrùvawe na site potrebni
period infrastrukturni objekti
x neasfaltirani lokalni ulici i nemawe
pristap do site objekti
x samo 600 m kanalizaciona mreà
x zastarenost na vodovodnata mreà
x slab televiziski priem
x nema internet pristap
x ne postoi javen transport
x nepostoewe na: po{ta, ambulanta, apteka,
banka, u~ili{te

x pridobivki od noviot paket zakoni za razvoj na alternativen turizam
decentralizacija
x doma{ni i stranski donacii za odrùvawe barawe sredstva od op{tinskiot buxet za
na kulturnite vrednosti odr`liv razvoj na Gali~nik
x stranski investicii vo regionot primena na tu|i pozitivni iskustva

x nere{eni imotno-pravni odnosi kontinuirano barawe od ELS za po~ituvawe na
zakonite i tehni~kite propisi
x nepo~ituvawe na urbanisti~koto planirawe
x trend za ìveewe vo grad propagirawe na alternativniot turizam i
odr`livo zemjodelie kako mo`nost za ìvot
x zakon za izbori na lokalno nivo barawe mo`nost za glasawe vo mestoto na
ra|awe
31
DEFINIRAWE NA POTREBI I PROBLEMI

Definiraweto na potrebite i problemite se najbitniot ~ekor
pred po~etokot na razvivaweto na Akcioniot plan.
UTVRDUVAWE NA SPISOKOT NA POTREBI
Pretstavnicite od razli~nite celni grupi gi iznesoa svoite

stavovi za potrebite na Gali~nik. So toa gra|anite aktivno u~estvuvaa
vo procesot na donesuvawe odluki za idniot razvoj. Iznesenite potrebi
se klasificirani vo tri kategorii:
1. Ekonomska sfera - potrebi koi se odnesuvaat na postignuvawe

zadovoluva~ka lokalna ekonomija;
2. @ivotna sredina - potrebi koi se odnesuvaat na postignuvawe

~ista i zdrava ìvotna sredina;
3. Socijalno-upravuva~ka sfera - potrebi koi se odnesuvaat na

postignuvawe op{testvena blagosostojba i podobruvawe na sistemot na
lokalnoto upravuvawe.
DEFINIRAWE NA POTREBITE
Socijalni komponenti
Op{ti potrebi
- Re{avawe na imotno-pravnite odnosi
- Revizija na urbanisti~kiot plan
- Vrski so drugi subjekti vo opkruùvaweto (op{tinata)
- Potreba od slobodni lokacii za gradewe i subvencionirawe vo delot na
komunalni dava~ki
- Izmena na zakonot za lokalni izbori (mo`nost za glasawe vo mestoto
na ra|awe)
- Kvalitetna voda za piewe vo dovolni koli~estva i sledewe na
kvalitetot na vodata
- Podobruvawe na infrastrukturata
o obnovuvawe na vodovodniot sistem
o kanalizacionen sistem za komunalni vodi
o atmosferska kanalizaciona mreà
o pre~istitelna stanica
o odrùvawe na postojnite rezervoari
Mladi
- Podobruvawe na televiziskiot priem
- Internet pristap
- Javen transport
- Sportski tereni
- Ozna~eni pateki za dvièwe
- Organiziran kulturno-zabaven ìvot
32
Penzioneri
- Po{ta, ambulanta i apteka
- Mesto za sobirawe na penzionerite
NVO sektor
- Vklu~uvawe vo planiraweto na razvojot na Gali~nik i LS
- Informiranost
- Prostor za nevladinite organizacii
- Informativen centar
Ekonomija
Sto~arstvo
- Prioritet vo dodeluvawe koncesii za pasi{ta na lokalnite sto~ari
- Podobruvawe na sorabotkata so NP "Mavrovo"
- Voveduvawe na podobreni tehnologii vo proizvodstvoto na
tradicionalnite prehranbeni proizvodi
- Voveduvawe na uslovi za organsko sto~arsko proizvodstvo
- Brendirawe na proizvodite
- Stimulativni merki za razvoj na sto~arstvoto
- Poddr{ka od strana na LS vo dobivawe na namenski krediti
- Spre~uvawe na degradacijata na pasi{tata
- Odrùvawe na livadite
- Strategija za promocija na proizvodite
Turizam
- Zgolemuvawe na brojot na turisti
- Strategija za turizam
- Koncept za promocija i informacija; promotivni materijali
- Da se zajakne kapacitetot na lokalnoto naselenie za turizam
- Podigawe na svesta za pridobivkite od odr`liviot turizam
- Zgolemuvawe na brojot na smestuva~ki kapaciteti i soodvetna
infrastruktura
- Iznao|awe dopolnitelni atrakcii
o Identifikacija na turisti~ki proizvod
o Razvoj na turisti~kite proizvodi
- Organizacionen razvoj i lokalen fond
Energetika
- Racionalno iskoristuvawe na hidropotencijalot
- Podobruvawe na elektri~nite instalacii (nisko- i visokonaponska
mreà)
- Voveduvawe na drugi vidovi energija
o son~eva energija
o bioenergija
@ivotna sredina
- Sledewe na meteorolo{kite parametri i kvalitetot na vozduhot

- Racionalno iskoristuvawe na vodite
- Efikasen kanalizacionen sistem i pre~istitelna stanica
- Efikasno postapuvawe so otpadot
- Za~uvuvawe na biolo{kata raznovidnost vo regionot
33
o Strategija za iskoristuvawe na prirodnite resursi

o Regulirano sobirawe na rastenija i gabi
o Sovremen/soodveten plan za upravuvawe na NP "Mavrovo"
o Podigawe na javnata svest za vrednostite na biodiverzitetot
o Za~uvuvawe na retkite, endemi~nite i zagrozenite divi vidovi
UTVRDUVAWE LISTA NA PROBLEMI
Od napravenata procenka za sostojbata so komponentite za

odr`liviot razvoj na Gali~nik od strana na ekspertskiot tim, paralelno
so prethodno podgotveniot spisok potrebi od strana na pretstavnicite
na razli~nite celni grupi, bea izvedeni klu~nite problemi od site
oblasti.
RANGIRAWE NA KLU~NITE PROBLEMI
Rangiraweto na prioritetite, be{e vr{eno so numeri~ko

ocenuvawe na sekoj problem po definirani kriteriumi od strana na
pretstavnicite na Gra|anskiot komitet so stru~na pomo{ i nasoki od
strana na ekspertskiot tim, kako i spored javnoto mislewe so
sproveduvawe na anketa.
Rangirawe na prioritetite spored misleweto na ~lenovite na gra|anskiot komitet

