ΜΠΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

«ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΠΕ (e-Learning)»

ΜΑΘΗΜΑ: Α1 Εισαγωγή στην Ανοιχτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση

Καθηγητής : κ. Χαράλαμπος Μουζάκης

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: Η χρήση των Google Docs ως εργαλείο συνεργατικής μάθησης

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ Φατσή Αθανασία του Κωνσταντίνου

ΑΕΜ:01156
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα εργασία εκπονείται στο πλαίσιο μαθήματος ΜΠΣ με τίτλο «Εισαγωγή στην
Ανοιχτή και Εξ αποστάσεως εκπαίδευση» με θεματικό άξονα τη διερεύνηση της
παιδαγωγικής αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων και μέσων στην εξ αποστάσεως
εκπαίδευση. Σκοπός της εργασίας είναι να παρουσιάσει μέσα από την ανασκόπηση
σχετικής βιβλιογραφίας τον τρόπο που εξυπηρετείται η συνεργατική μάθηση μέσα από
τη χρήση ψηφιακών συνεργατικών εργαλείων όπως είναι τα συνεργατικά έγγραφα
(Google Docs). Αρχικά επιχειρείται μία εννοιολογική οριοθέτηση της έννοιας της
συνεργατικής μάθησης και ειδικότερα της συνεργατικής μάθησης που υποστηρίζεται από
τεχνολογικά μέσα, όπως ο υπολογιστής, και στη συνέχεια επιχειρείται η παρουσίαση των
συνεργατικών εγγράφων της Google (Google Docs) και του τρόπου που συμβάλλουν
στην ενίσχυση της συνεργατικής μάθησης σε μαθησιακά περιβάλλοντα, ενώ η εργασία
ολοκληρώνεται με μία σειρά από σχετικά συμπεράσματα.

2. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ
2.1. Η έννοια της συνεργατικής μάθησης (Cooperative Learning)

Βασικό στοιχείο της συνεργατικής μάθησης είναι η επίτευξη κοινών μαθησιακών στόχων
που επιτυγχάνονται μέσα στο πλαίσιο ομαδικής εργασίας (Johnson & Johnson, 2000). Το
πεδίο εφαρμογής της συνεργατικής μάθησης έχει μεγάλο εύρος και καλύπτει την
προσχολική έως την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, τόσο
σε επίπεδο διδασκαλίας όσο και σε επίπεδο μάθησης, σε τυπικές ή όχι μορφές
εκπαίδευσης, ακόμα και σε μετασχολικά ή εξωσχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα
(Johnson & Johnson, 2000).

Σύμφωνα με τους μελετητές η μάθηση ενισχύεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από την
καλλιέργεια του κοινού αισθήματος του ανήκειν που αποτελεί βασικό άξονα της
συνεργατικής μάθησης (Kupczynski, Mundy, Goswami, Meling, 2012). Οι Johnson και
Johnson (1989) επισημαίνουν την αποτελεσματικότητα των αρχών και τεχνικών της
συνεργατικής μάθησης στη διαμόρφωση περιβαλλόντων μάθησης που χαρακτηρίζονται
από κινητοποίηση και υποστήριξη. Τα οφέλη που προκύπτουν από την εφαρμογή
πρακτικών συνεργατικής μάθησης είναι σαφή και μπορούν να ενισχυθούν με τη χρήση
της τεχνολογίας (Kupczynski, Mundy, Goswami, Meling, 2012).

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΜΠΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 1 | σ ε λ ί δ α
Σύμφωνα με το μοντέλο συνεργατικής μάθησης των Johnson και Johnson (1989) πέντε
είναι τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη συνεργατική μάθηση. Πρόκειται για

α) τη θετική αλληλεξάρτηση (positive interdependence)

β) την ανάληψη ατομικής ευθύνης (individual accountability)
γ) την κατά πρόσωπο προωθητική αλληλεπίδραση (face-to-face promotive
interaction)
δ) τις κοινωνικές δεξιότητες (social skills)
ε) την επεξεργασία της ομάδας (group processing) (Kupczynski, Mundy, Goswami,
Meling, 2012)

Πιο αναλυτικά η θετική αλληλεξάρτηση δηλώνει το αίσθημα της σύνδεσης ανάμεσα στα
μέλη της ομάδας με τρόπο που να καθιστά αντιληπτό ότι η επιτυχία της ομάδας
εξαρτάται από τη συμμετοχή και το συγχρονισμό των προσπαθειών όλων των μελών για
να επιτευχθεί το τελικό αποτέλεσμα (Gillies, 2016).

