8/21/2020 กระบวนการผลิตเหรียญกษาปณ์

ใส่คําค ้นทีนี

เกียวก ับกองกษาปณ์ | ข่าวสาร | ผลิตภ ัณฑ์ | ขนตอนการผลิ

ั ต | การให้บริการ | ความรูเ้ รืองกษาปณ์ | ศูนย์การเรียนรูฯ้

กระบวนการผลิตเหรียญกษาปณ์

กระบวนการผลิตเหรียญกษาปณ์ ประกอบด ้วย 4 ขันตอนสําคัญ ประกอบด ้วย การทําแม่แบบ การผลิตดวงตรา การผลิตเหรียญตัวเปล่า การตีตรา ดัง

1. การทําแม่แบบ

เริมจากการออกแบบลวดลายด ้านหน ้าและด ้านหลังของเหรียญ โดยคํานึงถึงความถูกต ้อง สวยงาม ละเอียด ประณีต และสัมพันธ์กบ ั กระบวนกา
แบบทีเกียวข ้องกับพระมหากษั ตริยพ ์ ระบรมมวงศานุวงศ์ จะต ้องนํ าเข ้าคณะกรรมการทีปรึกษาเหรียญกษาปณ์ทระลึ
ี กและเหรียญทีระลึก เมือแบบผ่า
คณะกรรมการดังกล่าวแล ้ว จึงนํ าขึนทูลเกล ้าฯ เพือขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต และเมือได ้รับพระบรมราชานุญาตแล ้ว ช่างปั นจะปั นแบบด ้ว
- 8 เท่าของเหรียญจริง จากนันจึงนํ าไปหล่อปูนปาสเตอร์และตกแต่งให ้คมชัด 2 - 3 ครัง จนได ้แบบทีมีลวดลายสมบูรณ์ คมชัด ก่อนนํ าไปหล่อพิมพ์
หล่ออีพ็อคซี ตามลําดับ แบบอีพ็อคซีทีได ้เรียกว่า "แม่แบบ"

2. การผลิตดวงตรา

ดวงตรา เป็ นตราสําหรับดอกประทับลวดลายลงบนเหรียญตัวเปล่าเพือทําเหรียญกษาปณ์ การผลิตดวงตรา แบ่งเป็ น 2 ขันตอน คือ

(1) การทําแม่ตรา นํ าแม่แบบอีพ็อคซีไปเข ้าเครืองย่อลาย เพือย่อลวดลายลงบนแท่งเหล็กทีมีขนาดเท่าเหรียญทีจะผลิต แท่งเหล็กทีได ้เรียกว่า

"แม่ลายขึน" จากนันนํ าแม่ยอ
่ ลายไปตบแต่งลวดลาย กลึง ชุบแข็ง และถอน (อัดด ้วยแรงกดสูง) ลวดลายลงบนแท่งเหล็กทรงแหลม (หุน ่ แหลม)
ซึงจะนํ าไปตบแต่ง กลึง ชุบแข็ง และถอนทํา "แม่ตรา"

(2) การทําดวงตรา

นํ าแม่ตราทีได ้ไปถอนทําดวงตรา ด ้วยวิธก

ี ารและเครืองจักรเดียวกับการถอนทําแม่ลายลงและแม่ตรา จากนันนํ าดวงตราไปกลึงให ้ได ้ขนาด
กับเครืองตีตรา ชุบแข็งขัดผิวหน ้าและชุบเคลือบผิวหน ้าด ้วยโครเมียมแข็ง เพือยืดอายุการใช ้งานของดวงตรา โดยเฉลียดวงตรา 1 คู่ สามารถใช ้ตีต
กษาปณ์ได ้ประมาณ 100,000 - 250,000 เหรียญ ทังนีขึนกับประเภทของโลหะและขนาดของเหรียญตัวเปล่า

กรณีดวงตราเหรียญขัดเงาจะเพิมขันตอน ทําให ้ส่วนทีเป็ นลวดลายด ้าน (โดยวิธพ

ี น
่ ทราย) ตัดกับพืนผิวทีเป็ นมันเงา

www.royalthaimint.net/ewtadmin/ewt/mint_web/ewt_news.php?nid=345 1/3
8/21/2020 กระบวนการผลิตเหรียญกษาปณ์