Sposobnost na zaednicata
Pravni i zakonski uslovi
ìvot i ~ovekovo zdravje

Vlijanie po kvalitet na
Vlijanie po ìvotnata
Rasprostranetost i
(ireverzibilnost)
Vkupno bodovi
Problem Nepovratnost
intenzitet
da vlijae
sredina
Neorganizirano postapuvawe so otpadot 40 73 75 75 75 23 361

Nepostoewe na kanalizacionen sistem za
15 65 71 75 75 51 352
komunalni vodi
Neaktivno za~uvuvawe na biolo{kata i
35 47 71 45 71 75 344
predelskata raznovidnost vo regionot
Tendencija na iseluvawe i na okolnite naseleni
15 63 48 65 73 67 331
mesta
Neracionalno iskoristuvawe na vodite 15 67 65 75 61 47 330
Neiskoristuvawe na son~eva energija i
45 47 75 58 73 17 315
bioenergija
Slaba sorabotka so NP "Mavrovo" 15 59 69 51 75 43 312
Ne postoi prioritet vo dodeluvawe koncesii za
75 45 39 29 73 47 308
pasi{ta na lokalnite sto~ari
Niska javna svest za odr`liv razvoj 15 48 67 47 75 47 299
Nepostoewe na pre~istitelna stanica 17 45 61 71 75 28 297
Neozna~eni pateki za dvièwe 15 75 40 61 73 17 281
Zastareni tehnologii vo proizvodstvoto na
15 47 46 75 75 19 277
34
Nere{eni imotno-pravnite odnosi 64 56 22 50 80 22 276

Kontinuirana degradacija na pasi{tata 15 47 71 45 48 47 273
Neodrùvawe na livadite 50 45 46 28 71 31 271
Nedovolno koli~estvo voda za doma}instvata 15 75 31 75 57 17 270
Nema postojana rabotna sila 16 32 16 63 78 78 265
Lokalnite proizvodi ne se brendirani 15 75 15 69 75 15 264
Slab kapacitetot na lokalnoto naselenie za
15 51 19 59 73 45 262
odr`liv turizam (i pridobivki)
Nedovolen broj na smestuva~ki kapaciteti i
17 55 39 53 63 33 260
soodvetna infrastruktura
Mal broj na turisti 15 59 39 51 55 37 256
Nema prostor za NVO i informativen centar 17 62 41 47 73 15 255
Nepovolni odredbi vo zakonot za lokalni
73 15 15 37 43 71 254
izbori
Nepostoewe na inicijativi za organsko
15 47 51 47 71 21 252
sto~arsko proizvodstvo
Ne se sledi kvalitetot na vodata 15 47 34 73 45 37 251
Slab institucionalen razvoj i nepostoewe na
15 53 17 49 75 41 250
lokalen fond za turizam
Nepoznavawe na meteorolo{kite parametri i
17 47 29 45 73 39 250
kvalitetot na vozduhot
Ne postojat posebni stimulativni merki za
40 47 41 49 45 25 247
razvoj na sto~arstvoto
Neodrùvawe na postoe~kiot pat, osobeno vo
17 63 15 62 67 21 245
zimskiot period
Neodrùvawe i nedovolno sportski tereni 17 57 15 63 61 27 240
Slabo vklu~uvawe vo planiraweto na razvojot
25 65 19 50 49 25 233
na Gali~nik i LS
Neorganiziran KZ@ 29 55 21 49 47 15 216
Nema mesto za sobirawe na penzionerite 29 55 21 49 47 15 216
Nema ambulanta i apteka 19 31 15 75 59 15 214
Nepostoewe na atmosferska kanalizaciona
15 41 32 39 67 19 213
mreà
Slaba patna infrastruktura vnatre vo
15 59 25 53 43 17 212
Gali~nik
Mal broj turisti~ki atrakcii 15 51 19 53 51 23 212
Zastareni elektri~ni instalacii (nisko- i
15 37 19 57 47 35 210
visokonaponska mreà)
Slaba informiranost za aktivnostite na MZ i
15 71 23 37 47 15 208
op{tinata
Zastaren i nesoodveten urbanisti~ki plan 51 42 18 20 16 72 205
Nema po{ta 19 31 15 64 59 15 203
Nema strategija za promocija na proizvodite 15 47 19 45 54 15 195
Nepostoewe internet pristap 15 52 15 23 71 15 191
Nedovolno iskoristuvawe na
19 47 15 45 43 19 188
hidropotencijalot
Slab televiziski priem 15 49 15 34 58 15 186
Slaba povrzanost so pati{ta 28 34 16 60 21 15 174
Neorganiziran javen transport 15 29 15 42 47 15 163
35
REZ ULTATI OD SPROVEDENATA JAVNA ANKETA
br. Ekonomija
Zastareni tehnologii vo proizvodstvoto na
1.
Lokalnite proizvodi ne se brendirani i ne
2. postoi strategija za promocija na
proizvodite
Slab kapacitet na lokalnoto naselenie za % 25
3. odr`liv turizam i poznavawe za
pridobivkite od nego
Nedovolen broj na smestuva~ki kapaciteti i 20
4.
soodvetna infrastruktura
Slab institucionalen razvoj i nepostoewe 15
5.
na lokalen fond za turizam
6.
Kontinuirana degradacija na pasi{tata i 10
neodrùvawe na livadite
7. Mal broj turisti~ki atrakcii 5
8. Slaba sorabotka so NP "Mavrovo"
Lokalnite sto~ari nemaat prioritet pri 0
9. dodeluvaweto na koncesii za pasi{tata na 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Bistra
Neiskoristuvawe na son~eva energija i
10.
bioenergija
Problemi od oblasta ìvotnata

br. 50
sredina
1 Neorganizirano postapuvawe so otpadot 40
2 Neorganiziran kanalizaciski sistem i
sistem za pro~istuvawe na otpadnite vodi 30
3 Neracionalno iskoristuvawe na vodite 20
4 Nekontrolirano sobirawe na lekoviti

