Aan de Onderwijsraad

Mevr. prof. dr. G.T.M. ten Dam

Mevr. dr. A. de Wolff
Nassaulaan 6
2514 JS Den Haag

Amsterdam, 5 februari 2011

Geachte leden van de Onderwijsraad,

Binnenkort moet u advies uitbrengen over de plannen van minister Van Bijsterveldt om het
aantal profielen in de bovenbouw havo/vwo terug te brengen naar twee profielen en meer
aandacht te geven aan Nederlands, Engels, Wiskunde en ‘science’.
Wij onderschrijven de wens om de leerprestaties van leerlingen te verbeteren, maar maken
ons zorgen over de mogelijk negatieve effecten van de maatregelen die worden voorgesteld
in het Actieplan Beter Presteren. We noemen hieronder drie belangrijke overwegingen:

1. De maatregelen impliceren een verschraling van het mens- en

maatschappijvakkenonderwijs. Aardrijkskunde, geschiedenis, economie, maatschappijleer
en maatschappijwetenschappen – waarin doelen van burgerschapsvorming centraal staan -
zijn naar onze mening even zo goed kernvakken. De samenleving en kenniseconomie
vragen niet alleen om jongvolwassenen die voldoende vaardig zijn in taal en rekenen. Onze
complexe en dynamische samenleving vraagt om mensen die beschikken over voldoende
kennis van en inzicht in historische ontwikkelingen en ruimtelijke, politiek-maatschappelijke
en economische vraagstukken, het vermogen om te gaan met een diversiteit aan
perspectieven en om kritisch te denken en redeneren.
Een efficiëntere organisatie van het onderwijs op scholen en een vermeende dalende trend
in leerprestaties volgens scores op het PISA onderzoek – waar diverse onderwijskundige
experts overigens vraagtekens bij zetten – zijn naar onze mening onvoldoende reden voor
een reorganisatie van de onderwijsstructuur en de sterke concentratie op enkele vakken.

2. Het terug brengen van het aantal profielen tot een bèta- en een alfaprofiel ontkent het
bestaan van de ‘gammaleerling’. Economie en maatschappij is het grootste profiel in de
bovenbouw van het voortgezet onderwijs en het gros van de leerlingen kiest een
vervolgstudie die niet als alfa of bèta is te benoemen. De minister verwijst in de aan u
gerichte brief naar het regeerakkoord, waarin staat dat er wordt gestreefd naar een
optimalisering van de aansluiting binnen en tussen onderwijssectoren. Het schrappen van
het gammaprofiel vermindert de aansluiting met het vervolgonderwijs echter drastisch voor
leerlingen die geïnteresseerd zijn in economie, geschiedenis, ruimtelijke of politiek-
maatschappelijke vraagstukken. Leerlingen moeten hun interesse en talenten voor de mens-
en maatschappijvakken niet uit hoeven te stellen tot na het voortgezet onderwijs. Ze moeten
een profiel kunnen volgen dat goed voorbereidt op een vervolgstudie die bij hen past.
Verbetering van het onderwijs vraagt ons inziens vooral om een goed doordacht curriculum
met heldere leerlijnen, opbrengstgericht werken en met name professionalisering van
leraren.

3. Op basisscholen en pabo’s moet uiteraard voldoende aandacht zijn voor rekenen en taal.
De focus ligt de laatste jaren al meer en meer op taal- en rekenonderwijs. Verbetering van
het taal- en rekenonderwijs moet en hoeft echter niet ten koste te gaan van onderwijs in de
algemeen vormende vakken. Binnen de mens- en maatschappijvakken wordt hard gewerkt
aan vormen van taalgericht of taalrijk vakonderwijs om vanuit deze vakken de
taalvaardigheid van leerlingen te verbeteren en tegelijkertijd de opbrengst van het mens en
maatschappij onderwijs. Er zijn bovendien al diverse initiatieven gericht op verbetering van
taal- en rekenprestaties. Is het niet te voorbarig om, terwijl we nog geen zicht hebben op de
positieve resultaten van deze ontwikkelingen, zulke ingrijpende maatregelen te nemen?

Wij zijn graag bereid om met u bovenstaande verder te bespreken en steun te bieden bij de
verbetering van het onderwijs.

Hoogachtend,

prof. dr. Carla van Boxtel, bijzonder hoogleraar Historische cultuur en educatie. Universiteit
van Amsterdam / Erasmus Universiteit Rotterdam, namens het Landelijk Expertisecentrum
Mens- en Maatschappijvakken.

prof. dr. Joop van der Schee, bijzonder hoogleraar voor het aardrijkskundeonderwijs.
Vrije Universiteit Amsterdam, namens het Centrum voor Educatieve Geografie.

prof. dr. Paul Schnabel, voorzitter van de commissies vernieuwing examenprogramma

maatschappijwetenschappen.

drs. Hans. Goudsmit, namens het Landelijk Expertisecentrum Economie en Handel.

drs Hans Teunissen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Leraren

Maatschappijleer (NVLM).

prof. dr. Henk Ottens, voorzitter Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap

(KNAG).

drs. Maas van Egdom, voorzitter Vereniging van docenten in Geschiedenis en

Staatsinrichting in Nederland (VGN).

drs. Jéjé Groot, voorzitter Vereniging van leraren in de economisch-maatschappelijke vakken

(VECON).