3. การผลิตเหรียญตัวเปล่า

เหรียญตัวเปล่า เป็ นเหรียญทีมีลก

ั ษณะกลมแบน ไม่มลี วดลายบนเหรียญทังสองด ้าน ผลิตจากโล
ผสมต่างๆ ขึนกับชนิดเหรียญทีผลิต และมีขนตอนการผลิ
ั ต ดังนี

(1) หลอมโลหะส่วนผสมตามความต ้องการและเทหล่อลงบนพิมพ์เป็ นแท่ง

(2) นํ าแท่งโลหะมารีดลดความหนาจนได ้แผ่นโลหะทีมีความหนาตามทีกําหนด

(3) นํ าแผ่นโลหะมาตัดตัว ให ้ได ้เหรียญตัวเปล่าทีมีขนาดเส ้นผ่าศูนย์กลาง ความหนาและนํ าหนักตามทีกํ

(4) เหรียญกษาปณ์หมุนเวียนส่วนใหญ่มข ี อบเหรียญ เพือช่วยให ้การตีตราดีขนใช

ึ ้แรงกดน ้อย ลวดลายคม
ขอบเหรียญยังช่วยป้ องกันลวดลายสึกหรอขณะใช ้งาน ทําให ้เหรียญมีอายุการใช ้งานนานขึน โดยขันตอน
ถูกกล่อมให ้เรียบมนและยกให ้สูงด ้วยการให ้เหรียญตัวเปล่าผ่านอุปกรณ์ททํ
ี าเป็ นร่องพิเศษ

(5) อบอ่อน นํ าเหรียญตัวเปล่ามาอบทีอุณหภูมป

ิ ระมาณ 650 - 750 องศาเซลเซียส (อุณหภูมท ี ้อบขึนกับขนาดและชนิดโลหะของเหรียญตัวเปล่
ิ ใช
โลหะอ่อนตัว

(6) ล ้างทําความสะอาดและอบให ้แห ้ง ล ้างเหรียญตัวเปล่าด ้วยสารเคมี เพือขจัดคราบนํ ามัน คราบเขม่า และสิงสกปรกบนพืนเหรียญแล ้วอบให ้แห ้

กรณีเหรียญตัวเปล่าขัดเงาจะเพิมขันตอนการขัดพืนผิวเหรียญให ้เป็ นเงาคล ้ายกระจก

4. การตีตราเหรียญสําเร็จ
เป็ นการถ่ายทอดลวดลายจากดวงตราลงบนเหรียญตัวเปล่า หลังจากได ้ดวงตราแล ้วนํ ามาประก
ตรา แล ้วผ่านเหรียญตัวเปล่าเข ้าเครืองตีด ้วยแรงกดขนาดต่างๆ ขึนกับประะเภทเหรียญทีผลิต นํ าเหรียญ
เลือกตัวดีตวั เสีย และนับบรรจุตวั ดีใส่ถงุ

สําหรับเหรียญทีระลึกมีกระบวนการผลิตเช่นเดียวกับเหรียญกษาปณ์ ยกเว ้นเหรียญบางประเภท

แล ้วจะต ้องนํ าไปผ่านกระบวนการผลิตเพิมเติมอีก เช่น พ่นทราย รมดํา ขัดแต่งด ้วยมือ ชุบทอง และเคลือ
เป็ นต ้น
www.royalthaimint.net/ewtadmin/ewt/mint_web/ewt_news.php?nid=345 2/3
8/21/2020 กระบวนการผลิตเหรียญกษาปณ์

กองกษาปณ์ 13/1 หมู่ 2 ถนนพหลโยธิน ตําบลคลองหนึง อําเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12120

โทรศัพท์: 0 2901 4901 ถึง 8 และ 0 2834 8300 ถึง 50 E-mail : rtm@treasury.go.th
นโยบายเว็บไซต์ | นโยบายคุ ้มครองข ้อมูลส่วนบุคคล | นโยบายความปลอดภัย

Copyright © 2014 กองกษาปณ์ - All Rights Reserved

www.royalthaimint.net/ewtadmin/ewt/mint_web/ewt_news.php?nid=345 3/3