10
rastenija i gabi
5 Neorganizirano sledewe na kvalitetot na 0

vodata 1 2 3 4 5 6
6 Erozija
Socijalni komponenti i
br.
infrastruktura
Neodrùvawe na postoe~kiot pat, osobeno vo %
1.
zimskiot period 45
2. Nepostoewe na po{ta, ambulanta i apteka 40
3. Niska javna svest za odr`liv razvoj 35
Neozna~eni rekreativni pateki za dvièwe 30
4.
vo okolinata na Gali~nik 25
Slaba vklu~enost na NVO sektorot vo
5. 20
planiraweto na razvojot na Gali~nik i ELS
6. 15
Nedovolno koli~estvo voda za doma}instvata
10
7. Neodrùvawe i nedovolno sportski tereni
5
8. Nemawe postojana rabotna sila
0
9. Nere{eni imotno-pravni odnosi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Nema prostor za NVO i informativen
10.
centar
36
RAZVIVAWE NA AKCIONIOT PLAN
Za pravilno razvivawe na akcioniot plan za odr`liv razvoj na

Gali~nik, be{e potrebno pravilno da se definiraat celite, zada~ite i
aktivnostite, koi }e se odnesuvaat na korisnicite na rezultatite.
Celite kako sprotivni (pozitivni) voop{teni izjavi na odreden
problem, ja pretstavuvaat èlbata kako da izgleda re{enieto na toj
problem, vo odnos na promena na odredena postoe~ka sostojba.
Zada~ite se pokonkretizirani formi na celite (pomali ~ekori vo

ostvaruvawe na prethodno definirana cel), odnosno podetalno
objasnuvawe na re{enito na odreden problem, odnosno promena na
odredena sostojba.
Za efikasno postignuvawe na celite i realizacija na zada~ite
neophodno e da se definiraat soodvetni akcii. Najdobar na~in za
listawe na potecijalni akcii vo izrabotkata na Akcionen plan e
primenata na t.n. tehnika "bura na idei" (brainstorming) so vklu~uvawe na
pove}e lu|e od razli~ni zainteresirani strani.
37
AKCIONEN PLAN
STOÂRSTVO
CEL: 1. Primena na podobreni tehnologii vo proizvodstvoto na tradicionalnite prehranbeni proizvodi

ZADAÂ 1: Da se vr{i pasterizacija na mlekoto za proizvodstvo na sirewe
C/Z/A Aktivnost Indikatori Odgovorna Efikasnost Period na Propcenet Izvori na finans.
institucija realizacija buxet
C1/Z1/A1 Nabavka na oprema (duplikatori i Visoki sanitarni oceni Duplikator Sopstveni, krediti
laktofrizeri) Pokazateli za zgolemen Zdruènija i 200l=1.500€ (IFAD), Podr{ka od
2006
plasman na pazarot Farmeri Laktofriz programata MZ[V
Zgolemeno u~estvoto na 200l=1.500€
C1/Z1/A2 Obuka na farmerite za koristewe na podobreni proizvodite vo lancite Sopstveni, Proekti
Agencija za
tehnologii na supermarketi za podr{ka na
razvoj,
Zgolemena pobaruva~ka i farmerite
Sorabotka so 2006
vrednost
stru~ni
Zgolemen prihod na
institucii
farma
ZADAÂ 2: Da se vovede sovremeno ambalaìrawe na sireweto
C1/Z2A1 Nabavka na ma{ina za vakuum pakuvawe Sopstveni, krediti
Zgolemena pobaruva~ka Farmeri 2006 1000€ (IFAD),
ZADAÂ 3: Da se podobrat sanitarnite uslovi vo {talite i mandrite

C1/Z3/A1 Podobruvawe na standardite za higiena i Sopstveni, krediti
kvalitet na farmite (dovod na voda, struja i Visoki sanitarni oceni Farmeri 2006 (IFAD),
oprema)
CEL: 2. Brendirawe na lokalnite proizvodi
ZADAÂ 1: Da se dobie brend za gali~ki ka{kaval

C2/Z1/A1 Dobivawe na oznaka za gegrafsko poteklo i MZ[V (Progr. za
tradicionalen proizvod Zgolemena vrednost na Farmeri pottik. na razvojot
2007 200.000 den
proizvodot MZ[V na zemjod.)
ZADAÂ 2: Da se dobie brend za gali~ko sirewe

2007 200.000 den
38
ZADAÂ 3: Da se dobie brend za gali~ko jagne
2005 200.000 den
C2/Z1/A2 Proizvodstvo na organsko jagne Farmeri MZ[V, Telo za
Zgolemena vrednost na setrifikacija
MZ[V, Telo za 2007
proizvodot
sertifikacija
CEL 3: Spre~uvawe na kontinuiranata degradacija na pasi{tata
ZADAÂ 1: Da se sprovedat merki za obnova, razvoj i za{tita na pasi{tata

C3/Z1/A1 Utvrduvawe na granicite na pasi{tata koi Lokalnata
gravitiraat kon Gali~nik i prevzemawe na zaednica,
2006 MZ[V
koristewe soglasno Zakonot Farmeri, JP za
pasi{ta, NP
C3/Z1/A2 Zgolemuvawe na bonitetot, prinosot i Lokalnata
podobruvawe na trevniot sostav zaednica,
2006 MZ[V
Farmeri, JP za
pasi{ta, NP
C3/Z1/A3 Akcii za ~istewe na degradirani pasi{ta od Lokalnata
druga vegetacija (smreka) zaednica,
2006 MZ[V
Farmeri, JP za
pasi{ta, NP
CEL 4: Koristewe na postoe~kite i voveduvawe na posebni stimulativni merki za razvoj na sto~arstvoto
ZADAÂ 1: Da se dobie genetsko podobruvawe i pro{irena reprodukcija