Η ανάληψη ατομικής ευθύνης σχετίζεται με τη διασφάλιση της ολοκλήρωσης των

δραστηριοτήτων που αναλογούν σε κάθε μέλος της ομάδας τόσο σε ατομικό όσο και σε
ομαδικό επίπεδο (Gillies, 2016). Άλλωστε η Gillies (2016) σημειώνει ότι όσο
περισσότερο δυνατή είναι η σύνδεση των μελών της ομάδας τόσο μεγαλύτερη είναι η
προσωπική ευθύνη της συνεισφοράς στη συλλογική προσπάθεια της ομάδας.

Η πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της ομάδας σχετίζεται με την
επιθυμία των μελών να πετύχουν την ενθάρρυνση και τη διευκόλυνση στην πορεία
ολοκλήρωσης των ομαδικών δραστηριοτήτων με γνώμονα την επίτευξη του στόχου
(Gillies, 2016). Η αλληλεπίδραση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους όπως
την παροχή βοήθειας ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, τη διαμοίραση αναγκαίων πηγών,
την παροχή αποτελεσματικής ανατροφοδότησης στη διάρκεια εκτέλεσης συγκεκριμένων
δραστηριοτήτων, την αμφισβήτηση και αιτιολόγηση συμπερασμάτων ώστε να
διαμορφωθεί μία βαθύτερη προσέγγιση των θεμάτων προς διερεύνηση και τέλος την
κοινή εργασία που χτίζει τον αμοιβαίο στόχο (Gillies, 2016). Η διαδικασία αυτή ωφελεί
όσους λαμβάνουν βοήθεια αλλά σε σημαντικό βαθμό ευνοούνται και όσοι την δίνουν,
κυρίως γιατί εξυπηρετείται η αναδιοργάνωση και επαναδόμηση της πληροφορίας που
ήδη κατέχουν αναπτύσσοντας πιο σαφείς και επεξεργασμένες γνωστικές αντιλήψεις σε
σχέση με πριν (Webb & Mastergeorge, 2003).

Σχετικά με τις κοινωνικές δεξιότητες οι Johnson and Johnson (2009) υποστηρίζουν ότι η
επίτευξη ποιοτικής συνεργασίας είναι αποτέλεσμα τέτοιων δεξιοτήτων τις οποίες τα μέλη
της ομάδας πρέπει να διδαχθούν και να κινητοποιούνται στο να τις εφαρμόζουν. Τέτοιες
δεξιότητες είναι

α) η ενεργή ακρόαση
β) το μοίρασμα ιδεών και πηγών

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΜΠΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 2 | σ ε λ ί δ α
 γ) η εποικοδομητική κριτική πάνω στις ιδέες των άλλων
δ) η ανάληψη ευθύνης για τη συμπεριφορά
ε) η ανάληψη δημοκρατικών αποφάσεων (Gillies, 2016).

Τέλος η έννοια της επεξεργασίας της ομάδας προϋποθέτει τον αναστοχασμό πάνω στην
πρόοδο των δραστηριοτήτων και των σχέσεων των μελών της ομάδας με αποτύπωση του
βαθμού επίτευξης των στόχων, των δραστηριοτήτων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα,
του τρόπου ανάληψης δράσης για την ολοκλήρωση των στόχων (Gillies, 2016).

Οι Kupczynski, Mundy et al. (2012) επισημαίνουν ότι η μαθητοκεντρική προσέγγιση της

συνεργατικής μάθησης οδηγεί στην αυτονομία του μαθητή, γεγονός που έχει θετική
επίδραση όχι μόνο στον βραχυπρόθεσμο σχολικό ορίζοντα αλλά στην προσωπική και
επαγγελματική ζωή του συμμετέχοντα.

Οι τεχνολογικές καινοτομίες των τελευταίων δεκαετιών έχουν επιτρέψει στην εξ

αποστάσεως εκπαίδευση να συμπεριλάβει τη συνεργατική μάθηση σε παιδαγωγικά
περιβάλλοντα που υποστηρίζονται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές (Kupczynski,
Mundy, Goswami, Meling, 2012). Οι Bliss και Lawrence (2009) διαπίστωσαν ότι η
συνεργασία με τη διαμεσολάβηση υπολογιστών έχει καλύτερα αποτελέσματα στην
απόδοση, την αλληλεπίδραση και την κριτική σκέψη των μελών μιας ομάδας.