C4/Z1/A1 Koristewe na postoe~kata podr{ka za nabavka na
kvalitetni priplodni grla Zgolemuvawe na Farmeri, Progr. na
2005
proizvodstvoto MZ[V MZ[V
C4/Z1/A2 Koristewe na postoe~kata podr{ka za

zgolemuvawe na osnovnoto stado ovci Porast vo brojnata Farmeri, Progr. na
2005
sostojba na ìvotnite MZ[V MZ[V
C4/Z1/A3 Koristewe na postoe~kata podr{ka za in-situ Zgolemen plasman na

Progr. na
odrùvawe na avtohtoni rasi (ovci, kowi) lokalni proizvodi i Farmeri,
2006 MZ[V
uslugi so specifi~no MZ[V
poteklo
ZADAÂ 2: Da se izrabotat proekti za razvoj na odr`livi ruralni oblasti i za~uvuvawe na ìvotnata sredina i pejsa`
C4/Z2A1 Prenaso~uvawe kon organsko proizvodstvo i SAPARD Programa
Farmeri,
namaluvawe na inputite Podobrena ekolo{ka na EU za
Agencija, 2006
odr`livost predpristapna
MZ[V
podr{ka
39
C4/Z2A2 Upravuvawe so neiskoristenoto zemji{te za SAPARD Programa
Namaluvawe na Farmeri,
proizvodstvo na EU za
povr{inite pod Agencija, 2006
predpristapna
neiskoristeno zemji{te MZ[V
podr{ka
C4/Z2A3 Za~uvuvawe i podobruvawe na karakteristikite SAPARD Programa
Farmeri,
na predelot Podobrena ekolo{ka na EU za
Agencija, 2006
odr`livost predpristapna
MZ[V, NP
podr{ka
C4/Z2A4 Podr{ka na grupni zemjodelski biznisi SAPARD Programa
Zgolemen potencijal za Farmeri,
na EU za
konkurentnost i plasman Agencija, 2006
predpristapna
na pazarot MZ[V
podr{ka
C4/Z2A5 Podr{ka na mladi farmeri SAPARD Programa
Farmeri,
Zgolemen broj na na EU za
Agencija, 2006
rezidentno naselenie predpristapna
MZ[V
podr{ka
CEL 5: Strategija za promocija na proizvodite
ZADAÂ 1: Da se izvr{i priklu~uvawe kon klasterot za jagne{ko meso i sirewe (Proekt na USAID za konkurentnost na Makedonija-
MCA)
C5/Z1A1 U~estvo na promotivni manifestacii na Nacionalen Zdruènija na
klasterot sovet za farmeri, proekti za
Realizirana proda`ba i pretpriemni- podr{ka na
dodadena vrednost na {tvo i konku- 2006 farmerite (GTZ,
proizvodot rentnost, MCA)
Zdruènija i
farmeri
C5/Z1A2 U~estvo na redovni saemski manifestacii vo Zdruènija na
zemjata i nadvor Realizirana proda`ba i farmeri, proekti za
Zdruènija i
dodadena vrednost na 2006 podr{ka na
farmeri
proizvodot farmerite (GTZ,
MCA)
40
TURIZAM
Nizok kapacitet na lokalnoto naselenie za turizam

Odgovorna Period na Procenet Mo`ni izvori na
Celi Zada~i Aktivnosti Indikatori Efikasnost Zabele{ki
institucija realizacija buxet finansirawe
Zajaknuvawe na Da se procenat -Organizirawe rabotilnica Postoe~kite kapaciteti MZ Gali~nik visoka Do 2006 3.000 EUR - MZ Gali~nik
postoe~kite za procenka na kapacitetite i mo`nosti na - SIDA
kapacitetot na
kapacitetite i kaj lokalnoto naselenie i lokalnoto naselenie se - MCMS
lokalnoto mo`nosti na zagrièni strani za proceneti - SDC
naselenie za lokalnoto naselenie aktivnosti od turizmot - USAID
turizam Da se napravi - Organizirawe rabotilnica Proceneti se potrebite MZ Gali~nik visoka Do 2006 3.000 EUR - MZ Gali~nik
procenka na potrebite so relevantnite zasegnati od obuka za - SIDA
od obuka za lokalnoto strani za procenka na lokalnoto naselenie - MCMS
naselenie nedostatocite i potrebite - SDC
od obuka za lokalnoto - USAID
naselenie
Da se odràt Odrùvawe obuka za: Odràni se pove}e MZ Gali~nik visoka Do 2007 15.000 EUR - SIDA
profesionalni obuki Smestuvawe profesionalni obuki za - MCMS
za jaknewe na Ishrana jaknewe na kapacitetite - SDC
kapacitetite za Informacija za turizam na lokalnoto - USAID
turizam na lokalnoto Organizacija naselenie
naselenie Vodi~i
so bazi~no poznavawe za: Naselenieto osposobeno
-Grià za gosti za izrabotka na
-Izrabotka na marketing i ednostavni biznis i
biznis planovi marketing planovi
Mal broj na turisti vo Gali~nik