2.2. Ψηφιακά εργαλεία συνεργατικής μάθησης (Google Docs)

Το Web 2.0. ανέπτυξε μία ευρεία σειρά από συνεργατικά εργαλεία όπως τα Wikis, τα
Google Docs (GDs), συνεργατικά εργαλεία εννοιολογικής χαρτογράφησης που
εξυπηρετούν τις ανάγκες της συνεργατικής μάθησης. Ειδικότερα τα Google Docs
αποτελούν έγγραφα σε μορφή κειμένου Word, λογιστικού φύλλου Excel, παρουσιάσεων
Powerpoint στα οποία η Google παρέχει δωρεάν πρόσβαση, δυνατότητα δημοσίευσης
και αποθήκευσης σε έναν προσβάσιμο χώρο στο διαδίκτυο μέσω της εγγραφής σε
λογαριασμό. Τα έγγραφα αυτά μπορούν να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας από
πολλούς χρήστες σε οποιονδήποτε χρόνο (Τζωρτζάκης, 2009). Με αυτόν τον τρόπο
καθίσταται εφικτή η επεξεργασία και τροποποίηση εγγράφων από τους χρήστες που
έχουν πρόσβαση σε αυτά ενώ παράλληλα απλοποιείται η διαδικασία παραγωγής κοινών
εγγράφων αφού οι χρήστες έχουν άμεση πρόσβαση στις αναθεωρημένες μορφές των
εγγράφων (Τζωρτζάκης, 2009).

Τα παραπάνω στοιχεία δικαιολογούν τη συνεργατική φύση των Google Docs, γεγονός

που μπορεί να προωθήσει την κοινωνική αλληλεπίδραση, την επικοινωνία και τη
συνεργασία (Suwantarathip & Wichadee, 2014) στους μαθητές ενώ ταυτόχρονα δίνεται η
δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να παρακολουθήσουν και να ελέγξουν την μαθησιακή
πορεία των μαθητών τους σε οποιοδήποτε χρόνο (Τσατζαλή, 2018). Ο Ebener (2017)
επισημαίνει τη δυνατότητα που παρέχουν τα Google Docs στην παρακολούθηση του
ιστορικού των αλλαγών του εγγράφου και της προόδου που σημειώνεται, ενώ σημαντική

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΜΠΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 3 | σ ε λ ί δ α
είναι η δυνατότητα άμεσης ανατροφοδότησης των μελών της ομάδας με τη μορφή
σχολίων που αφαιρούνται μόλις επιλυθούν (Suwantarathip & Wichadee, 2014). Επιπλέον
τα Google Docs είναι κατάλληλα για ταυτόχρονη ομαδική εργασία σε πραγματικό χρόνο,
χωρίς τους περιορισμούς της κατά πρόσωπο επικοινωνίας (Τσατζαλή, 2018). Προκύπτει
ότι οι μαθητές μπορούν να εργαστούν από κοινού σε ένα έγγραφο Google Doc είτε
σύγχρονα είτε ασύγχρονα, χωρίς τους χωροταξικούς περιορισμούς της αίθουσας
διδασκαλίας, στοιχείο που συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός πιο άνετου μαθησιακού
περιβάλλοντος (Τσατζαλή, 2018).

Ωστόσο οι Suwantarathip και Wichadee (2014) σε σχετική μελέτη τους για τη χρήση
Google Docs σε περιβάλλον συνεργατικής μάθησης εντοπίζουν μέτρια ποσοστά
αποδοχής σχετικά με την προώθηση της γνώσης καθώς οι μαθητές ομολογούν ότι δεν
κέρδισαν πολλές γνώσεις, γεγονός που οι μελετητές εξηγούν ως αποτέλεσμα πιθανώς
ελλιπούς επεξήγησης και οριοθέτησης του στόχου της αμοιβαίας ηλεκτρονικής μάθησης
(web-based learning). Ακόμα επισημαίνουν την ανάγκη να εξηγηθεί με σαφήνεια στους
μαθητές ο τρόπος εργασίας με συνεργατικά έγγραφα σε συνδυασμό με τα οφέλη που
προκύπτουν. Οι Suwantarathip και Wichadee (2014) συνεχίζουν τονίζοντας το
σημαντικό ρόλο του εκπαιδευτικού στη θετική ενίσχυση και ανατροφοδότηση με σχόλια
και προτάσεις στους μαθητές του σε όλη τη διαδικασία ώστε να διευκολύνεται η πορεία
προς τον τελικό στόχο. Τέλος, είναι προφανές κατά τους Suwantarathip και Wichadee
(2014) ότι παρά το γεγονός ότι δεν διαπίστωσαν σημαντική αδυναμία χρήσης των
Google Docs από τους μαθητές, είναι απαραίτητη η συχνή πρακτική εκπαίδευση πριν την
εφαρμογή διδασκαλιών συνεργατικής μάθησης προκειμένου να διασφαλίζονται τα
μεγαλύτερα δυνατά αποτελέσματα.