Zgolemuvawe na Da se izraboti 1. Inventarizacija na Menaxment plan za MZ Gali~nik visoka Do Avgust 2006 15.000 EUR 1. MZ Gali~nik
menaxment plan za prirodnite i kulturnite razvoj na turizmot vo 2. MZ Gali~nik i
brojot na turisti
razvoj na turizmot vo vrednosti Gali~nik e izraboten op{tinata
Gali~nik 2. Utvrduvawe na proizvodi - SIDA
/ponuda/ - MCMS
3. Razvoj na proizvodite - SDC
- USAID
Da se izraboti Procenka i izrabotka na Strategijata za MZ Gali~nik sredna Do Avgust 2006 5.000 EUR MZ Gali~nik i NP
Strategija za promocija draft -Koncept za promocija i Mavrovo
i informacija na promovirawe i informirawe informacija na - SIDA
Gali~nik Gali~nik e izrabotena - MCMS
- SDC
- USAID
41
Lokalnoto naselenie ne e svesno za pridobivkite od odr`liviot turizam
Lokalnoto -Da se objasnat Rabotilnica za odr`liv Lokalnoto naselenie gi MZ Gali~nik visoka Do Juli 2006 2000 EUR MZ Gali~nik
principite na turizam znae principite na Ministerstvo za
naselenie da
odr`liviot turizam odr`liviot turizam lokalna samouprava
stane svesno za MCMS
pridobivkite GTZ
od odr`liviot USAID
turizam Da se obrazloì Rabotilnica so primeri od Otvoreni se novi MZ Gali~nik visoka Do Juli 2006 2000 EUR MZ Gali~nik
mo`nosta za najdobrite iskustva rabotni mesta MCMS
samovrabotuvawe GTZ
USAID
Da se objasnat na~inite Rabotilnica so primeri od Naselenieto e svesno za MZ Gali~nik sredna Do Juli 2006 2000 EUR MZ Gali~nik
na lokalniot razvoj najdobrite iskustva pridobivkite MCMS
GTZ
USAID
Strategija za podigawe Kampawa za podigawe na Organizirani: MZ Gali~nik Do 2007 15.000 EUR MZ Gali~nik
na javnata svest javnata svest Rabotilnica za javna MCMS
svest GTZ
USAID
Mal broj turisti~ki atrakcii

Iznao|awe Da se proceni momen- Ekspertska procenka Proceneti se MZ Gali~nik visoka Do 2007 2.000 EUR MZ Gali~nik
talnata sostojba atrakciite zaradi koe Ministerstvo za
dopolnitelni
turistite go posetuvaat lokalna samouprava
atrakcii Gali~nik MCMS
GTZ
USAID
Da se identifikuvaat Rabotilnica za Napraven e nov paket na MZ Gali~nik visoka Do 2007 3.000 EUR MZ Gali~nik
novi turisti~ki identifikacija na novi turisti~ki proizvodi MCMS
proizvodi turisti~ki proizvodi od Gali~nik GTZ
USAID
Da se napravi razvoj na Izrabotka na koncept Turisti~kite proizvodi MZ Gali~nik sredna Do 2007 15.000 EUR MZ Gali~nik
turisti~kite proizvodi za razvoj na turisti~kite se razvieni i MCMS
proizvodi pretstavuvaat atrakcii GTZ
USAID
42
ENERGETIKA
Neiskoristuvawe na postoe~kite izvori na energija (son~eva, hidro i bioenergija)

Iskoristuvawe Izgradba na tri mali 1. Izrabotka na predlog - Koli~estvo na Op{tina Mavrovo sredna Do 2010 Stranski donacii
na hidrocentrali proekt; proizvedena energija i Rostu{e
2. Iznao|awe na izvori za MZ Gali~nik
energetskiot finansirawe
potencijal Rekonstrukcija na 1. Izrabotka na predlog - Koli~estvo na dobiena Op{tina Mavrovo visoka Do 2010 Stranski donacii
dalekovodot od Jan~e proekt; energija i Rostu{e
finansirawe
Rekonstrukcija na 1. Izrabotka na predlog - Koli~estvo na dobiena Op{tina Mavrovo visoka Do 2010 Stranski donacii
niskonaponskata mreà proekt; energija i Rostu{e
finansirawe
Organizirano 1. Izrabotka na plan za - Sovremen plan za NP Mavrovo visoka Do 2010 Stranski donacii
koristewe na otpadno upravuvawe upravuvawe
ogrevno drvo
Vodostopansko re{enie 1. Izrabotka na plan za - Sovremen plan za NP Mavrovo visoka Do 2010 Stranski donacii
za koristewe na vodite upravuvawe upravuvawe
za obezbeduvawe na
koncesija
Pilot proekt za 1.Izrabotka na predlog - Broj na korisnici; Op{tina Mavrovo visoka Do 2010 Stranski donacii
koristewe na son~eva proekt; - Koli~estvo na dobiena i Rostu{e
energija 2.Iznao|awe na izvori za energija MZ Gali~nik
finansirawe; NVO sektor
43
@IVOTNA SREDINA
Neorganizirano postapuvawe so otpadot vo Gali~nik

institucija realizacija buxet (MKD) finansirawe
Organizirano Da se saniraat divite 1. Rabotna akcija od strana broj na sanirani divi - MZ Gali~nik 1. niska Do 2006 1. 10000 1. MZ Gali~nik
postapuvawe deponii (selski na Gali~anite deponii (ili broj na - Op{tina 2. visoka 2. 100000 2. MZ Gali~nik i
buni{ta) 2. Pla}awe na slu`ba postoe~ki divi deponii) Mavrovo- op{tinata
so otpadot vo Rostu{e
Gali~nik - JP Komunalno
pretprijatie
Da se prenameni Po{umuvawe na starite Broj na sanirani MZ Gali~nik sredna Do 2006 30000 MZ Gali~nik i NP
prostorot na bun{tata buni{ta |ubri{ta Mavrovo
Da se organizira Snabduvawe so kontejneri Postaven dovolen broj MZ Gali~nik i visoka Do 2006 550000 - MZ Gali~nik i
sobirawe na smetot kontejneri op{tinata op{tinata
- Mo`ni donacii
Organizirawe na Organizirana slu`ba MZ Gali~nik sredna Do 2006 MZ Gali~nik
vnatre{en transport na (Naplatuvawe na
smetot komunalna taksa)
Transport na komunalniot Nema pove}e |ubri{ta MZ Gali~nik i visoka Do 2006 MZ Gali~nik
smet do deponijata vo Gali~nik op{tinata (Naplatuvawe na
komunalna taksa)
Da se opredeli lokacija Izbor na lokacija i Deponirawe na {utot vo MZ Gali~nik sredna Do 2006 50000 MZ Gali~nik
za gradeèn {ut iskopuvawe na deponija edna deponija
Da se podigne javnata Javna kampawa Produciran MZ Gali~nik i sredna Do 2007 150000 Fondacii
svest propaganden materijal NVO
Namaluvawe na
koli~estvoto otpad niz
seloto
44
Neracionalno iskoristuvawe i neorganizirano sledewe na kvalitetot na vodata za piewe
Kvalitetna Da se napravi procenka - Terenski istraùvawa i - podatoci za - MZ Gali~nik visoka Do 2008 - MZ Gali~nik
na izda{nosta na merewa izda{nosta na izvorite - Zavod za - MZ[V
voda za piewe
izvorite i mo`nosta za - Izrabotka na ekspertska - opredeleni potrebnite zdravstvena - MCMS
vo dovolni nivno kaptirawe studija koli~estva voda za za{tita - GTZ
koli~estva i piewe i biolo{ki - RHMZ - USAID
sledewe na minimum
kvalitetot Da se izgradat Izbor na lokacija i Izgraden rezervoar MZ Gali~nik visoka Do 2008 MCMS
rezervoari za voda izgradba na rezervoar GTZ
na vodata USAID
Da se izgradi vodovodna - Postavuvawe na vodovodni Konstruirana MZ Gali~nik visoka Do 2008 MZ Gali~nik
mreà i da se sanira cevki, vodomeri i druga celokupna, ispravna i MCMS
postoe~kata mreà instalacija funkcionalna GTZ
- Kontrola na postoe~kata vodovodna mreà USAID
mreà i zamena na
neispravnite komponenti
Da se izgradi kontrolna - Izbor na lokacija Postojano sledewe na MZ Gali~nik visoka Do 2008 MZ Gali~nik
stanica - Postavuvawe na oprema kvalitetot na vodata MCMS
- Vrabotuvawe na stru~no GTZ
lice USAID
Da se postavat visoka Do 2008 MZ Gali~nik
pre~istitelni uredi na MCMS
vodata za piewe GTZ
USAID
Da se odrùva visoka Do 2008 MZ Gali~nik
vodovodnata (komunalni taksi)
infrastruktura
45
Neorganiziran kanalizaciski sistem i sistem za pro~istuvawe na otpadnite vodi
Efikasen Da se proceni Ekspertska procenka - Dobieni podatoci za MZ Gali~nik visoka Do 2008 MZ Gali~nik
kanalizaciski momentalnata sostojba nedostatocite na Ministerstvo za
so kanalizacionata kanalizacionata mreà lokalna samouprava
sistem i mreà i idnite potrebi MCMS
pre~istiteln - Procenet to~niot GTZ
a stanica buxet USAID
(sproveduvawe Dase doizgradi Grade`ni aktivnosti Izgradena e MZ Gali~nik visoka Do 2008 MZ Gali~nik
na kanalizacionata mreà celokupnata mreà MCMS
GTZ
aktivnostite USAID
predvideni Da se izgradi Grade`ni aktivnosti Izgradena e MZ Gali~nik sredna Do 2008 MZ Gali~nik
so Detalniot atmosferska celokupnata mreà MCMS
urbanisti~ki kanalizacija GTZ
USAID
plan za Da se izgradi - Procenka na potrebniot Izgradena MZ Gali~nik visoka Do 2008 MZ Gali~nik
Gali~nik) pre~istitelna stanica kapacitet pre~istitelna stanica i MCMS
- Iznao|awe soodvetna dobar kvalitet na GTZ
tehnologija vodite vo Gali~ka Reka USAID
- Grade`ni aktivnosti
Da se vr{i odrùvawe i - Navremeno sanirawe MZ Gali~nik visoka Do 2008 MZ Gali~nik
kontrola na celokupna neispravnite delovi MCMS
niot sistem (komunalna - Odrùvawe na GTZ
i atmosferska kanali- kvalitetot na vodata vo USAID
zacija, pre~istitelna rekata
stanica)
46
Neaktivno za~uvuvawe na biolo{kata i predelskata raznovidnost vo regionot
Za~uvuvawe Da se izgotvi strategija Kvalitativna i Inkorporirana NP "Mavrovo" visoka do 2008 400 000 - NP "Mavrovo"
za iskoristuvawe na kvantitativna procenka na strategija vo planot za MZ Gali~nik - MZ[V
na
prirodnite resursi resursite upravuvawe so NP Op{tinata - Stranski
biolo{kata "Mavrovo" organizacii za
raznovidnost za{tita na
vo regionot prirodata
Da se regulira - Podigawe na javna svest - Namaleni koli~estva NP "Mavrovo" sredna do 2008 100 000 NP "Mavrovo"
sobiraweto na rastenija - Vospostavuvawe na sobrani rastenija i gabi MZ Gali~nik (prihodi od
i gabi efikasen sistem za - Zgolemuvawe/ NVO (MED) sobranite produkti)
kontrola na sobiraweto stabilizacija na
- Organiziran otkup populaciite
- kontrola na sobranite
koli~estva
Da se razvie Procenka na vrednostite na Sovremen plan za NP "Mavrovo" visoka do 2008 NP "Mavrovo"
sovremen/soodveten plan biodiverzitetot upravuvawe so NP stranski donacii
za upravuvawe na NP
Da se podigne javnata Produkcija na popularni Zgolemen broj na NP "Mavrovo" visoka Do 2007 150 000 NP "Mavrovo"
svest za vrednostite na izdanija posetiteli vo regionot NVO (MED) M@SPP
biodiverzitetot Informativni tabli
Da se za~uvaat retkite, - Vospostavuvawe na - Zgolemuvawe na brojot NP "Mavrovo" visoka Do 2007 NP "Mavrovo"
endemi~nite i efikasna slu`ba za na krivi~ni prijavi MZ[V
zagrozenite divi vidovi kontrola na krivolov i - Aktivno u~estvo na M@SPP
prekumerno sobirawe lokalnoto naselenie vo
- Podigawe na javna svest za{titata na prirodata
Da se stimulira - Organizirawe na otkupot - Namaleno MZ Gali~nik sredna Do 2006 200 000 Doma{ni i stranski
odgleduvaweto na - Organizirawe na trening iskoristuvawe na NVO fondacii
lekoviti rastenija za odgleduva~ite prirodnite resursi
- Ostvareni
dopolnitelni prihodi
47
SOCIJALNA KOMPONENTA I INFRASTRUKTURA
Neodrùvawe na patot vo zimskiot period