3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η χρήση ψηφιακών εργαλείων μάθησης που προσφέρονται στο πλαίσιο του Web 2.0. και
ειδικότερα η χρήση των Google Docs μπορεί να συμβάλλει θετικά στην ενίσχυση της
συνεργατικής μάθησης που αποτελεί μία μορφή κοινωνικής αλληλεπίδρασης ανάμεσα
στα μέλη μιας κοινότητας μαθητών και εκπαιδευτικών όπου επιτυγχάνεται η απόκτηση
και η διαμοίραση εμπειριών και γνώσεων, ενώ ταυτόχρονα προωθείται η ενεργή μάθηση
(Suwantarathip & Wichadee, 2014). Τα αποτελέσματα των ερευνών επιβεβαιώνουν τη
θέση ότι τα Google Docs ενισχύουν τη συμμετοχικότητα, την ανάληψη ρόλων και
ευθυνών και την επίτευξη στόχων κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας
(Τσατζαλή, 2018). Η πολυπλοκότητα της διαδικτυακής μάθησης επιβάλλει να
ερευνηθούν και περαιτέρω πεδία σχετικά με την αλληλεπίδραση μαθητών και καθηγητών
στη χρήση ψηφιακών εργαλείων συνεργατικής μάθησης. (Cox & Cox, 2008).

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΜΠΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 4 | σ ε λ ί δ α
Αναφορές

Bliss, C. & Lawrence, B. (2009). Is the whole greater than the sum of its parts? A
comparison of small group and whole class discussion board activity in online courses.
Journal of Asynchronous Learning Network , 13: 25-39.

Cox, B., & Cox, B. (2008). Developing Interpersonal and Group Dynamics through
Asynchronous Threaded Discussions: The Use of Discussion Board in Collaborative
Learning. Education, 128(4), 553–565. Retrieved from
http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=asn&AN=32708988&site=ehost-
live

Ebener, S. (2017). “Using Google Docs to enhance secondary writing instruction.”

Graduate research Papers, at
https://scholarworks.uni.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1125&context=grp, accessed 5
February 2020

Gillies, R. (2016). Cooperative Learning: Review of Research and Practice. Australian

Journal of Teacher Education 41(3), 39-54.

Johnson, D.W. & Johnson, R.T. (1989). Cooperation and competition: Theory and
research. Edina, MN: Interaction Books.

Johnson, D. W., Johnson, R. T., & Stanne, M. B. (2000). Cooperative learning methods:
A meta-analysis. Minneapolis: University of Minnesota.

Johnson, D., & Johnson, R. (2009). An educational psychology success story: Social
interdependence theory and cooperative learning. Educational Researcher, 38, 365 379.

Kupczynski, L. & Mundy, M. et.al. (2012). Cooperative learning in distance learning: A

mixed methods study. International Journal of Instruction, 5(2).

Suwantarathip, O. & Wichadee, S. (2014). The effects of Collaborative writing activity

using Google Docs on students’ writing abilities. TOJET: The Turkish Online Journal of
Educational Technology, 13/3 (May), at http://www.tojet.net/articles/v13i2/13215.pdf,
accesed 5 February 2020

Tsatzali, A. (2018). “Using Google Docs to engage young learners in Collaborative

writing: A project-based case study.” (Postgraduate dissertation): Patras, at
https://apothesis.eap.gr/handle/repo/39444

Τζωρτζάκης, Ι. (2009). “Αξιοποίηση Web 2.0. εργαλείων στην εκπαίδευση”

(Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία): Πειραιάς. Ανακτήθηκε από
http://dione.lib.unipi.gr/xmlui/handle/unipi/3094

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΜΠΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 5 | σ ε λ ί δ α
Webb, N., & Mastergeorge, A. (2003). Promoting effective helping in peer-directed
groups. International Journal of Educational Research, 39, 73-97.

ΦΑΤΣΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ

ΜΠΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ 6 | σ ε λ ί δ α