Podobruvawe Da se obezbedi 1. Barawe do nadle`nite - Broj na angaìrana MZ Gali~nik visoka Do 2006 MZ Gali~nik
odrùvawe na patot vo institucii za orùvawe na mehanizacija; Op{tina Mavrovo Op{tina Mavrovo i
na
tekot na cela godina patot - Postojana proodnost na i Rostu{e Rostu{e
socijalnata 2. Angaìrawe na patot; JP "Makedonija JP "Makedonija Pat"
blagosotojba mehanizacija za ~istewe; - Dolìna na Pat"
3. Iznao|awe na rekonstruiran pat
dopolnitelni; finansiski
sredstva;
4. Rekonstrukcija na
o{teteniot asfalt
Nepostoewe na po{ta, ambulanta i apteka

Podobruvawe Da se obezbedi 1.Barawe do "Makedonski - broj na korisnici MZ Gali~nik; visoka Do 2010 Makedonski po{ti;
funkcionirawe na po{ti" za otvarawe na - vremetraewe Op{tina Mavrovo Op{tina Mavrovo i
na
po{ta ekpozitura; i Rostu{e Rostu{e;
socijalnata 2.Iznao|awe na prostor za MZ Gali~nik
blagosotojba adaptacija
Da se obezbedi 1.Barawe do - broj na korisnici MZ Gali~nik; visoka Do 2010 Ministerstvo za
funkcionirawe na Ministerstvoto za - vremetraewe Op{tina Mavrovo zdravstvo;
ambulanta i apteka zdravstvo za povremeno i Rostu{e M Z Gali~nik;
angaìrawe na Op{tina Mavrovo i
medicinskiot personal i Rostu{e
oprema od ambulantata vo
Mavrovo i Rostu{e;
2.Adaptirawe na
prostorija za ambulanta i
apteka
48
Neozna~eni pateki za dvièwe
Olesnuvawe Da se ozna~at patekite 1. Nabavka na materijali za - Broj na ozna~eni MZ Gali~nik visoka Do 2007 700 EUR - MZ Gali~nik
za dvièwe ozna~uvawe (boi, ~etki, pateki; - op{tina Mavrovo i
na
drveni patokazi); - Broj na vklu~eni Rostu{e
dvièweto 2. Organizirawe na u~esnici; - SIDA
vo priroda rabotna akcija - Trajnost na oznakite; - MCMS
(obezbeduvawe prevoz i - Broj na korisnici na - SDC
hrana za u~esnicite, ozna~enite pateki - USAID
obeleùvawe na kamewa i
drva)
Da se zapoznae 1. Izrabotka na - kvalitet na izrabotka MZ Gali~nik; NVO visoka Do 2008 2500 EUR - MZ Gali~nik
lokalnoto naselenie i informativno pano; na panoto sektor - SIDA
posetitelite so 2. Javna prezentacija na - broj na informirani - MCMS
ozna~enite pateki za ozna~eni pateki; posetiteli - SDC
dvièwe - USAID
Podigawe na Da se sprovede edukacija 1. Postavuvawe na - Broj na postaveni NVO sektor sredna do 2010 1000 EUR - MZ Gali~nik
i javna kampawa za edukativni tabli za edukativni tabli; - SIDA
javna svest
podigawe na svesta podigawe na svesta vo - Broj na educirani - MCMS
kaj nasoka na za~uvuvawe na korisnici - SDC
korisnicite oznakite i prirodata - Broj i vremetraewe na - USAID
na patekite 2. Izrabotka na edukativniza~uvani pateki;
materijali (letoci) - Nivo na za~uvanost na
prirodata
Da se odrùvaat 1. Nabavka na materijali - Broj na obnoveni MZ Gali~nik visoka do 2010 100 EUR MZ Gali~nik
ozna~enite pateki 2. Organizirawe na pomali ozna~eni patreki
rabotni akcii
49
Neodrùvawe i nedovolno sportski tereni
Podobruvawe Da se renovira selskoto 1. Obeleùvawe na aut - Broj na korisnici na MZ Gali~nik sredna Do 2006 1500 EUR MZ Gali~nik
fudbalskoto igrali{te; (mladi) Agencija za mladi i
na sostojbata fudbalsko igrali{te liniite;
2. Organizirawe na rabotna - Trajnost na sport
so akcija za ureduvawe na odrùvaweto Stranski fondacii
postoe~kite prostorot okolu
sportski igrali{teto;
3. Ograduvawe na prostorot
tereni
okolu igrali{teto
Da se preuredi 1. Nabavka na grade`ni - Broj na korisnici na MZ Gali~nik sredna Do 2006 500 EUR MZ Gali~nik
ko{arkarskoto materijali; ko{arkarskoto (mladi) Agencija za mladi i
igrali{te na û~ka 2. Organizirawe na rabotna igrali{te; sport
akcija za obeleùvawe na - Trajnost na Stranski fondacii
igrali{teto; odrùvaweto
3. Ureduvawe na okolniot
prostor (pravewe na mesta
za sedewe)
Obezbeduvawe Da se adaptira 1. Barawe do MZ Gali~nik - Broj na korisnici na MZ Gali~nik visoka Do 2006 1500 EUR MZ Gali~nik
na prostor za prostorija za drugi za otstapuvawe na prostor pink-pong salata; (mladi) Agencija za mladi i
sportski aktivnosti koj }e se adaptira za ping- - Broj na nabaveni sport
drugi pong sala. sportski rekviziti Stranski fondacii
sportski 2. Organizirawe na rabotna
aktivnosti akcija za adaptacija na
salata;
3. Nabavka na sportski
rekviziti za ping-pong
50
Neorganiziran kulturno-zabaven ìvot za mladite
Privlekuva- Da se organiziraat 1. Barawe prostor za - Broj na posetiteli; MZ Gali~nik visoka Do 2010 ? EUR MZ Gali~nik
ànrovski ve~erni adaptacija na disko klub; - Broj na organizirani (mladi) Razni sponzorstva
we na
zabavi 2. Nabavka na muzi~ka zabavi
mladite oprema;
preku bogat 3. Odreduvawe na posebni
KZ@ ànrovski ve~eri;
4. Angaìrawe na
renomirani DJ-i;
5. Promovirawe na
ve~ernite zabavi preku
javni glasila
Da se organiziraat 1. Organizirawe na - Broj na posetiteli; MZ Gali~nik visoka Do 2007 3.000 EUR MZ Gali~nik
alternativni ve~erni logorski ogan; - Broj na organizirani (mladi) Razni sponzorstva
druèwa 2. Organizirawe na koncerti i ìvi svirki
koncerti i ìvi svirki
51

AKCIONEN PLAN Za Odrzliv Razvoj Na Galicnik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

AKCIONEN PLAN Za Odrzliv Razvoj Na Galicnik PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

AKCIONEN PLAN Za Odrzliv Razvoj Na Galicnik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

"AKCIONEN PLAN ZA ODR@LIV

Makedonsko ekolo{ko dru{tvo

Skopje, 2005 godina

Nositel na proektot: Makedonsko ekolo{ko dru{tvo

Partneri: Mesna Zaednica "Gali~nik",

Koordinator na proektot: Marjana [u{levska

Ovoj proekt e poddr`an od strana na Regionalniot centar za

Predlog verzijata na "Akcioniot plan za odr`liv razvoj na

Voveduvaweto na principite na odr`liviot razvoj vo Gali~nik e

pra{awa koi treba da se re{at za pravilen razvoj na seloto, a onie koi

Agenda 21 (materijal od okolu 700 stranici) gi povika vladite niz

Lokalna agenda 21 (LA21) proizleguva od poglavjeto 28, kade se

voveduvawe na konceptot na odr`liv razvoj na lokalno nivo preku

Glavna cel na LA21 e izgotvuvawe na lokalna strategija i akcionen

Vo akcioniot plan za odr`liv razvoj se ponudeni re{enija koi

Odr`liviot razvoj mu nudi na ~ove{tvoto kvalitativen razvoj vo koj

Toa e razvoj vo koj postoi ramnote`a pome|u ekonomskata, socijalnata

Odr`liviot razvoj mora da bide voden od zaednicata i baziran na

^lenovi na gra|anski komitet

Relevantni subjekti/celna grupa Ime i prezime

1. d-r Vladimir Xabirski

II. @IVOTNA SREDINA

1. d-r Qup~o Melovski

III.SOCIJALNI KOMPONENTI I INFRASTRUKTURA

PROCENKA NA SOSTOJBATA SO @IVOTNATA

Klimata na podra~jeto na Gali~nik mo`e edinstveno da se

Atarot na Gali~nik celosno pripa|a na planinata Bistra, zaradi

neotektonskata etapa, koga preovladuvale procesi na pineplenizacija -

Geolo{kiot sostav na Bistra e raznoviden i pretstaven so

Vo atarot na Gali~nik se sre}avaat razli~ni tipovi po~vi ~ija

Zaradi posebniot sklop na `ivotni formi, predelnite i pejsa`ni

vaweto, povr{inata, brojnosta i biomasata na biolo{kite objekti. [to

Zona na subalpski {umi - Vo ova podra~je mo`at da se razvijat pove}e

Florata na planinata Bistra e relativno dobro prou~ena {to se

Me|u poretkite drvenesti vidovi bi mo`ele da gi poso~ime:

Medicinski i aromati~ni rastenija

Najpoznati i naj~esto koristeni medicinski rastenija vo

Gabite na Bistra se slabo prou~uvani. Poznati se 166 vidovi

Faunata na Bistra e zastapena so brojni `ivotinski vidovi od

Faunata na cica~ite e nedovolno istra`ena, {to posebno se

Atarot na Gali~nik e smesten vo karbonatniot del na Bistra koj se

1. Vo rastresitiot povr{inski sloj na nepropuslivite karpi.

jugoisto~na strana na varovni~kiot masiv Govedarnik. Vo avgust

Re~nata mre`a vo atarot na Gali~nik e slabo razviena. Najva`na

Eden od gorlivite problemi na Gali~nik e vodosnabduvaweto. Vo

Za potrebite na eden odr`liv turizam neophodno e da se

Vo Gali~nik nema proizvodni kapaciteti koi bi mo`ele da go

Cvrstiot komunalen otpad e problem koj dosega ne e voop{to

Edna od prvite merki koja treba da se prezeme vo Gali~nik vo

Grade`niot {ut vo Gali~nik ne pretstavuva golem problem. Vo

PROCENKA NA MOMENTALNATA SOSTOJBA

Koga stanuva zbor za razvivawe na odr`liv turizam vo ekolo{ko-

Perspektiva za razvoj na turizam vo Gali~nik

Atarot na Gali~nik od 63,8 km2 celosno pripa|a na planinata

du{even odmor i rekreacija, a drugi pak gledaat mnogubrojni i tesno

Potencijalni resursi za razvoj na ekolo{ki turizam vo Gali~nik

Faktot {to Gali~nik so svojot atar vleguva vo granicite na NP

Kako prirodni resursi koi so pravilno iskoristuvawe i razvoj na